Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

hi mansuescunt raro, cum feri dici iure[*](cū plura Fa) non possint; complura namque sunt nec placida nec fera, sed mediae inter utrumque naturae, ut in volucribus hirundines , apes[*](apes F2R(?)G. -er r. aper (-es v) in campo zv), in mari delphini.

[*]((18) Cic. div. I 99. II 59. — (20) Mir. ausc. 28. Ar. VI 37 extr.) Quo in genere multi et hos incolas domuum[*](domuum (Rh)G. -mum ll. -mus v) posuere mures, haut spernendum in ostentis etiam publicis animal. adrosis Lanuvi[*](lanuui DH e Cic. lauini rv) clipeis[*](clipei F1a) argenteis Marsicum portendere bellum, Carboni imperatori apud Clusium fasceis[*](fasciis va.S) , quibus in calciatu[*](cultiatu F. calceatu G) utebatur, exitium. plura eorum genera in Cyrenaica regione, alii lata fronte, alii acuta, alii irenaceorum genere pungentibus pilis.[*]((4) Liv. XXIII 19, 13. Val. M. VII 6, 3. Strabo V 249. Frontin. strat. IV 5, 20.)[*](Th. fr. 174, 8 Wim. Antig. Car. 18 (21). Ar. ap. Ael. V 14. Mir. ausc. 25. 26.) Theophrastus auctor est, in Gyara[*](Gyaro va.S. cfr. § 104) insula, cum incolas fugaverint[*](fugauerunt RzS. -assent v) , ferrum quoque rosisse eos[*](eos F2G. cos F1. cosD. quos R. constat Eauv),

id quod natura quadam[*](quadam (Rh)G. quaed- (qued- Ra) ll.u) et ad Chalybas[*](calybas FRu. -libas a) facere in ferrariis [*](dist. Rh)officinis. aurariis quidem in metallis ob hoc alvos eorum excidi[*](excidis F1au) semperque furtum id deprehendi; tantam[*](tantam d(?)v. -tum ll.u) esse dulcedinem furandi[*](furā de F1R1au) . venisse murem CC denariis[*](denariis (Budaeus) H e Val. Max. om. ll. nummis v) Casilinum obsidente Hannibale eumque qui vendiderat fame interisse, emptorem vixisse annales tradunt[*](tradant FR) .[*]((7) Val. M. I 1, 5. Plut. Marc. 5 extr. Nigid. fr. 117 Swob. Ar. VIII 17, 600b 11. Isid. XII 3, 6. — (10) cfr. Pl. XXXVI 4.) cum candidi provenere[*](uenere RS), laetum faciunt ostentum. nam sauricum[*](soricum ll. v) occentu[*](occentu v. -enctu F2. -tum R2. occinctū F1dR1.-ntū DEa) dirimi auspicia annales refertos habemus. saurices[*](Saurices F2R (?)D. sor- v. Aur-r. mures z) et ipsos[*](ipso F1dT) hieme condi auctor est Nigidius, sicut glires[*](griles quos (quo a) F1Ra. quos glires F2), quos censoriae leges[*](leges (Rh)G. legis ll.uv) princepsque M.[*](princepsque M. (Rh) G. -psquē ll.u) Scaurus in consulatu non alio modo cenis ademere[*](adimere F2a)quam[*](quam v. om. ll. ac D. cfr. p. 149, 8) conchylia[*](concilia F1a) aut ex alio orbe convectas aves.[*](Varro III 12, 2. — (16) Ar. ib. Martial. III 58,36.) semiferum et ipsum animal, cui vivaria in doliis idem qui apris instituit. qua in re notatum, non congregare[*](con- gregare se ego. -are ll.S(D). -ari v(J). cfr. § 42)se[*](211) nisi populares eiusdem silvae et, si misceantur alienigenae amne vel monte discreti, interire dimicando. genitores suos fessos senecta alunt insigni pietate[*](pietati F1a). senium finitur hiberna quiete — conditi enim et hi cubant —, rursus aestate iuvenescunt. similis[*](similis ll.u. -li v) et nitelis[*](et incubant a) quies[*](quies ē ego. quies F2. quiete ruv) est hieme[*](hieme ego (et dist.). hi DF1Ru. ni a. hic E2S. i F2. sic Tzv. del. G).

