Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

[*]((3) Sol. 25, 10 Mela III 62. cfr. Phil. VA III 7.—) Elephantos fert Africa ultra Syrticas[*](sirticas F2. siui- r) solitudines et in Mauretania, ferunt Aethiopes et Trogodytae, ut dictum[*](26) est, sed maximos India bellantesque cum iis[*](hiis F. his aD) perpetua discordia dracones tantae magnitudinis et ipsos, ut[*](ut F2E2ozR(?)v. in r) circumplexu[*](circumflexu E2ozva.H) facili[*](facili F2d2E2ov. faci- unt r) ambiant nexuque nodi[*](nudi F1a) praestringant. conmoritur ea[*](conmorit ea E1.-itur ad R1.-itura F2R2E2va.Bas.-iuntur D) dimicatio[*](dimicantes R1.-atio ue d2.-atione (U 171)D. (loc. corr)), victusque[*](uictusque F2d2E2v.-tosque r) conruens conplexum elidit pondere.

[*]((9) Sol. 25, 11. 12. 14. cfr. Ael. VI 21.) Mira animalium pro se cuique[*](pro se cuique F2E2G. praecipuique (-quae R.-puaque aE3)r. pro se cuique praecipuaque (-pua v)d2zv) sollertia astutis sima[*](astutissima ego (et dist.). est ut his una ll.v.utilissima J) . ascendendi[*](ascendendi H. arcessendi (-diq. a) DFRd1E1aJ. scandendi d2v(S). exscand- E2. est scand- D) in tantam[*](tantū E1a.-ta RJ) altitudinem[*](altitudine R2E1J) difficultas draconi [*](draconi om.a.-co va. H) ; itaque tritum[*](tritium ll.Sut tritum soz.om.v) iter ad pabula speculatus[*](speculatus F2G. -latur (-lantur R2) rov.-letur z) ab excelsa[*](excelsę F1.-se R) se[*](se F2ozv. om.r) arbore inicit. scit ille inparem sibi luctatum[*](luctatur o.-ari z) contra nexus[*](nexuus F1D. -uos R) ; itaque arborum aut rupium attritum[*](attri- tum F2v. aut crituum (-tum R. criptuū Ea)r. om.o) quaerit. cavent hoc dracones ob idque gressus primum alligant cauda: resolvunt illi nodos manu; at hi in ipsas nares caput condunt pariter que spiritum praecludunt[*](p???clau- dunt F1a. clud- R) et mollissimas lancinant[*](laniant d2z. lan... o) partes. iidem obvii deprehensi in adversos erigunt se oculosque maxime petunt. ita fit ut plerumque caeci ac fame et maeroris [*](memoris F) tabe[*](tabe//// F.-bem R) confecti reperiantur.[*]((1) Sol. 25, 13. 14. cfr. Diod. III 36, 5. 37, 9.— (7) cfr. Pl. XXXIII 116.—) quam[*](quam — 19 conponentem om.o) quis aliam[*](alia F1Ra) tantae discordiae causam attulerit nisi naturam[*](naturam R (?)H cum P.-ra DFsz.-rae Eav) spectaculum[*](an spectaculo?) sibi paria[*](paria DF1RE1aBas.(S). ac pa- F2E2szv(H)D) conponentem[*](componens z.-entis va.H)?

Est et alia dimicationis huius fama. elephantis frigidissimum esse sanguinem; ob id aestu torrente praecipue draconibus [*](a draconibus ova.S) expeti. quam ob rem in amnes[*](amnes ov. -nis ll.S. -nibus dTH) mersos insidiari bibentibus[*](uiuentibus F1R1. ut bibe- a) coortosque[*](coortosque ego ann. phil. 1897 p. 877. coartatosque F2R2S. artat- E2d2ozJ.-tisque v. mortusque (-quae R1.-rsusque E1a)r. contortosque D) inligata manu in aurem morsum defigere , qnoniam is[*](his F) tantum locus defendi[*](tefendi F1. detendi R.-nti E1a) non possit manu[*](manus F1Ra. nisi manu Pelli-cerius). dracones esse[*](esse F2E2ov. om.E1a. aes R. ///// F1) tantos, ut totum[*](tantum (pro totum) oz) sanguinem capiant, itaque elephantos ab iis ebibi siccatosque[*](siccator o) concidere et dracones inebriatos opprimi conmorique.

[*](Iuba fr. 47 Mü. (Ael. XI 26. Phil. V A III 7).— Ael. II 21.—) Generat[*](genera F1E1a) eos[*](eos om.DR. Eorū a. eos et G. dracones ozva.Bas.) Aethiopia Indicis pares[*](impares R2S), vicenum cubitorum[*](tri- stator F1a)[*](uitta F. uita a). id modo mirum, unde cristatos Iuba crediderit. Asachaei[*](Asachae B e VI 191) vocantur Aethiopes apud quos maxime nascuntur; narrantque[*](nar- ratur va.S) in maritimis eorum quaternos quinosque inter se cratium[*](gratiam F1d1R.-tia a) modo inplexos erectis[*](ereptis F1R) capitibus velificantes ad meliora pabula Arabiae vehi[*](uei a. uti F1) fluctibus.

