Silvae

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volume 1. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. et comitem occasus secum portabat et ortus,
  2. praestabatque [*]() libens modo qua diademata dextra
    3. [*](a! spatio Baehrens: ac spatium M, hoc Pol., an Dom., nec Phillimore, spatio Dom. )[*](clavae Markland: levae M. )[*](sedis M(=sedes eice. to Vollmer). )[*](praestabatque 21: prensabatque Pol. caught by Hercules in the Argo through the breaking of his oar (see the Argonavtica of Valerius Flaccus, iii. 476).)
  3. abstulerat dederatque et magnas verterat urbes,
  4. semper ab hoc animos in crastina bella petebat,
  5. huic acies semper victor narrabat opimas,
  6. sive catenatos Bromio detraxerat Indos
  7. seu elusam magna Babylona refregerat hasta
  8. seu Pelopis terras libertatemque Pelasgam
  9. obruerat bello; magnoque ex agmine laudum
  10. fertur Thebanos tantum excusasse triumphos.
  11. ille etiam, magnos Fatis rumpentibus actus,
  12. cum trahere! letale merum, iam mortis opaca
  13. nube gravis vultus alios in numine caro
  14. aeraque supremis timuit sudantia mensis.
  15. Mox Nasamoniaeo decus admirabile regi
  16. possessum; fortique deo libavit honores
  17. semper atrox dextra periuroque ense superbus
  18. Hannibal. Italicae perfusum sanguine gentis
  19. diraque Romuleis portantem incendia tectis
  20. oderat, et cum epulas, et eum Lenaea dicaret
  21. dona. deus castris maerens comes ire nefandis,
  22. praecipue cum sacrilega face miscuit arces
  23. ipsius immeritaeque domos ac templa Sagunti
  24. polluit et populis furias immisit honestas.
  25. Nec post Sidonii letum ducis aere potita
  26. egregio plebeia domus, convivia Syllae [*]()
  27. ornabat semper claros intrare penates
  28. adsuetum et felix dominorum stemmate signum.
  29. Nunc quoque, si mores humanaque pectora curae
  30. nosse deis: non aula quidem, Tirynthie, nec te
    31. [*](Syllae Dom.: sibillae M. )
  31. regius ambit honos, sed casta ignaraque culpae
  32. mens domini, cui prisca fides coeptaeque perenne
  33. foedus amicitiae, scit adhuc florente sub aevo
  34. par magnis Vestinus avis, quem nocte dieque
  35. spirat et in carae vivit complexibus umbrae.
  36. hic igitur tibi laeta quies, fortissime divum,
  37. Alcide, nec bella vides pugnasque feroces,
  38. sed chelyn et vittas et amantes carmina laurus.
  39. hic tibi solemni memorabit carmine, quantus
  40. Iliacas Geticasque domos quantusque nivalem
  41. Stymphalon quantusque iugis Erymanthon aquosis
  42. terrueris quem te pecoris possessor Hiberi,
  43. quem tulerit saevae Mareoticus arbiter arae.
  44. hic penetrata tibi spoliataque limina mortis
  45. concinet et flentes Libyae Scythiaeque puellas.
  46. nec te regnator Macetum nec barbarus umquam
  47. Hannibal aut saevi posset vox horrida Syllae
  48. his celebrare modis, certe tu, muneris auctor,
  49. non aliis malles oculis, Lysippe. probari.
  1. Iam diu lato satiata [*]() campo
  2. fortis heroos. Erato, labores
  3. differ atque ingens opus in minores
  4. contrahe gyros;
    5. [*](satiata s: sociata M: spatiata s, Phillimore, cf. Theb. ix. 213. )
  5. tuque, regnator lyricae cohortis,
  6. da novi paulum mihi iura plectri,
  7. si tuas cantu Latio sacravi,
  8. Pindare, Thebas:
  9. Maximo carmen tenuare tempto;
  10. nunc ab intonsa capienda myrto
  11. serta, nunc maior sitis et bibendus
  12. castior amnis.
  13. quando te dulci Latio remittent
  14. Dalmatae montes, ubi Dite viso
  15. pallidus fossor redit erutoque
  16. concolor auro?