[*](Ar. VIII 28 init. — (4) Ael. VI 13. — (5) Ar. VI 29, 578b 26.) Mirum rerum[*](rerum om.F1au) naturam non solum alia aliis dedisse terris animalia, sed in eodem quoque situ quaedam

aliquis locis negasse. in Mesia[*](mesia F2v(D). messia rS. Maesia G. Moe- C) silva Italiae non nisi in parte reperiuntur hi glires. in Lycia dorcades non transeunt montes Sexis[*](sexis ll.D. et his R2S. Syris v) vicinos[*](uicinos F2E2v (D). -no r. -ni S), onagri limitem[*](limi- tem D. um item ll. montem v) qui Cappadociam a Cilicia dividit. in Hellesponto in alienos fines non commeant cervi, et circa Arginusam Elaphum[*](Elaphum v(H) ex Ar. elatum ll. B) montem non excedunt , auribus etiam in monte fissis[*](firsis Fa) .[*](Ar. VIII 28, 605b 29. Mir. ausc. 124. Ael. XVII 10. Antig. Car. 10. — (11) Ar. ib. 606a 2. Antig. Car. 11. (12) cfr. Pl. III 78.) in Poroselene[*](poroselene DFdRG. portu (-to E1) sel- Eaz. pordosel- v(D). cfr. V 137) insula[*](insulā F1az) viam mustelae non transeunt. item[*](itē ego. in ll.v. del. J) Boeotiae[*](boeotia zS) Lebadeae[*](lebadeae ll.S. -diae z.- -dia B) inlatae solum ipsum fugiunt, quae[*](quae D(?)v. qui r in orcomeno F2R2. more omeno r) iuxta in Orchomeno tota arva subruunt, talpae. quarum e pellibus cubicularia vidimus stragula: adeo ne religio quidem a portentis submovet [*](dist. Bh)delicias. in Ithaca lepores inlati moriuntur extremis quidem in litoribus, in Ebuso[*](Ebuso D. ebuso litoribus (litar- F1du. in littor- va.B et H) ll.v (iteratione). -so non sunt B) cuniculi, scatentibus[*](scatentib. iuxta ego. scatent (scant- E1au) iuxta ll.v(S). -tent iuxta in H. -tent in B) iuxta Hispania Baliaribusque.[*](Ar. ib. 6. Mir. ausc. 68. Ael. III 35 extr. cfr. Pl. X 79. — (14) Th. fr. 186 Wim. ap. Ael. III 37. Mir. ausc. 70. Antig. Car. 4.)[*]((1) cfr. Pl. XXIX 89. Nic. ther. 816. Ael. II 37. — (1. 2) Th. ap. Ael. III 32. Sol. 11, 11.) Cyrenis mutae fuere ranae; inlatis e continente vocalibus[*](uocalibus F2v. -abulis r) durat[*](dura F1Ra) genus earum. mutae sunt etiamnum [*](etiamum F1. om.a. -mnunc va.S) in Seripho[*](serifo a. -ri//o F1. -refo F2) insula; eaedem alio tralatae canunt, quod accidere et in lacu Thessaliae Sicandro[*](sicandro F2S. syc- R2. sica////o F1. -cendo v. sycaendo D. -cendo R1Ea. (nomen corr. an potius siccescente vel siccaneo? ofr. Ael.οὐκ ἀέναος)) tradunt. in Italia muribus araneis venenatus est morsus; eosdem ulterior Appennino regio non habet. iidem ubicumque sunt, orbitam

si transiere, moriuntur. in Olympo Macedoniae monte non [*](Mir. ausc. 83. Diod. IV 17, 3. cfr. Ael. V 2. Sol. 11, 11. 13. — (6) Ar. VIII 28, 606a 6. 7. Ael. XVII 10. Antig. Car. 11. Herod. IV 192. cfr. supra § 120. 131.) sunt lupi nec in Creta insula; ibi quidem nec vulpes ursive atque omnino nullum maleficum[*](maleficiū a. -fitiū F1) animal praeter phalangium[*](palangium F1R. spal- F2). in[*](in ego. om. ll. v) araneis[*](aranei v) id genus dicemus suo[*](de quo dicemus v a.S) loco. mirabilius in eadem[*](11,79) insula cervos praeterquam[*](praeter quū (cū a) F1a) in Cydoneatarum[*](Cydoniatarum C. at cfr. IV 61) regione non[*](29,84) esse, item apros et attagenas[*](et attagenas F2Rpal. Chat. B. et utta- F1da. et arta- v) , irenaceos[*](iremaceos pal. Chat. yrinac- FR. yrac- a. herinac- (eri- S) va. J. cfr. sect; 133), in Africa autem nec apros nec cervos nec capreas nec ursos.