[*](Megasth. fr. 14 Mü. Ar- temid. ap. Strab. XVI 775. Ael. XVI 22. Phil. VA III 7. Sol. 52, 33.— Metrod. fr. 6 Mü. Ael. II 21. Mela I 99.) Megasthenes[*](megestenes F1ao) scribit in India serpentes in tantam magnitudinem adolescere, ut[*](&(pro ut) F1) solidos hauriant cervos taurosque, Metrodorus circa Rhyndacum[*](fhyn- dacum F1a. find- do. ///ind- R1. indicum R2) amnem in Ponto, supervolantes ut[*](superuolantes ut oS. ut sup- v. sup- ll.J. cfr. Müller stil. p 18) quamvis alte perniciterque alites[*](alites F2R2E2ov. aliae r) haustu[*](18. p. 90, 1 haustu raptas F2E2ov. haustus (aut stul- tus R1) rapta (abreptas R2S)rS. haustu ut abreptas J. ut haustu raptas D)

raptas absorbeant[*](obsorbeant R) .[*]((1) Tubero fr. 8 Pet. ap. Gell. VII 3. Liv. per. XVIII. Val. M I 8 ext. 19. Sen. ep. 82, 24. Sil. It. VI 140 sq. Flor. I 18, 20. Oros. IV 8, 10. Zonar. VIII 13.— (6–8) Sol. 2, 34. 33.—) nota est in Punicis bellis ad flumen Bagradam a[*](a om.RSJ) Regulo imperatore ballistis tormentisque, ut oppidum aliquod, expugnata serpens CXX pedum longitudinis ; pellis eius maxillaeque usque[*](usque om.d. ///// F1 eius a) ad bellum Numantinum duravere Romae in templo[*](templo Sanci Herm. VIII p.86). faciunt his fidem in Italia appellatae [*](appellant//// F1) bovae in tautam amplitudinem exeuntes, ut Divo[*](boue F1a1o.-ues a2. boę R2va.S) Claudio principe occisae in Vaticano solidus in alvo spectatus sit[*](sit v. est ll.o) infans. aluntur primo[*](pri- mo F2v(D). trimo rS. plurimo coni.H) bubuli[*](bubili F1.-bali Ea) lactis suctu[*](suctu Schneider. cfr. Sol. suco ll.v), unde nomen traxere.

[*]((14) Sol. 20, 4. Martial. I 104, 8.— Caes. b. G. VI 28. Sol. 20, 5.— cfr. Herod. IV 192. Strabo XVII 827.—) Ceterorum animalium, quae modo convecta undique Italiae[*](Italiae v. -lia ll. -liam H) contigere[*](contigere R(?)v.-ingere r. -igit uidere coni. Dal.) saepius, formas nihil attinet scrupulose referre. paucissima Scythia gignit inopia fruticum, pauca contermina illi Germania, insignia tamen boum ferorum [*](feru- rum F1. ferarū Rdava.G) genera, iubatos[*](iubantur Ra.-ba//// F1 Vison- tes a) bisontes excellentique et vi et[*](et ui et F2E2v(D). ui et R(?) Dal.2errore. et uictu (ui///// F1E1)r) velocitate uros[*](uros ve Sol. uifos ll), quibus[*](qui F1Ra) inperitum volgus bubalorum nomen inponit, cum id gignat Africa vituli potius cervique[*](ceruique (Salm.) H. -iue B. -iceque adT.-ice quae D.-icae quae F1R. -icae Fv.-ice Ev.-ice quā z) quadam similitudine .[*]((18) Sol. 20, 6. 7. 6. Caes. b. G. VI 27. Pans. IX 21, 3. V 12, 1.) septentrio fert et equorum greges ferorum, sicut asinorum Asia et Africa[*](asiae et africae F1R), praeterea alcen iumento[*](iuuento R1.-enco R2S. (mulis Sol.). inuenio Müller em.I p.20) similem, ni proceritas aurium et cervicis distinguat[*](di- stringuat R.-tinguant F. (an distingueret?) p. 91, 1 stadi- nauia R. scand- adva.D); item natam in

Scadinavia insula nec umquam visam in hoc orbe[*](hoc orbe F2E2ov. hoc urbe DF1. hac urbe r Brot.),multis tamen narratam achlin[*](ma- chlin Rova.H. mahclin F1) haud dissimilem illi[*](illis & ll.va. G. om.o), set nullo suffraginum [*](& ll.o. sed R(?)v) flexu[*](fluxu o), ideoque non cubantem et adclinem[*](acclinem Rdaov(H).-iuem Verc.) arbori in somno eaque incisa ad insidias capi, alias velocitatis memoratae . labrum ei[*](ei om.o) superius praegrande[*](praegrandē F2.-an//// F1); ob id retrograditur in pascendo, ne in priora tendens involvatur.[*](Ar. IX 45, 630 18. 23. 31; 630b 9. II 1, 500a 1. Sol. 40, 10. 11. cfr. Ael. VII 3. Antig. Car. 53 (58).—) tradunt[*](traditur o) in Paeonia[*](peonia R. paenia F1E1. penia a) feram[*](feram F2R2E2ov.-runt r) quae bonasus[*](bonasus F2E2ov.-na r) vocetur, equina iuba, cetera tauro similem, cornibus ita in se flexis[*](inflexis oz. in se inf- va.G), ut non sint utilia pugnae. quapropter fuga[*](fugam o) sibi auxiliari reddentem[*](reddentē v. -te ll. -ti d2o) in ea fimum, interdum et trium iugerum longitudine[*](longitudinē F1R), cuius contactus [*](contractus F1.-tu a) sequentes ut ignis aliquis amburat[*](amburant R. comburat E2ova.G).

