Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

[*]((6) cfr. Paul. Festi p. 180, 10.) Ballaenae et in nostra maria penetrant. in Gaditano oceano non ante brumam[*](bruma FR) conspici eas[*](es F. as a) tradunt, condi[*](candi FR. Ga- a) autem statis[*](estatis F2R2E2. aest- dzva. G(D). cf. n. luc. P. 101) temporibus in quodam sinu placido et capaci, mire[*](mire R2v. re FR1a) gaudentes[*](gaudentes Rv. -tis rS) ibi parere. hoc scire orcas, infestam iis beluam et cuius imago nulla repraesentatione exprimi possit alia quam carnis inmensae dentibus truculentae. inrumpunt ergo in secreta ac vitulos[*](catulos coni. H) earum aut fetas[*](fetus R(?) EazBrot.) vel etiamnum gravidas lancinant morsu incursuque[*](incursuque E2v (H). -rseque RE1a. -rsaeque DF. -ssaeque G) ceu Liburnicarum rostris[*](rostris E2v. -tros r. -tro coni. S) fodiunt. illae ad flexum inmobiles, ad repugnandum inertes et pondere suo oneratae, tune quidem et utero graves pariendive poenis invalidae, solum auxilium novere in altum profugere et se[*](si FR1a) tuto[*](tuto ego. tute R2. toto (-te R1)rv) defendere[*](defendere E2v (J). defun- r. diffun- dS) oceano. contra orcae occurrere laborant seseque opponere et caveatas[*](caueatas R(?)H. cauatas Eaz. cauetas r. cau- tium v) angustiis trucidare, in vada urguere, saxis inlidere. spectantur ea proelia ceu mari ipso[*](ipso Eav. -sa DF. -si R(?)Dal.2) sibi irato, nullis in sinu ventis, fluctibus vero ad anhelitus ictusque quantos nulli turbines volvant[*](uoluunt Rd2G(SJ)). orca et in portu Ostiensi visa est oppugnata a Claudio principe. venerat[*](ueneratu Fa. uen///atū R. -erat tune va.S) tum exaedificante eo portum, invitata naufragiis tergorum advectorum e Gallia, satiansque se per conplures dies alveum in vado sulcaverat, adtumulata[*](attumulata dzS. accu- ava. Brot.) fluctibus in tantum, ut circumagi nullo modo posset et, dum saginam[*](saginam v. -genā (-na R) ll) persequitur in litus fluctibus propulsam[*](propulsam (coni. S) emineret D. -sa emineret R2G. -nente v. -sa meminerit (emin-R1)r) , emineret dorso multum super[*](super Fdazv. -pra r(?)G2. cfr. VIII 179. V 7. XXIV 173)

aquas carinae vice[*](uice v(J).-cē ll. S(D)) inversae[*](uersae R) . praetendi[*](protendi Fava.G. cfr. § 29) iussit Caesar plagas multiplices inter ora portus profectusque ipse cum praetorianis cohortibus populo Romano spectaculum praebuit, lanceas congerente milite e navigiis adsultantibus, quorum unum mergi vidimus reflatu beluae oppletum unda.

[*]((6) Ar. I 5 init.; P IV 13, 697a 25. 18. — (13) Ar. VIII 2 init.; P ib. 16. 17.) Ora ballaenae habent in frontibus ideoque summa aqua[*](aque (aquae ad) anatantes (ann- a) FRda. aqua adna- zva. G) natantes in sublime nimbos efflant. spirant autem confessione omnium et paucissima alia in mari, quae internorum viscerum pulmonem habent, quoniam sine eo spirare animal nullum putatur. nec piscium branchias habentes[*](habentes v. -tis ll.S) anhelitum reddere ac[*](reddere ac v. redditur ac ll. -turos coni. J) per vices recipere existimant quorum haec opinio est, nec multa alia genera etiam branchiis carentia , in qua sententia fuisse[*](fuiss& F.an fuisse et?) Aristotelem video et multis persuasisse doctrina[*](doctrina DFRTS. -nam Eazv(D). -nae B) insignibus[*](insignibus U 189. indig- DF. -gni////s R. -gnius J. indaginibus Eav(D). cfr. n. luc. p. 95).[*]((19) cfr. Cic. ND II 27.) nec me protinus huic opinioni eorum accedere haut dissimulo, quoniam et pulmonum vice alia[*](aliis va.S) possint[*](possint aD. -ssunt R2S. possint (-ssunt R1v) alia rv) spirabilia[*](spirabilias Fa. -ralia R2. sper- R1) inesse viscera ita volente natura, sicut et[*](et E2v(D). om. rS) pro sanguine est multis alius umor. in aquas quidem penetrare[*](penetrale FRa (item 20)) vitalem hunc halitum quis miretur, qui etiam reddi ab his eum cernat et in terras quoque, tanto spissiorem naturae partem[*](partem Ev. artem r) , penetrare argumento animalium quae semper defossa vivunt, ceu talpae?[*]((1. 2) Ar. VIII 2, 589b 9. — (3) cfr. Pl. II 109.) accedunt apud me certe efficacia[*](efficatia ut E2in ras. (v). effici aut (haut a) r) ut credam, etiam[*](etiam om.ava. G) omnia in aquis spirare naturae suae sorte, primum saepe adnotata piscium aestivo calore quaedam anhelatio et alia[*](alias in coni. Dal.) tranquillo velut oscitatio, ipsorum[*](ipsarum DFR)

