Thebais

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volumes 1-2. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. seu Pandionio nostras invisere noctes [*]()
    2. [*](aeris P: aeros PBN: heros DQ (aeris written over in Q). )[*](noctes Postdate: voces P: caedes P in margin, and ω. )
    v.1.p.448
  2. monte venis, sive Aonia devertis [*]() Itone
  3. laeta choris, seu tu Libyco Tritone repexas
  4. lota comas, qua te biiugo temone frementem
  5. intemeratarum volucer rapit axis equarum:
  6. nunc tibi fracta virum spolia informisque dicamus
  7. exuvias, at si patriis Parthaonis arvis
  8. inferar et reduci pateat mihi Martia Pleuron,
  9. aurea tunc mediis urbis tibi templa dicabo
  10. collibus, Ionias qua despectare procellas
  11. dulce sit, et flavo tollens ubi vertice pontum
  12. turbidus obiectas Achelous Echinadas exit.
  13. hic ego maiorum pugnas vultusque tremendos
  14. magnanimum effingam regum, figamque superbis
  15. arma tholis, quaeque ipse meo quaesita revexi
  16. sanguine, quaeque dabis captis, Tritonia, Thebis
  17. centum ibi virgineis votae Calydonides aris
  18. Actaeas tibi rite faces et ab arbore casta
  19. nectent purpureas niveo discrimine vittas,
  20. pervigilemque focis ignem longaeva sacerdos
  21. nutriet, arcanum numquam spretura [*]() pudorem.
  22. tu bellis, tu pace feres de more frequentes
  23. primitias operum, non indignante Diana.’
  24. dixerat, et dulces iter instaurabat ad Argos.
    25. [*](devertis Pω: divertis DN: de vertice conj. Garrod. )[*](spretura P: inspectura ω. of Athena. Aonian seems here to mean haunt of Muses, from its usual meaning, Boeotian: the Muses were connected with Thessaly also. )
    v.1.p.450
  1. At non Aoniae moderator perfidus aulae [*]()
  2. nocte sub ancipiti, quamvis umentibus astris
  3. longus ad auroram superet labor, otia somni
  4. accipit: invigilant animo sedensque parati
  5. supplicium exercent curae; tum plurima versat
  6. pessimum in dubiis augur timor. " ei mihi " clamat,
  7. unde morae?—nam prona ratus facilemque tot armis
  8. Tydea, nec numero virtutem animumque rependit—
  9. ‘num regio diversa viae? num missus ab Argis
  10. subsidio globus? an sceleris data fama per urbes
  11. finitimas? paucosne, pater Gradive, manuve
  12. legimus indecores? at enim fortissimus illic
  13. et Chromis et Dorylas et nostris turribus aequi
  14. Thespiadae totos raperent mihi funditus Argos,
  15. nec tamen ille meis, reor, impenetrabilis armis
  16. aere gerens solidoque satos [*]() adamante lacertos
  17. venerat; heu segnes, quorum labor haeret in uno,
  18. si conserta manus.’ vario sic turbidus aestu
  19. angitur ac sese culpat super omnia, qui non
  20. orantem in mediis legatum coetibus ense
  21. perculerit foedasque palam satiaverit iras.
  22. iam pudet incepti, iam paenitet, ac velut ille
    23. [*](aulae ω: orae P. )[*](satos Heinsius: datos Pω. )
    v.1.p.452
  23. fluctibus Ioniis Calabrae datus arbiter alno—
  24. nec rudis undarum, portus sed linquere amicos
  25. purior Olenii frustra gradus impulit astri—,
  26. cum fragor hiberni subitus Iovis, omnia mundi
  27. claustra tonant multusque polos inclinat Orion,
  28. ipse quidem malit terras pugnatque reverti,
  29. fert ingens a puppe notus, tunc arte relicta
  30. ingemit et caecas sequitur iam nescius undas:
  31. talis Agenoreus ductor caeloque morantem
  32. Luciferum et seros maerentibus increpat ortus.
  33. Ecce sub occiduas versae iam Noctis habenas
  34. astrorumque obitus, ubi primum maxima Tethys
  35. impulit Eoo cunctantem Hyperiona ponto,
  36. ima flagellatis, signum lugubre malorum,
  37. ponderibus trepidavit humus, motusque Cithaeron
  38. antiquas dedit ire nives: tunc visa levari
  39. culmina septenaeque iugo concurrere portae,
  40. et prope sunt causae: gelido remeabat Eoo
  41. iratus fatis et tristis morte negata
  42. Haemonides; necdum ora patent, dubiusque notari
  43. signa dabat magnae longe manifesta ruinae
  44. planctuque et gemitu; lacrimas nam protinus omnis
  45. fuderat. haud aliter saltu devertitur orbus
  46. pastor ab agrestum nocturna strage luporum,
  47. cuius erile pecus silvis inopinus abegit [*]()
  48. imber et tabernae ventosa cacumina lunae:
    49. [*](abegit Pω: adegit Ellis. from Aege, daughter of Olenus (from whom the Aetolian town derived its name), who with her sister Helice suckled Zeus in Crete, and as a reward was turned into a goat and given a place in the sky. The rising of Orion was also at the rainy season. " Brings low the poles ": i.e., when the low clouds make the sky seem to touch the earth. )
    v.1.p.454
  49. luce patent caedes; domino perferre recentes
  50. ipse timet casus, haustaque informis harena
  51. questibus implet agros, stabulique silentia magni
  52. odit et amissos longo ciet ordine tauros.
  53. Illum congestae portarum ad limina matres
  54. ut solum videre—nefas!—nulla agmina circum
  55. magnanimosque duces, nil ausae quaerere tollunt
  56. clamorem, qualis bello supremus apertis
  57. urbibus, aut pelago iam descendente [*]() carina,
  58. ut primum invisi cupido data copia regis:
  59. ‘hanc tibi de tanto donat ferus agmine Tydeus
  60. infelicem animam, sive haec sententia divum,
  61. seu fortuna fuit; seu, quod pudet ira fateri,
  62. vis invicta viri. vix credo et nuntius: omnes
  63. procubuere, omnes, noctis vaga lumina testor
  64. et socium manes et te, mala protinus ales,
  65. qua redeo, non hanc lacrimis meruisse nec astu
  66. crudelem veniam atque inhonorae munera lucis,
  67. sed mihi iussa deum placitoque ignara moveri
  68. Atropos atque olim non haec data ianua leti
  69. eripuere necem, iamque ut mihi prodiga vitae
  70. pectora et extremam nihil horrescentia mortem
  71. aspicias: bellum infandum ominibusque negatam
  72. movisti, funeste, aciem; dum pellere leges,
  73. et consanguineo gestis [*]() regnare superbus
  74. exsule, te series orbarum excisa domorum
  75. planctibus adsiduis, te diro horrore volantes
  76. quinquaginta animae circum noctesque diesque
    77. [*](descendente Pω: desidente Heinsius. Klotz cp. Val. Flace, viii. 332. )[*](gestis P: gliscis ω. )
    v.1.p.456
  77. adsilient; neque enim ipse moror.’ iam moverat iras
  78. rex ferus, et tristes ignescunt sanguine vultus,
  79. inde ultro Phlegyas et non cunctator iniqui
  80. Labdacus—hos regni ferrum penes—ire manuque
  81. proturbare parant, sed iam nudaverat ensem
  82. magnanimus vates, et nunc trucis ora tyranni,
  83. nunc ferrum aspectans: ‘numquam tibi sanguinis huius
  84. ius erit aut magno feries imperdita Tydeo
  85. pectora; vado equidem exsultans ereptaque fata
  86. insequor et comites feror exspectatus ad umbras,
  87. te superis fratrique—’ et iam media orsa loquentis
  88. absciderat plenum capulo latus; ille dolori
  89. pugnat et ingentem nisu duplicatus in ictum
  90. conruit, extremisque animae singultibus errans
  91. alternus nunc ore venit, nunc vulnere sanguis,
  92. excussae procerum mentes, turbataque mussant
  93. concilia; ast illum coniunx fidique parentes
  94. servantem vultus et torvum in morte peracta,
  95. non longum reducem laetati, in tecta ferebant.
  96. sed ducis infandi rabidae non hactenus irae
  97. stare queunt; vetat igne rapi. pacemque sepulcri
  98. impius ignaris nequiquam manibus arcet.
  99. Tu tamen egregius fati mentisque nec umquam—
  100. sic dignum est—passure situm, qui comminus ausus
  101. vadere contemptum reges, quaque ampla veniret
  102. libertas, sancire viam: quo carmine dignam,
  103. quo satis ore tuis famam virtutibus addam,
  104. augur amate deis? non te caelestia frustra
    105. v.1.p.458
  105. edocuit lauruque sua dignatus Apollo est,[*]()
  106. et nemorum Dodona parens Cirrhaeaque virgo
  107. gaudebit [*]() tacito populos suspendere Phoebo.
  108. nunc quoque Tartareo multum divisus Averno
  109. Elysias, i, carpe plagas, ubi manibus axis
  110. invitis Ogygiis nec sontis iniqua tyranni
  111. iussa valent; durant habitus et membra cruentis
  112. inviolata feris, nudoque sub axe iacentem
  113. et nemus et tristis volucrum reverentia servat.
  114. At nuptae exanimes puerique aegrique parentes
  115. moenibus effusi per plana, per avia, passim
  116. quisque suas avidi ad lacrimas miserabile currunt
  117. certamen, quos densa gradu comitantur euntes
  118. milia solandi studio: pars visere flagrant
  119. unius acta viri et tantos in nocte labores,
  120. fervet iter gemitu et plangoribus arva reclamant.
  121. ut vero infames scopulos silvamque nefandam
  122. perventum, ceu nulla prius lamenta nec atri
  123. manassent imbres, sic ore miserrimus uno
  124. exoritur fragor, aspectuque accensa cruento
  125. turba furit: stat sanguineo discissus amictu
  126. Luctus atrox caesoque invitat pectore matres,
  127. scrutantur galeas frigentum inventaque monstrant
  128. corpora, prociduae super externosque suosque,
  129. hae pressant in tabe comas, hae lumina signant
  130. vulneraque alta rigant [*]() lacrimis,pars spicula dextra
  131. nequiquam parcente trahunt, pars molliter aptant
  132. bracchia trunca loco et cervicibus ora reponunt.
    133. [*](There is possibly a lacuna after this line. )[*](gaudebit Markland: audebit Pω. )[*](rigant P: replent ω. )
    v.1.p.460
  133. At vaga per dumos vacuique in pulvere campi
  134. magna parens iuvenum, gemini nunc funeris, Ide
  135. squalentem sublata comam liventiaque ora
  136. ungue premens—nec iam infelix miserandaque, verum
  137. terror inest lacrimis—, per et arma et corpora passim
  138. canitiem impexam dira tellure volutans
  139. quaerit inops natos omnique in corpore plangit.
  140. Thessalis haud aliter bello gavisa recenti,
  141. cui gentile nefas hominem renovare canendo.
  142. multifida attollens antiqua lumina cedro
  143. nocte subit campos versatque in sanguine functum
  144. vulgus et explorat manes, cui plurima busto
  145. imperet ad superos: animarum maesta queruntur
  146. concilia, et nigri pater indignatur Averni.
  147. Illi in secessu pariter sub rupe iacebant
  148. felices, quos una dies, manus abstulit una,
  149. pervia vulneribus media trabe pectora nexi.
  150. ut vidit lacrimisque oculi patuere profusis:
  151. ‘hosne ego complexus genetrix, haec oscula, nati,
  152. vestra tuor? sic vos extremo in fine ligavit
  153. ingenium crudele necis? quae vulnera tractem,
  154. quae prius ora premam? vosne illa potentia matris,
  155. vos uteri fortuna mei, qua tangere divos
  156. rebar et Ogygias titulis anteire parentes?