[*](Sol. 27, 19. Plut. SA 10, 966c.—) Mirum pardos, pantheras, leones et similia condito in corporis vaginas[*](uagina F2) unguium mucrone, ne refringantur[*](ne refringantur E2d2ozv(S).-gatur G.-icatu F2. cinere fricatur F1R1a. ne refri- DR2E1) hebetenturve [*](hebetenturue (ebe- E2) F2d2E2S.-tur- que ozv. -tur R.-teturue G. euetent urbe (-bē E1) r) , ingredi[*](in- grediendo R2S) aversisque falculis currere nec nisi in[*](in E2oSD. om .rv) adpetendo plotendere.[*]((17) Sol. 27, 13. Serv. Aen. III 113, — (18) Ar. VI 31, 579 11.— (19) Ar. VIII 28, 606b 18.sq.)

leoni praecipua generositas tunc[*](an tum? cfr. § 57) , cum colla armosque vestiunt iubae; id enim aetate contingit[*](pde F1a.om.E1) e[*](e v(D). ae E2 ex d2. om rH. cfr. § 72.VII 67. XXVIII 42. XXXII 14. 153) leone conceptis. quos vero pardi generavere, semper insigni hoc carent; simili modo feminae. magna his[*](his F2E2ozD. iis v. om. r S) libido coitus[*](coitur RE1a. cui- F1. co.. us o) et ob hoc maribus ira. Africa haec maxime

spectat, inopia aquarum ad paucos amnes[*](amnis F1E1S) congregantibus se feris[*](referis F1R). ideo[*](id & F1. id ad E1a) multiformes ibi animalium[*](ani- malium om.o) partus[*](parius E1a) , varie feminis [*](feminis F2ov(J). effem- r. et fem- TS) cuiusque generis mares aut vi[*](mare se ui doz) aut voluptate[*](uoluntate RdSJ) miscente: unde etiam vulgare Graeciae[*](grecie a.-ci E1. -tie o) dictum semper aliquid novi Africam adferre[*](adferr& F1a) .[*](Sol. 17, 11. cfr. Phil. VA II 14.— (7) cfr.Herod. III 108. Gell. XIII 7. (Isid. XII 2, 9). Ar. VI 31, 579b 2. Ael. IV 34. Phil. VA I 22 p. 13.—) odore pardi coitum sentit in adultera leo totaque[*](tota uique F1a.-taque E1) vi consurgit in poenam; idcirco ea[*](ea F2d2in ras.TH. et E2o. e a. ar R. ae r. aut v) culpa[*](culi a Ra) flumine abluitur aut longius comitatur. semel autem edi partum[*](partu Ra), lacerato unguium acie utero in enixu, volgum[*](uolgū ll.v. cfr. II 53 init.) credidisse video[*](uid& F1Ra).

[*](cfr. Antig. Car. 60 (66).)Aristoteles diversa tradit, vir quem in his magna secuturus ex parte praefandum reor. Alexandro Magno rege inflammato cupidine animalium naturas noscendi delegataque hac commentatione Aristoteli, summo in omni doctrina viro, aliquot[*](aliquia F1) milia hominum in totius Asiae Graeciaeque tractu parere iussa[*](ei iussa coni.H) , omnium[*](omnium om.o) quos venatus[*](uenatus F2E2ov. uentos r), aucupia[*](aucupia F2E2ov.-pio R2d2.-pi r) piscatusque[*](piscatus- que F2E2oR(?)v.-tur quae F1.-torq; E1a) alebant quibusque vivaria[*](uaria oz), armenta, alvaria, piscinae, aviaria[*](aluaria coni. J. alba- F2. aluea- E2d2ov. uaria E1. adua- (ac dua- a) r. cfr. XXI 80) in cura[*](uiuaria in curia o) erant, ne quid usquam genitum[*](genitum ll.oG(H). gentium v(L)) ignoraretur ab eo. quos percunctando quinquaginta ferme volumina illa[*](illā F1. ille E1a) praeclara de animalibus condidit. quae a me collecta in artum cum iis, quae ignoraverat, quaeso ut[*](ut om.a.cfr. XI 4. XIII 22. (III 42 extr.)) legentes boni consulant, in universis rerum naturae operibus medioque clarissimi regum omnium desiderio cura nostra breviter[*](grauiter a) peregrinantes.

[*](Ar. G III 1, 750a 32. 10, 760b 23. Ael. IV 34. Ar. VI 31, 579b9. Sol. 27, 17.— (2) Ar. IV 6, 774b 14. H VI 31, 579b 8. Ael. ib.— (5) Ar. ib. 579b 5. VIII 28, 606b 15. cfr. Herod. VII 126. Paus. VI 5, 4.—)is[*](his Fa) ergo tradit[*](tradit E2ov. om. r) leaenam[*](leaenam tradit F2) primo fetu parere quinque catulos ac per annos singulis[*](singulis P.-li F1Rd1T.-los roz.-los uno v. cfr. Müler em. I p. 21) minus, ab uno sterilescere. informes minimasque carnes magnitudine mustellarum esse initio, semenstres[*](in initio semenstre o) vix ingredi[*](uix ingredi F2E2ov. uixi credi F1. uix credi (-do R2) r) posse nec nisi[*](nisi//// F1. nisi si a) bimenstres[*](bimenstris F1RS.-trem G) moveri; in Europa autem inter Acheloum tantum Mestumque[*](Mestumque d2J, maest- F2. uest- R. est- d1ao. aest- r. Nest- B. et Nesum v. cfr. IV 40. 42) amnes leones esse, sed longe viribus praestantiores iis[*](hiis F2. his F1ao) quos Africa aut Syria gignant.