  17. ecce me natum propiore terra
  18. non tamen portu retinent amoeno
  19. desides Baiae liticenve notus
  20. Hectoris armis.[*]()
  21. torpor est nostris sine te Camenis,
  22. tardius sueto venit ipse Thymbrae
  23. rector et primis meus ecce metis
  24. haeret Achilles.
  25. quippe te fido monitore nostra
  26. Thebais multa cruciata lima
  27. temptat audaci fide Mantuanae
  28. gaudia famae.
  29. sed damus lento veniam, quod alma
  30. prole fundasti vacuos penates,
  31. o diem laetum! venit ecce nobis
  32. Maximus alter!
    33. [*]( liticenve armis ed. Parmensis: laticemve motus Hectoris amnis M.)
  33. orbitas omni fugienda nisu,
  34. quam premit votis inimicus heres,
  35. optimo poscens—pudet heu!—propinquum
  36. funus amico.[*]()
  37. orbitas nullo tumulata fletu:
  38. stat domo capta cupidus superstes
  39. imminens leti spoliis et ipsum
  40. computat ignem.
  41. duret in longum generosus infans,
  42. perque non multis iter expeditum
  43. crescat in mores patrios avumque
  44. provocet actis!
  45. tu tuos parvo memorabis enses,
  46. quos ad Eoum tuleris [*]() Orontem
  47. signa frenatae moderatus alae
  48. Castore dextro;
  49. ille ut invicti rapidum secutus
  50. Caesaris fulmen refugis amaram
  51. Sarmatis legem dederit, sub uno
  52. vivere caelo.
  53. sed tuas artes puer ante discat,
  54. omne quis mundi senium remensus
  55. orsa Sallusti brevis et Timavi
  56. reddis alumnum.
    57. [*](propinquum funus amico s and edd.: propinquo amici M: propinquo amice Krohn, Klotz. )[*](tuleris Avantius: tuleras M. )
  1. Pande fores superum vittataque templa Sabaeis
  2. nubibus et pecudum fibris spirantibus imple,
  3. Parthenope; clari genus ecce Menecratis auget
  4. tertia iam soboles. procerum tibi nobile vulgus
  5. crescit et insani solatur damna Vesaevi.
  6. nec solum festas secreta Neapolis aras
  7. ambiat: et socii portus dilectuque initi
  8. terra Dieareheo nec non plaga cara madenti
  9. Surrentina deo sertis altaria cingat,
  10. materni qua litus avi, quem turba nepotum
  11. circuit et similes contendit reddere vultus,
  12. gaudeat et Libyci praesignis avunculus hasta,
  13. quaeque sibi genitos putat attollitque benigno
  14. Polla sinu. macte, o iuvenis, qui tanta merenti
  15. lumina das patriae, dulci tremit ecce tumultu
  16. tot dominis clamata domus, procul atra recedat
  17. Invidia atque alio liventia pectora flectat:
  18. his senium longaeque decus virtutis et alba
  19. Atropos et patrius laurus promisit Apollo,
  20. ergo quod Ausoniae pater augustissimus urbis
  21. ius tibi tergeminae dederat laetabile prolis,
  22. omen erat. venit totiens Lucina piumque[*]((see Mart. iii. 95; Plin. Ep. x. 2) awarded purely as a compliment.)
  23. intravit repetita larem, sic fertilis, oro,
  24. stet domus et donis numquam mutata sacratis.
  25. macte, quod et proles tibi saepius aucta virili
  26. robore, sed iuveni laetanda et [*]() virgo parenti
  27. —aptior his virtus, citius dabit illa nepotes—,
  28. qualis maternis Helene iam digna palaestris
  29. inter Amyclaeos reptabat candida fratres;
  30. vel qualis caeli facies, ubi nocte serena
  31. admovere iubar mediae duo sidera lunae.
  32. Sed queror haud faciles, iuvenum rarissime, questus
  33. irascorque etiam, quantum irascuntur amantes,
  34. tantane me decuit vulgari gaudia fama
  35. noscere? cumque tibi vagiret tertius infans,
  36. protinus ingenti non venit nuntia cursu
  37. littera, quae festos cumulare altaribus ignes
  38. et redimire chelyn postesque ornare iuberet
  39. Albanoque caelum sordentem promere fumo
  40. et cantu signare diem, sed tardus inersque
  41. nunc demum mea vota cano? tua culpa tuusque
  42. hic pudor, ulterius sed enim producere questus
  43. non licet; en hilaris circumstat turba tuorum
  44. defensatque patrem, quem non hoc agmine vineas?
