Silvae

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volume 1. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. quid referam altricum victas pietate parentes?
  2. quid te post cineres deceptaque funera matris
  3. tutius Inoo reptantem pectore, Baeche?
  4. iam secura patris Tuscis regnabat in undis
  5. Ilia. portantem lassabat Romulus Accam.
  6. vidi ego transertos alieno in robore ramos
  7. altius ire suis. et te iam fecerat illi
  8. mens animusque patrem, necdum moresve decorve:
  9. tu tamen et iunctas [*]() etiam nunc murmure voces
  10. vagitumque rudem fletusque infantis amabas.
  11. Ille, velut primos exspiraturus ad austros
  12. mollibus in pratis alte flos improbus exstat,
  13. sic tener ante diem vultu gressuque superbo
  14. vicerat aequales multumque reliquerat annos,
  15. sive catenatis curvatus membra palaestris
  16. staret: Amyclaea conceptum matre putares,
  17. Oebaliden illo praeceps mutaret Apollo,
  18. Alcides pensaret Hylan: seu Graius [*]() amictu
  19. Attica facundi decurreret orsa Menandri:
  20. laudaret gavisa sonum crinemque decorum
  21. fregisset rosea lasciva Thalia corona;
  22. Maeonium sive ille senem Troiaeque labores
  23. diceret aut casus tarde remeantis Ulixis:
  24. ipse pater sensus, ipsi stupuere magistri,
  25. scilicet infausta Lachesis cunabula dextra
  26. attigit, et gremio puerum complexa fovebat
  27. Invidia: illa genas et adultum comere crinem,
  28. haec monstrare artes et verba infigere, quae nunc
  29. plangimus. Herculeos annis aequare labores
    30. [*](iunctas M2: vinctas M: truncas Bachrens. )[*]( Graius s: gratus M. her father Amulius, but became the wife of the river-god. Acca was the nurse of Romulus. )
  30. coeperat adsurgens, sed adhuc infantia iuxta;
  31. iam tamen et validi gressus mensuraque maior
  32. cultibus et visae puero decrescere vestes,
  33. cum tibi quas vestes, quae non gestamina mitis
  34. festinabat erus! brevibus non stringere [*]() laenis
  35. pectora et angustante alas [*]() artare lacerna;
  36. enormes non ille sinus, sed semper ad annos
  37. texta legens modo puniceo velabat amictu,
  38. nunc herbas imitante sinu, nunc dulce rubenti
  39. murice, nunc vivis digitos incendere gemmis
  40. gaudebat: non turba comes, non munera cessant:
  41. sola verecundo deerat praetexta decori.
  42. Haec fortuna domus, subitas inimica levavit
  43. Parca manus, quo, diva, feros gravis exseris ungues?
  44. non te forma movet, non te lacrimabilis aetas?
  45. hunc nec saeva viro potuisset carpere Procne,
  46. nec fera crudeles Colchis durasset in iras,
  47. editus Aeolia nec si foret iste Creusa:
  48. torvus ab hoc Athamas insanos flecteret arcus,
  49. hunc quamquam Hectoreos cineres Troiamque perosus
  50. turribus e Phrygiis flesset missurus Ulixes
  51. septima lux, et iam frigentia lumina torpent,
  52. iam complexa manu crinem tenet infera Iuno.
    53. [*](non stringere Postgate: constringere M. )[*](angustante alas Postgate: angusta telas M. )
  53. ille tamen, Parcis fragiles urgentibus annos,
  54. te vultu moriente videt linguaque cadente
  55. murmurat: in te omnes vacui iam pectoris efflat
  56. reliquias., solum meminit solumque vocantem
  57. exaudit tibique ora movet, tibi verba relinquit
  58. et prohibet gemitus consolaturque dolentem.
  59. gratum est, Fata. tamen, quod non mors lenta iacentis
  60. exedit puerile decus, manesque subivit
  61. integer et nullo temeratus corpora damno,
  62. qualis erat.Quid ego exsequias et prodiga flammis
  63. dona loquar maestoque ardentia funera luxu?
  64. quod tibi purpureo tristis rogus aggere crevit.
  65. quod Cilicum flores, quod munera graminis Indi,
  66. quodque Arabes Phariique Palaestinique [*]() liquores
  67. arsuram lavere comam? cupit omnia ferre
  68. prodigus et totos Melior succendere census,
  69. desertas exosus opes: sed non capit ignis
  70. invidus, atque artae desunt in munera flammae.
  71. horror habet sensus, qualem te funere summo
  72. atque rogum iuxta, Melior placidissime quondam,
  73. extimui! tune ille hilaris comisque videri?
  74. unde animi saevaeque manus et barbarus horror,
  75. dum modo fusus humi lucem aversaris iniquam,
  76. nunc torvus pariter vestes et pectora rumpis
  77. dilectosque premis visus et frigida lambis
  78. oscula? erant illic genitor materque iacentis
  79. maesta, sed attoniti te spectavere parentes.
