Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

[*](ib. I 8, 12.— Messala Ruf. r. 3 Pet.) Aviola[*](Auiola//// F.-lare ad) consularis in rogo revixit et, quoniam subveniri[*](subuenire F1a) non potuerat praevalente flamma, vivus crematus est. similis causa in L. Lamia praetorio viro traditur. nam C. Aelium[*](C. Aelium G. cael- ll.v) Tuberonem praetura[*](praetore F1.-orē ad) functum a rogo relatum Messala[*](Messala, Rufus va.G(H). cfr. Brunn p. 13) Rufus et plerique tradunt. haec est condicio mortalium. ad has et eius modi occasiones fortunae gignimur [*](gignuntur o) , uti[*](uti o(R?)v. ut rD) de homine ne morti[*](morti F2R2d2E2B. forte r. forte morti ov) quidem debeat credi.[*](Apollon. hist. mir. 3. Tertull. de an. 44. (Plut. daem. Socr. 22, 592.) - (21) Herod. IV 14. 15. Apollon. ib. 2.) reperimus [*](reperimus ov(J).De anima rep- (invectum e marg.) ll. S) inter exempla Hermotimi[*](Hermotimi G. -otini F2v.-oti (-oci a) r.-oni o) Clazomenii[*](glazomini o. da omnē a) animam relicto corpore errare solitam vagamque e longinquo multa adnuntiare [*](nuntiare o) , quae nisi a praesente[*](praesenti ava.H) nosci non possent[*](possint F.-ssunt ado), corpore interim semianimi, donec cremato eo inimici[*](inimico F1a) , qui Cantharidae vocabantur, remeanti animae veluti vaginam[*](ueluti uaginam F2R2E2v. uelut imagi- nem r) ademerint; Aristeae[*](Aristeae G2cum P (H). -taeae z.-tee Tao.-thę F2. -thea/// F1.-ti R2in ras. -taei v(L)) etiam visam evolantem[*](euolare o) ex ore in Proconneso corvi

effigie, magna quae[*](magna quae B. que (quae v. del. J) magna ll.v) sequitur[*](sequitur E2B. quaeritur (quer- Ra)rv(S). quaesita cura J) hanc[*](hāc ego. hac (ac R1)ll.D. ac J. del. v) fabulositate.[*](Phlegon ap. Diog. La. I 10, 2. 4. Paus. 114, 4. Apol- lon. hist. mir. 1. Theopomp. fr. 69. Timae. fr. 45 Mü. Pl. supra § 154.— (10) Heracl. ap. Diog. La. prooem. 12.) quam equidem et in Gnosio[*](ignosio F1a.-ius (om.et) o) Epimenide[*](Aepimenide/// F. (Epimenides o)) simili modo accipio, puerum aestu[*](aestu/// F.-tu// diei R2S) et itinere[*](& it////ire F1. exit in fe a) fessum in specu septem et quinquaginta dormisse annis, rerum faciem mutationemque mirantem velut postero die experrectum, hinc pari numero dierum senio ingruente[*](ingruentē Fa) , ut tamen in septimum et quinquagesimum atque centesimum vitae duraret annum. feminarum sexus huic malo videtur maxime opportunus conversione volvae, quae si corrigatur, spiritus restituitur, huc[*](huc v. hoc ll) pertinet nobile illud[*](illud om.Rd(?)H) apud Graecos volumen Heraclidis septem diebus feminae exanimis ad vitam revocatae.[*](Varro ant. r. hum. I fr. 10 Mirsch.) Varro quoque auctor est XXviro[*](XXuiro se agros (P)H. -ros eagro R1E2 -ros aegro FE1.-ros egro r.-ris (praem.e) agros ozv) se agros dividente[*](diuidente (ti uide- a) ll.(P)H. -tem oz.-tibus v) Capuae[*](capiae F1a) quendam, qui efferretur[*](efferetur F.-rtur a) foro[*](foro ll.oH. feretro v. toro Ammon), domum remeasse pedibus. hoc idem Aquini accidisse. Romae quoque Corfidium[*](corfidi ut Rad) , materterae suae maritum, funere locato revixisse et locatorem funeris ab eo elatum[*](latum F1a).[*](cfr. Gran. Licin. XXVIII p. 7 Flemisch.) adicit[*](adiecit ova.G) miracula[*](miraculum quod totum o) , quae tota indicasse conveniat: e[*](e F2v.om.r) duobus fratribus equestris ordinis Corfidiis[*](Corfidio va.D. (Corti- ciis Gran. Lic.)) maiori[*](maioris Ra) accidisse ut videretur expirasse, apertoque testamento recitatum heredem minorem funeri[*](fueritR1d. fuisse F1a. fratrē R2) institisse[*](instituisse R2va.C) ; interim eum, qui videbatur exstinctus, plaudendo concivisse[*](conuicisse F2. concinisse z.-nuisse va.G) ministeria et narrasse a fratre[*](naffa fe a F1. naffuf rea a) se venisse