  157. at quanto melius dextraque in sorte iugatae,
  158. quis steriles thalami nulloque ululata dolore
  159. respexit Lucina domum! mihi quippe malorum
    160. v.1.p.462
  160. causa labor; sed nec bellorum in luce patenti
  161. conspicui fatis aeternaque gentibus ausi
  162. quaesistis miserae vulnus memorabile matri,
  163. sed mortem obscuram numerandaque [*]() funera passi,
  164. heu quantus furto cruor et sine laude iacetis!
  165. quin ego non dextras miseris complexibus ausim
  166. dividere et tanti consortia rumpere leti:
  167. ite diu fratres indiscretique supremis
  168. ignibus et caros urna confundite manes!’
  169. Nee minus interea digesta strage suorum
  170. hic Cthonium coniunx, hic mater Penthea clamat
  171. Astyoche, puerique rudes, tua, Phaedime, proles,
  172. amissum didicere patrem, Marpessaque pactum
  173. Phyllea, sanguineumque lavant Acamanta sorores,
  174. tune ferro retegunt silvas collisque propinqui
  175. annosum truncant apicem, qui conscius actis
  176. noctis et inspexit gemitus; ibi grandior aevo
  177. ante rogos, dum quisque suo nequit igne revelli,
  178. concilium infaustum dictis mulcebat Aletes:
  179. ‘saepe quidem infelix varioque exercita ludo
  180. fatorum gens nostra fuit,[*]() Sidonius ex quo
  181. hospes in Aonios iecit sata ferrea sulcos,
  182. unde novi fetus et formidata colonis
  183. arva suis. sed nec veteris cum regia Cadmi
  184. fulmineum in cinerem monitis Iunonis iniquae
  185. consedit, neque funerea cum laude potitus
  186. infelix Athamas trepido de monte veniret,
    187. [*](numeranda ω: numerosa P: numerosa ubi funera Garrod. )[*](fuit P (ruit written over): ruit ω. )
    v.1.p.464
  187. semianimem heu laeto referens clamore Learchum,
  188. hic gemitus Thebis, nec tempore clarius illo
  189. Phoenissae sonuere domus, cum lassa furorem
  190. vicit et ad comitum lacrimas expavit Agave.
  191. una dies similis fato specieque malorum
  192. aequa fuit, qua magniloquos luit impia flatus
  193. Tantalis, innumeris cum circumfusa ruinis
  194. corpora tot raperet terra, tot quaereret ignes.
  195. talis erat vulgi status, et sic urbe relicta
  196. primaevique senesque et longo examine matres
  197. invidiam planxere deis miseroque tumultu
  198. bina per ingentes stipabant funera portas.
  199. meque ipsum memini—necdum apta laboribus aetas—
  200. flesse tamen gemituque meos aequasse parentes.
  201. illa tamen superi, nec quod tibi, Delia, castos
  202. prolapsum fontes specula temerare profana
  203. heu dominum insani nihil agnovere Molossi,
  204. deflerim magis, aut verso quod sanguine fluxit
  205. in subitos regina lacus: sic dura Sororum
  206. pensa dabant visumque Iovi. nunc regis iniqui
  207. ob noxam immeritos patriae tot culmina cives
  208. exuimus, nec adhuc calcati foederis Argos
  209. fama subit, et iam bellorum extrema dolemus.
  210. quantus equis quantusque viris in pulvere crasso
  211. sudor! io quanti crudele rubebitis amnes!
    212. v.1.p.466
  212. viderit haec bello viridis manus: ast ego doner
  213. dum licet igne meo terraque insternar avita!’
  214. haec senior, multumque nefas Eteoclis acervat
  215. crudelem infandumque vocans poenasque daturum,
  216. unde ea libertas? iuxta illi finis et aetas
  217. tota [*]() retro, seraeque decus velit addere morti.
  218. Haec sator astrorum iamdudum e vertice mundi
  219. prospectans primoque imbutas sanguine gentes
  220. Gradivum acciri propere iubet, ille furentes
  221. Bistonas et Geticas populatus caedibus urbes
  222. turbidus aetherias currus urgebat ad arces,
  223. fulmine cristatum galeae iubar armaque in auro
  224. tristia, terrificis monstrorum animata figuris,
  225. incutiens: tonat axe polus clipeique cruenta
  226. lux rubet, et solem longe ferit aemulus orbis,
  227. hunc ubi Sarmaticos etiamnum efflare labores
  228. Iuppiter et tota perfusum pectora belli
  229. tempestate videt: ‘talis mihi, nate, per Argos,
  230. talis abi, sic ense madens, hac nubilus ira.
  231. exturbent resides frenos et cuncta [*]() perosi
  232. te cupiant, tibi praecipites animasque manusque
  233. devoveant, rape cunctantes et foedera turba,
  234. cui dedimus, tibi fas ipsos incendere bello
  235. caelicolas pacemque meam. iam semina pugnae
  236. ipse dedi: remeat portans immania Tydeus
  237. ausa, ducis scelus et, turpis primordia belli,
    238. [*](tota Pω: torta Garrod, from MS. at Peterhouse. )[*](cuncta Pω: vincla Bentley: tuta Garrod. )
    v.1.p.468
  238. insidias fraudesque, suis quas ultus in armis,
  239. adde fidem, vos o superi, meus ordine sanguis,
  240. ne pugnare odiis, neu me temptare precando
  241. certetis; sic Fata mihi nigraeque Sororum
  242. iuravere [*]() colus: manet haec ab origine mundi
  243. fixa dies bello, populique in proelia nati.
  244. quodni me veterum poenas sancire malorum
  245. gentibus et diros sinitis punire nepotes—
  246. arcem hanc aeternam, gentis [*]() sacraria nostrae,
  247. testor et Elvsios, etiam mihi numina, fontes—,
  248. ipse manu Thebas correptaque moenia fundo
  249. excutiam versasque solo super Inacha tecta
  250. effundam turres aut stagna in caerula verram [*]()
  251. imbre superiecto, licet ipsa in turbine rerum
  252. Iuno suos colles templumque amplexa laboret.’
  253. dixit, et attoniti iussis, mortalia credas
  254. pectora, sic cuncti vocemque animosque tenebant.[*]()
  255. non secus ac longa ventorum pace solutum
  256. aequor et imbelli recubant ubi litora somno,
  257. silvarumque comas et abacto flamine nubes
  258. mulcet iners aestas; tunc stagna lacusque sonori
  259. detumuere, tacent exusti solibus amnes.
  260. Gaudet ovans iussis et adhuc temone calenti
  261. fervidus in laevum torsit Gradivus habenas.
  262. iamque iter extremum caelique abrupta tenebat,
    263. [*](iuravere?ω: lustravere Servius ad Aen. viii. 409. )[*](gentis Lachmann, who cp. Silv. v. 1. 240 aeternae qui sacraria genti condidit: mentis Pω, and Garrod, who cp. Silv. ii. 2. 131 celsa tu mentis ab arce. )[*](verram P: vertam ω. )[*](The punctuation is Garrod's: former edd. made mortalia pectora a parenthesis: Lachmann read di for sic. though " celsa tu mentis ab arce " (Silv. ii. 2. 131) is quoted )
    v.1.p.470
  263. cum Venus ante ipsos nulla formidine gressum
  264. figit equos; cessere retro iamiamque rigentes
  265. suppliciter posuere iubas. tune pectora summo
  266. adclinata iugo voltumque obliqua madentem
  267. incipit—-interea dominae vestigia iuxta
  268. spumantem proni mandunt adamanta iugales—:
  269. ‘bella etiam in Thebas, socer o pulcherrime, bella
  270. ipse paras ferroque tuos abolere nepotes?
  271. nec genus Harmoniae nec te conubia caelo
  272. festa nec hae quicquam lacrimae, furibunde, morantur?
  273. criminis haec merces? hoc fama pudorque relictus,
  274. hoc mihi Lemniacae de te meruere catenae?
  275. perge libens; at non eadem Volcania nobis
  276. obsequia, et laesi servit tamen ira mariti!
  277. illum ego perpetuis mihi desudare caminis
  278. si iubeam vigilesque operi transmittere noctes,
  279. gaudeat ornatusque novos ipsique laboret
  280. arma tibi; tu—sed scopulos et aena precando
  281. flectere corda paro; solum hoc tamen anxia, solum
  282. obtestor, quid me Tyrio sociare marito
  283. progeniem caram infaustisque dabas hymenaeis?
  284. dum fore praeclaros armis et vivida rebus
  285. pectora vipereo Tyrios de sanguine iactas
  286. demissumque Iovis serie genus, a! mea quanto
  287. Sithonia mallem nupsisset virgo sub Arcto
  288. trans Borean Thracasque tuos. indigna parumne
  289. pertulimus, divae Veneris quod filia longum
  290. reptat et Illyricas deiectat virus in herbas?
    291. v.1.p.472
  291. nunc gentem immeritam—’ lacrimas non pertulit ultra
  292. Bellipotens, hastam laeva transumit et alto,
  293. haud mora, desiluit curru, clipeoque receptam
  294. laedit in amplexu dictisque ita mulcet amicis:
  295. ‘O mihi bellorum requies et sacra voluptas
  296. unaque pax animo! soli cui tanta potestas
  297. divorumque hominumque meis occurrere telis
  298. impune et media quamvis in caede frementes
  299. hos adsistere equos, hunc ensem avellere dextrae,
  300. nec mihi Sidonii genialia foedera Cadmi
  301. nec tua cara fides—ne falsa incessere gaude!—
  302. exciderunt: prius in patrui deus infera mergar
  303. stagna et pallentes agar exarmatus ad umbras,
  304. sed nunc fatorum monitus mentemque supremi
  305. iussus obire patris—neque enim Vulcania tali
  306. imperio manus apta legi—, quo pectore contra
  307. ire Iovem dictasque parem contemnere leges,
  308. cui modo—pro vires!—terras caelumque fretumque
  309. adtremere oranti tantosque ex ordine vidi
  310. delituisse deos? sed ne mihi corde supremos
  311. concipe, cara, metus! quando haec mutare potestas
  312. nulla datur—cum iam Tyriis sub moenibus ambae
  313. bellabunt gentes, adero et socia arma iuvabo.
  314. tunc me sanguineo late defervere [*]() campo
  315. res super Argolicas haud sic deiecta videbis;
  316. hoc mihi ius, nec fata vetant.’ sic orsus aperto
  317. flagrantes immisit equos, non ocius alti
  318. in terras cadit ira Iovis, si quando nivalem
  319. Othryn et Arctoae gelidum caput institit Ossae
  320. armavitque in nube manum: volat ignea moles
    321. [*](late defervere Pω: bellantem fervere conj. Garrod. )
    v.1.p.474
  321. saeva dei mandata ferens, caelumque trisulca
  322. territat omne coma iamdudum aut ditibus agris
  323. signa dare aut ponto miseros involvere nautas..
  324. Iamque remensus iter fesso Danaeia Tydeus
  325. arva gradu viridisque legit devexa Prosymnae
  326. terribilis visu: stant fulti pulvere crines,
  327. squalidus ex umeris cadit alta in vulnera sudor,
  328. insomnesque oculos rubor excitat, oraque retro
  329. solvit [*]() anhela sitis; mens altum spirat honorem
  330. conscia factorum, sic nota in pascua taurus
  331. bellator redit, adverso cui colla suoque
  332. sanguine proscissisque natant palearibus armi;
  333. tunc quoque lassa tumet virtus multumque superbit
  334. pectore despecto 2; vacua iacet hostis harena
  335. turpe gemens crudosque vetat sentire labores.