  80. quid mirum .' plebs cuncta nefas et praevia flerunt
  81. agmina, Flaminio quae limite Molvius agger
    82. [*](Palaestinique Selden: palam est vidique M. )
  82. transvehit, immeritus flammis dum tristibus infans
  83. traditur, et gemitum formaque aevoque [*]() meretur:
  84. talis in Isthmiaeos probatus ab aequore portus
  85. naufragus imposita iacuit sub matre Palaemon;
  86. sic et in anguiferae ludentem gramine Lernae
  87. rescissum squamis avidus bibit ignis [*]() Ophelten.
  88. Pone metus Letique minas desiste vereri:
  89. illum nec temo latrabit Cerberus ore,
  90. nulla soror flammis, nulla adsurgentibus hydris
  91. terrebit; quin ipse avidae trux navita cumbae
  92. interius steriles ripas et adusta subibit
  93. litora, ne puero dura ascendisse facultas.
  94. Quid mihi gaudenti proles Cyllenia virga
  95. nuntiat? estne aliquid tam saevo in tempore laetum?
  96. noverat effigies generosique ardua Blaesi
  97. ora puer, dum saepe domi nova serta ligantem
  98. te videt et similes tergentem pectore ceras,
  99. hunc ubi Lethaei lustrantem gurgitis oras
  100. Ausonios inter proceres seriemque Quirini
  101. adgnovit, timide primum vestigia iungit
  102. accessu tacito summosque lacessit amictus,
  103. inde magis sequitur; neque enim magis ille trahentem
  104. spernit et ignota credit de stirpe nepotum.
  105. mox ubi delicias et rari pignus amici
  106. sensit et amissi puerum solacia Blaesi,
  107. tollit humo magnaque ligat cervice diuque
    108. [*](aevoque Gulielmus: ac voce M. )[*](ignis Koestlin: anguis M. )
  108. ipse manu gaudens vehit et, quae munera mollis
  109. Elysii, steriles ramos mutasque volucres
  110. porgit et obtunso pallentes germine flores.
  111. nec prohibet meminisse tui, sed pectora blandus
  112. miscet et alternum pueri partitur amorem.
  113. Hic finis rapto, quin tu iam vulnera sedas
  114. et tollis mersum luctu caput? omnia functa
  115. aut moritura vides: obeunt noctesque diesque
  116. astraque, nec solidis prodest sua machina terris,
  117. nam populus mortale genus plebisque caducae
  118. quis fleat interitus? hos bella, hos aequora poscunt;
  119. his amor exitio, furor his et saeva cupido,
  120. ut sileain morbos; hos ora rigentia Brumae,
  121. illos implacido letalis Sirius igni,
  122. hos manet imbrifero pallens Autumnus hiatu.
  123. quicquid init ortus, finem timet, ibimus omnes,
  124. ibimus: immensis urnam quatit Aeacus umbris,
  125. ast hic quem gemimus. felix hominesque deosque
  126. et dubius casus et caecae lubrica vitae
  127. effugit, immunis fatis, non ille rogavit,
  128. non timuit meruitve [*]() mori: nos anxia plebes,
  129. nos miseri, quibus unde dies suprema, quis aevi
  130. exitus, incertum, quibus instet fulmen ab astris,
  131. quae nubes fatale sonet, nil flecteris istis?
  132. sed flectere libens, ades huc emissus ab atro
  133. limine, cui soli cuncta impetrare facultas.
  134. Glaucia 2—insontes animas nec portitor arcet
  135. nec durae comes ille ferae—: tu pectora mulce,
    136. [*](meruitve M: renuitve Heinsius. )[*](Glaucia M: Glaucia si Macnaghten. Glaucia nam s. = Hydra, as in Virg. Aen. vi. 287: Vollmer makes Cerberus the beast, and the comrade a figure found on a wall-painting by the side of Cerberus, and described Lucan, Phars. vi. 702; cf. Sil. It. Pun. xiii. 587. )
  136. tu prohibe manare genas noctesque beatas
  137. dulcibus alloquiis et vivis vultibus imple,
  138. et periisse nega. desolatamque sororem,
  139. qui potes, et miseros perge insinuare parentes.
  1. Est inter notos Sirenum nomine muros
  2. saxaque Tyrrhenae templis onerata Minervae
  3. celsa Dicarchei speculatrix villa profundi,
  4. qua Bromio dilectus ager. collesque per altos
  5. uritur et prelis non invidet uva Falernis.
  6. huc me post patrii laetum quinquennia lustri,
  7. cum stadio iam pigra quies canusque sederet
  8. pulvis ad Ambracias conversa gymnade frondes,
  9. trans gentile fretum placidi facundia Polli
  10. detulit et nitidae iuvenilis gratia Pollae.
  11. flectere iam cupidum gressus, qua limite noto
  12. Appia longarum teritur regina viarum.
  13. Sed iuvere morae, placido lunata recessi!
  14. hinc atque hinc curvas perrumpunt aequora rupes,
  15. dat natura locum montique intervenit unum [*]()
  16. litus et in terras scopulis pendentibus exit.