  45. Di patrii, quos auguriis super aequora magnis
  46. litus ad Ausonium devexit Abantia classis,
  47. tu, ductor populi longe migrantis, Apollo,
  48. cuius adhuc volucrem laeva cervice sedentem
  49. respiciens blande felix Eumelis adorat,
    50. [*](laetanda et Vollmer: letam dat M, laetandast Baehrens. in which the Spartan girls took part. Statius probably has Propertius iii. 14 in mind. the warrior at Troy so-called, the son of Admetus); she was )
  50. tuque, Actaea [*]() Ceres, cursu cui semper anhelo
  51. votivam taciti quassamus lampada mystae,
  52. et vos, Tyndaridae, quos non horrenda Lycurgi
  53. Taygeta umbrosaeque magis coluere Therapnae:
  54. hos cum plebe sua, patrii,[*]() servate penates,
  55. sint, qui fessam aevo crebrisque laboribus urbem
  56. voce opibusque iuvent viridique in nomine servent.
  57. his placidos genitor mores largumque nitorem
  58. monstret avus, pulchrae studium virtutis uterque,
  59. quippe et opes et origo sinunt hanc [*]() lampade prima
  60. patricias intrare fores, hos pube sub ipsa,
  61. si modo prona bonis invicti Caesaris adsint
  62. numina, Romulei limen pulsare senatus.
  1. Est sane iocus iste, quod libellum
  2. misisti mihi, Grype, pro libello,
  3. urbanum tamen hoc potest videri,
  4. si post hoc aliquid mihi remittas;
  5. nam si ludere, Grype, perseveras,
  6. non ludis, licet, ecce, computemus!
  7. noster purpureus novusque charta
  8. et binis decoratus umbilicis,
    9. [*](Actaea Pol.: acea M. )[*](patrii M: patriae Gronovius. )[*](hanc Gevart: hac M. no doubt like those of Eleusis. )
  9. praeter me mihi constitit decussis 1:
  10. tu rosum tineis situque putrem,
  11. quales aut Libycis madent olivis
  12. aut tus Niliacum piperve servant
  13. aut Byzantiacos colunt [*]() lacertos,
  14. nec saltem tua dicta continentem,
  15. quae trino iuvenis foro tonabas,
  16. aut centum prope iudices, priusquam
  17. te Germanicus arbitrum sequenti
  18. annonae dedit omniumque late
  19. praefecit stationibus viarum,
  20. sed Bruti senis oscitationes
  21. de capsa miseri libellionis
  22. emptum plus minus asse Gaiano,
  23. donas. usque adeone defuerunt
  24. caesis pillea suta de lacernis
  25. vel mantelia luridaeve mappae,
  26. chartae, Thebaicaeve Caricaeve?
  27. nusquam turbine conditus ruenti
  28. primorum globus atque cottanorum?
  29. non enlychnia sicca, non replictae
  30. bulborum tunicae? nec ova tantum
    31. [*](decussus M: decussi Turnebus. )[*](colunt M: olent Heinsius. )
  31. nec lenes [*]() halicae nec asperum far?
  32. nusquam Cinyphiis vagata campis
  33. curvarum domus uda coclearum?
  34. non lardum grave debilisve perna?
  35. non lucanica, non graves falisei,
  36. non sal oxyporumve caseusve,
  37. aut panes viridantis aphronitri
  38. vel passum psithiis suis recoetum,
  39. dulei defruta vel lutosa caeno?
  40. quantum nec dare cereos olentes,
  41. cultellum [*]() tenuesve codicillos?
  42. ollares, rogo, non licebat uvas,
  43. Cumano patinas in orbe tortas
  44. aut unam dare synthesin—quid horres?—
  45. alborum calicum atque caccaborum?
  46. sed certa velut aequus in statera,
  47. nil mutas, sed idem mihi rependis.