  336. talis erat; medias etiam non destitit urbes,
  337. quidquid et Asopon veteresque interiacet Argos,
  338. inflammare odiis, multumque et ubique retexens
  339. legatum sese Graia de gente petendis
  340. isse [*]() super regnis profugi Polynicis, at inde
  341. vim, noctem; scelus, arma, dolos, ea foedera passum
  342. regis Echionii; fratri sua iura negari,
  343. prona fides populis; deus omnia credere suadet
  344. Armipotens, geminatque acceptos fama pavores.
  345. Utque introgressus portas—et forte verendus
  346. concilio pater ipse duces cogebat Adrastus—
    347. [*](solvit P: sorbet ω. )[*](pectore despecto Pω. despecto pecore, at conj. Garrod: despectus Baehrens. )[*](isse PDN: esse ω (cf. i. 475). )
    v.1.p.476
  347. inprovisus adest, iam illinc a postibus aulae
  348. vociferans: ‘arma, arma viri, tuque optime Lernae
  349. ductor, magnanimum si quis tibi sanguis avorum,
  350. arma para! nusquam pietas, non gentibus aequum
  351. fas aut cura [*]() Iovis; melius legatus adissem
  352. Sauromatas rabidos [*]() servatoremque cruentum
  353. Bebrycii nemoris, nec iussa incuso pigetve
  354. officii: iuvat isse, iuvat, Thebasque nocentes
  355. explorasse manu; bello me, credite, bello,
  356. ceu turrem validam aut artam compagibus urbem,
  357. delecti insidiis instructique omnibus armis
  358. nocte doloque viri nudum ignarumque locorum
  359. nequiquam clausere; iacent in sanguine mixti
  360. ante urbem vacuam, nunc o, nunc tempus in hostes,
  361. dum trepidi exsanguesque metu, dum funera portant,
  362. nunc, socer, haec dum non [*]() manus excidit; ipse ego fessus
  363. quinquaginta illis heroum immanibus umbris
  364. vulneraque ista ferens putri insiccata cruore
  365. protinus ire peto!’ trepidi de sedibus adstant
  366. Inachidae, cunctisque prior Cadmeius heros
  367. accurrit vultum deiectus et ‘o ego divis
  368. invisus vitaeque nocens haec vulnera cerno
  369. integer! hosne mihi reditus, germane, parabas?
  370. in me haec tela mei [*]()! pro vitae foeda cupido!
    371. [*](aut cura ω: auctura P: aut iura L and Garrod. )[*](rabidos Wakefield (feroces Schol. of D): avidos Pω. )[*](nunc socer haec dum non P: dum capulo nondum ω (nondum haec conj. Garrod). )[*](mei P: dabas ω. )
    v.1.p.478
  371. infelix, fratri facinus tam grande negavi,
  372. et nunc vestra quidem maneant in pace quieta [*]()
  373. moenia, nec vobis tanti sim causa tumultus
  374. hospes adhuc, scio—nec me adeo res dextra levavit—,
  375. quam durum natis, thalamo quam triste revelli,
  376. quam patria; non me ullius domus anxia culpet
  377. respectentve truces obliquo lumine matres,
  378. ibo libens certusque mori, licet optima coniunx
  379. auditusque iterum revocet socer; hunc ego Thebis,
  380. hunc, germane, tibi iugulum et tibi, maxime Tydeu,
  381. debeo.’ sic variis pertemptat pectora dictis
  382. obliquatque preces, commotae questibus irae
  383. et mixtus lacrimis caluit dolor; omnibus ultro
  384. non iuvenum modo, sed gelidis et inertibus aevo
  385. pectoribus mens una subit, viduare penates,
  386. finitimas adhibere manus, iamque ire. sed altus
  387. consiliis pater imperiique haud flectere molem
  388. inscius: ‘ista quidem superis curaeque medenda [*]()
  389. linquite. quaeso, meae, nec te germanus inulto
  390. sceptra geret, neque nos avidi promittere bellum.
  391. at nunc egregium tantoque in sanguine ovantem
  392. excipite Oeniden, animosaque pectora laxet
  393. sera quies: nobis dolor haud rationis egebit.’
  394. Turbati extemplo comites et pallida coniunx
  395. Tydea circum omnes fessum bellique viaeque
  396. stipantur. laetus mediis in sedibus aulae
  397. constitit, ingentique exceptus terga columna,
  398. vulnera dum lymphis Epidaurius eluit Idmon,
    399. [*](quieta P: serena ω. )[*](medenda ω: medentia P: medenti Garrod. )
    v.1.p.480
  399. nunc velox ferro, nunc ille tepentibus [*]() herbis
  400. mitior, ipse alta seductus mente renarrat
  401. principia irarum, quaeque orsus uterque vicissim,
  402. quis locus insidiis, tacito quae tempora bello,
  403. qui contra quantaque duces, ubi maximus illi
  404. sudor, et indicio servatum Maeona tristi
  405. exponit, cui fida manus proceresque socerque
  406. adstupet oranti, Tyriisque incenditur exsul.
  407. Solverat Hesperii devexo margine ponti
  408. flagrantes Sol pronus equos rutilamque lavabat
  409. Oceani sub fonte comam, cui turba profundi
  410. Nereos et rapidis adcurrunt passibus Horae,
  411. frenaque et auratae textum sublime coronae
  412. deripiunt, laxant calidis [*]() umentia loris
  413. pectora; pars meritos vertunt ad molle iugales
  414. gramen et erecto currum temone supinant.
  415. nox subiit curasque hominum motusque ferarum
  416. composuit nigroque polos involvit amictu,
  417. illa quidem cunctis, sed non tibi mitis, Adraste,
  418. Labdacioque duci: nam Tydea largus habebat
  419. perfusum magna virtutis imagine somnus,
  420. et iam noctivagas inter deus armifer umbras
  421. desuper Arcadiae fines Nemeaeaque rura
  422. Taenariumque cacumen Apollincasque Therapnas
  423. armorum tonitru ferit et trepidantia corda
  424. implet amore sui. comunt Furor Iraque cristas,
  425. frena ministrat equis Pavor armiger, at vigil omni
    426. [*](tepentibus P: potentibus ω. )[*](calidis P: roseis ω. )
    v.1.p.482
  426. Fama sono vanos rerum succincta tumultus
  427. antevolat currum flatuque impulsa gementum
  428. alipedum trepidas denso cum murmure plumas
  429. excutit: urget enim stimulis auriga emeritis
  430. facta, infecta loqui, curruque infestus ab alto
  431. terga comamque deae Scythica pater increpat hasta,
  432. qualis ubi Aeolio dimissos carcere Ventos
  433. dux prae se Neptunus agit magnoque volentes
  434. incitat Aegaeo; tristis comitatus eunti
  435. circum lora fremunt Nimbique Hiemesque profundae
  436. Nubilaque et vulso terrarum sordida fundo
  437. Tempestas: dubiae motis radicibus obstant
  438. Cyclades, ipsa tua Mycono Gyaroque revelli,
  439. Dele, times magnique iidem testaris alumni.
  440. Septima iam nitidum terris Aurora deisque
  441. purpureo vehit ore diem, Perseius heros
  442. cum primum arcana senior sese extulit aula,
  443. multa super bello generisque tumentibus amens
  444. incertusque animi, daret armis iura novosque
  445. gentibus [*]() incuteret stimulos, an frena teneret
  446. irarum et motos capillis adstringeret enses,
  447. hinc pacis tranquilla movent, atque inde pudori
  448. foeda quies, flectique nova dulcedine pugnae
  449. difficiles populi; dubio sententia tandem
  450. sera placet, vatum mentes ac provida veri
  451. sacra movere deum. sollers tibi cura futuri,
    452. [*](gentibus Pω: mentibus K. to Myconos and Gyaros and made stationary, when Leto was about to give birth to Apollo and Artemis on it. )
    v.1.p.484
  452. Amphiarae, datur, iuxtaque Amythaone cretus
  453. iam senior—sed mente viret Phoeboque—Melampus
  454. adsociat passus: dubium, cui pronus [*]() Apollo
  455. oraque Cirrhaca satiavit largius unda.
  456. principio fibris pecudumque in sanguine divos
  457. explorant; iam tunc pavidis maculosa bidentum
  458. corda negant diraque nefas minitantia vena.
  459. ire tamen vacuoque sedet petere omina caelo.
  460. Mons erat audaci seductus in aethera dorso—
  461. nomine Lernaei memorant Aphesanta coloni—,
  462. gentibus Argolicis olim sacer; inde ferebant
  463. nubila suspenso celerem temerasse volatu
  464. Persea, cum raptos pueri perterrita mater
  465. prospexit de rupe gradus ac paene secuta est.
  466. huc gemini vates sanctam canentis olivae
  467. fronde comam et niveis ornati tempora vittis
  468. evadunt pariter, madidos ubi lucidus agros
  469. ortus et algentes laxavit sole pruinas,
  470. ac prior Oeclides solitum prece numen amicat:
  471. ‘Iuppiter omnipotens—nam te pernicibus alis
  472. addere consilium volucresque implere futuri
  473. omniaque et causas caelo deferre latentes
  474. accipimus—, non Cirrha deum promiserit antro
  475. certius, aut frondes lucis quas fama Molossis
  476. Chaonias sonuisse tibi: licet aridus Hammon
  477. invideat Lyciaeque parent contendere sortes
    478. [*](pronus P: dexter ω: pectora Bentley. slew the Gorgon Medusa. )
    v.1.p.486
  478. Niliacumque pecus patrioque aequalis [*]() honori
  479. Branchus, et undosae quem [*]() rusticus accola Pisae
  480. Pana Lycaonia nocturnum exaudit in umbra,
  481. ditior ille animi, cui tu, Dictaee, secundas
  482. impuleris manifestus aves. mirum unde, sed olim [*]()
  483. hic honor alitibus, superae seu conditor aulae
  484. sic dedit effusum chaos in nova semina texens,
  485. seu quia mutatae nostraque ab origine versis
  486. corporibus subiere notos, seu purior axis
  487. amotumque nefas et rarum insistere terris
  488. vera docent; tibi, summe sator terraeque deumque,
  489. scire licet, nos Argolicae primordia pugnae
  490. venturumque sinas caelo praenosse laborem.
  491. si datur et duris sedet haec sententia Parcis
  492. solvere Echionias Lernaea cuspide portas,
  493. signa feras laevusque tones; tunc omnis in astris
  494. consonet arcana volucris bona murmura lingua,
  495. si prohibes, hic necte moras dextrisque profundum
  496. alitibus praetexe diem.’ sic fatus, et alto
  497. membra locat scopulo; tunc plura ignotaque iungit
  498. numina et immensi fruitur caligine mundi.
  499. Postquam rite diu partiti sidera cunctis
  500. perlegere animis oculisque sequacibus auras,
  501. tunc Amythaonius longo post tempore vates:
  502. ‘nonne sub excelso spirantis limite caeli,
  503. Amphiarae, vides, cursus ut nulla serenos
    504. [*](aequalis Pω: aequatus Schol. Theb. viii. 198. )[*](quem Mueller: qui Pω. )[*](olim iω: olims (olis) P: olimst Mueller: olim est Garrod. )
    v.1.p.488
  504. ales agat liquidoque polum complexa meatu
  505. pendeat aut fugiens placabile planxerit omen?
  506. non comes obscurus tripodum, non fulminis ardens
  507. vector adest, flavaeque sonans avis unca Minervae,
  508. non venit auguriis melior; quin [*]() vultur et altis
  509. desuper accipitres exsultavere rapinis,
  510. monstra volant, dirae stridunt in nube volucres,
  511. nocturnaeque gemunt striges et feralia bubo
  512. damna canens, quae prima deum portenta sequamur?
  513. hisne dari. Thymbraee, polum? simul ora recurvo
  514. ungue secant rabidae planctumque imitantibus alis
  515. exagitant zephyros et plumea pectora caedunt.’