[*](Ar. IX 44,629b 33. Ael. ib. Sol. 27, 13.— (10) Ar. VIII 5, 594b 25. 23. 27. 18. (cfr. Pl. XI 277). Sol. 27, 13. 14.—) Leonum duo genera, compactile et[*](aut (pro et) a) breve crispioribus iubis. hos pavidiores esse quam longos[*](longos (coni.Dal.) H. -go ll.ozv. cfr. Ar. et Sol.) simplicique villo; eos contemptores vulnerum. urinam mares crure[*](crure F2d2E2zv. crutare r) sublato reddere ut canes. gravem odorem[*](odore zH Brot.), nec minus halitum [*](alitum Fa). raros in potu vesci[*](nec uesci F2) alternis diebus, a saturitate interim triduo cibis carere. quae possint, in mandendo solida devorare, nec capiente aviditatem[*](auidit///// F1. om.zva.(P)G2) alvo[*](alui a. al//o F1) coniectis[*](coiectis F1R) in fauces[*](faucis F1R1S.-cibus adT) unguibus extrahere aut[*](aut ll.z(P)S. ut v) si fugiendum in[*](in ll.z(P)H. sit non in v) satietate[*](satietate d2Tz(P)H.-tē ll.v) habeant[*](habeant Tz(P)J. -eat ll. abeant v. de dictione cfr. X 154. XXXI 35. praef. §33) . [*](Ar. IX 44, 629b 30. 27. Ael. ib. Sol. 27. 15. Polyb. XXXIV 16, 2 Hu.)vitam iis[*](his FaD) longam docet argumento, quod plerique dentibus defecti[*](defecti F2E2v. -fecit a.-ficit (-ci R2) DRE1. efficit F1) reperiantur. Polybius, Aemiliani comes, in senecta[*](senectā F1a)

hominem ab his adpeti refert, quoniam ad persequendas feras vires non suppetant[*](superant RS); tune obsidere Africae[*](africae F2E2v (D). -ca r S) urbes, eaque de causa cruci fixos vidisse se cum Scipione, quia ceteri metu[*](ceteri metu F2d2E2v(J).-tu eius R2S.-ri////// E1.-rim eius (euu a1. ei R1) r) poenae similis absterrerentur eadem noxa.

[*](Sol. 27, 15. 16. Ael. III 1. (IV 34).— (14) cfr. Pl. XXVIII 19.—) Leoni tantum ex feris clementia in supplices. prostratis parcit et, ubi saevit[*](saeuire (del. ubi) R2S), in viros potius[*](prius va.H) quam in[*](in om.RS) feminas fremit , in infantes non nisi[*](nisi in oSol. (Rück p. 257)) magna fame. credit Iuba[*](Iuba P. ilibia F1dR. in lybia a. libia F2. Libya v. cfr. Sol. et §35) pervenire intellectum ad eos precum[*](praecuum F2. praegum F1); in[*](in Welzh. p. 25. om. ll. v) captivam certe Gaetuliae reducem audivit[*](audiuit aP.-ui rv) multorum in silvis impetum esse[*](esse ego. a se ll.v. (a semita Welzh.)) mitigatum adloquio [*](adloquio F2E2v.-qui rD) ausae[*](ause F2Ev(S). aut se r. ausam C. -sa et D) dicere, se feminam, profugam, infirmam, supplicem animalis omnium generosissimi[*](generosissime a. -me F) ceterisque imperitantis[*](imperia tantis F1a.-erantis va.H. cfr. §136), indignam[*](indi- gnat F1dR.-na a) eius gloria praedam. varia circa hoc[*](hec a. haec va.H) opinio ex ingenio cuiusque vel casu, mulceri alloquiis[*](alloquias F1) feras, quippe cum etiam[*](cū etiam z. ubi &iā F2superscr. G(D). obuiam ll.S. -ium H. iam v) serpentes extrahi cantu cogique in poenam verum falsumne[*](falsumue ava.H) sit, non vita[*](non uita ll.S. uita non G. uita zv) decreverit.[*](Sol. 27, 18. (cfr. Gell. V 14, 12. Ael. V 39. VI 1. XIII 14).— (20) Ar. IX 44, 630a 5; 629b 8.) leonum animi index cauda, sicut et equorum aures; namque et has notas generosissimo cuique natura tribuit. inmota[*](inmonta F1.-oto F2) ergo placido[*](placido ll.zv(S). -dus C), clemens[*](clementi z.an clemens motus (sc. caudae)? cfr. Gell.) blandienti [*](blandien- tique similis va.(P)H), quod rarum est: crebrior enim iracundia, cuius[*](cuius ll.oD. eius R(?)v) in principio terra[*](ter- ram F2a.-rra//// F1) verberatur[*](l???uerberatur F1), incremento terga ceu quodam incitamento [*](ui a) flagellantur. vis summa in pectore. ex omni vulnere