, commendatam sibi filiam ab eo, demonstratum praeterea quo in loco defodisset aurum nullo conscio, et rogasse ut iis funebribus, quae comparasset, efferretur[*](efferetur Fa) . hoc eo narrante fratris[*](fratres Fa) domestici propere adnuntiavere exanimatum illum, et aurum ubi dixerat repertum est. plena praeterea vita est his vaticiniis, sed non conferenda[*](non credendum o), cum saepius falsa sint, sicut ingenti exemplo docebimus. bello Siculo Gabienus Caesaris classium[*](classiom R1.-iarius C) fortissimus, captus a Sexto Pompeio, iussu eius incisa cervice et vix cohaerente, iacuit in litore toto[*](tota adova.H) die[*](dei//n F) . deinde, cum[*](cum gemitu R(?)va.D) advesperavisset, gemitu precibusque congregata multitudine petiit[*](petit Fa) uti[*](ut R2oSJ) Pompeius ad se veniret aut aliquem ex arcanis[*](archanis ao. caris (vel charis) va.H) mitteret; se enim ab inferis remissum habere[*](haberent (-re/// F1) que F1a.-retque quod dva.G) quae nuntiaret. misit plures Pompeius ex amicis, quibus Gabienus[*](gabienus ov. graui- FR. graui- a) dixit[*](dixit om. G) inferis dis placere Pompei causas et partes pias; proinde eventum futurum quem optaret: hoc se nuntiare[*](se nuntiare ov(J). renu- RdTS. nu- Fa) iussum; argumentum fore veritatis quod peractis mandatis protinus expiraturus esset. idque[*](idque ita ov. itaque ita ll) ita evenit[*](uenit F) . post sepulturam quoque visorum exempla sunt, nisi quod naturae opera[*](operā Fa), non prodigia, consectamur.

[*](Verrius fr. 2 Egger.— (24) Val. IX 12 ext. 5. Dio- dor. XIII 103, 4. XV 74, 2(2) Gell. III 15, 4. (Liv. XXII 17, 13. Val. M. IX 2, 2.) —(3) Diog. La. II 10, 7.) In primis autem miraculo sunt summaque[*](summaque ego. atque E2o(R?) v(D). Adquē r. at qua J) frequentia[*](frequentia ll.v(S). -ter E2ozD.-ti C.-ti iam vel -tes iam coni.B) mortes[*](mortis Fava.B(D)) repentinae — hoc[*](haec Verc.) est summa vitae felicitas —, quas esse naturales docebimus[*](doceuimus R. docoepi- F1) . plurimas prodidit Verrius, nos cum dilectu[*](dilectu Fa. del- r(?)ov. dilectū (om.cum) d) modum servabimus[*](seruabimus v. -auimus ll. -amus oz). gaudio obiere praeter Chilonem, de quo diximus, Sophocles et Dionysius[*](119)

Siciliae[*](Siciliae om.d1J coll. § 110) tyrannus, uterque accepto tragicae victoriae nuntio, mater illa[*](ille R1. pugna illa va.S) Cannensi[*](annensi F1R1a. cannensis R2) filio incolume[*](incolume uiso E2ad.-mi niso v. -mine (-mne E1) uiso DF1RE1.-mi reuiso F2D.cfr.Beck Plin. gramm. p.12. Brambach orthogr. p.160) viso contra nuntium falsum; pudore Diodorus sapientiae dialecticae[*](dilecticae F.-ti te a) professor, lusoria quaestione non protinus ab[*](ab J. ad ll.v(D)) interrogatione[*](interrogationem R2SD. -ones F2E2v) Stilponis[*](Stilponis H. stilbo- ll.v) dissoluta.[*]((9) Tac. H III 37. Plut. Caes. 58. Macrob. II 2, 13. 3, 6.) nullis evidentibus causis obiere, dum calciantur matutino, duo Caesares, praetor et praetura perfunctus dictatoris Caesaris pater—hic Pisis[*](hippisis F1Ra) exanimatus est[*](est om.R(?)v.dist. ego) , ille Romae —, Q. Fabius Maximus in consulatu suo pridie kal. Ian[*](Ivn???. F2) ., in cuius locum C. Rebilus[*](Rebilus (C.praem.Scum P) G. orbilius D1F. or///b- R. orab- D2Eaz. more illius d. M. Orellius v) paucissimarum horarum consulatum petiit[*](petit Fa) , item C. Volcatius Gurges[*](Gurges v. -gus (cur- a) ll) senator[*](senator om.F1a), omnes adeo sani atque tempestivi, ut de progrediendo cogitarent, Q. Aemilius Lepidus iam egrediens incusso pollice limini cubiculi[*](cubiculo F1a.-bili o) , C. Aufustius egressus, cum[*](cum egressus ova.G)[*](cum om.a) in senatum iret, offenso pede in comitio.[*]((18. 19) Val. M. IX 12, 3.) legatus quoque, qui Rhodiorum causam in senatu magna cum admiratione oraverat[*](orauerat F2R (?)v. ////uerat F1. conaue- D. continaue-E1. contionaue-E2aoz) , in limine curiae protinus expiravit progredi volens, Cn. Baebius[*](bebius Radva.D)Tamphilus[*](Tamphilus H. pam- (-pilus R.-phius E1)ll.v) , praetura et ipse functus, cum a puero quaesisset horas, Aulus Pompeius in Capitolio, cum deos salutasset, M'. uventius Thalna[*](Talua C) consul, cum[*](dum S) sacrificaret[*](sacrificaret v(J). -cat ll.S) , C. Servilius Pansa, cum staret in foro ad tabernam hora diei[*](diei v. diei ad ll.z) secunda[*](secunda Dv. -dam rz) in P.[*](P. Pansam va.S p.64, 1 bebius Rva.D. baeuius F. beui- a) fratrem