  516. ille sub haec: ‘equidem varii, pater, omina Phoebi
  517. saepe tuli: iam tum. prima cum pube virentem
  518. semideos inter pinus me Thessala reges
  519. duceret, hic casus terraeque malisque canentem
  520. obstipuere duces, nec me ventura locuto
  521. saepius in dubiis auditus Iasoni Mopsus.
  522. sed similis non ante metus aut [*]() astra [*]() notavi
  523. prodigiosa magis; quamquam maiora parantur.
  524. huc adverte animum: clara regione profundi
  525. aetheros innumeri statuerunt agmina cygni,
  526. sive hos Strymonia Boreas eiecit ab Arcto,
  527. seu fecunda refert placidi clementia Nili.[*]()
  528. fixerunt cursus: has rere in imagine Thebas;
  529. nam sese immoti gyro atque in pace silentes
  530. ceu muris valloque tenent, sed fortior ecce
    531. [*](quin Bernartius (from a MS.): qui Pω. )[*](aut Pω: tamen D. )[*](astra Pω: monstra Mueller: signa Slater, etc.. but astra = caelum. )[*](Nili ω: caeli P. )
    v.1.p.490
  531. adventat per inane cohors; septem ordine fulvo
  532. armigeras summi Iovis exsultante caterva
  533. intuor: Inachii sint hi tibi, concipe, reges,
  534. invasere globum nivei gregis uncaque pandunt
  535. caedibus ora novis et strictis unguibus instant.
  536. cernis inexperto rorantes sanguine ventos,
  537. et plumis stillare diem? quae saeva repente
  538. victores agitat leto Iovis ira sinistri?
  539. hic excelsa petens subita face solis inarsit
  540. submisitque animos, illum vestigia adortum
  541. maiorum volucrum tenerae deponitis alae.
  542. hic hosti implicitus pariter ruit, hune fuga retro
  543. volvit agens sociae linquentem fata catervae.
  544. hic nimbo glomeratus obit, hic praepete viva
  545. pascitur immoriens; spargit cava nubila sanguis.’
  546. quid furtim inlacrimas? ‘illum, venerande Melampu,
  547. qui cadit, agnosco.’ trepidos sic mole futuri
  548. cunctaque iam rerum certa sub imagine passos
  549. terror habet vates; piget inrupisse volantum
  550. concilia et caelo mentem insertasse vetanti,
  551. auditique odere deos.—unde iste per orbem
  552. primus venturi miseris animantibus aeger
  553. crevit amor? divumne feras hoc munus, an ipsi,
  554. gens avida et parto non umquam stare quieti.
    555. v.1.p.492
  555. eruimus, quae prima dies, ubi terminus aevi,
  556. quid bonus ille deum genitor, quid ferrea Clotho
  557. cogitet? hinc fibrae et volucrum per nubila sermo
  558. astrorumque vices numerataque semina [*]() lunae
  559. Thessalicumque nefas, at non prior aureus ille
  560. sanguis avum scopulisque satae vel robore gentes
  561. mentibus his usae: silvas amor unus humumque
  562. edomuisse manu: quid crastina volveret aetas,
  563. scire nefas homini, nos pravum et flebile vulgus
  564. scrutari penitus superos: hinc pallor et irae,
  565. hinc scelus insidiaeque et nulla modestia voti.
  566. Ergo manu vittas damnataque vertice serta
  567. deripit abiectaque inhonorus fronde sacerdos
  568. inviso de monte redit; iam bella tubaeque
  569. comminus, absentesque fremunt sub pectore Thebae,
  570. ille nec aspectum volgi. nec fida tyranni
  571. conloquia aut coetus procerum perferre, sed atra
  572. sede tegi, et superum clausus negat acta fateri:
  573. te pudor et curae retinent per rura, Melampu.
  574. bissenos premit ora dies populumque ducesque
  575. extrahit incertis, et iam suprema Tonantis
  576. iussa fremunt agrosque viris annosaque vastant
  577. oppida; bellipotens prae se deus agmina passim
  578. mille rapit; liquere domos dilectaque laeti
  579. conubia et primo plorantes limine natos:
  580. tantus in attonitos cecidit deus. arma paternis
  581. postibus et fixos superum ad penetralia currus
    582. [*](semina PL: semita ω. should be read, the calculated path of the moon. have sprung from trees or rocks. )
    v.1.p.494
  582. vellere amor; tunc fessa putri robigine pila
  583. haerentesque situ gladios in saeva recurant [*]()
  584. vulnera et adtrito cogunt iuvenescere saxo.
  585. hi teretes galeas magnorumque aerea suta
  586. thoracum et tunicas chalybum squalore crepantes
  587. pectoribus temptare, alii Cortynia lentant
  588. cornua; iam falces avidis et aratra caminis
  589. rastraque et incurvi saevum rubuere ligones,
  590. caedere nec validas sanctis e stirpibus hastas,
  591. nec pudor emerito clipeum vestisse iuvenco.
  592. inrupere Argos maestique ad limina regis
  593. bella animis, bella ore fremunt; it clamor ad auras,
  594. quantus Tyrrheni gemitus salis, aut ubi temptat
  595. Enceladus mutare latus; super igneus antris
  596. mons tonat, exundant apices fluctusque Pelorus
  597. contrahit, et sperat tellus abrupta reverti.
  598. Atque hic ingenti Capaneus Mavortis amore
  599. excitus et longam pridem indignantia pacem
  600. corda tumens—huic ampla quidem de sanguine prisco
  601. nobilitas: sed enim ipse manu praegressus avorum
  602. facta, diu tuto superum contemptor et aequi
  603. impatiens largusque animae, modo suaserit ira—,
  604. unus ut e silvis Pholoes habitator opacae
  605. inter et Aetnaeos aequus consurgere fratres,
  606. ante fores, ubi turba ducum vulgique frementis,
  607. Amphiarae, tuas " quae tanta ignavia " clamat,
    608. [*](recurant P: recurvant ω: recurunt (with r written over) )
    v.1.p.496
  608. ‘Inachidae vosque o socio de sanguine Achivi?
  609. unius—heu pudeat!—plebeia ad limina civis
  610. tot ferro accinetae gentes animisque paratae
  611. pendemus? non si ipse cavo sub vertice Cirrhae,
  612. quisquis is est. timidis famaeque ita visus, Apollo
  613. mugiat insano penitus seclusus in antro,
  614. exspectare queam, dum pallida virgo tremendas
  615. nuntiet ambages, virtus mihi numen et ensis,
  616. quem teneo! iamque hic timida cum fraude sacerdos
  617. exeat, aut hodie, volucrum quae tanta potestas,
  618. experiar.’ laetum fremit adsensuque furentem
  619. implet Achaea manus, tandem prorumpere adactus
  620. Oeclides: ‘alio curarum agitante tumultu
  621. non equidem effreno iuvenis clamore profani
  622. dictorumque metu. licet hic insana minetur,
  623. elicior tenebris; alio mihi debita fato
  624. summa dies, vetitumque dari mortalibus armis,
  625. sed me vester amor nimbisque arcana profari
  626. Phoebus agit; vobis ventura atque omne. quod ultra est.
  627. pandere maestus eo; nam te. vesane. moueri
  628. ante nefas, unique tacet tibi noster Apollo.
  629. quo, miseri, fatis superisque obstantibus arma,
  630. quo rapitis? quae vos Furiarum verbera caecos
  631. exagitant? adeone animarum taedet? et Argos
  632. exosi? nil dulce domi r nulla omina curae?
  633. quid me Persei secreta ad culmina montis
  634. ire gradu trepido superumque inrumpere coetus
  635. egistis? potui pariter nescire, quis armis
    636. v.1.p.498
  636. casus, ubi atra dies, quae fati exordia cunctis,
  637. quae mihi. consulti testor penetralia mundi
  638. et volucrum adfatus et te, Thymbraee, vocanti
  639. non alias tam saeve mihi, quae signa futuri
  640. pertulerim: vidi ingentis portenta ruinae,
  641. vidi hominum divumque metus [*]() hilaremque Megaeram
  642. et Lachesin putri vacuantem [*]() saecula penso.
  643. proicite arma manu: deus ecce furentibus obstat,
  644. ecce deus! miseri, quid pulchrum sanguine victo
  645. Aoniam et diri saturare navalia Cadmi?
  646. sed quid vana cano. quid fixos arceo casus?
  647. ibimus—’ hic presso gemuit semel ore sacerdos,
  648. illum iterum Capaneus: ‘tuus o furor auguret [*]() uni
  649. ista tibi, ut serves vacuos inglorius annos
  650. et tua non umquam Tyrrhenus tempora circum
  651. clangor eat. quid vota virum meliora moraris?
  652. scilicet ut vanis avibus natoque domoque
  653. et thalamis potiare iacens, sileamus inulti
  654. Tydeos egregii perfossum pectus et arma
  655. foederis abrupti? quodsi bella effera Graios
  656. ferre vetas, i Sidonios legatus ad hostes:
  657. haec pacem tibi serta dabunt, tua prorsus inani
  658. verba polo causas abstrusaque nomina [*]() rerum
  659. eliciunt? miseret superum, si carmina curae
    660. [*](metus P: nefas ω. )[*](vacuantem Pω: laxantem P margin. )[*](auguret Mueller augur et Pω. )[*](nomina P: semina ω, momina Baehrens. )
    v.1.p.500
  660. humanaeque preces! quid inertia pectora ferres?
  661. primus in orbe deos fecit timor! et tibi tuto
  662. nunc eat iste furor; sed prima ad classica cum iam
  663. hostilem Ismeuon galeis Dircenque bibemus,
  664. ne mihi tunc, moneo, lituos atque arma volenti
  665. obvius ire pares venisque aut alite visa
  666. bellorum proferre diem: procul haec tibi mollis
  667. infula terrificique aberit dementia Phoebi:
  668. illic augur ego et mecum quicumque parati
  669. insanire manu.’ rursus fragor intonat ingens
  670. hortantum et vasto subter volat astra tumultu.
  671. ut rapidus torrens, animos cui verna ministrant
  672. flamina et exuti concreto frigore montes,
  673. cum vagus in campos frustra prohibentibus exit
  674. obicibus, resonant permixto turbine tecta,
  675. arva, armenta, viri, donec stetit improbus alto
  676. colle minor magnoque invenit in aggere ripas:
  677. haec alterna ducum nox interfusa diremit.
  678. At gemitus Argia viri non amplius aequo
  679. corde ferens sociumque animo miserata dolorem,
  680. sicut erat laceris pridem turpata capillis
  681. et fletu signata genas, ad celsa verendi
  682. ibat tecta patris, parvumque sub ubere caro
  683. Thessandrum portabat avo iam nocte suprema
  684. ante novos ortus, ubi sola superstate plaustro
  685. Arctos ad oceanum fugientibus invidet astris.
  686. utque fores iniit magnoque adfusa parenti est:
  687. ‘cur tua cum lacrimis maesto sine coniuge supplex
  688. limina nocte petam, cessem licet ipsa profari,
    689. v.1.p.502
  689. scis genitor, sed iura deum genialia testor
  690. teque pater, non ille iubet, sed pervigil angor;
  691. ex quo primus Hymen movitque infausta sinistram
  692. Iuno facem, semper lacrimis gemituque propinquo
  693. exturbata quies, non si mihi tigridis horror
  694. aequoreasque [*]() super rigeant praecordia cautes,
  695. ferre queam; tu solus opem, tu summa medendi
  696. iura tenes; da bella, pater, generique iacentis
  697. aspice res humiles, atque hanc, pater, aspice prolem
  698. exsulis; huic olim generis pudor, o ubi prima
  699. hospitia et iunctae testato [*]() numine dextrae!
  700. hic certe est, quem fata dabant, quem dixit Apollo;
  701. non egomet tacitos Veneris furata calores
  702. culpatamve facem: tua iussa verenda tuosque
  703. dilexi monitus, nunc qua feritate dolentis
  704. despiciam questus? nescis, pater optime, nescis,
  705. quantus amor castae [*]() misero nupsisse marito.