sive ungue inpresso sive dente ater[*](ater F2d2E2ov. alter r. taeter J coll. Ar.) profluit[*](profluit F2E2aov. -fuit r) sanguis. iidem satiati innoxii sunt.[*]((6) Ar. ib. 629b 12 sq. Sol. 27, 18. 19.—) generositas in periculis maxime deprehenditur , non illo[*](illo ego. in illo ll.ov) tantum modo, quo[*](quo ego. quod ll.ov) spernens tela diu se terrore solo tuetur[*](tuer&ur F1R) ac velut cogi testatur cooriturque[*](cogiturque aozva.Bas.) non tamquam periculo coactus, sed tamquam amentiae iratus[*](amentiae iratus G. -tia oratus F1Ra.-tia ira- F2ozv(S)). illa nobilior animi significatio: quamlibet magna canum et venantium urguente vi[*](ui F2ov. ut r) contemptim restitansque cedit in campis et ubi spectari potest; idem ubi virgulta silvasque penetravit[*](penetrauerit d2ova.G), acerrimo cursu fertur velut[*](uelut deputans ozva.G) abscondente[*](abscondente R(?)G.-tē r. -onsionem o.-ne v.-onsam z) turpitudinem [*](turpitudinem E2d2ozv.-pidinem F2.-pidi Rd1.-pi r) loco[*](loco om.ozva.G). dum sequitur, insilit saltu, quo in fuga non utitur.[*](Ar. ib. 629b 23 sq. Iuba fr. 36 Mü. ap. Ael. VII 23.— (15) Sol. 27. 20.—) vulneratus observatione mira[*](mira F2R2ov.-rū r) percussorem novit et in quantalibet[*](quantūlibet F1E1a) multitudine adpetit; eum vero, qui telum[*](telū F2 (P)L. -lā DF1a.-la E2cum ras.Rov(S)) quidem miserit, sed non[*](sed tamen non R(?) va.D) vulneraverit, correptum rotatumque[*](raptatumque va.(P)H) sternit nec vulnerat. cum pro catulis feta[*](feta E2oH. faeta F2. foeta v. fata r) dimicat, oculorum aciem traditur defigere[*](traditur deficere F1. fertur tradere a) in terram, ne venabula expavescat. [*](Sol. ib. Ar. ib. 629b10.— (20) Sen. de ira II 11, 5. Lucret. IV 708. Ael. III 31. VI 22. IV 34. Plut. SA 32 extr. Ar. ib. 629b 21.)[*]((1–3) cfr. Ael. V 39. XV 17; VH I 9. Phil. VA III 4 p. 45.—)cetero[*](ceterum ova.H) dolis carent et suspicione nec limis intuentur[*](intuetur Ra.-ua&ur F1) oculis aspicique simili modo nolunt. creditum est a[*](a om.F1Ra) moriente[*](mo- rientem R) humum morderi lacrimamque leto dari. atque hoc tale tamque[*](tamque ov. -quam z. tam F2E2G.om. r. et - tam U 173) saevum[*](saeuum F2E2ozv. sed (///ec R) aeuum r) animal rotarum orbes circumacti currusque inanes et gallinaceorum cristae cantusque etiam magis terrent

, sed maxime ignes. aegritudinem fastidii tantum sentit, in qua medetur ei contumelia, in rabiem agente adnexarum[*](an aduersarum? (adnixarum coni. J)) lascivia simiarum; gustatus[*](gustatos F1. gust' a) deinde sanguis in remedio est.

[*](Sol. 27, 22.— Sen. brev. vit. 13, 6. Plut. Pomp. 52 extr. Dio XXXIX 38, 2.—) Leonum simul plurium pugnam Romae princeps dedit Scaevola[*](Q. Scaeuola va.S) P. F. in curuli[*](curulis Ra.-li/// F) aedilitate, centum autem iubatorum primus[*](primos F2. ///ri- R) omnium L. Sulla, qui postea dictator fuit, in praetura. post eum Pompeius Magnus in circo DC[*](DC F2G. DC ac zv. ac r), in iis iubatorum CCCXV, Caesar dictator CCCC.