quoque, qui[*](que qui d2 (recte?). qui d1) sunt in adversa opinione, de[*](de E2v. sed r) somno piscium confessio[*](confessio v. -sso ll) — quis enim sine respiratione somno locus?—, praeterea bullantium aquarum sufflatio lunaeque effectu concharum quoque corpora augescentia. super omnia est quod esse auditum et odoratum piscibus non erit dubium, ex aēris utrumque[*](utrique Fa) materia. odorem quidem non aliud quam infectum aëra intellegi possit[*](posse Rva. H). quam ob rem de his opinetur ut cuique libitum erit.[*](Ar. I 5 init.; P IV 13, 697a 16. Ael. V 4. (cfr. Sol. 12, 5). — (11) Ar. VI 12, 566b27. Ael. IX 50.) branchiae non sunt ballaenis nec delphinis . haec duo genera fistula[*](fistula ego. -lae ll. -lis v) spirant, quae ad pulmonem pertinet[*](pertinet ego. -nent ll.v) , ballaenis a fronte, delphinis a dorso[*](dorso (DE?)v. -su ll) . et vituli marini, quos vocant phocas[*](focas FR2a. foras R1), spirant ac dormiunt in terra; item testudines, de quibus mox plura.

[*](35 sq.)

[*](Ar. IX 48, 631a 21–30. VIII 2, 591b 25. (cfr. Pl. infra § 78). Ael. XII 12. Sol. 12, 3. 4. 3.) Velocissimum omnium animalium, non solum marinorum, est delphinus[*](delphinus sed ocior R2va. G. delfino socior[ū lucre] Fa) , ocior volucre, acrior[*](acrior (DRE?)zv(H). ocrior Fa. ocior G) telo, ac nisi multum[*](///multum R. tumu- Fa) infra rostrum os illi foret[*](forea FR. -ret a ad.an foret &?) medio paene in ventre, nullus piscium celeritatem eius evaderet. sed adfert moram providentia[*](inprouidentia FR1a) naturae, quia nisi resupini atque conversi non corripiunt, quae causa[*](causae praecipuae FR) praecipue velocitatem eorum ostendit . nam cum[*](cum E2in ras. v(D). q; r. qui J) fame conciti[*](concitq; F. -itiq; a. -itati dTzva. G) fugientem in vada ima persecutipiscem diutius spiritum continuere, ut arcu[*](arcu R(?)v(D). arcum E2. arce r. arte J) missi[*](emissi R(?) va.J) ad respirandum emicant tantaque[*](tantaque ui Ev. -taqui (-que R2)r) vi exiliunt, ut plerumque vela navium transvolent.[*](Ar. IX 48 extr. VI 12,566b 19. 7. 16–19. 22–26. Ael. X 8. V 4. Sol. 12, 3. 4. 5.) vagantur[*](uagantur R2T (Salm.) H. cfr. Sol. et VIII 86. ag- R1. oag- DF. uento aguntur (-unt v) Eav. agunt G) fere[*](uere ava. G. uero z) coniugia; pariunt