  706. et nunc maesta quidem grave et inlaetabile munus,
  707. ut timeam doleamque, rogo; sed eum oscula rumpet
  708. maesta dies, cum rauca dabunt abeuntibus armis
  709. signa tubae saevoque genas fulgebitis auro,
  710. ei mihi! care pater,[*]() iterum fortasse rogabo.’
  711. Illius umenti carpens pater oscula vultu:
  712. ‘non equidem has umquam culparim, nata, querellas;
  713. pone metus, laudanda rogas nec digna negari,
  714. sed mihi multa dei—nec tu sperare, quod urges,
  715. desine—, multa metus regnique volubile pondus
    716. [*](aequoreas Klotz: aequoreae Pω. )[*](testato ω: funesto P: manifesto Baehrens. )[*](castae P: causae ω. )[*](pater ω: parens P. )
    v.1.p.504
  716. subiciunt animo, veniet, qui debitus istis,
  717. nata. modus, neque te incassum flevisse querens.
  718. tu solare virum, neu sint dispendia iustae
  719. dura morae: magnos cunctamur, nata, paratus.
  720. proficitur bello.’ dicentem talia nascens
  721. lux monet ingentemque iubent adsurgere curae.
    v.1.p.506
  1. Tertius horrentem zephyris laxaverat annum
  2. Phoebus et angustum cogebat limite verno [*]()
  3. longius ire diem, eum fracta impulsaque fatis
  4. consilia et tandem miseri data copia belli,
  5. prima manu rutilam de vertice Larissaco
  6. ostendit Bellona facem dextraque trabalem
  7. hastam intorsit agens, liquido quae stridula caelo
  8. fugit et Aoniae celso stetit aggere Dirces.
  9. mox et castra subit ferroque auroque coruscis
  10. mixta viris turmale fremit; dat euntibus enses,
  11. plaudit equos, vocat ad portas; hortamina fortes
  12. praeveniunt, timidisque etiam brevis addita virtus.
  13. Dicta dies aderat, cadit ingens rite Tonanti
  14. Gradivoque pecus, nullisque secundus in extis
  15. pallet et armatis simulat sperare sacerdos.
  16. iamque suos circum pueri nuptaeque patresque
  17. funduntur mixti summisque a postibus obstant.
  18. nec modus est lacrimis: rorant clipeique iubaeque
  19. triste salutantum, et cunctis dependet ab armis
  20. suspiranda domus; galeis iuvat oscula clusis
    21. [*](angustum verno ω: augusto vernum P. )
    v.1.p.508
  21. inserere amplexuque truces deducere conos.
  22. illi, quis ferrum modo, quis mors ipsa placebat,
  23. dant gemitus fractaque labant singultibus ira.
  24. sic ubi forte viris longum super aequor ituris,
  25. cum iam ad vela noti et scisso redit ancora fundo,
  26. haeret amica manus: certant innectere collo
  27. brachia, manantesque oculos hinc oscula turbant,
  28. hinc magni caligo maris, tandemque relicti
  29. stant in rupe tamen; fugientia carbasa visu
  30. dulce sequi, patriosque dolent crebrescere ventos.
  31. stant tamen, et nota puppim de rupe salutant.[*]()
  32. Nunc mihi. Fama prior mundique arcana Vetustas,
  33. cui meminisse ducum vitasque extendere curae,
  34. pande viros, tuque o nemoris regina seniori.
  35. Calliope, quas ille manus, quae movent arma
  36. Gradivus, quantas populis solaverit urbes,
  37. sublata molire lyra: neque enim altior ulli
  38. mens hausto de fonte venit, rex tristis et aeger
  39. pondere curarum propiorque abeuntibus annis
  40. inter adhortantes vix sponte incedit Adrastus,
  41. contentus ferro cingi latus; arma manipli
  42. pone ferunt, volucres portis auriga sub ipsis
  43. comit equos, et iam inde iugo luctatur Arion.
  44. huic armat Larissa viros, huic celsa Prosymna,
  45. aptior armentis Midea pecorosaque Phlius,
    46. [*](ll. 29, 30 omitted by ω, 31 omitted by P. possibly correctly, " content with a bodyguard," and arma ferunt as march, fully armed. comparing vii. 501 " multoque latus praefulgurat ense," also " ferrum " in i. 148, iv. 145. )
    v.1.p.510
  46. quaeque pavet longa spumantem valle Charadron
  47. Neris, et ingenti turritae mole Cleonae
  48. et Lacedaemonium Thyrea lectura [*]() cruorem,
  49. iunguntur memores transmissi ab origine regis,
  50. qui Drepani scopulos et oliviferae Sicyonis
  51. culta serunt, quos pigra vado Strangilla [*]() taeenti
  52. lambit et anfractu riparum incurvus Elisson.
  53. saevus honos fluvio: Stygias lustrare severis
  54. Eumenidas perhibetur aquis; huc mergere suetae
  55. ora et anhelantes poto Phlegethonte cerastas,
  56. seu Thracum vertere domos, seu tecta Mycenes
  57. impia Cadmeumve larem; fugit ipse natantes
  58. amnis, et innumeris livescunt stagna venenis,
  59. it comes Inoas Ephyre solata querellas
  60. Cenchreaeque manus, vatum qua conscius amnis
  61. Gorgoneo percussus equo, quaque obiacet alto
  62. Isthmos et a terris maria inclinata repellit.
  63. haec manus Adrastum numero ter mille secuti
  64. exsultant; pars gaesa manu. pars robora flammis
  65. indurata diu—non unus namque maniplis
  66. mos neque sanguis—habent, teretes pars vertere [*]() fundas
  67. adsueti vacuoque diem praecingere gyro.
    68. [*](Thyrea lectura Weber: thyla electura P: thyre lectura ω. )[*](Strangilla P: stagilla D: Langia ω (but Langia is near Nemea); various conjectures haec been made. )[*](vertere ω: vertice P. Garrod reads teretis fundae here, and conj. vacuomque. was the subject of constant fighting between Argives and Spartans down to as late as a hundred years after Statius's time. thither from Argos owing to a feud, but subsequently returned to Argos; cf, ii. 179. )
    v.1.p.512
  68. ipse annis sceptrisque subit venerabilis aeque:
  69. ut possessa diu taurus meat arduus inter
  70. pascua iam laxa cervice et inanibus armis,
  71. dux tamen: haud illum bello adtemptare iuvencis
  72. sunt animi; nam trunca vident de vulnere multo
  73. cornua et ingentes plagarum in pectore nodos.
  74. Proxima longaevo profert Dircaeus Adrasto
  75. signa gener, cui bella favent,[*]() cui commodat iras
  76. cuncta cohors: huic et patria de sede volentes
  77. advenere viri, seu quos movet exsul et haesit
  78. tristibus aucta fides, seu quis mutare potentes
  79. praecipuum, multi, melior quos causa querenti
  80. conciliat; dederat nec non ipse regendas
  81. Aegion Arenenque, et quas Theseia Troezen
  82. addit opes, ne rara movens inglorius iret
  83. agmina, neu raptos patriae sentiret honores,
  84. idem habitus, eadem arma viro. quae debitus hospes
  85. hiberna sub nocte tulit: Teumesius implet
  86. terga leo et gemino lucent hastilia ferro,
  87. aspera volnifieo subter latus ense riget Sphinx,
  88. iam regnum matrisque sinus fidasque sorores
  89. spe votisque tenet, tamen et de turre suprema
  90. attonitam totoque exstantem corpore longe
  91. respicit Argian; haec mentem oculosque reducit
  92. coniugis et dulces avertit pectore Thebas.
  93. Ecce inter medios patriae ciet agmina gentis
  94. fulmineus Tydeus, iam laetus et integer artus,
    95. [*](favent Pω: gerit Bentley. whose father Pittheus was king of Troezen. b See i. 482. )
    v.1.p.514
  95. ut primae strepuere tubae: ceu lubricus alta
  96. anguis humo verni blanda ad spiramina solis
  97. erigitur liber senio et squalentibus annis
  98. exutus laetisque minax interviret herbis:
  99. a miser! agrestum si quis per gramen hianti:
  100. obvius et primo fraudaverit [*]() ora veneno.
  101. huic quoque praesentes Aetolis urbibus adfert
  102. belli fama viros: sensit scopulosa Pylene
  103. fletaque cognatis avibus Meleagria Pleuron
  104. et praeceps Calydon, et quae Iove provocat Iden
  105. Olenos, Ioniis et fluctibus hospita portu
  106. Chalcis et Herculea turpatus gymnade vultus
  107. amnis; adhuc imis vix truncam adtollere frontem
  108. ausus aquis glaucoque caput submersus in antro
  109. maeret, anhelantes aegrescunt pulvere ripae,
  110. omnibus aeratae propugnant pectora crates,
  111. pilaque saeva manu, patrius stat casside Mavors,
  112. undique magnanimum pubes delecta coronant
  113. Oeniden. hilarem bello notisque decorum
  114. vulneribus; non ille minis Polynicis et ira
  115. inferior, dubiumque adeo, cui bella gerantur.
  116. Maior at inde novis it Doricus ordo sub armis,
  117. qui ripas, Lyrcie, tuas. tua litora multo
  118. vomere suspendunt, fluviorum ductor Achivum,
  119. Inache—Persea neque enim violentior exit
  120. amnis humo, cum Taurum aut Pleiadas hausit aquosas
    121. [*](fraudaverit P: siccaverit ω. turned them into guinea-fowl, hence called meleagrides. name who was a son of Zeus. The Ida referred to is the mountain in Crete, which boasted of having given birth to Zeus. )
    v.1.p.516
  121. spumeus et genero tumuit Iove—quos celer ambit
  122. Asterion Dryopumque trahens Erasinus aristas,
  123. et qui rura domant Epidauria—dexter Iaccho
  124. collis, at Hennaeae Cereri negat—; avia Dyme
  125. mittit opem densasque Pylos Neleia turmas;
  126. nondum nota Pylos iuvenisque aetate secunda
  127. Nestor, et ire tamen peritura in castra negavit,
  128. hos agitat pulchraeque docet virtutis amorem
  129. arduus Hippomedon; capiti tremit aerea cassis
  130. ter niveum scandente [*]() iuba, latus omne sub armis
  131. ferrea suta terunt, umeros ac pectora late
  132. flammeus orbis habet, perfectaque vivit in auro
  133. nox Danai: sontes Furiarum lampade nigra
  134. quinquaginta ardent thalami; pater ipse cruentis
  135. in foribus laudatque nefas atque inspicit enses.
  136. illum Palladia sonipes Nemeaeus ab arce
  137. devehit arma pavens umbraque immane volanti
  138. implet agros longoque attollit pulvere campum,
  139. non aliter silvas umeris et utroque refringens
  140. pectore montano duplex Hylaeus ab antro
  141. praecipiat: pavet Ossa vias, pecudesque feraeque
  142. procubuere metu; non ipsis fratribus horror
  143. afuit, ingenti donec Peneia saltu
  144. stagna subit magnumque obiectus detinet amnem.
  145. Quis numerum ferri gentisque et robora dictu
  146. aequarit mortale sonans? suus excit in arma
    147. [*](ter niveum scandente Pω: nivea N, candente Heinsius. )
    v.1.p.518
  147. antiquam Tiryntha deus; non fortibus illa
  148. infecunda viris famaque [*]() immanis alumni
  149. degenerat, sed lapsa situ fortuna, neque addunt
  150. robur opes; rarus vacuis habitator in arvis
  151. monstrat Cyclopum ductas sudoribus arces,
  152. dat tamen haec iuvenum tercentum pectora, vulgus
  153. innumerum bello, quibus haud ammenta nec enses
  154. triste micant: flavae capiti tergoque leonum
  155. exuviae gentilis honos, et pineus armat
  156. stipes, inexhaustis artantur tela pharetris.
