Silvae

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volume 1. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. quaerentes ubi celsa ratis, quam scandere gaudet
  2. nobilis Ausoniae Celer armipotentis alumnus.
  3. nec quaerenda diu: modo nam trans aequora terris
  4. prima Dicarcheis Pharium gravis intulit annum,
  5. prima salutavit Capreas et margine dextro
  6. sparsit Tyrrhenae Mareotica vina Minervae,
  7. huius utrumque latus molli praecingite gyro,
  8. partitaeque vices vos stuppea tendite mali
  9. vincula, vos summis adnectite sipara velis,
  10. vos zephyris aperite sinus; pars transtra reponat,
    11. [*](quae M: quas Heinsius. )
  11. pars demittat aquis curvae moderamina puppis;
  12. sint quibus exploret [*]() plumbo gravis alta molybdus,[*]()
  13. quaeque secuturam religent post terga phaselon
  14. uncaque summersae penitus retinacula vellant;
  15. temperet haec aestus pelagusque inclinet ad ortus:
  16. officio careat glaucarum nulla sororum,
  17. hinc multo Proteus geminoque hinc corpore Triton
  18. praenatet, et subitis qui perdidit inguina monstris
  19. Glaucus adhuc patriis quotiens adlabitur oris
  20. litoream blanda feriens Anthedona cauda,
  21. tu tamen ante omnes, diva cum matre Palaemon,
  22. annue, si vestras amor est mihi pandere Thebas,
  23. nec cano degeneri Phoebeum Amphiona plectro.
  24. et pater, Aeolio frangit qui carcere ventos,
  25. cui varii flatus omnisque per aequora mundi
  26. spiritus atque hiemes nimbosaque nubila parent,
  27. artius obiecto Borean Eurumque Notumque
  28. monte premat: soli Zephyro sit copia caeli,
  29. solus agat puppes summasque supernatet undas
  30. assiduus pelago; donec tua turbine nullo
  31. laeta [*]() Paraetoniis adsignet carbasa ripis.’
  32. Audimur. vocat ipse ratem nautasque morantes
  33. increpat, ecce meum timido iam frigore pectus
  34. labitur et nequeo, quamvis monet ominis horror,
  35. claudere suspensos oculorum in margine fletus,
  36. iamque ratem terris divisit fune soluto
    37. [*](exploret Dom.: explorent M. )[*](plumbo gravis alta molybdus Turnebus: primos gravis arte molorchos M. The emendations of this line are numerous, but none satisfactory: primos gravis artemo lembos Vollmer: plenos gravis artemo lintres, primos gravia arma ceruchos are various suggestions. )[*](laeta M: laesa Heinslus. )
  37. navita et angustum deiecit in aequora pontem.
  38. saevus et e puppi longo clamore magister
  39. dissipat amplexus atque oscula fida revellit,
  40. nec longum cara licet in cervice morari,
  41. attamen in terras e plebe novissimus omni
  42. ibo nec egrediar nisi iam cedente carina.[*]()
  43. Quis rude et abscissum miseris animantibus aequor
  44. fecit iter solidaeque pios telluris alumnos
  45. expulit in fluctus pelagoque immisit hianti
  46. audax ingenii? nec enim temeraria virtus
  47. illa magis, summae gelidum quae Pelion Ossae
  48. iunxit anhelantemque iugis bis pressit Olympum.
  49. usque adeone parum lentas transire paludes
  50. stagnaque et angustos summittere pontibus amnes?
  51. imus in abruptum gentilesque undique terras
  52. fugimus exigua clausi trabe et aere nudo.
  53. inde furor ventis indignataeque procellae
  54. et caeli fremitus et fulmina plura Tonanti.
  55. ante rates pigro torpebant aequora somno,
  56. nec spumare Thetis nec spargere nubila fluctus
  57. audebant, visis tumuerunt puppibus undae,
  58. inque hominem surrexit hiems, tune nubila Plias
  59. Oleniumque pecus, solito tune peior Orion,
  60. iusta queror; fugit ecce vagas ratis acta per undas
  61. paulatim minor et longe servantia vincit
  62. lumina tot gracili ligno complexa timores.
