Silvae

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volume 1. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. illa quidem nuptumque prior taedasque marito
  2. passa alio, sed te ceu virginitate iugatum
  3. visceribus totis animaque amplexa fovebat;
  4. qualiter aequaevo sociatam palmite vitem
  5. ulmus amat miscetque nemus ditemque precatur
  6. autumnum et caris gaudet redimita racemis.
    7. [*](Sipyleia fertur s: si pelea fertur Mi Sipylea feretur Heinsius. )
  7. laudantur proavis seu [*]() pulchrae munere formae,
  8. quae morum caruere bonis, falsoque [*]() potentes
  9. laudis egent verae: tibi quamquam et origo niteret
  10. et felix species multumque optanda maritis,
  11. ex te maior honos, unum novisse cubile,
  12. unum secretis agitare sub ossibus ignem,
  13. illum nec Phrygius vitiasset raptor amorem
  14. Dulichiive proci nec qui fraternus adulter
  15. casta Mycenaeo conubia polluit auro.
  16. si Babylonos opes, Lydae si pondera gazae
  17. Indorumque dares Serumque Arabumque potentes
  18. divitias, mallet eum paupertate pudiea
  19. intemerata mori vitamque rependere famae,
  20. nec frons triste rigens nimiusque in moribus horror,
  21. sed simplex hilarisque fides et mixta pudori
  22. gratia, quod si anceps metus ad maiora vocasset,
  23. illa vel armiferas pro coniuge laeta catervas
  24. fulmineosque ignes mediique pericula ponti
  25. exciperet, melius, quod non adversa probarunt,
  26. quae tibi cura tori. quantus pro coniuge pallor!
  27. sed meliore via dextros tua vota marito
  28. promeruere deos. dum nocte dieque fatigas
  29. numina, dum cunctis supplex advolveris aris
  30. et mitem genium domini praesentis adoras.
  31. audita es. venitque gradu Fortuna benigne
  32. vidit quippe pii iuvenis navamque quietem
  33. intactamque fidem succinctaque pectora curis
  34. et vigiles sensus et digna evolvere tantas
    35. [*](proavis seu s: proavi seu M (Imhof keeps this and reads munera); proavis aut Heinsius. )[*](falsoque M: falsaeque Heinsius. )
  35. sobria corda vices, vidit, qui cuncta suorum
  36. novit et inspectis ambit latus omne ministris.
  37. nec mirum: videt ille ortus obitusque, quid auster,[*]()
  38. quid boreas hibernus agat, ferrique togaeque [*]()
  39. consilia atque ipsam mentem probat, ille subactis [*]()
  40. molem immensam umeris et vix tractabile pondus [*]()
  41. imposuit—nec enim numerosior altera sacra
  42. cura domo—. magnum late dimittere in orbem
  43. Romulei mandata ducis viresque modosque
  44. imperii tractare manu; quae laurus ab arcto,
  45. quid vagus Euphrates,quid ripa binominis Histri,
  46. quid Rheni vexilla ferant, quantum ultimus orbis
  47. cesserit et refugo circumsona gurgite Thyle—
  48. omnia nam laetas pila attollentia frondes,
  49. nullaque famosa signatur lancea penna—
  50. praeterea, fidos dominus si dividat enses,
  51. pandere quis centum valeat frenare, maniplos
  52. inter missus eques,[*]() quis praecepisse cohorti,
  53. quem deceat clari praestantior ordo tribuni,
  54. quisnam frenigerae signum dare dignior alae;
  55. mille etiam praenosse vices, an merserit agros
    56. [*](auster s: arctos M. )[*](togaeque Poni.: rotagae M. )[*](subactis Arantius: iubatis M: probatis Krohn. )[*](pondus Arantius: tempus M. Phillimore suspects damage to archetype at the ends of these four lines. )[*](maniplos intermissus eques M: maniplis intermixtus equos Salmasius: maniplo intermissus eques Medvig. )