  157. Herculeum paeana canunt, vastataque monstris
  158. omnia; frondosa longum deus audit ab Oeta
  159. dat Nemea comites, et quas in proelia vires
  160. sacra Cleonaei cogunt vineta Molorchi.
  161. gloria nota casae, foribus simulata salignis
  162. hospitis arma dei, parvoque ostenditur arvo,
  163. robur ubi et laxos qua reclinaverit artus
  164. ilice, qua cubiti sedeant vestigia terra.
  165. At pedes et toto despectans vertice bellum
  166. quattuor indomitis Capaneus erepta iuvencis
  167. terga superque rigens iniectu molis aenae
  168. versat onus; squalet triplici ramosa corona
  169. Hydra recens obitu: pars anguibus aspera vivis
  170. argento caelata micat, pars arte reperta [*]()
  171. conditur et fulvo moriens nigrescit [*]() in auro;
  172. circum amnis torpens et ferro caerula Lerna.
    173. [*](famaque Pω: famaeve Baehrens, on the ground that this verb is never found with the ablative. )[*](reperta Pω: reposta Deiter. retorta, repressa, etc., edd. Alton conj. pars aere perempta (i.e. dead as opp. to " dying "). Garrod conj. pars altera reptans. reperta must be corrupt, but no emendation seems convincing. )[*](nigrescit P: ignescit ω, pallescit P. )
    v.1.p.520
  173. at laterum tractus spatiosaque pectora servat
  174. nexilis innumero Chalybum subtemine thorax,
  175. horrendum, non matris, opus; galeaeque corusca
  176. prominet arce gigans; atque uni missilis illi
  177. cuspide praefixa stat frondibus orba cupressus.
  178. huic parere dati, quos fertilis Amphigenia
  179. planaque Messene montosaque nutrit Ithome,
  180. quos Thryon et summis ingestum montibus Aepy,
  181. quos Helos et Pteleon, Getico quos flebile vati
  182. Dorion; hic fretus doctas anteire canendo
  183. Aonidas mutos Thamyris damnatus in annos
  184. ore simul citharaque—quis obvia numina temnat?—
  185. conticuit praeceps, qui non certamina Phoebi
  186. nosset et inlustres Satyro pendente Celaenas.
  187. Iamque et fatidici mens expugnata fatiscit
  188. auguris; ille quidem casus et dira videbat
  189. signa, sed ipsa manu cunctanti iniecerat arma
  190. Atropos obrueratque deum, nec coniugis absunt
  191. insidiae, vetitoque domus iam fulgurat auro.
  192. hoc aurum vati fata exitiale monebant
  193. Argolico; scit et ipsa 1—nefas!—sed perfida coniunx
  194. dona viro mutare velit, spoliisque potentis
  195. imminet Argiae raptoque excellere cultu.
  196. illa libens—nam regum animos et pondera belli
  197. hac nutare videt, pariter ni providus heros
  198. militet—ipsa sacros gremio Polynicis amati
  199. exuerat cultus [*]() haud maesta atque insuper addit:
    200. [*](ipsa Sandstroem: ipse Pω. )[*](exuerat cultus P: deposuit nexus ω. being defeated, was hung up and flayed by him. )
  200. non haec apta mihi nitidis ornatibus inquit,
  201. ‘tempora, nec miserae placeant insignia formae
  202. te sine: sat dubium coetu solante timorem
  203. fallere et incultos aris advertere crines.
  204. scilicet—infandum 1!—. cum tu eludare minanti
  205. casside ferratusque sones. ego divitis aurum
  206. Harmoniae dotale geram? dabit aptior ista
  207. fors deus. Argolicasque habitu praestabo maritas,
  208. cum regis coniunx, cum te mihi sospite templa
  209. votivis implenda choris: nunc induat illa,
  210. quae petit et bellante potest gaudere marito.’
  211. sic Eriphylaeos aurum fatale penates
  212. inrupit scelerumque ingentia semina movit,
  213. et grave Tisiphone risit gavisa futuris.
  214. Taenariis hic celsus equis, quam dispare coetu
  215. Cyllarus ignaro generarat Castore prolem,
  216. quassat humum; vatem cultu Parnassia monstrant
  217. vellera: frondenti crinitur cassis oliva
  218. albaque puniceas interplicat infula cristas,
  219. arma simul pressasque iugo moderatur habenas.
  220. hinc atque inde morae iaculis, et ferrea curru
  221. silva tremit; procul ipse gravi metuendus in hasta
  222. eminet et clipeo victum Pythona coruscat.
  223. huius Apollineae currum comitantur Amyclae,
  224. quos Pylos [*]() et dubiis Malea vitata carinis
  225. plaudentique habiles Caryae resonare Dianae,
  226. quos Pharis volucrumque parens Cythereia Messe,
  227. Taygetique phalanx et oloriferi Eurotae
    228. [*](infandum P: heu superi ω. )[*](Pylos Pω: Helos Kohlmann, who cp. Hom. Il. ii. 584: Pylos has already been mentioned i. 125. )
    v.1.p.524
  228. dura manus, deus ipse viros in pulvere crudo
  229. Arcas alit nudaeque modos virtutis et iras
  230. ingenerat; vigor inde animis et mortis honorae
  231. dulce sacrum, gaudent natorum fata parentes
  232. hortanturque mori, deflent iamque omnis ephebum
  233. turba, coronato contenta est funere mater,
  234. frena tenent duplexque inserto missile nodo,
  235. exserti ingentes umeros, chlamys horrida pendet,
  236. et cono Ledaeus apex. non hi tibi solum,
  237. Amphiarae, merent: auget resupina maniplos
  238. Elis, depressae populus subit incola Pisae,
  239. qui te. flave, natant terris, Aiphee, Sicanis
  240. advena, tam longo non umquam infecte profundo.
  241. curribus innumeris late putria arva lacessunt
  242. et bellis armenta domant: ea gloria genti
  243. infando de more et fractis durat ab usque
  244. axibus Oenomai; strident spumantia morsu
  245. vincula, et effossas niveus rigat imber harenas.
  246. Tu quoque Parrhasias ignara matre catervas—
  247. a rudis armorum, tantum nova gloria suadet!—
  248. Parthenopaee, rapis; saltus tunc forte remotos
  249. torva parens—neque enim haec iuveni foret ire potestas—
  250. pacabat cornu gelidique aversa Lycaei.
  251. pulchrior haud ulli triste ad discrimen ituro
  252. vultus et egregiae tanta indulgentia formae;
  253. nec desunt animi, veniat modo fortior aetas,
  254. quas non ille duces nemorum fluviisque dicata
    255. v.1.p.526
  255. numina, quas magno non abstulit [*]() igne Napaeas?
  256. ipsam. Maenalia puerum cum vidit in umbra,
  257. Dianam, tenero signantem gramina passu,
  258. ignovisse ferunt comiti. Dictaeaque tela
  259. ipsam et Amyciaeas umeris aptasse pharetras
  260. prosilit audaci Martis percussus amore,
  261. arma. tubas audire calens et pulvere belli
  262. flaventem sordere comam captoque referri
  263. hostis equo: taedet nemorum, titulumque nocentem
  264. sanguinis humani pudor est nescire sagittas.
  265. igneus ante omnes auro micat, igneus ostro,
  266. undantemque sinum nodis inrugat Hiberis.
  267. imbelli parma pictus Calydonia matris
  268. proelia: trux laeva sonat arcus, et aspera plumis
  269. terga Cydonea corytos harundine pulsat
  270. electro pallens et iaspide clarus Eoa.
  271. cornipedem trepidos suetum praevertere cervos,
  272. velatum geminae deiecti! lyncis et arma
  273. mirantem gravioris eri. sublimis agebat,
  274. dulce rubens viridique genas spectabilis aevo.
  275. Arcades huic veteres antris lunaque priores,
  276. agmina fida datis, nemorum quos stirpe rigenti
  277. fama satos, cum prima pedum vestigia tellus
  278. admirata tulit; nondum arva domusque nec urbes
  279. conubiisve modus; quercus laurique ferebant
  280. cruda puerperia. ac populos umbrosa creavit
    281. [*](abstulit P: impulit ω. Hor. C. i. 29. 15) fitting tightly upon a full undergarment. Greece, and were supposed to have been born originally from rocks or trees (cf. 1. 340). For the quaint idea of ll. 282 sqq. )
    v.1.p.528
  281. fraxinus, et feta viridis puer excidit orno.
  282. hi lucis stupuisse vices noctisque feruntur
  283. nubila et occiduum longe Titana secuti
  284. desperasse diem. rarescunt alta colonis
  285. Maenala. Parthenium fugitur nemus, agmina bello
  286. Rhipeque et Stratie ventosaque donat Enispe.
  287. non Tegea, non ipsa deo vacat alite felix
  288. Cyllene templumque Aleae nemorale Minervae
  289. et rapidus Clitor et qui tibi, Pythie. Ladon
  290. paene socer, candensque iugis Lampia nivosis
  291. et Pheneos nigro Styga mittere credita Diti.
  292. venit et Idaeis ululatibus aemulus Azan
  293. Parrhasiique duces, et quae risistis, Amores,
  294. grata pharetrato Nonacria rura Tonanti,
  295. dives et Orchomenos pecorum et Cynosura ferarum.
  296. Aepytios idem ardor agros Psophidaque celsam
  297. vastat et Herculeo vulgatos robore montes
  298. monstriferumque Erymanthon et aerisonum Stymphalon.
  299. Arcades hi, gens una viris, sed dissona cultu
  300. scinditur: hi Paphias myrtos a stirpe recurvant
  301. et pastorali meditantur proelia trunco,
  302. his arcus, his tela sudes, his cassida crines
  303. integit, Arcadii morem tenet ille galeri,
  304. ille Lycaoniae rictu caput asperat ursae.
  305. hos belli coetus iurataque pectora Marti
    306. v.1.p.530
  306. milite vicinae nullo iuvere Mycenae;
  307. funereae tunc namque dapes mediique recursus
  308. solis, et hic alii miscebant proelia fratres.
  309. Iamque Atalantaeas implerat nuntius aures,
  310. ire ducem bello totamque impellere natum
  311. Arcadiam: tremuere gradus, elapsaque iuxta
  312. tela: fugit silvas pernicior alite vento
  313. saxa per et plenis obstantia flumina ripis,
  314. qualis erat, correpta sinus et vertice flavum
  315. crinem sparsa noto; raptis velut aspera natis
  316. praedatoris equi sequitur vestigia tigris,
  317. ut stetit adversisque impegit pectora frenis
  318. —ille ad humum [*]() pallens—: ‘unde haec furibunda cupido,
  319. nate, tibi? teneroque unde improba pectore virtus?
  320. tu bellis aptare viros, tu pondera ferre
  321. Martis et ensiferas inter potes ire catervas?
  322. quamquam utinam quires 2! nuper te pallida vidi,
  323. dum premis obnixo venabula comminus apro,
  324. poplite succiduo resupinum ac paene ruentem,
  325. et ni curvato torsissem spicula cornu,
  326. nunc ubi bella tibi? nil te mea tela iuvabunt
  327. nec teretes arcu-, maculis nec discolor atris
  328. hic, cui fidis, equus: magnis conatibus instas,
  329. vix Dryadum thalamis Erymanthiadumque furori
  330. Nympharum mature puer. sunt omina vera:
  331. mirabar, cur templa mihi tremuisse Dianae
  332. nuper et inferior vultu dea visa, sacrisque
  333. exuviae cecidere tholis; hoc segnior arcus
  334. difficilesque manus et nullo in vulnere certae.