catulos decimo mense aestivo tempore, interim[*](interdum zva.G) et binos. nutriunt uberibus, sicut ballaena, atque etiam gestant fetus[*](fetos R1. -tas R2. foetos F) infantia infirmos; quin et adultos diu comitantur magna erga partum caritate. adolescunt celeriter, X annis putantur ad summam magnitudinem pervenire. vivunt et tricenis, quod cognitum praecisa cauda in experimentum. abduntur tricenis diebus circa canis ortum occultanturque incognito modo, quod eo magis mirum est, si spirare in aqua[*](aqua F.om.R) non queunt. solent in terram erumpere, incerta de causa, nec statim tellure tacta[*](tactu FR1) moriuntur multoque ocius fistula clausa. [*](Ar. II 10, 503a 2. IV 9, 535b 32 sq. VIII 2, 589b 9. Sol. 12, 4. 5.)lingua est iis contra naturam aquatilium mobilis, brevis atque lata, haut differens suillae[*](uillę F. -lle a) . pro voce gemitus humano[*](huma- nus F. -nis a) similis, dorsum repandum, rostrum[*](rostrum v. om. ll) simum. qua de causa nomen simonis omnes miro modo agnoscunt maluntque ita appellari.

[*](Plut. SA 36, 984c. Ael. II 6. Sol. 12, 6.) Delphinus non homini[*](homini G. -nis ll. v) tantum amicum animal, verum et musicae arti, mulcetur symphoniae cantu[*](cantu et R(?)va.D), set praecipue hydrauli sono. hominem non expavescit ut alienum, obviam navigiis venit, adludit[*](adludit D(?)E2v. -uit r. cfr. § 26) exultans, certat etiam et quamvis plena praeterit vela.[*](Sol. 12, 7. 8. cfr. Ael. VI 15 extr. Apion ap. Gell. VI 8, 2.)[*]((5) Sol. 12, 5.) Divo Augusto[*](augusto R2G. autem (aū) r (add. Augusto v)) principe Lucrinum lacum invectus pauperis cuiusdam puerum ex Baiano Puteol os[*](Puteolos v. -lis ll) in ludum litterarium[*](litterarum R1zva.Bas.)itantem[*](itan- tem v. sta- ll) , cum meridiano immorans [*](immorans v. memo- ll. an morans?) appellatum eum simonis nomine saepius fragmentis panis, quem ob iter[*](ob iter J. obiter ll.S. ob id v) ferebat, adlexisset, miro amore dilexit.

pigeret referre, ni res Maecenatis et Fabiani[*](Fabiani (P)H. flaui- ll. v. cfr. Sol.) et Flavi Alfii multorumque esset[*](ē (proeet) Fa) litteris mandata. quocumque diei tempore inclamatus a puero, quamvis occultus atque abditus , ex imo[*](eximio F1a) advolabat pastusque e manu praebebat ascensuro dorsum, pinnae[*](pinnae R(?)v. pennae rD) aculeos[*](aculeo F2) velut vagina condens, receptumque Puteolos per magnum aequor in ludum ferebat simili modo revehens pluribus annis, done morbo extincto puero subinde ad consuetum locum ventitans tristis et maerenti similis ipse quoque, quod nemo dubitaret, desiderio expiravit. [*](cfr. Plin. ep. IX 33,2 sq. Sol. 12, 9.) alius intra hos annos Africo[*](in africo E2va.S(D). at cfr. § 63. 68 al.) litore Hipponis Diarruti[*](Diarrhyti B. dia- rutis (dir- a) ll. -ritis v. cfr. V 23) simili modo ex hominum[*](hominis R2G) manu vescens praebensque se tractandum et adludens nantibus inpositosque[*](in- positoque FR1a) portans unguento perunctus a Flaviano proconsule Africae et sopitus, ut apparuit , odoris novitate fluctuatusque similis exanimi[*](et animi Fa) caruit hominum conversatione ut iniuria fugatus per aliquot menses, mox reversus in eodem miraculo fuit. iniuriae potestatum[*](potestatum v. -tem ll) in hospitales ad visendum venientium Hipponenses[*](hypponienses a) in necem eius conpulerunt.[*](Sol. 12, 10. 11. Hegesid. FHG IV p. 422. Duris fr. 17 Mü. ap. Athen. XIII 606c. cfr. Plut. SA 36, 984e. Ael. VI 15.) ante haec similia de puero in laso urbe memorantur, cuius amore spectatus longo tempore, dum abeuntem in litus avide sequitur, in harenam invectus expiravit. puerum Alexander Magnus Babylone Neptunio[*](Neptuni va.S) sacerdotio praefecit, amorem ilium numinis propitii fuisse interpretatus . in eadem urbe Iaso Hegesidemus scribit et alium puerum Hermian nomine similiter maria perequitantem[*](perexequi- tantem Fa), cum repentinae procellae fluctibus exanimatus esset, relatum[*](ē sed selatum (ela- a) Fa), delphinumque causam[*](causam v. -sa ll. an causā se?) leti fatentem non reversum in maria