[*]((16. 17) Justin. XV 3,7. 8. Val. M. IX 3 ext. 1. Sen. de ira III 17, 2; de clem. I 25, 1. Pint. Demetr. 27 med. Pans. I 9, 5.—) Capere eos ardui erat quondam operis[*](operis — 10 pu- dendam F2d2E2v.om. r), foveisque maxime. principatu Claudii casus rationem docuit, pudendam paene talis[*](paene (pene E2) talis F2E2v. penetralis (paen- F1) r) ferae[*](fre Fa) nomine, a[*](nomine a ego. -ine ll.v) pastore[*](pastore F2E2.-orem D. partos ae DF1.-tus ac E1a. pastoris e R(?)d2J. -ris v. parthis d1) Gaetuliae[*](getuli (gaet- L) Rv.-lis (S)J) sago contra ingruentis[*](ingentis F1a) impetum obiecto[*](obiectu F2.-ta a. obiae&a F1), quod spectaculum in harenam protinus tralatum est, vix credibili[*](uixere debili (dei uili F1) F1a) modo torpescente tanta illa feritate quamvis levi iniectu[*](iniectu R(?)v. inlecto r) operto capite, ita ut devinciatur non repugnans. videlicet omnis vis[*](uis om.R1a. ui F1) constat in oculis, quo minus mirum sit[*](fit Rdav. fit DFEzD) a Lysimacho Alexandri[*](alexandro F1Ra) iussu simul incluso strangulatum leonem.[*]((18) Plut. Anton. 9 extr.)[*]((3. 4) cfr. Ael. V 39.) iugo[*](iuga F1a) subdidit eos primusque Romae ad currum iunxit M. Antonius, et quidem civili bello, cum dimicatum esset in Pharsaliis[*](pharsalis F1Ra.-licis va.S) campis, non sine ostento[*](quodam osten- to G) quodam[*](fubi fe F1. ubi fe Rd1a) temporum[*](temporum G(D). -re ll.J. -re illo zv(S). an tempore eo?) , generosos spiritus iugum subire illo[*](illo om.zva.G) prodigio

significante. nam quod ita[*](ima F1a) vectus est cum mima Cyt heride[*](cyteride FR. ceteri de a), super[*](supra ava.S) monstra etiam illarum calamitatium[*](calamitatum ava.S) fuit. primus autem hominum leonem manu[*](manus Fa) tractare ausus et ostendere mansuefactum[*](mandata sue (suae F) Factū Fa) Hanno e[*](anno e F1a) clarissimis[*](clarissim' az) Poenorum traditur damnatusque illo argumento, quoniam nihil non persuasurus vir tam artificis ingenii videbatur et male credi libertas ei, cui in[*](cui in E2d2v(D). cui r J) tantum cessisset etiam feritas.

Sunt vero[*](Sunt uero v. Vni uero F2E2in ras. -erso r) et fortuitae[*](for- tuitae ego. -uita F2E2d2v (D).-unae r S) eorum quoque clementiae exempla. Mentor[*](exempla mentor E2d2v.-amentū r) Syracusanus in Syria, leone obvio suppliciter volutante [*](uoluntate F1a.cfr. XXXV 140), attonitus pavore, cum refugienti[*](re- fugientium F1Ra) undique fera opponeret sese et vestigia lamberet adulanti[*](adolanti FR) similis, animadvertit in pede eius tumorem vulnusque. extracto[*](et extracto va.S) surculo liberavit cruciatu. pictura casum hunc testatur[*](testatuf F1a) Syracusis. simili modo Elpis[*](////lpis F1. elpi a. Helpis ova.G) Samius natione in Africam delatus nave, iuxta litus conspecto leone hiatu minaci, arborem fuga[*](in fuga RSJ) petit Libero patre invocato, quoniam tum[*](tum R(?)E2o.om. r) praecipuus votorum locus est, cum spei nullus est. set[*](est. sed ozv. esset Fda. est DRE(?)G) neque profugienti[*](profugiendi loc' F2), cum potuisset , fera institerat et procumbens ad arborem[*](ab (ad F) arbore F1E1a) hiatu, quo terruerat, miserationem[*](miseratione R1.-oni R2) quaerebat. os morsu avidiore inhaeserat dentibus cruciabatque inedia[*](inaedia DFE. media a), non tantum[*](n??? tantum ego. tantum R2. ntum DF1R1a. tum F2E(?) ov. del. D. iam cum Müller em. Ip. 23) poena[*](poena (pena a) ll.v(H). penam oz. paene B) in ipsis eius telis, suspectantem[*](suspectante oz) ac velut mutis precibus orantem[*](ornantē F1. orante oz), dum[*](dum ll.ov. diu P. diu ut Müller l.l.) fortuitis[*](fortuitis coni. S. -tiis F1. -tus DRTa.-tu F2E(?)v. forti ut .. o.lac. indic. J. contuitus P) fidens[*](an fides?) non est contra feram multoque

[*](multoque ll.ov(S).-to G(D)) diutius miraculo quam[*](quaf in m&ū F1) metu cessatum[*](an cessatur. set? (loc. corr.)) est.[*]((6) cfr. Ael. VII 48 extr.) degressus[*](digressus ova.G) tandem evellit praebenti et qua[*](qua F2EoD. quam rv. cfr. §150) maxime opus esset adcommodanti [*](illa a). traduntque, quamdiu navis ea in litore steterit[*](ste- tent F1. stetit aova.G), retulisse gratiam venatus[*](uenantis E1a) adgerendo[*](adgerando F2. agge- oVen.). qua[*](qua — 6 appellauere om.o) de causa Libero patri templum in Samo Elpis[*](elpi a. Helpis va.G) sacravit, quod ab eo[*](ad eo F1a) facto Graeci[*](cechenotos F2. acch- s. cechenotar F1. aech- Rda.σωτῆρος νεώςva.G)κεχηνότος διονύσου[*](dionisu F1da.-sii F2R) appellavere. miremur[*](ne miremur F2D) postea vestigia hominum[*](hominis o (Rück p. 257)) intellegi a feris, cum etiam auxilia ab uno animalium sperent? cur enim non ad alia iere[*](iere F2d2ov. fere r) aut unde medicas manus hominis sciunt? nisi forte vis malorum etiam feras omnia experiri cogit.