    335. [*](ille ad humum Pω: illa ad eum Peyrared. )[*](quires Postgate: vires Pω: vidi Bentley. Atreus and Thyestes. )
    v.1.p.532
  335. exspecta, dum maior honos, dum firmius aevum,
  336. dum roseis venit umbra genis vultusque recedunt
  337. ore mei; tunc bella tibi ferrumque, quod ardes,
  338. ipsa dabo, et nullo matris revocabere fletu,
  339. nunc refer arma domum! vos autem hunc ire sinetis,
  340. Arcades, o saxis nimirum et robore nati?’
  341. plura cupit; fusi circum natusque ducesque
  342. solantur minuuntque metus, et iam horrida clangunt
  343. signa tubae, nequit illa pio dimittere natum
  344. complexu multumque duci commendat Adrasto.
  345. At parte ex alia Cadmi Mavortia plebes,
  346. maesta ducis furiis nec molli territa fama,
  347. quando his vulgatum descendere viribus Argos,
  348. tardius illa quidem regis causaque pudore,
  349. verum bella movet, nulli destringere ferrum
  350. impetus, aut umeros clipeo clausisse paterno
  351. dulce nec alipedum iuga comere, qualia belli
  352. gaudia; deiecti trepidas sine mente, sine ira
  353. promisere manus; hic aegra in sorte parentem
  354. unanimum, hic dulces primaevae coniugis annos
  355. ingemit, et gremio miseros adcrescere natos.
  356. bellator nulli caluit deus; ipsa vetusto
  357. moenia lapsa situ magnaeque Amphionis arces
  358. iam fessum senio nudant latus, et fide sacra
  359. aequatos caelo surdum atque ignobile muros
  360. firmat opus. tamen et Boeotis urbibus ultrix
  361. adspirat ferri rabies, nec regis iniqui
  362. subsidio, quantum socia pro gente moventur.
    363. v.1.p.534
  363. ille velut pecoris lupus expugnator opimi,
  364. pectora tabenti sanie gravis hirtaque saetis
  365. ora cruentata deformis hiantia lana,
  366. decedit stabulis huc illuc turbida versans
  367. lumina, si duri comperta clade sequantur
  368. pastores, magnique fugit non inscius ausi.
  369. Adcumulat crebros turbatrix Fama pavores:
  370. hic iam dispersos errare Asopide ripa
  371. Lernaeos equites; hic te, bacchate Cithaeron.
  372. ille rapi Teumeson ait noctisque per umbras
  373. nuntiat excubiis vigiles arsisse Plataeas.
  374. nam Tyrios sudare lares et sanguine Dircen
  375. inriguam fetusque novos iterumque locutam
  376. Sphinga petris, cui non et scire licentia passim
  377. et vidisse fuit? novus his super anxia turbat
  378. corda metus: sparsis subito correpta canistris
  379. silvestris regina chori decurrit in aequum
  380. vertice ab Ogygio trifidamque huc tristis et illuc
  381. lumine sanguineo pinum disiectat et ardens
  382. erectam attonitis implet clamoribus urbem:
  383. ‘omnipotens Nysaee pater, cui gentis avitae
  384. pridem lapsus amor. tu nunc horrente sub arcto
  385. bellica ferrato rapidus quatis Ismara thyrso
  386. pampineumque iubes nemus inreptare Lycurgo,
  387. aut tumidum Gangen aut claustra novissima Rubrae
  388. Tethyos Eoasque domos flagrante triumpho
  389. perfuris. aut Hermi de fontibus aureus exis:
    390. v.1.p.536
  390. at tua progenies; positis gentilibus armis
  391. quae tibi festa [*]() litant, bellum lacrimasque metumque
  392. cognatumque nefas, iniusti munera regni,
  393. pendimus. aeternis potius me, Bacche, pruinis
  394. trans et Amazoniis ululatum Caucason armis
  395. siste ferens,, quam monstra ducum stirpemque profanam
  396. eloquar, en urges; alium tibi, Bacche, furorem
  397. iuravi: similes video concurrere tauros;
  398. idem ambobus honos unusque ab origine sanguis;
  399. ardua conlatis obnixi cornua miscent
  400. frontibus alternaque truces moriuntur in ira.
  401. tu peior, tu cede,[*]()
  402. nocens qui solus avita
  403. gramina communemque petis defendere montem,
  404. et saltum dux alter habet.’ sic fata gelatis
  405. vultibus et Baccho iam demigrante quievit.
  406. At trepidus monstro et variis terroribus impar
  407. longaevi rex vatis opem tenebrasque sagaces
  408. Tiresiae, qui mos incerta paventibus, aeger
  409. consulit, ille deos non larga caede iuvencum,
  410. non alacri pinna aut verum salientibus [*]() extis,
  411. nec tripode implicito numerisque sequentibus astra,
  412. turea nec supra volitante altaria fumo
  413. tam penitus, durae quam Mortis limite manes
  414. elicitos patuisse refert, Lethaeaque sacra
  415. et mersum Ismeni subter confinia ponto
    416. [*](festa Pω: bella D. )[*](cede Pω: caede Baehrens. )[*](salientibus P: spirantibus ω. was the guardian deity of Thebes. and with " ducem," i.e., Laius; " miscentis " is intrans. )
    v.1.p.538
  416. miscentis parat ante ducem, circumque bidentum
  417. visceribus laceris et odori sulpuris aura
  418. graminibusque novis et longo murmure purgat.
  419. Silva capax aevi validaque incurva senecta,
  420. aeternum intonsae frondis, stat pervia nullis
  421. solibus; haud illam brumae minuere. Notusve
  422. ius habet aut Getica Boreas impactus ab Ursa.
  423. subter operta quies, vacuumque silentia servat
  424. horror et exclusae pallet male lucis imago,
  425. nec caret umbra deo: nemori Latonia cultrix
  426. additur; hanc piceae cedrique et robore in omni
  427. effictam sanctis occubat silva tenebris,
  428. huius inaspectae luco stridere sagittae
  429. nocturnique canum gemitus, ubi limina patrui
  430. effugit inque novae melior redit ora Dianae;
  431. aut ubi fessa iugis, dulcisque altissima somnos
  432. lux movet, hic late iaculis circum undique fixis
  433. effusam pharetra cervicem excepta quiescit,
  434. extra immane patens tellus Mavortia campi,
  435. fetus ager Cadmo. durus qui vomere primo
  436. post consanguineas acies sulcosque nocentes
  437. ausus humum versare et mollia sanguine prata
  438. eruit; ingentes infelix terra tumultus
  439. lucis adhuc medio solaque in nocte per umbras
  440. exspirat, nigri cum vana in proelia surgunt
  441. terrigenae; fugit incepto tremibundus ab arvo
  442. agricola insanique domum rediere iuvene!.
    443. v.1.p.540
  443. Hic senior vates—Stygiis adcommoda quippe
  444. terra sacris, vivoque placent sola pinguia tabo—
  445. velleris obscuri pecudes armentaque sisti
  446. atra monet, quaecumque gregum pulcherrima cervix
  447. ducitur; ingemuit Dirce maestusque Cithaeron,
  448. et nova clamosae stupuere silentia valles,
  449. tum fera caeruleis intexit cornua sertis
  450. ipse manu tractans, notaeque in limite silvae
  451. principio largos noviens tellure cavata
  452. inclinat Bacchi latices et munera verni
  453. lactis et Actaeos imbres suadumque cruorem
  454. manibus; adgeritur, quantum bibit arida tellus,
  455. trunca dehinc nemora advolvunt, maestusque sacerdos
  456. tris Hecatae totidemque satis Acheronte nefasto
  457. virginibus iubet esse focos; tibi, rector Averni,
  458. quamquam infossus humo superat tamen agger in auras
  459. pineus; hunc iuxta cumulo minor ara profundae
  460. erigitur Cereri; frontes atque omne cupressus
  461. intexit plorata latus, iamque ardua ferro
  462. signati capita et frugum libamine puro
  463. in vulnus cecidere greges; tunc innuba Manto
  464. exceptum pateris praelibat sanguen, et omnes
  465. ter circum acta pyras sancti de more parentis
  466. semineces fibras et adhuc spirantia reddit
  467. viscera, nec rapidas cunctatur frondibus atris
  468. subiectare faces, atque ipse sonantia flammis
  469. virgulta et tristes crepuisse ut sensit acervos
  470. Tiresias—illi nam plurimus ardor anhelat
  471. ante genas impletque cavos vapor igneus orbes,—
  472. exclamat—tremuere rogi et vox terruit [*]() ignem:—
    473. [*](terruit P: impulit ω. )
    v.1.p.542
  473. ‘Tartareae sedes et formidabile regnum
  474. Mortis inexpletae, tuque, o saevissime fratrum,
  475. cui servire dati manes aeternaque sontum
  476. supplicia atque imi famulatur regia mundi,
  477. solvite pulsanti loca muta et inane severae
  478. Persephones vulgusque cava sub nocte repostum
  479. elicite. et plena redeat Styga portitor alno.
  480. ferte simul gressus, nec simplex manibus esto
  481. in lucem remeare modus; tu separe coetu
  482. Elysios, Persei.[*]() pios, virgaque potenti
  483. nubilus Arcas agat; contra per crimina functis,
  484. qui plures Erebo pluresque e sanguine Cadmi,
  485. angue ter excusso et flagranti praevia taxo,
  486. Tisiphone, dux pande diem. nec lucis egentes
  487. Cerberus occursu capitum detorqueat umbras.’
  488. Dixerat, et pariter senior Phoebeaque virgo
  489. erexere animos: illi formidine nulla,
  490. quippe in corde deus, solum timor obruit ingens
  491. Oedipodioniden, vatisque horrenda canentis
  492. nunc umeros nunc ille manus et vellera pressat
  493. anxius inceptisque velit desistere sacris,
  494. qualis Gaetulae stabulantem ad confraga silvae
  495. venator longo motum clamore leonem
  496. exspectat firmans animum et sudantia nisu
  497. tela premens; gelat ora pavor gressusque tremiscunt,
    498. [*](Persei Q: persae (-saee) Pω. they obtained sky and sea respectively, while he had to be content with the underworld. )
    v.1.p.544
  498. quis veniat quantusque, sed horrida signa frementis
  499. accipit et caeca metitur murmura cura.
  500. Atque hic Tiresias nondum adventantibus umbris:
  501. ‘testor " ait, " divae, quibus hunc saturavimus ignem
  502. laevaque convulsae dedimus carchesia terrae,
  503. iam nequeo tolerare moram, cassusne sacerdos
  504. audior? an, rabido iubeat si Thessala cantu,
  505. ibitis et Scythicis quotiens medicata [*]() venenis
  506. Colchis aget, trepido pallebunt Tartara motu:
  507. nostri cura minor, si non attollere bustis
  508. corpora nec plenas antiquis ossibus urnas
  509. egerere et mixtos caelique Erebique sub unum
  510. funestare deos libet aut exsanguia ferro
  511. ora sequi atque aegras functorum carpere fibras?
  512. ne tenues annos nubemque hanc frontis opacae
  513. spernite, ne, moneo; et nobis saevire facultas,
  514. novimus et quidquid dici noscique timetis,
  515. et turbare Hecaten, ni te, Thymbraee, vererer
  516. et triplicis mundi summum, quem scire nefastum.
  517. illum—sed taceo: prohibet tranquilla senectus,
  518. iamque ego vos’ —avide subicit Phoebeia Manto:
  519. ‘audiris, genitor, vulgusque exsangue propinquat.
  520. panditur Elysium chaos, et telluris opertae
  521. dissilit umbra capax, silvaeque et nigra patescunt
  522. flumina, liventes Acheron eiectat harenas.