atque in sicco expirasse[*](expirasse v. spi- ll) .[*](Th. ap. Gell. VI 8, 2. Ar. IX 48 init. Antig. Car. 55 (60). Herod. I 23. 24. Paus. III 25, 7. Ael. II 6. XII 45. Gell. XVI 19. Sol. 12, 12. —) hoc idem et Naupacti accidisse Theophrastus tradit. nec modus[*](neci modos Fa.an nec ē modus?) exemplorum: eadem Amphilochi[*](amphiloci a. -luci F) et[*](et R(?)v. om. r) Tarentini de pueris delphinisque narrant. quae faciunt ut credatur, Arionem quoque citharoedicae artis, interficere nautis in[*](in R2v. om. r) mari parantibus ad intercipiendos eius quaestus[*](quo aestus FRa) , eblanditum uti[*](ut R(?)va.D) prius caneret cithara, congregatis cantu delphinis cum se iecisset in mare, exceptum ab uno Taenarum[*](Taenarium H Brot.) in litus pervectum.

[*](cfr. Ael. II 8.) Est provinciae Narbonensis et in Nemausiensi[*](Nemausiensi B. -se (DE?)D. -musiense ll. -si v) agro stagnum Latera[*](latera ll. H (coll. Mela ll 80 castellum Latara). laterra d2G. -terna E2v(D)) appellatum, ubi cum homine[*](hominē FR. -nes ava.G) delphini societate piscantur. innumera vis mugilum stato tempore angustis faucibus stagni in mare[*](mari FRa) erumpit observata aestus reciprocatione . qua de causa praetendi non queunt retia, eaque[*](eaque ego. aeque R(DE?)H. e quę F. quae av) moles[*](mo- les EazD. -lem rv) ponderis nullo[*](ullo C) modo toleretur[*](toleretur coni. S. tolle- DFaD. -lletur R. tolerent d2v. -ratura E2in ras.zH), etiamsi non sollertia insidietur tempori. simili ratione in altum protinus tendunt , quod[*](quod R(?)v. quo r) vicino gurgite efficitur[*](afficitur E1a. effigitur E2) , locumque solum pandendis[*](pandendis v. -ntis (-ntes F)ll) retibus[*](rebus DFR1) habilem effugere festinant. quod ubi animadvertere piscantes — concurrit autem multitudo temporis gnara[*](ignara a. -re F) et magis etiam voluptatis huius avida — totusque populus e litore quanto potest clamore conciet simonem[*](simone R)in[*](in ego. om. ll.J. ad v) spectaculi eventum[*](in euentum J), celeriter delphini exaudiunt desideria aquilonum flatu[*](flat E2d2v. -tū r) vocem prosequente, austro vero[*](nero E2v(D). om. rS) tardius ex

adverso referente; set tum quoque inproviso in auxilium advolare[*](aduolare properant ego. -lant properare (-aret DF2. -pa- raret F1)ll.H. -lant. propere v(D). de dictione cfr. XII 112. XV 52. XXXII 3) properant. apparet acies, quae protinus disponitur in loco, ubi coniectus[*](coniecta zva.G) est pugnae.[*](pugnae (Pellicerius) H. -na ll.v) opponunt[*](opponunt (-te E1) ll.v(H).-nente E2G) sese ab alto trepidosque in vada urgent: tum piscatores circumdant retia furcisque[*](furisque Fa) sublevant. mugilum nihilo minus velocitas transilit: at illos excipiunt delphini et occidisse ad praesens contenti cibos in victoriam differunt. opere proelium fervet, includique retibus[*](se retibus RSJ) se fortissime urgentes gaudent[*](gaudeant FR1) ac, ne id ipsum fugam hostium stimulet, inter navigia et retia natantesve [*](natantisue F. nantesue D) homines ita sensim elabuntur, ut exitus[*](exitus Eav. -tum r H (ortum ex -tuuf)) non aperiant[*](aperiant R2TH. appe- DFd2. appareant Rd1E2a. -rent E1. -reat v). saltu, quod est alias blandissimum iis[*](is (DE?)D. his Rv. om.Fa), nullus conatur evadere, ni summittantur sibi retia. egressus protinus ante vallum proeliatur. ita peracta captura quos[*](quos E2v. quo r) interemere[*](in- terim ere Fa) diripiunt. sed enixioris operae quam in unius diei praemiuni[*](praemii Fa) conscii sibi opperiuntur[*](operiuntur Fa (passim) va. G) in posterum nec piscibus tantum, sed et intrita panis e vino[*](et uino Fa. ac uino va.G) satiantur.