  17. gratia prima loci, gemina testudine fumant
  18. balnea, et e terris occurrit dulcis amaro
  19. nympha mari. levis hic Phorci chorus udaque crines
  20. Cymodoce viridisque cupit Galatea lavari.
  21. ante domum tumidae moderator caerulus undae
  22. excubat, innocui custos laris: huius amico
  23. spumant templa salo. felicia rura tuetur
  24. Alcides; gaudet gemino sub numine portus:
  25. hic servat terras, hic saevis fluctibus obstat.
  26. mira quies pelagi: ponunt hic lassa furorem
  27. aequora, et insani spirant clementius austri,
  28. hic praeceps minus audet hiems, nulloque tumultu
  29. stagna modesta iacent dominique imitantia mores.
  30. Inde per obliquas erepit porticus arces,
  31. urbis opus, longoque domat saxa aspera dorso,
  32. qua prius obscuro permixti pulvere soles
  33. et feritas inamoena viae, nunc ire voluptas:
  34. qualis, si subeas Ephyres Baccheidos altum
  35. culmen, ab Inoo fert semita tecta Lechaeo. [*]()
    36. [*](unum M (Krohn; cf. Suet. Tib. 40): udum, imum, uncum edd. )[*](Lechaeo Dom.: lyceo M: Lyaeo s. the Bacchiadae, ancient rulers of Corinth. gulf, associated with the worship of Ino and Palaemon )
  36. Non, mihi si cunctos Helicon indulgeat amnes
  37. et superet Pimplea sitim largeque volantis
  38. ungula sedet equi reseretque arcana pudicos
  39. Phemonoe fontes vel quos meus auspice Phoebo
  40. altius immersa turbavit Pollius urna,
  41. innumeras valeam species cultusque locorum
  42. Pieriis aequare modis, vix ordine longo
  43. suffecere oculi, vix, dum per singula ducor,
  44. suffecere gradus, quae rerum turba! locine
  45. ingenium an domini mirer prius? haec domus ortus
  46. aspicit et Phoebi tenerum iubar; illa cadentem
  47. detinet exactamque negat dimittere lucem,
  48. cum iam fessa dies et in aequora montis opaci
  49. umbra cadit vitreoque natant praetoria ponto,
  50. haec pelagi clamore fremunt, haec tecta sonoros
  51. ignorant fluctus terraeque silentia malunt.
  52. his favit natura locis, hic victa colenti
  53. cessit et ignotos docilis mansuevit in usus.
  54. mons erat hic, ubi plana vides; et lustra fuerunt,
  55. quae nunc tecta subis; ubi nunc nemora ardua cernis,
  56. hic nec terra fuit: domuit possessor, et illum
  57. formantem rupes expugnantemque secuta
  58. gaudet humus, nunc cerne iugum discentia saxa
  59. intrantesque domos iussumque recedere montem,
  60. iam Methymnaei vatis manus et chelys una
  61. Thebais et Getici cedat tibi gloria plectri:
  62. et tu saxa moves, et te nemora alta sequuntur.
  63. Quid referam veteres ceraeque aerisque figuras,
  64. si quid Apellei gaudent animasse colores,
  65. si quid adhuc vacua, tamen admirabile, Pisa
  66. Phidiacae rasere manus, quod ab arte Myronis
  67. aut Polycliteo iussum est quod vivere caelo,
  68. aeraque ab Isthmiacis auro potiora favillis,
  69. ora ducum ac vatum sapientumque ora priorum,
  70. quos tibi cura sequi, quos toto pectore sentis,
  71. expers curarum atque animum virtute quieta
  72. compositus semperque tuus? quid mille revolvam
  73. culmina visendique vices? sua cuique voluptas
  74. atque omni proprium thalamo mare, transque iacentem
  75. Nerea diversis servit sua terra fenestris:
  76. haec videt Inarimen, illinc Prochyta aspera paret;
  77. armiger hac magni patet Hectoris, inde malignum
  78. aera respirat pelago circumflua Nesis;
  79. inde vagis omen felix Euploea carinis
  80. quaeque ferit curvos exserta Megalia fluctus,
  81. angitur et domino contra recubante proculque
  82. Surrentina tuus spectat praetoria Limon.
  83. una tamen cunctis, procul eminet una diaetis,
  84. quae tibi Parthenopen derecto limite ponti
  85. ingerit: hic Grais penitus delecta metallis
  86. saxa; quod Eoae respergit vena Syenes,
  87. Synnade quod maesta Phrygiae fodere secures
  88. per Cybeles lugentis agros, ubi marmore picto
  89. candida purpureo distinguitur area gyro;
  90. hic et Amyclaei caesum de monte Lycurgi
  91. quod viret et molles imitatur rupibus herbas,
  92. hic Nomadum lucent flaventia saxa Thasosque
  93. et Chios et gaudens fluctus spectare Carystos:
  94. omnia Chalcidicas turres obversa salutant,
  95. macte animo, quod Graia probas, quod Graia [*]() frequentas
  96. arva: nec invideant quae te genuere Dicarchi
  97. moenia! nos docto melius potiemur alumno.