  56. Nilus, an imbrifero Libye sudaverit austro;
  57. cunctaque si numerem, non plura interprete virga
  58. nuntiat ex celsis ales Tegeaticus astris
  59. quaeque cadit liquidas Iunonia virgo per auras
  60. et picturato pluviam ligat aera gyro
  61. quaeque tuas laurus volucri, Germanice, cursu
  62. Fama vehit praegressa diem tardumque sub astris
  63. Arcada et in medio linquit Thaumantida caelo.
  64. Qualem te superi, Priscilla, hominesque benigno
  65. aspexere die, cum primum ingentibus actis
  66. admotus coniunx! vicisti gaudia paene [*]()
  67. ipsius, effuso dum pectore prona sacratos
  68. ante pedes avide domini tam magna merentis
  69. volvens. Aonio non sic in vertice gaudet,
  70. quam pater arcani praefecit hiatibus antri
  71. Delius, aut primi cui ius venerabile thyrsi
  72. Bacchus et attonitae tribuit vexilla catervae.
  73. nec tamen hinc mutata quies probitasve secundis
  74. intumuit: tenor idem animo moresque modesti
  75. fortuna crescente manent, fovet anxia curas
  76. coniugis hortaturque simul flectitque labores.
  77. ipsa dapes modicas et sobria pocula tradit,
  78. exemplumque ad erile monet; velut Apula coniunx
  79. agricolae parci vel sole infecta Sabina,
  80. quae videt emeriti iam prospectantibus astris
  81. tempus adesse viri, propere mensasque torosque
  82. instruit exspectatque sonum redeuntis aratri.
  83. parva loquor, tecum gelidas comes illa per arctos
  84. Sarmaticasque hiemes Histrumque et pallida Rheni
    85. [*](paene Burmann: cene M, certe Markland. )
  85. frigora, tecum omnes animo durata per aestus
  86. et, si castra darent, vellet gestare pharetras,
  87. vellet Amazonia latus intercludere pelta;
  88. dum te pulverea bellorum nube [*]() videret
  89. Caesarei prope fulmen equi divinaque tela
  90. vibrantem et magnae sparsum sudoribus hastae.
  91. Hactenus alma chelys. tempus nunc ponere frondes,
  92. Phoebe, tuas maestaque comam damnare cupresso.
  93. quisnam impacata consanguinitate ligavit
  94. Fortunam Invidiamque deus? quis iussit iniquas
  95. aeternum bellare deas? nullamne notabit
  96. illa domum, torvo quam non haec lumine Agat
  97. protinus et saeva proturbet gaudia dextra?
  98. florebant hilares inconcussique penates:
  99. nil maestum, quid enim, quamvis infida levisque,
  100. Caesare tam dextro posset Fortuna timeri?
  101. invenere viam liventia Fata, piumque
  102. intravit vis saeva larem, sic plena maligno
  103. adflantur vineta noto. sic alta senescit
  104. imbre seges nimio, rapidae sic obvia puppi
  105. invidet et velis adnubilat aura secundis,
  106. carpitur eximium Fato Priscilla decorem;
  107. qualiter alta comam silvarum gloria pinus
  108. seu Iovis igne malo seu iam radice soluta
  109. deficit et nulli spoliata remurmurat aurae,
  110. quid probitas aut casta fides, quid numina prosunt
  111. culta deum? furvae miseram circum undique leti
  112. vallavere plagae, tenduntur dura sororum
  113. licia et exacti superest pars ultima fili.
    114. [*](pulverea b. nube M: pulvereum Baehrens: in nube edd. )
  114. nil famuli coetus, nil ars operosa medentum
  115. auxiliata malis: comites tamen undique ficto
  116. spem simulant vultu, flentem notat illa maritum,
  117. ille modo infernae nequiquam flumina Lethes
  118. incorrupta rogat, nunc anxius omnibus aris
  119. inlacrimat signatque fores et pectore terget
  120. limina; nunc magni vocat exorabile numen
  121. Caesaris, heu durus fati tenor! estne quod illi
  122. non liceat? quantae poterant mortalibus annis
  123. accessisse morae, si tu, pater, omne teneres
  124. arbitrium? caeco gemeret Mors elusa barathro
  125. longius et vacuae posuissent stamina Parcae.
  126. Iamque cadunt vultus oculisque novissimus error
  127. obtunsaeque aures, nisi cum vox sola mariti
  128. noscitur; illum unum media de morte reversa
  129. mens videt, illum aegris circumdat fortiter ulnis
  130. immotas obversa genas, nec sole supremo
  131. lumina, sed dulci mavult satiare marito.
  132. tum sic unanimum moriens solatur amantem:
  133. ‘pars animae victura meae, cui linquere possim
  134. o utinam, quos dura mihi rapit Atropos, annos:
  135. parce, precor, lacrimis, saevo ne concute planctu
  136. pectora, nec crucia fugientem coniugis umbram.