  48. quid si, cum bene mane semicrudus
  49. inlatam [*]() tibi dixero salutem,
  50. et tu me vicibus domi salutes?
  51. aut, cum me dape iuveris opima,
  52. exspectes similes et ipse cenas?
  53. irascor tibi, Grype. sed valebis;
  54. tantum ne mihi, quo soles lepore,
  55. et nunc hendecasyllabos remittas.
    56. [*](lenes Heinsius: leves M. )[*](cultellum s: cutellum M: scutellum Slater. )[*](inlatam M: inlotam Seriverius. )
  1. Omnibus affectibus prosequenda sunt bona exempla, cum publice prosint. Pietas, quam Priscillae tuae praestas, et morum tuorum pars et nulli non conciliare te, praecipue marito, potest. Uxorem enim vivam amare voluptas est, defunctam religio. Ego tamen huic operi non ut unus e turba nec tantum quasi officiosus adsilui. Amavit enim uxorem meam Priscilla et amando fecit mihi illam probatiorem; post hoc ingratus sum, si lacrimas tuas transeo. Praeterea latus omne divinae domus semper demereri pro mea mediocritate conitor. Nam qui bona fide deos colit, amat et sacerdotes. Sed quamvis propiorem usum [*]() amicitiae tuae iampridem cuperem, mallem tamen nondum invenisse materiam.
    2. [*](usum Pol.: visum M. )
  1. Si manus aut similes docilis mihi fingere ceras
  2. aut ebur impressis aurumve animare figuris,
  3. hinc. Priscilla, tuo solacia grata marito
  4. conciperem. namque egregia pietate meretur,
  5. ut vel Apelleo vultus signata colore,
  6. Phidiaca vel nata manu reddare dolenti.
  7. sic auferre rogis umbram conatur et ingens
  8. certamen cum Morte gerit curasque fatigat
  9. artificum inque omni te quaerit amare metallo.
  10. sed mortalis honos, agilis quem dextra laborat.
  11. nos tibi. laudati iuvenis rarissima coniunx,
  12. longa nec obscurum finem latura perenni
  13. temptamus dare iusta lyra. modo dexter Apollo
  14. quique venit iuncto mihi semper Apolline Caesar
  15. annuat: haud alio melius condere sepulcro.
  16. Sera quidem tanto struitur medicina dolori,
  17. altera cum volucris Phoebi rota torqueat annum;
  18. sed cum plaga recens et adhuc in vulnere primo
  19. nigra [*]() domus, miseram quis tunc [*]() accessus ad aurem
  20. coniugis orbati? tunc flere et scindere vestes
  21. et famulos lassare greges et vincere planctus
  22. Fataque et iniustos rabidis pulsare querelis
  23. caelicolas solamen erat. licet ipse levandos
    24. [*](nigra M: aegra Heinsius. )[*](miseram quis tunc Phillimore: quaestu miseramque M: questu miseram qui Macnaghten: quis tum miserandam Adrian. )
  24. ad gemitus silvis comitatus et amnibus Orpheus
  25. adforet atque omnis pariter matertera vatem,
  26. omnis Apollineus tegeret Bacchique sacerdos:
  27. nil cantus, nil fila deis pallentis A verni
  28. Eumenidumque audita comis mulcere valerent:
  29. tantus in attonito regnabat pectore luctus!
  30. nunc etiam ad planctus refugit iam plana cicatrix,
  31. dum canimus, gravibusque oculis uxorius instat
  32. imber, habentne pios etiamnum haec lumina fletus?
  33. mira fides! citius genetrix Sipyleia fertur [*]()
  34. exhausisse genas, citius Tithonida maesti
  35. deficient rores aut exsatiata fatiscet
  36. mater Achilleis hiemes adfrangere bustis.
  37. macte animi! notat ista deus, qui flectit habenas
  38. orbis et humanos propior Iove digerit actus,
  39. maerentemque videt: lectique arcana ministri!
  40. hinc etiam documenta capit, quod diligis umbram
  41. et colis exsequias. hic est castissimus ardor,
  42. hic amor a domino meritus censore probari.
  43. Nec mirum, si vos collato pectore mixtos
  44. iunxit inabrupta Concordia longa catena,