[*]((18) Mucian. fr. 17 Brunn. — (21) Ar. IX 48 init. Ael. V 6. Sol. 12, 12.) Quae de eodem genere piscandi in Iasio[*](Iasio S. latio ll. Iassio B) sinu Mucianus tradit, hoc differunt, quod ultro[*](ultro v. -tra ll) neque inclamati praesto sint partesque e manibus accipiant et suum quaeque cumba[*](cumba (cym- G) e E2G. cum hae DF. cumae E1. cum//// R. cū a. cubantes zv) e delphinis socium habeat, quamvis noctu et ad[*](ad E2v. om. r) faces. ipsis[*](ipsius Fa) quoque inter se publica est societas. capto a rege Cariae alligatoque in portu ingens reliquorum convenit

multitude maestitia quadam, quae posset[*](posset v. -ssit ll. cfr. VIII 59) intellegi, miserationem petens, donec dimitti rex eum iussit. quin[*](qui nec Fa) et parvos semper aliquis grandior[*](grandi- or v. -ore ll) comitatur ut custos, conspectique iam sunt defunctum portantes, ne laceraretur a beluis.

Delphinorum similitudinem habent qui vocantur thursiones[*](thursiones J. -icines FRa. tursiones B. tor- v). distant[*](discant Fa) et tristitia quidem[*](quidam R1. quad- R2S D. cfr. vol. 1 p. 543 ad II 247) aspectus[*](aspectus E2v (D). -tatus rS) — abest enim illa lascivia —, maxime tamen rostris canicularum maleficentiae[*](maleficentiae G. -tia R. -cien- tia Fa) adsimulati.

[*](Agatharch. 47 (GGm I p. 139). Diod. III 21, 3 sq. (Ael. XVI 14. 17). — (10) cfr. Pl. VI 91. 109. — (15. 16) Ar. VIII 2,590b 7–9.) Testudines tantae magnitudinis Indicum mare emittit, uti[*](uti D. ut in ll. ut v) singularum superficie habitabiles casas integant atque inter insulas Rubri praecipue maris his navigent[*](nauigient a. -gant G) cumbis . capiuntur multis quidem modis, sed maxime evectae in summa pelagi antemeridiano tempore blandito, eminente toto dorso per tranquilla fluitantes[*](fuit tantesque (-tasq; a) Fa), quae voluptas libere spirandi in tantum fallit oblitas sui, ut solis vapore siccato cortice non queant mergi invitaeque fluitent opportunae venantium praedae. ferunt et pastum[*](pastum R(?)v. -tu r) egressas noctu avideque saturatas lassari atque, ut remeaverint matutino, summa in aqua obdormiscere; id prodi stertentium[*](sterrentium F. stere- R1. terre- a) sonitu. turn adnatare tacite[*](tacite ego. om. ll. v) leniterque[*](leniterque (coni. H)J. -ter D. leuiterque (quae Fa) ll.v) singulis ternos; a duobus in dorsum verti, a tertio laqueum inici supinae atque ita e[*](e dH. et ll. ex D. ad (terram) v) terra a pluribus trahi. in Phoenicio[*](Phoenicio v. -ceo ll.D) mari haut ulla difficultate capiuntur ultroque veniunt stato[*](statuto adzva. Bas.) tempore anni in amnem Eleutherum effusa multitudine.