  98. Quid nunc ruris opes pontoque novalia dicam
  99. iniecta et madidas Baccheo nectare rupes?
  100. saepe per autumnum iam pubescente Lyaeo
  101. conscendit scopulos noctisque occulta sub umbra
  102. palmite maturo rorantia lumina tersit
  103. Nereis et dulces rapuit de collibus uvas.
  104. saepe et vicino sparsa est vindemia fluctu,
  105. et Satyri cecidere vadis, nudamque per undas
  106. Dorida montani cupierunt prendere Panes.
  107. Sis felix, tellus, dominis ambobus in annos
  108. Mygdonii Pyliique senis nec nobile mutes
  109. servitium, nec te cultu Tirynthia vincat
  110. aula Dicarcheique sinus, nec saepius isti
  111. blanda Therapnaei placent [*]() vineta Galaesi.
  112. hic ubi Pierias exercet Pollius artes,
  113. seu volvit monitus, quos dat Gargettius auctor,
    114. [*](Graia . Graia Gevart: grata . grata M. )[*](isti . . placent M: istis . . placeant s. )
  114. seu nostram quatit ille chelyn seu dissona nectit
  115. carmina sive minax ultorem stringit iambon:
  116. hinc levis e scopulis meliora ad carmina Siren
  117. advolat, hinc motis audit Tritonia cristis.
  118. tune rapidi ponunt flatus, maria ipsa vetantur
  119. obstrepere, emergunt pelago doctamque trahuntur
  120. ad chelyn et blandi scopulis delphines aderrant.
  121. Vive, Midae gazis et Lydo ditior auro,
  122. Troica et Euphratae supra diademata felix,
  123. quem non ambigui fasces, non mobile vulgus,
  124. non leges, non castra ferent, qui pectore magno
  125. spemque metumque domas voto [*]() sublimior omni,
  126. exemptus fatis indignantemque refellens
  127. Fortunam; dubio quem non in turbine rerum
  128. deprendet suprema dies, sed abire paratum
  129. ac plenum vita. nos. vilis turba, caducis
  130. deservire bonis semperque optare parati,
  131. spargimur in casus: celsa tu mentis ab arce
  132. despicis errantes humanaque gaudia rides,
  133. tempus erat. eum te geminae suffragia terrae
  134. diriperent celsusque duas veherere per urbes,
  135. inde Dicarcheis multum venerande colonis,
  136. hine adscite meis, pariterque his largus et illis
  137. ac iuvenile calens plectrique errore superbus,
  138. at nunc discussa rerum caligine verum
  139. aspicis—illo alii rursus iactantur in alto—,
  140. et tua securos portus placidamque quietem
  141. intravit non quassa ratis, sic perge nec umquam
    142. [*](voto Waller: tuto M: vitio, motu, titulo edd. )
  142. emeritam in nostras puppem dimitte procellas.
  143. tuque, nurus inter longe praedocta Latinas
  144. parque viro mentem, cui non [*]() praecordia curae,
  145. non frontem vertere [*]() minae, sed candida semper
  146. gaudia et in vultu curarum ignara voluptas;
  147. non tibi sepositas infelix strangulat arca
  148. divitias avidique animum dispendia torquent
  149. fenoris: expositi census et docta fruendi
  150. temperies. non ulla deo meliore cohaerent
  151. pectora, non alias docuit [*]() Concordia mentes.
  152. discite securi, quorum de pectore mixtae
  153. in longum coiere faces sanetusque pudicae
  154. servat amicitiae leges amor. ite per annos
  155. saeculaque et priscae titulos praecedite famae.
  1. Stat, quae perspicuas nitidi Melioris opacet
  2. arbor aquas complexa lacus, quae robore ab imo
  3. incurvata vadis redit inde cacumine recto
  4. ardua, ceu mediis iterum nascatur ab undis
  5. atque habitet vitreum tacitis radicibus amnem.
    6. [*](praedocta cui non W. R. Hardie, C.R. xviii. p. 158. )[*](vertere Pol. (from P): vescere M. )[*](docuit .V: decuit s. )
  6. quid Phoebum tam parva rogem? vos dicite causas,
  7. Naides. et faciles, satis est, date carmina Fauni.
  8. Nympharum tenerae fugiebant Pana catervae;
  9. ille quidem it, cunctas tamquam velit, et tamen [*]() unam
  10. in Pholoen. silvis haec [*]() fluminibusque sequentis
  11. nunc hirtos gressus, nunc improba cornua vitat,
  12. iamque et belligerum Iani nemus atraque Caci
  13. rura Quirinalesque fuga suspensa per agros
  14. Caelica tesca subit; ibi demum victa labore,
  15. fessa metu, qua nunc placidi Melioris aperti
  16. stant sine fraude lares, flavos collegit amictus
  17. artius et niveae [*]() posuit se margine ripae,
  18. insequitur velox pecorum deus et sua credit
  19. conubia; ardenti ianuam suspiria librat
  20. pectore, iam praedae levis imminet, ecce citatos
  21. advertit Diana gradus, dum per iuga septem
  22. errat Aventinaeque legit vestigia cervae.