  63. quaeque super reliquos te, nostri pignus amoris,
  64. portatura, Celer, quo nunc ego pectore somnos
  65. quove [*]() queam perferre dies? quis cuncta paventi
    66. [*](iam cedente carina Dom.: iam carina M. )[*](quo quove Skutsch: quos quosve M. denoted the beginning of stormy weather. )
  66. nuntius, an facili te praetermiserit unda
  67. Lucani rabida ora maris, num torta Charybdis
  68. fluctuet aut Siculi populatrix virgo profundi,
  69. quos tibi currenti praeceps gerat Hadria mores,
  70. quae pax Carpathio, quali te subvehat aura
  71. Doris Agenorei furtis blandita iuvenci?
  72. sed merui questus, quid enim te castra petente
  73. non vel ad ignotos ibam comes impiger Indos
  74. Cimmeriumque chaos? starent prope bellica regis
  75. signa mei, seu tela manu seu frena teneres,
  76. armatis seu iura dares; operumque tuorum
  77. etsi non socius, certe mirator adessem.
  78. si quondam magno Phoenix reverendus Achilli
  79. litus ad Iliacum Thymbraeaque Pergama venit
  80. imbellis tumidoque nihil iuratus Atridae,
  81. cur nobis ignavus amor: sed pectore fido
  82. numquam abero longisque sequar tua carbasa votis.
  83. Isi, Phoroneis olim stabulata sub antris,
  84. nunc regina Phari numenque orientis anheli,
  85. excipe multisono puppem Mareotida sistro,
  86. ac iuvenem egregium, Latius cui ductor Eoa
  87. signa Palaestinasque dedit frenare cohortes,
  88. ipsa manu placida per limina festa sacrosque
  89. duc portus urbesque tuas. te praeside noscat,
  90. unde paludosi fecunda licentia Nili,
  91. cur vada desidant et ripa coerceat undas
  92. Cecropio stagnata luto, cur invida Memphis,
  93. curve Therapnaei lasciviat ora Canopi,
  94. cur servet Pharias Lethaeus ianitor aras,
  95. vilia cur magnos aequent animalia divos;
  96. quae sibi praesternat vivax altaria Phoenix,
  97. quos dignetur agros aut quo se gurgite Nili
  98. mergat adoratus trepidis pastoribus Apis.
  99. duc et ad Emathios manes, ubi belliger urbis
  100. conditor Hyblaeo perfusus nectare durat,
  101. anguiferamque domum, blando qua mersa veneno [*]()
  102. Actias Ausonias fugit Cleopatra catenas.
  103. usque et in Assyrias sedes mandataque castra
  104. prosequere et Marti iuvenem, dea, trade Latino,
  105. nec novus hospes erit: puer his sudavit in arvis
  106. notus adhuc tantum maioris lumine [*]() clavi,
  107. iam tamen et turmas facili praevertere gyro
  108. fortis et Eoas iaculo damnare sagittas.
  109. Ergo erit illa dies, qua te maiora daturus
    110. [*](qua mersa veneno s: quaqua m. v. M, morsa Heinsius. )[*](lumine Nohl: numine M: munere s. )
  110. Caesar ab emerito iubeat discedere bello,
  111. at nos hoc iterum stantes in litore vastos
  112. cernemus fluctus aliasque rogabimus auras.
  113. o tum quantus ego aut quanta votiva movebo
  114. plectra lyra! cum me magna cervice ligatum
  115. attolles umeris atque in mea pectora primum
  116. incumbes c puppe novus servataque reddes
  117. colloquia inque vicem medios narrabimus annos,
  118. tu rapidum Euphraten et regia Bactra sacrasque
  119. antiquae Babylonis opes et Zeugma, Latinae
  120. pacis iter, quam [*]() dulce nemus florentis Idymes,
  121. quo pretiosa Tyros rubeat, quo [*]() purpura suco
  122. Sidoniis iterata cadis, [*]() ubi germine primum
  123. candida felices sudent opobalsama virgae:
  124. ast ego, devictis dederim quae busta Pelasgis
  125. quaeve laboratas claudat mihi pagina Thebas.