Aeque memorandum et de[*](de om.o) panthera tradit Demetrius physicus: iacentem in media via hominis desiderio repente[*](repentente F1. repet- R.cfr. § 30) apparuisse patri cuiusdam Philini[*](philinis o), adsectatoris sapientiae ; ilium pavore coepisse regredi, feram vero[*](teram uero F2E2ov(D). tamen fero r.-en ferā dS) circumvolutari [*](circum- uolitari ao) non dubie blandientem seseque conflictantem maerore qui etiam in panthera intellegi posset[*](posset F2v(J). -ssit roS(D)). feta erat, catulis procul in foveam[*](in foueam procul o) delapsis[*](dilapsis a. delapsus F1R1). primum ergo miserationis[*](mirationi zv a.Bas. -acu- lum o) fuit non expavescere, proximum[*](proximā FdR) et[*](ei F2E2ova.S) curam intendere, secutusque[*](secutus F1E1a. (anrecte? cfr. § 14)) qua trahebat vestem unguium levi iniectu, ut causam doloris intellexit simulque salutis suae mercedem, exemit catulos[*](exemit catulos om.o) , ea cum his[*](ea cum his J. eamus DR1. eamusq. E1ad. eam FR2S. ea usque cum his o. cum his E2D. eaque cum iis v) prosequente[*](prosequente E2ov(J).-tes r S) usque extra solitudines deductus[*](usque om.d. (loc. corr.). an ea usque prosequente (sc. eximen- tem motu gestuque et circumeundo), rursusque extra solitudines est deductus?)

laeta atque gestiente, ut facile appareret gratiam referre et nihil in vicem inputare, quod etiam in homine rarum est.

[*](cfr. Ael. VI 63.—) Haec fidem et Democrito adferunt, qui Thoantem [*](toanthem FR. dathen oz) in Arcadia servatum a dracone[*](a dracone om.o) narrat. nutrierat[*](nu- triere F1. om.E1a) eum puer dilectum[*](dilectu F1a) admodum, parensque[*](pauensque d2ova.H) serpentis naturam et magnitudinem metuens in solitudines tulerat, in quibus circumvento latronum insidiis agnitoque[*](insigniis aclitoque F1) voce subvenit. nam quae de infantibus ferarum lacte nutritis[*](nutricis F1a), cum essent expositi , produntur, sicut de conditoribus nostris a lupa, magnitudin i[*](magnitudini v. -dine ll) fatorum[*](fatorum F2d2E2v. ferarum r) accepta fieri[*](ferri v. sed cfr. nota ad XXVIII 10) aequius quam ferarum naturae arbitror.

[*](Sol. 17, 5. (14–18) Sol. 17, 8. 9.— (15) Ar. IX 6, 61212. Th. C VI 5, 2. Ael. V 40. Plut. SA 24. Antig. Car. 31 (37). cfr. Pl. XXI 39.—) Panthera et tigris macularum[*](maculorum F1R) varietate prope solae bestiarum spectantur, ceteris unus ac[*](et (pro ac) o) suus[*](suis F1) cuique[*](cui'que F2va.S) generi[*](genere F1.-ris ova.S) color est, leonum[*](leon///F1. -ne R.-nem d1) tantum in Syria[*](suria F.-ra a) niger. pantheris in candido breves macularum oculi. ferunt odore[*](odore (Budaeus) C e Sol. colore (-lere R) ll.ov. cfr. Ar.) earum mire sollicitari quadripedes cunctas, sed capitis torvitate[*](toruitate F2E2oR(?)v.-ates E1.-ui tale F1.-les a) terreri[*](////rreri F1. urgeri R1a) ; quam ob rem occultato eo reliqua dulcedine invitatas corripiunt . sunt qui tradant in armo iis[*](his FaD) similem lunae esse maculam crescentem in orbem[*](orbē seq. ego. -bē set a.-bes (-bis FR1) et rv. cfr. § 215 et II 42) seque cavantem[*](cauentem R1. curuantem D) pari modo[*](modo cornua F2d2E2v). [*](Sol. 17, 11.)nunc varias et pardos, qua[*](que a. qui R2va.S. quos R3) mares sunt, appellant in eo omni genere, creberrimo in Africa Syriaque. quidam ab his

pantheras candore solo[*](soli F1a) discernunt[*](discernunt F2E2v. -cef nunc r), nec adhuc aliam differentiam inveni.

Senatus consultum fuit vetus, ne liceret Africanas in Italiam advehere. contra hoc[*](hoc Bas. hof ll. haec v) tulit ad populum Cn. Aufidius tribunus plebis permisitque circensium gratia[*](gratiā F1R) inportare . primus autem Scaurus aedilitate[*](in aedilitate Frobeen p. 74) sua varias CL universas misit, dein Pompeius Magnus CCCCX, Divus Augustus CCCCXX[*](CCCCX F2d2E2v. //////X F1. au.X. DR1. aut.X. E1a. auxit R2). idem Q. Tuberone Paulo Fabio Maximo cos. IIII non. Mai. theatri Marcelli dedicatione[*](dedicatio F1Ra) tigrim primus omnium Romae ostendit in cavea mansuefactam[*](mansuefactam (-tasF) ll.v(S). -tum Dal.(J) errore), Divus vero Claudius simul IIII.