  23. paenituit vidisse deam. conversaque fidas
  24. ad comites: ‘numquamne avidis arcebo rapinis
  25. hoc petulans foedumque pecus, semperque pudici
  26. decrescet mihi turba chori?’ sic deinde locuta
  27. depromit pharetra telum breve, quod neque flexis
  28. cornibus aut solito torquet stridore, sed una
  29. emisit contenta manu laevamque soporae [*]()
  30. Naidos aversa fertur tetigisse sagitta.
  31. illa diem pariter surgens hostemque protervum
  32. vidit et in fontem, niveos ne panderet artus,
    33. [*](et tamen M: it tamen s. )[*](haec m Pol. (from P): et M: sed Krohn. )[*](niveae M: viridi Markland: curvae, nitidae edd.: vivae Slater, niveae is certainly doubtful, though lie may be thinking of flowers. )[*](soporae Krohn: soporem M. )
  33. sic tota cum veste ruit. stagnisque sub altis
  34. Pana sequi credens ima latus implicat alga.
  35. quid faceret subito deceptus praedo? nec altis
  36. credere corpus aquis hirtae sibi conscius audet
  37. pellis et a tenero nandi rudis: omnia questus,
  38. immitem Bromium,[*]() stagna invida et invida tela,
  39. primaevam visu platanum, cui longa propago
  40. innumeraeque manus et iturus in aethera vertex,
  41. deposuit iuxta vivamque adgessit harenam
  42. optatisque aspergit aquis et talia mandat:
  43. ‘vive diu nostri pignus memorabile voti,
  44. arbor, et haec durae latebrosa cubilia nymphae
  45. tu saltem declinis ama, preme frondibus undam.
  46. illa quidem meruit, sed ne, precor, igne superno
  47. aestuet aut dura feriatur grandine; tantum
  48. spargere tu laticem et foliis turbare memento.
  49. tunc ego teque diu recolam dominamque benignae
  50. sedis et inlaesa tutabor utramque senecta,
  51. ut Iovis, ut Phoebi frondes, ut discolor umbra
  52. populus et nostrae stupeant tua germina pinus.’
  53. sic ait. illa dei veteres animata calores
  54. uberibus stagnis obliquo pendula trunco
  55. incubat atque umbris scrutatur amantibus undas,
  56. sperat et amplexus, sed aquarum spiritus arcet
  57. nec patitur tactus, tandem eluctata sub auras
  58. libratur fundo rursusque enode cacumen
  59. ingeniosa levat, veluti descendat in imos
  60. stirpe lacus alia. iam nec Phoebeia Nais
  61. odit et exclusos invitat gurgite ramos
  62. Haec tibi parva quidem genitali luce paramus
    63. [*](Bromium M: Brimo Scaliger: Bormum Ellis. Satyrs and Sileni, owed allegiance and therefore trusted for help. b Oak and bay. )
  63. dona, sed ingenti forsan victura sub aevo.
  64. tu, cuius placido posuere in pectore sedem
  65. blandus honos hilarisque tamen cum pondere virtus,
  66. cui nec pigra quies nec iniqua potentia nec spes
  67. improba, sed medius per honesta et dulcia limes,
  68. incorrupte fidem nullosque experte tumultus
  69. et secrete, palam quom [*]() digeris ordine vitam,
  70. idem auri facilis contemptor et optimus idem
  71. comere divitias opibusque immittere lucem:
  72. hac longum florens animi morumque iuventa
  73. Iliacos aequare senes et vincere persta,
  74. quos pater Elysium, genetrix quos detulit annos:
  75. hoc illi duras exoravere sorores,
  76. hoc, quae te sub teste situm fugitura tacentem
  77. ardua magnanimi revirescet gloria Blaesi.
  1. Psittace, dux volucrum, domini facunda voluptas,
  2. humanae sollers imitator, psittace, linguae,
  3. quis tua tam subito praeclusit murmura fato?
  4. hesternas, miserande, dapes moriturus inisti
  5. nobiscum, et gratae carpentem munera mensae
  6. errantemque toris mediae plus tempore noctis
  7. vidimus, adfatus etiam meditataque verba
    8. [*](quom Vollmer: quod M: quo Baehrens: qui Doni. Vopiscus and Pollius. cultivated an elegant leisure. )
  8. reddideras. at nunc aeterna silentia Lethes
  9. ille canorus habes, cedat Phaethontia vulgi
  10. fabula: non soli celebrant sua funera cygni.