[*]((9) Mir. ausc. 149 sq. Ael. IX 29. Apollon. hist. mir. 12. — (14) Ar. fr. 605 Rose. Ael. Y 14. Antig. Car. 16 (18). Apollon. ib. 11.) Iam quaedam animalia indigenis innoxia advenas interemunt[*](in- teraemunt F. interim- rv (item v. 16). cfr. § 149) , sicut[*](sicut///// F. -ut ut a) serpentes parvi[*](parui F2R(?) G. -ru/////F1. -runt D. -riuntEad. -rcunt v. (ὀφείδιά τιναAr.)) in Myrinthe[*](myrinthe v. -thę a. mirinthe DRd. -thae FE. Tyrinthe G. Tiryn- L. Myunte Salm.ʼἰστροῦντιvelοἰστροῦντιvelμυροῦντιcodd. Ar. (loc. corr.)) , quos terra nasci proditur. item in Syria angues circa Euphratis[*](Euphratis v. eufraten ll) maxime ripas dormientes Syros non attingunt aut, etiamsi calcati[*](cal///ati F1. calciati ad) momordere, non sentiuntur malefici[*](malefici ego. -icia ll.v) , aliis[*](alios zva.(Rh)G) cuiuscumque gentis infesti, avide et cum cruciatu exanimantes, quam[*](quamquam F1Ra) ob rem et Syri non necant eos. contra in Latmo[*](in Latmo G. -temo R. -tae mo DF1E. -tamo F2. illatę mo ad. in Aletenio v) Cariae monte Aristoteles tradit a scorpionibus hospites non laedi, indi- [*](uncos pos. J)genas interemi. sed reliquorum quoque animalium [et[*](et del. D) praeterea [*](praeterea ll.v(H). praeter G(D)) terrestrium[*](ter- restri /// F1. -ria G)] dicemus genera.

Animalium, quae terrestria appellavimus hominum quadam consortione degentia, indicata natura est. ex reliquis[*](8,1) minimas esse volucres convenit. quam ob rem prius aequorum, amnium stagnorumque[*](regnorumque FR1a) dicentur.

[*]((10) cfr. Pl. II 7.) Sunt autem conplura in his maiora etiam terrestribus . causa evidens umoris luxuria. alia sors alitum quibus vita pendentibus. in mari autem, tam late supino mollique ac fertili nutrimento, accipiente[*](accipienti Fa) causas genitales e[*](e C. om. ll. v) sublimi semperque pariente natura pleraque etiam monstrifica reperiuntur , perplexis et[*](et v. set (sed Ea) ll) in semet aliter atque aliter nunc flatu nunc fluctu convolutis seminibus atque principiis, vera ut fiat vulgi opinio, quicquid nascatur in parte naturae ulla, et in maria esse[*](inesse S errore) praeterque multa quae nusquam alibi. rerum quidem, non solum animalium, simulacra inesse[*](inesse R2E2v(D). esse rG) licet intellegere intuentibus uvam, gladium, serras, cucumin[*](cuccumin F. -mi/// R. coc- cumin a) vero et colore et odore similem, quo minus miremur equorum capita in[*](in om.Fa ) tam parvis[*](paruis v. -rcis R. barbis Fa) eminere cocleis.

[*](Sol. 52, 42. 41. cfr. Ael. XVI 12. XVII 6 extr.) Plurima autem et maxima animalia in Indico mari, ex quibus ballaenae quaternum iugerum, pristes ducenum cubitorum, quippe ubi locustae quaterna cubita impleant , anguillae quoque in Gange amne tricenos pedes. sed