  1. Summa deum, Pietas, cuius gratissima caelo
  2. rara profanatas inspectant numina terras,
    3. [*](quam Baehrens: qua M. )[*](quo quo Gronovius: qua qua M. )[*](cadis Gronovius: vadis M. )
  3. huc vittata comam niveoque insignis amictu,
  4. qualis adhuc praesens nullaque expulsa nocentum
  5. fraude rudes populos atque aurea regna colebas,
  6. mitibus exsequiis ades et lugentis Etrusci
  7. cerne pios fletus laudataque lumina terge.
  8. nam quis inexpleto rumpentem pectora questu
  9. complexumque rogos incumbentemque favillis
  10. aspiciens non aut primaevae funera plangi
  11. coniugis aut nati modo pubescentia credat
  12. ora rapi flammis? pater est, qui fletur. adeste
  13. dique hominesque sacris, procul hinc, procul ite nocentes,
  14. si cui corde nefas tacitum fessique senectus
  15. longa patris, si quis pulsatae conscius umquam [*]()
  16. matris et inferna rigidum timet Aeacon urna:
  17. insontes castosque voco. tenet ecce seniles
  18. leniter implicitos vultus sanctamque parentis
  19. canitiem spargit lacrimis animaeque supremum
  20. frigus amat; celeres genitoris filius annos
  21. —mira fides!—nigrasque putat properasse sorores,
  22. exsultent placidi Lethaea ad flumina manes,
  23. Elysiae gaudete domus; date serta per aras
  24. festaque pallentes hilarent altaria lucos,
  25. felix, haec,[*]() nimium felix plorataque nato
  26. umbra venit, longe Furiarum sibila, longe
  27. tergeminus custos, penitus via longa patescat
  28. manibus egregiis, eat horrendumque silentis
  29. accedat domini solium gratesque supremas
  30. perferat et totidem iuveni roget anxius annos.
    31. [*](unquam M: anguem Postgate. )[*](haec Slater: et M: a, heu, o, en edd. )
  31. Macte pio gemitu! dabimus solacia dignis
  32. luctibus Aoniasque tuo sacrabimus ultro
  33. inferias, Etrusce, seni! tu largus Eoa
  34. germina, tu messes Cilicumque Arabumque superbas
  35. merge rogis; ferat ignis opes heredis et alto
  36. aggere missuri nitido pia nubila caelo
  37. stipentur cineres: nos non arsura feremus
  38. munera, venturosque tuus durabit in annos
  39. me monstrante dolor, neque enim mihi flere parentem
  40. ignotum, similis gemui proiectus ad ignem.
  41. ille mihi tua damna dies compescere cantu
  42. suadet: et ipse tuli quos nunc tibi confero questus.
  43. Non tibi clara quidem, senior placidissime, gentis
  44. linea nec proavis demissum stemma, sed ingens
  45. supplevit fortuna genus culpamque parentum
  46. occuluit. nec enim dominos de plebe tulisti,
  47. sed quibus occasus pariter famulantur et ortus,
  48. nec pudor iste tibi: quid enim terrisque poloque
  49. parendi sine lege manet? vice cuncta reguntur [*]()
  50. alternisque premunt, propriis sub regibus omnis
  51. terra; premit felix regum diademata Roma;
  52. hanc ducibus frenare datum; mox crescit in illos
  53. imperium superis, sed habent et numina legem:
  54. servit et astrorum velox chorus et vaga servit
  55. luna nec iniussae totiens redit orbita lueis,
  56. et—modo si fas est aequare iacentia summis—
    57. [*](reguntur Gevart: geruntur M. )
  57. pertulit et saevi Tirynthius horrida regis
  58. pacta, nec erubuit famulantis fistula Phoebi.
  59. Sed neque barbaricis Latio transmissus ab oris:
  60. Smyrna tibi gentile solum portusque verendo
  61. fonte Meles Hermique vadum, quo Lydius intrat
  62. Bacchus et aurato reficit sua cornua limo.
  63. laeta dehinc series variisque ex ordine curis
  64. auctus honos; semperque gradi prope numina, semper
  65. Caesareum coluisse latus sacrisque deorum
  66. arcanis haerere datum. Tibereia primum
  67. aula tibi vixdum ora nova imitante iuventa
  68. panditur—hic annis multa super indole victis
  69. libertas oblata venit—nec proximus heres,
  70. immitis quamquam et Furiis agitatus, abegit.