[*](Sol. 17, 4–6.— Mela III 43. (Phil. VA II 14).—)Tigrim[*](tigrum o) Hyrcani et Indi ferunt[*](ferum o), animal velocitatis tremendae[*](dist. H) et maxime cognitae[*](maxima cognita F1Ra), dum capitur totus eius[*](enim (pro eius) G) fetus , qui semper numerosus est. ab insidiante rapitur equo quam maxime pernici atque in recentes[*](recentem va.H) subinde transfertur[*](transfertur ov(J). -runtur ll.S). at ubi[*](uero (pro ubi) o) vacuum cubile reperit feta— maribus enim[*](mariū (om. enim) a) subolis[*](sub- ulis F1R1a. sobolis ova.S) cura non est —, fertur praeceps odore vestigans. raptor adpropinquante fremitu abicit unum ex catulis; tollit[*](tollit om.a) illa morsu[*](morso F1R) et pondere etiam ocior acta remeat[*](Remeat F2E2oR(?)v. remet E1. re//// F1. met a. remittit dTP) iterumque consequitur ac subinde, donec in navem[*](nauim R(?)ozH) regresso inrita feritas saevit in litore.

[*](Sol. 49, 9.— Ar. II 1, 499a 14.)[*]((1) Ar. 501a 14; P III 14, 674a32. cfr. PI. XI 164.— (2) Diod. III 45, 4 (ex Agath.).) Camelos inter armenta pascit oriens, quarum[*](quorum ova.H) duo genera, Bactriae et Arabiae[*](bactrium et colo- nium et arabie a) ; differunt, quod illae[*](ille Fa. illao. illi va.H) bina habent tubera[*](ubera F1a) in dorso, hae[*](hi ova.H) singula[*](singula// Fov.-lae R.-le a) et[*](et om. H2) sub[*](sub ll.ozH. in v) pectore alterum,

cui incumbant. dentium superiore[*](superiori ad) ordine, ut boves[*](bobes F1R), carent in[*](in om.F1)[*](sexu a) utroque genere. omnes autem iumentorum ministeriis[*](mini- steriis (Salm.) H e Sol. in his (iis v) terris ll. v) dorso funguntur[*](fuguntur F1. fig- a) atque etiam equitatus[*](equitatuf F2D. -tum (ortumi ex -tuuf) r. -tu d2Tzv(H). -tantur G) in proeliis.[*](cfr. Ar. IX 50, 632a 30. - Sol. 49, 9–11.— Ar. VI 18,571b25. VIII 8, 595b 31. 9, 596a9. VI 26, 578a 12. Ael. IV 55.— Ar. VIII 22, 604a 10. IX 50, 632a 27 sq. Ael. ib.) velocitas ut[*](ut ego n. luc. p. 76. om.a. in DF1RTE1. inter F2E2v. infra D) equo[*](equo ego. equos RE2v. -uis T. aequos DF. -uis E1. om.a) , sed sua[*](suae utque F1Ra) cuique mensura sicuti vires. nec ultra adsuetum procedit spatium nec plus instituto onere recipit. odium adversus equos gerunt naturale. sitim[*](sibimet F2. sitim o) et quadriduo [*](ui- uendi F)tolerant inplenturque, cum bibendi occasio est, et in praeteritum et in futurum, obturbata proculcatione prius[*](prius E2d2v. primus r) aqua: aliter potu non gaudent. vivunt quinquagenis annis, quaedam et centenis. utrimque[*](utrimque (= in utroque sexu) ego. utcumque ll. B. utru- v. cfr. § 163) rabiem et ipsae sentiunt. castrandi genus etiam feminas, quae bello praeparentur[*](praeparentu F. -rantur a), inventum est: fortiores ita fiunt coitu[*](coi tunc gato F1) negato.

[*](Sol. 30, 19.— Artemid..ap. Strab. XVI 775. Agath. m. Erythr. 72 (GGm I p. 159). Diod. II 51, 1. Varro LL V 100. Hor. ep. II 1, 195. Dio XLIII 23.) Harum[*](ho- rum ava.H) aliqua similitudo[*](similitudo F2E2v. -mili r) in duo transfertur animalia . Nabun[*](nabun RdaoH. -una rv. nabim B) Aethiopes vocant collo similem equo, pedibus et cruribus bovi, camelo capite, albis maculis rutilum[*](rutulum F2) colorem [*](colore a) distinguentibus, unde appellata camelopardalis, dictatoris Caesaris circensibus ludis primum visa Romae. ex eo subinde cernitur, aspectu magis quam feritate conspicua, quare[*](quare) etiam ovis[*](ouis av. oui r) ferae[*](fere Fa) nomen invenit[*](inuenit om.o).

[*](Agath. ib. 75. Strabo XVI 775. Diod. III 35, 6. Ael. XVII 8. Sol. 30, 20.) Pompei Magni primum ludi ostenderunt chama [*](chaū F2superscr.E2ova.H), quem Galli[*](calli F1aova. B)[*](raphium va.H) rufium vocabant, effigie lupi, pardorum maculis. iidem ex Aethiopia quas vocant κήπους,[*](κήπουςH e Diod. caepus R. -phus F. cephus DE1dTJ. -phiis a. -phos E2o (Sol.) v (D)) quarum pedes posteriores pedibus humanis et cruribus, priores manibus fuere similes. hoc animal postea Roma non vidit.