  11. At tibi quanta domus rutila testudine fulgens,
  12. conexusque ebori virgarum argenteus ordo,
  13. argutumque tuo stridentia limina cornu,
  14. et, querulae iam sponte, fores! vacat ille beatus
  15. carcer et augusti [*]() nusquam convicia tecti!
  16. Huc doctae stipentur aves, quis nobile fandi
  17. ius Natura dedit: plangat Phoebeius ales
  18. auditasque memor penitus dimittere voces
  19. sturnus et Aonio versae certamine picae,
  20. quique refert iungens iterata vocabula perdix,
  21. et quae Bistonio queritur soror orba cubili:
  22. ferte simul gemitus cognataque ducite flammis
  23. funera et hoc cunctae miserandum addiscite carmen:
  24. ‘Occidit aeriae celeberrima gloria gentis
  25. psittacus, ille plagae viridis regnator Eoae;
  26. quem non gemmata volucris Iunonia cauda
  27. vinceret aspectu, gelidi non Phasidis ales,
  28. nec quas umenti Numidae rapuere sub austro,
  29. ille salutator regum nomenque locutus
  30. Caesareum et queruli quondam vice functus amici,
  31. nunc conviva levis monstrataque reddere verba
  32. tam facilis! quo tu, Melior dilecte, recluso
  33. numquam solus eras. at non inglorius umbris
  34. mittitur: Assyrio cineres adolentur amomo
    35. [*](augusti M: angusti s. into magpies. into a nightingale; according to Pliny (loc cit.) these birds could be taught both Latin and Greek. )
  35. et tenues Arabum respirant gramine plumae
  36. Sicaniisque crocis; senio nec fessus inerti
  37. scandet odoratos Phoenix felicior ignes.’
  1. Quid tibi nunc strata [*]() mansuescere profuit ira?
  2. quid scelus humanasque animo dediscere caedes
  3. imperiumque pati et domino parere minori?
  4. quid? quod abire domo rursusque in claustra reverti
  5. suetus et a capta iam sponte recedere praeda
  6. insertasque manus laxo dimittere morsu?
  7. occidis, altarum vastator docte ferarum,
  8. non grege Massylo curvaque indagine clausus,
  9. non formidato supra venabula saltu
  10. incitus aut caeco foveae deceptus hiatu,
  11. sed victus fugiente fera. stat cardine aperto
  12. infelix cavea et clausas circum undique portas
  13. hoc licuisse nefas placidi tumuere [*]() leones,
  14. tum cunctis cecidere iubae, puduitque relatum
  15. aspicere, et totas duxere in lumina frontes.
  16. at non te primo fusum novus obruit ictu
  17. ille pudor: mansere animi, virtusque cadenti
  18. a media iam morte redit, nec protinus omnes
  19. terga dedere minae, sicut sibi conscius alti
  20. vulneris adversum moriens it miles in hostem
    21. [*](nunc strata Postgate: monstrata M: constrata s: deposita Clark, who considers monstrata due to iv. 31 above. )[*](tumuere Baehrens: timuere .M. )
  21. attollitque manum et ferro labente minatur:
  22. sic piger ille gradu solitoque exutus honore
  23. firmat hians oculos animamque hostemque requirit.
  24. Magna tamen subiti tecum solacia leti,
  25. victe. feres, quod te maesti populusque patresque,
  26. ceu notus caderes tristi gladiator harena,
  27. ingemuere mori; magni quod Caesaris ora
  28. inter tot Scythicas Libycasque, et [*]() litore Rheni
  29. et Pharia de gente feras, quas perdere vile est,
  30. unius amissi tetigit iactura leonis.
  1. Saeve nimis, lacrimis quisquis discrimina ponis
  2. lugendique modos, miserum est primaeva parenti
  3. pignora surgentesque—nefas!—accendere natos;
  4. durum et deserti praerepta coniuge partem
  5. conclamare tori, maesta et lamenta sororum
  6. et fratrum gemitus: alte tamen ac [*]() procul intrat
  7. altius in sensus maioraque vulnera vincit
  8. plaga minor, famulum—quia rerum nomina caeca
  9. sic miscet Fortuna manu nec pectora novit—,
  10. sed famulum gemis, Urse, pium, sed amore fideque
    11. [*](et Aldus: in M: ab Baehrens: a Phillimon. )[*](alte tamen ac Markland: ad te tamen at M: alte et tamen at Vollmer: alter Phillimon (alterius next line). )
  11. has meritum lacrimas, cui maior stemmate iuncto
  12. libertas ex mente fuit. ne comprime fletus,
  13. ne pudeat; rumpat frenos dolor iste diesque,[*]()
  14. si tam dura placent—hominem [*]() gemis—heu mihi! subdo
  15. ipse faces—, hominem, Urse, tuum, cui dulce volenti
  16. servitium, cui triste nihil, qui sponte sibique
  17. imperiosus erat. quisnam haec in funera missos
  18. castiget luctus? gemit inter bella peremptum
  19. Parthus equum, fidosque canes flevere Molossi,
  20. et volucres habuere rogum cervusque Maronem.