  137. linquo equidem thalamos, salvo tamen ordine mortis,[*]()
  138. quod prior: exegi longa potiora senecta
  139. tempora; vidi omni pridem te flore nitentem,
  140. vidi altae propius propiusque accedere dextrae,
  141. non in te fatis, non iam caelestibus ullis
    142. [*](mortis s: mostis M: mestos Pol. (marg. note in Ex. Cors.): noctis Ed. Prin.: maestos Phillimore. )
  142. arbitrium: mecum ista fero. tu limite coepto
  143. tende libens sacrumque latus geniumque potentem
  144. inrequietus ama, nunc, quod cupis ipse iuberi,
  145. da Capitolinis aeternum sedibus aurum,
  146. quo niteat sacri centeno pondere vultus
  147. Caesaris et propriae signet cultricis amorem
  148. sic ego nec Furias nec deteriora videbo
  149. Tartara et Elysias felix admittar in oras.’
  150. haec dicit labens sociosque amplectitur artus
  151. haerentemque animam non tristis in ora mariti
  152. transtulit et cara pressit sua lumina dextra.
  153. At iuvenis magno flammatus pectora luctu
  154. nunc implet saevo viduos clamore penates,
  155. nunc ferrum laxare cupit, nunc ardua tendit
  156. in loca—vix retinent comites—. nunc ore ligato
  157. incubat amissae mersumque in corde dolorem
  158. saevus agit, qualis conspecta coniuge segnis [*]()
  159. Odrysius vates positis ad Strymona plectris
  160. obstupuit tristemque rogum sine carmine flevit,
  161. ille etiam erecte [*]() rupisset tempora vitae.
  162. ne tu Tartareum chaos incomitata subires,
  163. sed prohibet mens fida ducis mirandaque sacris
  164. imperiis et maior amor.Quis carmine digno
  165. exsequias et dona malae feralia pompae
  166. perlegat? omne illic stipatum examine longo
  167. ver Arabum Cilicumque fluit floresque Sabaei
  168. Indorumque arsura seges praereptaque templis
    169. [*](conspecta coniuge segnis M: conspecto coniugis igni Barth. )[*](erecte M: certe s: fractae Imhof. )
  169. tura Palaestinis, simul Hebraeique liquores
  170. Coryciaeque comae Cinyreaque germina: et altis
  171. ipsa toris Serum Tyrioque umbrata recumbit
  172. tegmine, sed toto spectatur in agmine coniunx
  173. solus;. in hunc magnae flectuntur lumina Romae
  174. ceu iuvenes natos suprema ad busta ferentem:
  175. is dolor in vultu, tantum crinesque genaeque
  176. noctis habent, illam tranquillo fine solutam
  177. felicemque vocant, lacrimas fudere marito.
  178. Est locus, ante urbem qua primum nascitur ingens
  179. Appia quaque Italo gemitus Almone Cybebe
  180. ponit et Idaeos iam non reminiscitur amnes,
  181. hic te Sidonio velatam molliter ostro
  182. eximius coniunx—nec enim fumantia busta
  183. clamoremque rogi potuit perferre—beato
  184. composuit. Priscilla, toro. nil longior aetas
  185. carpere, nil aevi poterunt vitiare labores
  186. siccatam [*]() membris: tantas venerabile marmor
  187. spirat opes. mox in varias mutata novaris
  188. effigies: hoc aere Ceres, hoc lucida Gnosis,
  189. illo Maia tholo,[*]() Venus hoc non improba saxo.
  190. accipiunt vultus haud indignata decoros
  191. numina: circumstant famuli consuetaque turba
  192. obsequiis, tunc rite tori mensaeque parantur
    193. [*](siccatam s: sic catum M: sic cautum Phillimore. )[*](tholo M: polo. loco edd: luto Baehrens. it, his eyes with grief. of Cybele, the Magna Mater, on March 27 th in the river Almo, a small tributary of the Tiber. )
  193. assiduae. domus ista, domus! quis triste sepulcrum
  194. dixerit? hae merito visa pietate mariti
  195. protinus exclames: ‘est hic, agnoseo, minister
  196. illius, aeternae modo qui sacraria genti
  197. condidit inque alio posuit sua sidera caelo.’