[*]((3) Ar. ib. 3–7. — (4) Ar. V 33, 558a 4–7. 11–14. Plut. SA 33, 982b. Ael. VH I 6. — (8) cfr. Ael. XV 19. Oppian. hal. I 522.—) Dentes non sunt testudini, set rostri margines acuti, superna parte inferiorem claudente pyxidum modo. in mari conchyliis[*](concliuis F1. -cylis F2. -cilis a (passim)) vivunt, tanta[*](tanta — commi- nuant post 2 modo (e coni. S) pon. J D, at cfr. Ar.) oris duritia, ut lapides comminuant, in terrain egressae herbis. pariunt ova avium ovis similia ad centena numero eaque defossa extra aquas et cooperta [*](exempla nata FR1a)terra, pavita hac[*](pauita hac ego.ac pauita (-to a) ll.v. cfr. p. 161,1) pectore et complanata, incubant noctibus. educunt fetus[*](fetos R1. foe-F) annuo spatio. quidam oculis[*](oculi Fa) spectandoque ova foveri ab iis putant, feminas coitum fugere, done mas festucam aliquam[*](faestu cameli quam Fa) inponat aversae.[*]((11) cfr. Pl. VI 173. —) Trogodytae cornigeras habent, ut in lyra adnexis cornibus latis, sed mobilibus, quorum in natando remigio se adiuvant; chelium[*](chelium C Müller. -lyon H. celtium ll.G. -inum v. cfr. VI 173) id vocatur, eximiae[*](eximiae v. -mia ll) testudinis, sed rarae. namque scopuli praeacuti Chelonophagos[*](caelonophagos FR. cel- a) terrent, Trogodytae autem, ad[*](ad E2v(D). om. rS. cfr. § 86. (aliter § 36. VIII 93)) quos adnant[*](adnant FRdS. amant a. adnatant (E2?)v(D)), ut sacras adorant. sunt et terrestres, quae ob id in operibus chersinae[*](cersinę F. cercine a) vocantur, in Africae desertis, qua parte maxime sitientibus harenis squalent, roscido, ut creditur, umore vi- >ventes. neque aliud ibi animal provenit.

[*](cfr. Pl. XVI 233. XXXIII 146. 144.) Testudinum putamina secare in laminas lectosque et repositoria iis vestire Carvilius Pollio instituit, prodigi et sagacis ad luxuriae instrumenta ingenii.

[*]((2) cfr. Pl. XXXII 108. —) Aquatilium tegumenta plura sunt. alia corio et pilo integuntur[*](pilo integuntur G (cfr. § 41). pilinteg- DFR. pilis teg- Eav(D) pilis integ- dTzBrot.) ut vituli et hippopotami, alia corio tantum ut delphini, cortice ut testudines, silicum duritia[*](duritia ut E2v. -ri aut (ut a) r) ut ostreae

et conchae, crustis ut locustae, crustis et spinis ut echini, squamis ut pisces, aspera cute ut squatina, qua lignum et ebora poliuntur, molli ut[*](ut v. om. ll) murenae, alia nulla ut polypi[*](polyti F. -liti Ra).

[*](Ar. I 5 init. VI 12, 566b 27. 31. (V 2 extr.) 567a 1–12. Pint. SA 34, 982d. Ael. IX 9.—) Quae pilo vestiuntur, animal pariunt, ut pristis, ballaena[*](ballenę FBa) , vitulus. hic parit in terra, pecudum more secundas [*](se- cundas E2(P) H. -da r. -dos z. -do v) partus reddit. initu[*](initu zv(J). inito (in //// R1) ll. in coitu R2SD) canum modo cohaeret; parit nonnumquam [*](nonnumquam R (?)H cum P ex Ar. numq- rv) geminis plures, educat mammis fetum. non ante duodecimum diem deducit in mare, ex eo subinde adsuefaciens . interficiuntur difficulter nisi capite eliso. ipsis in sono[*](in somno B) mugitus—unde nomen vituli—, accipiunt tamen [*](dist. ego)disciplinam vocemque[*](uoceque R(?)v) pariter et iussu[*](uisu R(?)v. risu D. nisu Müller em. II p. 4) populum salutant incondito fremitu, nomine vocati respondent.[*]((13) cfr. Ar. II 1,498a 31. —) nullum animal graviore somno premitur. pinnis, quibus in mari utuntur, humi quoque vice pedum serpunt. pelles eorum etiam detractas corpori sensum aequorum retinere tradunt semperque aestu maris recedente inhorrescere, praeterea dextrae pinnae[*](pen- nae (DE?)D) vim soporiferam inesse somnosque[*](somnoque Fa) adlicere subditam capiti.—[*]((18) Ar. I 4, 489b 2. 6, 490b 25. —)

Pilo carentium duo omnino animal[*](animalia R2dTS) pariunt, delphinus[*](del- phinis FR1a) ac vipera.

[*](genera a) Piscium species sunt LXXIIII[*](CXLIIII coni. H coll. XXXII 142. cfr. Birt p. 162), praeter crustis intecta , quae sunt XXX. de singulis alias dicemus; nune enim naturae tractantur insignium.

[*](32,142 sq.)