  71. huic [*]() et in Arctoas tenuis comes usque pruinas
  72. terribilem adfatu passus visuque tyrannum
  73. immanemque suis, ut qui metuenda ferarum
  74. corda domant mersasque iubent iam sanguine tacto
  75. reddere ab ore manus et nulla vivere praeda.
  76. praecipuos sed enim merito surrexit [*]() in actus
  77. nondum stelligerum senior dimissus in axem
  78. Claudius et longo [*]() transmittit habere nepoti.
    79. [*](huic Pol.: hinc M: hunc Aldine. )[*](surrexit M: subvexit Pol. (but cf. Theb. ii. 27). )[*](longo M: longum Gevart. )
  79. quis superos metuens pariter tot templa, tot aras
  80. promeruisse datur? summi Iovis aliger Areas
  81. nuntius; imbrifera potitur Thaumantide Iuno;
  82. stat celer obsequio iussa ad Neptunia Triton:
  83. tu totiens mutata ducum iuga rite tulisti
  84. integer, inque omni felix tua cumba profundo.
  85. Iamque piam lux alta domum praecelsaque toto
  86. intravit Fortuna gradu; iam creditur uni
  87. sanctarum digestus opum partaeque per omnis
  88. divitiae populos magnique impendia mundi,
  89. quicquid ab auriferis eiectat Hiberia fossis,
  90. Dalmatico quod monte nitet, quod messibus Afris
  91. verritur, aestiferi quicquid terit area Nili,
  92. quodque legit mersus pelagi scrutator Eoi,
  93. et Lacedaemonii pecuaria culta Galaesi
  94. perspicuaeque nives Massylaque robora et Indi
  95. dentis honos: uni parent commissa ministro,
  96. quae Boreas quaeque Eurus atrox, quae nubilus Auster
  97. invehit: hibernos citius numeraveris imbres
  98. silvarumque comas, vigil idem animique sagacis [*]()
  99. et citus [*]() evolvit quantum Romana sub omni
  100. pila die quantumque tribus, quid templa, quid alti
  101. undarum cursus, quid propugnacula poseant
    102. [*](vigil idem animique sagacis Leo: vigilite animaeque sagacis M, variously emended; usque, iste, ipse edd., vigili tu animoque sagaci Peyrared (evolvis 99) etc. )[*](et citus Salmasius: exitus M: anxius Hirschfeld. gold-mines of Dalmatia are also mentioned iv. 7. 13; cf. also the simile in Theb. vi. 880. Since Tiberius mining rights were vested in the Emperor. The Imperial fiscus also derived income from African wheat, from pearl-fisheries, )
  102. aequoris aut longe series porrecta viarum;
  103. quod domini celsis niteat laquearibus aurum,
  104. quae divum in vultus igni formanda liquescat
  105. massa, quid Ausoniae scriptum crepet igne Monetae,
  106. hinc tibi rara quies animoque exclusa voluptas,
  107. exiguaeque dapes et numquam laesa profundo
  108. cura mero; sed iura tamen genialia cordi
  109. et mentem vincire toris ac iungere festa
  110. conubia et fidos domino genuisse clientes.
  111. Quis sublime genus formamque insignis Etruscae
  112. nesciat? haud quamquam proprio mihi cognita visu,
  113. sed decus eximium famae par reddit imago,
  114. vultibus et similis [*]() natorum gratia monstrat,
  115. nec vulgare genus; fasces summamque curulem
  116. frater et Ausonios enses mandataque fidus
  117. signa tulit, cum prima truces amentia Dacos
  118. impulit et magno gens est damnata triumpho,
  119. sic quicquid patrio cessatum a sanguine, mater
  120. reddidit, obscurumque latus clarescere vidit
  121. conubio gavisa domus, nec pignora longe;
  122. quippe bis ad partus venit Lucina manuque
  123. ipsa levi gravidos tetigit fecunda labores,
  124. felix a! si longa dies, si cernere vultus
  125. natorum viridesque genas tibi iusta dedissent
  126. stamina! sed media cecidere abrupta iuventa
  127. gaudia, florentesque manu scidit Atropos annos;
  128. qualia pallentes declinant lilia culmos
    129. [*](vultibus et similis Phillimore: vultibus et sibimet similis M: et sibimet similis Skutsch, Krohn. )
  129. pubentesque rosae primos moriuntur ad austros,
  130. aut ubi venia novis exspirat purpura pratis.