  21. quid, si nec famulus? vidi ipse habitusque notavi
  22. te tantum cupientis erum; sed maior in ore
  23. spiritus et tenero manifesti in sanguine mores.
  24. optarent multum Graiae cuperentque Latinae
  25. sic peperisse nurus, non talem Cressa superbum
  26. callida sollicito revocavit Thesea filo,
  27. nec Paris Oebalios talis visurus amores
  28. rusticus invitas deiecit in aequora pinus.
  29. non fallo aut cantus adsueta licentia ducit:
  30. vidi et adhuc video, qualem nec bella canentem
  31. litore virgineo Thetis occultavit Achillen,
  32. nec circum saevi fugientem moenia Phoebi
  33. Troilon Haemoniae deprendit lancea dextrae.
  34. qualis eras! procul en cunctis puerisque virisque
  35. pulchrior et tantum domino minor! illius unus
  36. ante decor, quantum praecedit clara minores
  37. luna faces quantumque alios premit. Hesperos ignes.
    38. [*](diesque M: decusque Peyrared: deisque Dom. )[*](hominem M: homo enim Macnaghten. by Pliny (N.II. x. 122) as being given a fine funeral. The stag is that of Silvia (Aen. xii. 475). )
  38. non tibi femineum vultu decus oraque supra
  39. mollis honos, quales dubiae post crimina formae
  40. de sexu transire iubent, torvoque virilis
  41. gratia; nec petulans acies blandique severo
  42. igne oculi, qualis, bellus iam casside, visu [*]()
  43. Parthenopaeus erat; simplexque horrore decoro
  44. crinis, et obsessae nondum primoque micantes
  45. flore genae: talem Ledaeo gurgite pubem
  46. educat Eurotas, teneri sic integer aevi
  47. Elin adit primosque Iovi puer adprobat annos,
  48. nam pudor unde novae menti [*]() tranquillaque morum
  49. temperies teneroque animus maturior aevo,
  50. carmine quo repetisse [*]() queam? saepe ille volentem
  51. castigabat enim studioque altisque iuvabat
  52. consiliis; tecum tristisque hilarisque nec umquam
  53. ille suus vultumque tuo sumebat ab ore:
  54. dignus et Haemonium Pyladen praecedere fama
  55. Cecropiamque fidem, sed laudum terminus esto,
  56. quem fortuna sinit: non mente fidelior aegra
  57. speravit tardi reditus Eumaeus Ulixis.
  58. Quis deus aut quisnam tam tristia vulnera casus
  59. eligit? unde manus Fatis tam certa nocendi?
  60. o quam divitiis censuque exutus opinio
    61. [*](bellus iam casside visu Krohn: bellis i. c. v. M: casside missa Pol.: demissa casside visu Slater. )[*](novae Skutsch: notae M: menti M2: mentis M: unde notem, ingenuae edd. )[*](repetisse Postqate: potasse M; par esse Saftien: pensasse s etc. manhood. Others take "crimina dubiae formae " as " the crime that causes ambiguous appearance " (crime, because forbidden by Domitian, cf. iii. 4. 73, iv. 3. 13). )
  61. fortior, Urse, fores! si vel fumante ruina
  62. ructassent dites Vesuvina incendia Locroe
  63. seu Pollentinos mersissent flumina saltus
  64. seu Lucanus Acir [*]() seu Thybridis impetus altas
  65. in dextrum torsisset aquas, paterere serena
  66. fronte deos; sive alma fidem messesque negasset
  67. Cretaque Cyreneque et qua tibi cumque beato
  68. larga redit Fortuna sinu. sed gnara dolorum
  69. Invidia infelix animi vitalia vidit
  70. laedendique vias. vitae modo cardine [*]() adultae
  71. nectere temptabat iuvenum pulcherrimus ille
  72. cum tribus Eleis unam trieterida lustris.
  73. attendit torvo tristis Rhamnusia vultu,
  74. ac primum implevitque toros oculisque nitorem
  75. addidit ac solito sublimius ora levavit,
  76. heu! misero letale favens. seseque videndo
  77. torsit et invidia [*]() mortemque amplexa iacenti
  78. iniecit nexu [*]() carpsitque immitis adunca
  79. ora verenda manu. quinto vix Phosphoros ortu [*]()
  80. rorantem sternebat equum: iam litora duri
  81. saeva. Philete. senis, durumque Acheronta videbas,
  82. quo domini clamate sono! non saevius atros
  83. nigrasset planctu genetrix tibi salva [*]() lacertos,
  84. nec pater; et certe qui vidit funera frater
    85. [*](Acir Madcig: ager M. )[*](cardine Gronovius: carmen M, defended by Ellis, J. Ph. 13. )[*](invidia M: invidiam Heinsius: invidit Ellis. )[*](nexu Schwartz: nexus M. )[*](quinto ortu Schrader: quinta hora M. )[*](salva Polster: saeva M. destroyed by an eruption (not, of course, of Vesuvius). )
  85. erubuit vinci, sed nec servilis adempto
  86. ignis: odoriferos exhausit flamma Sabaeos
  87. et Cilicum messes, Phariaeque exempta volucri
  88. cinnama et Assyrio manantes gramine sucos
  89. et domini fletus: hos tantum hausere favillae,
  90. hos bibit usque rogus; nec quod tibi Setia canos
  91. restinxit cineres, gremio nec lubricus ossa
  92. quod vallavit onyx, miseris acceptius umbris
  93. quam gemitus, sed et ipse iuvat 1? quid terga dolori,
  94. Urse, damus? quid damna foves et pectore iniquo
  95. vulnus amas? ubi nota reis facundia raptis?