  198. sic, ubi magna novum Phario de litore puppis
  199. solvit iter iamque innumeros utrimque rudentes
  200. lataque veliferi porrexit brachia mali
  201. invasitque vias, it [*]() eodem angusta phaselos
  202. aequore et immensi partem sibi vindieat austri.
  203. Quid nunc immodicos, iuvenum lectissime, fletus
  204. corde foves longumque vetas exire dolorem?
  205. nempe times, ne Cerbereos Priscilla tremescat
  206. latratus? tacet ille piis! ne tardior adsit
  207. navita proturbetque vadis? vehit ille merentes
  208. protinus et manes placidus locat hospite cumba,
  209. praeterea, si quando pio laudata marito
  210. umbra venit, iubet ire faces Proserpina laetas
  211. egressasque sacris veteres heroidas antris
  212. lumine purpureo tristes laxare tenebras
  213. sertaque et Elysios animae praesternere flores,
  214. sic manes Priscilla subit; ibi supplice dextra
  215. pro te Fata rogat, reges tibi tristis Averni
  216. placat, ut expletis humani finibus aevi
  217. paeantem terras dominum iuvenemque relinquas
  218. ipse senex! certae iurant in vota sorores.
    219. [*](it Gevart: in M. )
  1. Rura meus Tyrrhena petit saltusque Tagetis
  2. Crispinus; nec longa mora est aut avia tellus,
  3. sed mea secreto velluntur pectora morsu,
  4. udaque turgentes impellunt lumina guttas,
  5. ceu super Aegaeas hiemes abeuntis amici
  6. vela sequar spectemque ratem iam fessus ab altis
  7. rupibus atque oculos longo querar aere vinci.
  8. Quid ': si militiae iam te, puer inelite, primae
  9. clara rudimenta et castrorum dulce voearet
  10. auspicium, quanto manarent gaudia fletu
  11. quosve darem amplexus! etiamne optanda propinquis [*]()
  12. tristia: et [*]() octonos bis iam tibi circuit orbes
  13. vita. sed angustis animus robustior annis,
  14. succumbitque oneri et mentem sua non capit aetas,
  15. nec mirum: non te series inhonora parentum
  16. obscurum proavis et priscae lucis egentem
  17. plebeia de stirpe tulit: non sanguine cretus
  18. turmali trabeaque recens [*]() et paupere clavo
    19. [*](propinquis s: propinqui M: et iamne propinquas Phillimore. )[*](et s: ut M. )[*](trabeaque recens Krohn: trabeque et remis M: trabeaque Remi nec Lipsius. )
  19. augustam sedem et Latii penetrale senatus
  20. advena pulsasti, sed praecedente tuorum
  21. agmine. Romulei qualis per iugera circi,
  22. cum pulcher visu, titulis generosus avitis
  23. exspectatur equus, cuius de stemmate longo
  24. felix demeritos habet admissura parentes,
  25. illum omnes acuunt plausus, illum ipse volantem
  26. pulvis et incurvae gaudent agnoscere metae:
  27. sic te, clare puer, genitum sibi curia sensit,
  28. primaque patricia clausit vestigia luna.
  29. mox Tyrios ex more sinus tunicamque potentem
  30. agnovere umeri, sed enim tibi magna parabat
  31. ad titulos exempla pater, quippe ille iuventam
  32. protinus ingrediens pharetratum invasit Araxen
  33. belliger indoeilemque fero servire Neroni
  34. Armeniam, rigidi summam Mavortis agebat
  35. Corbulo, sed comitem belli sociumque laborum
  36. ille quoque egregiis multum miratus in armis
  37. Bolanum; atque illi curarum asperrima suetus
  38. credere partirique metus, quod tempus amicum
  39. fraudibus, exserto [*]() quaenam bona tempora bello,
  40. quae suspecta fides aut quae fuga vera ferocis
  41. Armenii. Bolanus iter praenosse timendum,
  42. Bolanus tutis iuga quaerere commoda castris,
  43. metiri [*]() Bolanus agros, aperire malignas
  44. torrentum nemorumque moras tantamque verendi
  45. mentem implere ducis iussisque ingentibus unus
    46. [*](exserto Livineius: exorto M. )[*](metiri M: metari Avantius. broad purple stripe down the middle). See note to v. 1. 52. )
  46. sufficere, ipsa virum norat iam barbara tellus,
  47. ille secundus apex bellorum et proxima cassis,
  48. sic Phryges attoniti, quamquam Nemeaea viderent
  49. arma Cleonaeusque acies impelleret arcus,