    523. [*](medicata P: armata ω. )
    v.1.p.546
  523. fumidus atra vadis Phlegethon incendia volvit,
  524. et Styx discretis interflua manibus obstat,
  525. ipsum pallentem solio circumque ministras
  526. funestorum operum Eumenidas Stygiaeque severos
  527. Iunonis thalamos et torva cubilia cerno,
  528. in speculis Mors atra sedet dominoque silentes
  529. adnumerat populos: maior superimminet ordo.
  530. arbiter hos dura versat Cortynius urna
  531. vera minis poscens adigitque expromere vitas
  532. usque retro et tandem poenarum lucra fateri,
  533. quid tibi monstra Erebi, Scyllas et inane furentes
  534. Centauros solidoque intorta adamante Gigantum
  535. vincula et angustam centeni Aegaeonis umbram?’
  536. ‘Immo" ait. "o nostrae regimen viresque senectae,
  537. ne volgata mihi. quis enim remeabile saxum
  538. fallentesque lacus Tityonque alimenta volucrum
  539. et caligantem longis lxiona gyris
  540. nesciat? ipse etiam, melior cum sanguis, opertas
  541. inspexi sedes, Hecate ducente, priusquam
  542. obruit ora deus totamque in pectora lucem
  543. detulit. Argolicas magis huc adpelle precando
  544. Thebanasque animas; alias avertere gressus
  545. lacte quater sparsas maestoque excedere luco,
  546. nata, iube; tum qui vultus habitusque, quis ardor
  547. sanguinis adfusi. gens utra superbior adsit.
  548. dic agedum nostramque mone per singula noctem.’
  549. Iussa facit carmenque serit, quo dissipat umbras,
  550. quo reciet sparsas: qualis. si crimina demas.
    551. v.1.p.548
  551. Colchis et Aeaeo simulatrix litore Circe,
  552. tunc his sacrificum dictis adfata parentem:
  553. ‘primus sanguineo submittit inertia Cadmus
  554. ora lacu. iuxtaque virum Cythereia proles
  555. insequitur, geminusque bibit [*]() de vertice serpens.
  556. terrigenae comites illos, gens Martia, cingunt,
  557. quis [*]() aevi mensura dies. manus omnis in armis,
  558. omnis et in capulo; prohibent obstantque ruuntque
  559. spirantum rabie, nec tristi incumbere fossae
  560. cura. sed alternum sitis exhaurire cruorem.
  561. proxima natarum manus est fletique nepotes,
  562. hic orbam Autonoen et anhelam cernimus Ino
  563. respectantem arcus et ad ubera dulce prementem
  564. pignus et oppositis Semelen a ventre lacertis.
  565. Penthea iam fractis genetrix Cadmeia thyrsis
  566. iamque remissa deo pectusque adaperta [*]() cruentum
  567. insequitur planctu; fugit ille avia Lethes
  568. et Stygios super usque lacus, ubi mitior [*]() illum
  569. fiet pater et lacerum componit corpus Echion.
  570. tristem nosco Lycum dextramque in terga reflexum
  571. Aeoliden, umero iactantem funus onusto.
  572. necdum ille aut habitus aut versae crimina formae
  573. mutat Aristaeo genitus: frons aspera cornu,
  574. tela manu, reicitque canes in vulnus hiantes.
    575. [*](insequitur geminusque bibit P: effluit amborum geminus ω. Cf. x. 134, xi. 490. )[*](quis L Nauke: his Pω. )[*](adaperta Gronovius: adoperta Pω. )[*](mitior ω: ianitor P: Garrod conj. inaniter. "disguising" them as beasts). )
    v.1.p.550
  575. ecce autem magna subit invidiosa caterva
  576. Tantalis et tumido percenset funera luctu,
  577. nil deiecta malis; iuvat effugisse deorum
  578. numina et insanae plus iam permittere linguae.’
  579. Talia dum patri canit intemerata sacerdos,
  580. illius elatis tremefacta adsurgere vittis
  581. canities tenuesque impelli sanguine vultus,
  582. nec iam firmanti baculo nec virgine fida
  583. nititur, erectusque solo ‘desiste canendo.
  584. nata’ ait, ‘externae satis est mihi lucis, inertes
  585. discedunt nebulae, et vultum niger exsilit [*]() aer.
  586. umbrisne an supero dimissus Apolline complet
  587. spiritus? en video quaecumque audita, sed ecce
  588. maerent Argolici deiecto lumine manes!
  589. torvus Alias Proctusque nocens mitisque Phoroneus
  590. truncatusque Pelops et saevo pulvere sordens
  591. Oenomaus largis umectant imbribus ora.
  592. auguror hinc Thebis belli meliora. Quid autem
  593. hi grege condenso, quantum arma et vulnera monstrant.
  594. pugnaces animae, nobis in sanguine multo
  595. oraque pectoraque et falso clamore levatas
  596. intendunt sine pace manus? rex, fallor, an hi sunt
  597. quinquaginta illi? cernis Chthoniumque Chrominque
  598. Phegeaque et nostra praesignem Maeona lauro,
  599. ne saevite, duces, nihil hic mortalibus ausum,
  600. credite, consiliis: hos ferrea neverat annos
    601. [*](exsilit Alton: exuit Pω, exserit Lachmann, who cp. Silv. v. 3. 104. father Tantalus as a dish for the gods; they, however, put )
    v.1.p.552
  601. Atropos. existis casus: bella horrida nobis,
  602. atque iterum Tydeus.’ dicit, vittaque ligatis
  603. frondibus instantes abigit monstratque cruorem.
  604. Stabat inops comitum Cocyti in litore maesto
  605. Laius, immiti quem iam deus ales Averno
  606. reddiderat. dirumque tuens obliqua nepotem—
  607. noscit enim vultu—non ille aut sanguinis haustus,
  608. cetera ceu plebes, aliumve accedit ad imbrem,
  609. immortale odium spirans, sed prolicit ultro
  610. Annius vates: ‘Tyriae dux inelyte Thebes.
  611. cuius ab interitu non ulla Amphionis arces
  612. vidit amica dies. o iam satis ulte cruentum
  613. exitium et multum placata minoribus umbra,
  614. quos miseranda fugis: iacet ille in funere longo,
  615. quem fremis. et iunctae sentit confinia mortis.
  616. obsitus exhaustos paedore et sanguine vultus
  617. eiectusque die: sors leto durior omni,
  618. crede mihi! quaenam immeritum vitare nepotem
  619. causa tibi? confer vultum et satiare litanti
  620. sanguine venturasque vices et funera belli
  621. pande vel infensus vel res miserate tuorum,
  622. tunc ego te optata vetitam transmittere Lethen
  623. puppe dabo placidumque pia tellure reponam
  624. et Stygiis mandabo deis.’ mulcetur honoris
  625. muneribus fingitque genas, dein talia reddit:
  626. ‘cur tibi versanti manes, aequaeve sacerdos,
    627. v.1.p.554
  627. lectus ego augurio tantisque potissimum umbris,
  628. qui ventura loquar: satis est meminisse priorum,
  629. nostrane praeclari, pudeat, consulta nepotes
  630. poscitis? illum, illum sacris adhibete nefastis.
  631. qui laeto fodit ense patrem, qui semet in ortus
  632. vertit et indignae regerit sua pignora matri,
  633. et nunc ille deos Furiarumque atra fatigat
  634. concilia et nostros rogat haec in proelia manes,
  635. quodsi adeo placui deflenda in tempora vates.
  636. dicam equidem, quo me Lachesis, quo torva Megaera
  637. usque sinunt: bellum, innumero venit undique bellum
  638. agmine. Lernaeosque trahit fatalis alumnos
  639. Gradivus stimulis; hos terrae monstra deumque
  640. tela manent pulchrique obitus et ab igne supremo
  641. sontes lege morae, certa est victoria Thebis.
  642. ne trepida, nec regna ferox germanus habebit,
  643. sed Furiae geminumque nefas, numerosque per enses,
  644. ei mihi! crudelis vincit pater.’ haec ubi fatum,
  645. labitur et flexa dubios ambage relinquit.
  646. Interea gelidam Nemeen et conscia laudis
  647. Herculeae dumeta vaga legione tenebant
  648. Inaehidae; iam Sidonias avertere praedas,
  649. sternere, ferre domos ardent instantque. quis iras
  650. flexerit, unde morae, medius quis euntibus error,
  651. Phoebe, doce: nos rara manent exordia famae.
    652. v.1.p.556
  652. Marcidus edomito bellum referebat ab Haemo
  653. Liber; ibi armiferos geminae [*]() iam sidera [*]() brumae
  654. orgia ferre Getas canumque virescere dorso
  655. Othryn et Icaria Rhodopen adsueverat umbra,
  656. et iam pampineos materna ad moenia currus
  657. promovet; effrenae dextra laevaque secuntur
  658. lynces, et uda mero lambunt retinacula tigres,
  659. post exsultantes spolia armentalia portant
  660. seminecesque lupos scissasque Mimallones ursas.
  661. nec comitatus iners: sunt illic Ira Furorque
  662. et Metus et Virtus et numquam sobrius Ardor
  663. succiduique gradus et castra simillima regi.
  664. isque ubi pulverea Nemeen effervere nube
  665. conspicit et solem radiis ignescere ferri. [*]()
  666. necdum compositas belli in certamina Thebas,
  667. concussus visis, quamquam ore et pectore marcet,
  668. aeraque tympanaque et biforem reticere tumultum
  669. imperat, attonitas qui circum plurimus aures,
  670. atque ita: ‘me globus iste meamque exscindere gentem
  671. apparat; ex longo recalet furor; hoc mihi saevum
  672. Argos et indomitae bellum ciet ira novercae,
  673. usque adeone parum cineri data mater iniquo
  674. natalesque rogi quaeque ipse micantia sensi
  675. fulgura? relliquias etiam fusa eque sepulcrum
  676. paelicis et residem ferro petit impia Theben.
    677. [*](geminae ω: gelidae P. )[*](sidera P: sidere ω. )[*](solem radiis ignescere ferri Pω: solis ferrum Madvig, silvam Koestlin, frondem Slater, pallescere Garrod (cf. 171), etc. A similar phrase occurs x. 844. Bacchus to cultivate. )
    v.1.p.558
  677. nectam fraude moras; illum, illum tendite campum,
  678. tendite, io, comites.’ Hyrcanae ad signa iugales
  679. intumuere iubas, dicto prius adstitit arvis.
  680. Tempus erat,medii cum solem in culmina mundi
  681. tollit anhela dies. Tibi tardus hiantibus arvis
  682. stat vapor atque omnes admittunt aethera luci.
  683. undarum vocat ille deas mediusque silentum
  684. incipit: ‘agrestes fluviorum numina Nymphae
  685. et nostri pars magna gregis, perferte laborem,
  686. quem damus. Argolicos paulum mihi fontibus amnes
  687. stagnaque et errantes obducite pulvere rivos,
  688. praecipuam Nemeen, qua nostra in moenia bellis
  689. nunc iter. ex alto fugiat liquor; adiuvat ipse
  690. Phoebus adhuc summo, cesset ni vestra voluntas,
  691. limite; vim coeptis indulgent astra, meaeque
  692. aestifer Erigones spumat canis, ite volentes,
  693. ite in operta soli; post vos ego gurgite pleno
  694. eliciam, et quae dona meis amplissima sacris,
  695. vester habebit honos, nocturnaque furta licentum
  696. cornipedum et cupidas Faunorum arcebo rapinas.’
  697. dixerat: ast illis tenuis percurrere visus
  698. ora situs, viridisque comis exhorruit umor.
  699. protinus Inachios haurit sitis ignea campos:
  700. diffugere undae, squalent fontesque lacusque,
  701. et cava ferventi durescunt flumina limo.
  702. aegra solo macies, teucrique in origine culmi
  703. inclinata seges, deceptum margine ripae
    704. v.1.p.560
  704. stat pecus, atque amnes quaerunt armenta natatos.