  96. quid caram crucias tam saevis luctibus umbram?
  97. eximius licet ille animi meritusque doleri:
  98. solvisti, subit ille pios carpitque quietem
  99. Elysiam clarosque illic fortasse parentes
  100. invenit; aut illi per amoena silentia Lethes
  101. forsan Avernales adludunt undique mixtae
  102. Naides, obliquoque notat Proserpina vultu.
  103. pone, precor, questus; alium tibi Fata Phileton,
  104. forsan et ipse dabit moresque habitusque decoros
  105. monstrabit gaudens similemque docebit amorem.[*]()
    106. [*](iuvat M: iubet, vetat edd. )[*](amorem s: amori M: amari s. )
  1. Lucani proprium diem frequentet,
  2. quisquis collibus Isthmiae Diones
  3. docto pectora concitatus oestro
  4. pendentis bibit ungulae liquorem.
  5. ipsi, quos penes est honor canendi,
  6. vocalis citharae repertor Arcas
  7. et tu Bassaridum rotator Euhan
  8. et Paean et Hyantiae sorores,
  9. laetae purpureas novate vittas,
  10. crinem comite, candidamque vestem
  11. perfundant hederae recentiores.
  12. docti largius evagentur amnes,
  13. et plus Aoniae virete silvae,
  14. et, si qua patet aut [*]() diem recepit,
  15. sertis mollibus expleatur umbra.
  16. centum Thespiacis odora lucis
  17. stent altaria victimaeque centum,
  18. quas Dirce lavat aut alit Cithaeron:
  19. Lucanum canimus, favete linguis,
  20. vestra est ista dies, favete, Musae,
  21. dum qui vos geminas tulit per artes,
  22. et vinctae pede vocis et solutae.
  23. Romani colitur chori sacerdos.
    24. [*](patet aut m: pater aut L: patera ut M: patulam Markland.: Patareus noni. Verrall. Pegasus, which Statius here places on the Isthmus; he seems to confuse it with Pirene, the spring at Corinth (cf. Tlteb. iv. 60). Pirene was also connected with the Pegasus story, see Pindar. Ol. 13. 60. It is not clear what Dione (Venus) has to do with the Isthmus. )
  24. Felix—heu nimis!—et beata tellus,
  25. quae pronos Hyperionis meatus
  26. summis Oceani vides in undis
  27. stridoremque rotae cadentis audis,
  28. quae Tritonidi [*]() fertiles Athenas
  29. unctis, Baetica, provocas trapetis:
  30. Lucanum potes imputare terris!
  31. hoc plus quam Senecam dedisse mundo
  32. aut dulcem generasse Gallionem.
  33. attollat refluos in astra fontes
  34. Graio nobilior Melcte Baetis 2;
  35. Baetim, Mantua, provocare noli.
  36. Natum protinus atque humum per ipsam
  37. primo murmure dulce vagientem
  38. blando Calliope sinu recepit,
  39. tum primum posito remissa luctu
  40. longos Orpheos exuit dolores
  41. et dixit: ‘puer o dicate Musis,
  42. longaevos cito transiture vates,
  43. non tu flumina nec greges ferarum
  44. nec plectro Getieas movebis ornos,
  45. sed septem iuga Martiumque Thybrim
  46. et doctos equites et eloquente
  47. cantu purpureum trabes senatum,
  48. nocturnas alii Phrygum ruinas
  49. et tardi reducis vias Ulixis
  50. et puppem temerariam Minervae,
  51. trita vatibus orbita, sequantur:
  52. tu carus Latio memorque gentis
  53. carmen fortior exseris togatum.
  54. ac primum teneris adhuc in annis
    55. [*](Tritonidi Bentley: tritonide M. )[*](Melcte Petis M: m & eleb & is L. )
  55. hides [*]() Hectora Thessalosque currus
  56. et supplex Priami potentis aurum,
  57. et sedes reserabis inferorum,
  58. ingratus Nero dulcibus theatris
  59. et noster tibi proferetur Orpheus.
  60. dices culminibus Remi vagantis
  61. infandos domini nocentis ignes.
  62. hinc castae titulum decusque Pollae-
  63. iocunda dabis adlocutione.
  64. mox coepta generosior iuventa
  65. albos ossibus Italis Philippos