in mari beluae circa solstitia maxime visuntur.[*](Strabo XV 725 extr. Diod. XVII 106, 6. 7. Arr. Ind. 30, 1–6. Curt. X 1, 12.) tune illic[*](illuc EaD) ruunt turbines, tune imbres, tune deiectae montium iugis procellae ab imo vertunt maria pulsatasque ex profundo beluas cum fluctibus[*](uel ubas Fa) volvunt tanta[*](tanta ut alias ego. et alias tanta ll. v) , ut alias thynnorum[*](thynnorum C. tinn- ll) , multitudine, ut Magni Alexandri classis haut alio modo quam 5 hostium acie obvia contrarium agmen adversa fronte derexerit [*](derex R1. -xit F. di- rexit a): aliter sparsis[*](sparsis ll.v. an delendum? cfr. U 188) non erat evadere. non voce, non sonitu, non[*](an non fragore sed ictu?) ictu, sed fragore terrentur nec nisi ruina turbantur. Cadara[*](Cara a) appellatur Rubri maris paeninsula ingens; huius obiectu vastus efficitur sinus, XII dierum et noctium remigio enavigatus Ptolemaeo regi, quando nullius aurae recipit[*](recepit EaH) afflatum[*](affla- tum E2v(D). fla- rS) . huius loci quiete praecipue[*](praecipue dS. -puę DFR. -pua Eav(D)) ad inmobilem magnitudinem beluae adolescunt.[*](cfr. Pl. VI 95. 97. 109. (VII 30). — Strabo XV 720 extr. 726. Arr. Ind. 29,16. 30, 8. 9. cfr. Ael. XVI 18. Strabo XV 691.) Gedrosos, qui Arabim[*](Arbin B) amnem accolunt, Alexandri Magni classium praefecti[*](praefecto ava. G) prodiderunt in domibus fores maxillis beluarum facere, ossibus tecta contignare, ex quibus multa quadragenum[*](quadrigenum aL) cubitorum longitudinis reperta. exeunt et pecori similes beluae[*](belua et ibi Fa) ibi in terram pastaeque radices fruticum remeant et quaedam equorum , asinorum, taurorum capitibus, quae depascuntur sata.

[*](Sol. 52, 42. cfr. Strabo III 145. — (25) Ael. XIII 20.) Maximum animal in Indico mari pristis[*](pistrix R2S) et ballaena est, in Gallico oceano physeter, ingentis columnae modo se attollens altiorque navium velis diluviem quandam eructans, in Gaditano oceano arbor, in tantum vastis dispansa [*](dispensa FR1a) ramis, ut ex ea causa fretum numquam intrasse credatur . apparent et rotae appellatae a similitudine, quaternis

distinctae hae[*](hae D. he F2Ea. e F1. om.Rv) radiis[*](rudiis F. rodiis a), modiolos earum oculis duobus utrimque claudentibus.

[*]((6) cfr. Paus. IX 21, 1. Ael. XIII 21.) Tiberio principi nuntiavit Olisiponensium[*](olisipolensium FRa) legatio ob id missa, visum auditumque in quodam specu concha canentem Tritonem qua noscitur forma. et Nereidum falsa[*](falsa opinio zva.G) non est, squamis modo hispido corpore etiamn qua[*](quae a. in qua (quo v) E2va.G) humanam effigiem habet[*](habent a(E?)v). namque haec in eodem spectata litore est, cuius morientis etiam cantum[*](cantum EazD. canitum DF. gann- R(?)v) tristem accolae audivere longe, et Divo Augusto legatus Galliae conplures in litore apparere exanimes Nereidas scripsit.[*]((18) Ael. XV 2 init.) auctores habeo in equestri ordine splendentes, visum ab iis in[*](in v. om. ll. D. cfr. § 8. 12) Gaditano oceano marinum hominem toto corpore absoluta similitudine; ascendere eum[*](eum G(S). cum ll. om.zv(H)) navigia nocturnis temporibus statimque degravari quas insederit partes et, si diutius permaneat, etiam mergi. Tiberio principe contra Lugdunensis[*](lugudiniensis F.cfr. IV 107 extr.) provinciae litus in[*](in RG. om. rv(D)) insula [*](insula fimul G. -larim ut R. -larim et DF. -larū ut Ead. -la Rumu D. -larum v) simul trecentas[*](tre- centas v. recentes ll) amplius beluas reciprocans destituit oceanus, mirae varietatis et magnitudinis, nec pauciores in Santonum litore interque reliquas[*](reliquas R (?)v. -quos r) elephantos et arietes candore tantum cornibus adsimulatis, Nereidas vero multas. [*]((24) Sol. 34, 2. 3. cfr. Pl. V 69. 128.) Turranius prodidit expulsam beluam in Gaditana[*](gadi- tanec F. -neę a. -no R2S) litora[*](litore R2S), cuius inter duas pinnas[*](pinnas v. pennas ll.D) ultimae caudae cubita sedecim fuissent , dentes eiusdem CXX, maximi dodrantium mensura, minimi semipedum. beluae, cui dicebatur exposita fuisse Andromeda, ossa Romae apportata ex oppido ludaeae[*](iudae F. -de a) lope[*](ioppe aC) ostendit inter reliqua miracula in aedilitate sua M. Scaurus

longitudine pedum XL, altitudine costarum Indicos elephantos excedente, spinae crassitudine sesquipedali.