  131. illa sagittiferi circum volitastis, Amores,
  132. funera maternoque rogos unxistis amomo;
  133. nec modus aut pennis laceris aut crinibus ignem
  134. spargere, collectaeque pyram struxere pharetrae.
  135. quas tunc inferias aut quae lamenta dedisses
  136. maternis, Etrusce, rogis, qui funera patris
  137. haud matura putas atque hos pius ingeniis annos!
  138. Illum et qui nutu superas nunc temperat arces,
  139. progeniem claram terris partitus et astris,
  140. laetus Idumaei donavit honore triumphi
  141. dignatusque loco victricis et ordine pompae
  142. non vetuit, tenuesque nihil minuere parentes,
  143. atque idem in cuneos populo deduxit equestres
  144. mutavitque genus laevaeque ignobile ferrum
  145. exuit et celso natorum aequavit honorem.[*]()
  146. dextra bis octonis fluxerunt saecula lustris,
  147. atque aevi sine nube tenor, quam dives in usus
  148. natorum totoque volens excedere censu,
  149. testis adhuc largi nitor inde adsuetus Etrusci,
  150. cui tua non humilis dedit indulgentia mores.
  151. hunc siquidem amplexu semper revocante tenebas
  152. blandus et imperio numquam pater; huius honori
  153. pronior ipse etiam gaudebat cedere frater.
  154. Quas tibi devoti iuvenes pro patre renato,
  155. summe ducum, grates, aut quae pia vota rependunt!
    156. [*](celso honorem Krohn: celso honore M: celse honori Salinasius. Jews that culminated in the destruction of Jerusalem by Titus. were privileges of the Equestrian order. )
  156. tu—seu tarda situ rebusque exhausta senectus
  157. erravit seu blanda diu Fortuna regressum
  158. maluit—attonitum et venturi fulminis ictus
  159. horrentem tonitru tantum lenique procella
  160. contentus monuisse senem; cumque horrida supra
  161. aequora curarum socius procul Itala rura
  162. linqueret, hic molles Campani litoris oras
  163. et Diomedeas concedere iussus in arces
  164. atque hospes, non exsul, erat. nec longa moratus
  165. Romuleum reseras iterum, Germanice, limen
  166. maerentemque foves inclinatosque penates
  167. erigis. haud mirum, ductor placidissime, quando
  168. haec est quae victis parcentia foedera Cattis
  169. quaeque suum Dacis donat clementia montem,
  170. quae modo Marcomanos post horrida bella vagosque
  171. Sauromatas Latio non est dignata triumpho.
  172. Iamque in fine dies et inexorabile pensum
  173. deficit, hic maesti pietas me poscit Etrusci,
  174. qualia nec Siculae moderantur carmina rupes
  175. nec fati iam certus olor saevique marita
  176. Tereos. heu quantis lassantem brachia vidi
  177. planctibus et prono fusum super oscula vultu!
  178. vix famuli comitesque tenent, vix arduus ignis
  179. summovet. haud aliter gemuit per Sunia [*]() Theseus
  180. litora,[*]() qui falsis deceperat Aegea velis.
  181. tunc immane gemens foedatusque ora tepentes
    182. [*](per Sunia Polster: periuria M: per inania Bursian: per Ionia Phillimore. )[*](litora M: litore s, and keep periuria. Italy and founded Arpi in Apulia. against Dacians and Marcomanni about 88, Sarmatian war, probably successful but no triumph, 92. )
  182. adfatur cineres: ‘cur nos, fidissime, linquis
  183. Fortuna redeunte, pater? modo numina magni
  184. praesidis atque breves superum placavimus iras,
  185. nec frueris tantique orbatus muneris usu
  186. ad manes, ingrate, fugis, nec flectere Parcas
  187. ut placare malae datur aspera numina Lethes?
  188. felix, cui magna patrem cervice vehenti
  189. sacra Mycenaeae patuit reverentia flammae!