innixus, Baebius iudex, dum[*](dum ll.v(S). cum L) vadimonium[*](uadimonium F2R(?)v. b////i///onium F1. babiloniū a.-lonium uadimonium z) differri[*](deferri a. defferre F2) iubet, M. Terentius Corax, dum tabellas scribit in foro. nec non et proximo anno, dum consular viro in aurem dicit, eques Romanus ante Apollinem eboreum qui est in foro Augusti, super omnes C. lulius medicus, dum inunguit, specillum per oculum trahens, A.[*](A. v(D). Aulus zH. am E. iam D2Fa. iū R.om.D1. iam L G) Manlius Torquatus consularis, cum[*](dum a) in cena[*](caenā F) placentam adpeteret, L. Tuccius[*](Tuccius H. tune cius DEa.-ntius F. -nctius z. t. tutius R. Dutius v. Durius C) medicus[*](medicus Valla ll.v (S). med- Sullae D. Valla med- G) Valla, dum mulsi potionem haurit, Appius Saufeius[*](saupeius F1a. sacip- R), e[*](eom.F1. a va.S) balineo[*](ualineo/// F1.-neos ad) reversus cum mulsum bibisset ovumque sorberet, P. Quintius Scapula, cum apud Aquilium Gallum cenaret, Decimus Saufeius scriba, cum domi suae pranderet.[*]((11. 12) Val. M. IX 12,8.) Cornelius Gallus praetorius et T[*](T. C(S)e Val.V. (quinque a. u F2oz)ll. Q. v(H)). Hetereius[*](Hetereius Halm ad Val. Eter- D. hectierius R. heterius dT. etherius Da. aethe- F1C.) eques Romanus in venere obiere[*](obire F1a) et, quos nostra adnotavit aetas[*](aete- F2. ethrius Eoz. Haterius H), duo equestris ordinis in eodem pantomimo [*](panto- Mimū F1.-imu R1.-im ō R2) Mystico[*](mistico a. yst- F. hist- R2. -stao R1. mythico va.S) , tum forma praecellente. operosissima[*](opperissima F1. ope- a. (an optatissi- ma?)) tamen securitas mortis in M. Ofilio Hilaro ab antiquis traditur. comoediarum histrio[*](histrio is H (et dist.) -ione. Is G. -ione v.-ius z. istrio is F2.-riis F1R.-rius a) is, cum populo admodum placuisset natali die suo conviviumque haberet, edita[*](enita DF1E1a1) cena calidam potionem in pultario[*](pul- tuario R) poposcit simulque personam eius diei acceptam intuens coronam e[*](e om.F1Ra)capite suo in[*](in ea F.om.a) eam transtulit, tali[*](in eo (pro tali) a) habitu rigens[*](gens R) nullo sentiente, done adcubantium[*](adaccubantium a. accu- va.Brot.) proximus tepescere[*](te po- scere (-stere R1) R. //epo- F1. to po- a) potionem admoneret.

[*]((2) Sen. de benef. III 24. Suet. Nero 2.—)Haec felicia exempla, at contra miseriarum[*](miserorum D.an miserarum (sc. mortium)?) innumera: L. Domitius clarissimae gentis apud Massiliam victus, Corfinii [*](finii F2v. cor/////F1. cornifi DR1.-fici R2Ea) captus ab eodem Caesare, veneno poto propter taedium vitae, postquam biberat[*](uiderat F1a), omni opere[*](opere F1Eazv(H). ope F2RG(S)) ut viveret adnisus est. invenitur in actis, Felice russei[*](russei Rav(S).-ssaei F2.-saei F1.-ssati B. -ssato G) auriga elato, in rogum eius[*](acus a. ac///s F1) unum e faventibus iecisse se[*](sese R(?) va.D) , frivolum dictu, ne hoc gloriae [*](aurigis (pro artificis) D. sed cfr. VIII 160) artificis daretur, adversis studiis copia[*](copi ac Dorū F1.-ia horū a) odorum corruptum criminantibus. cum ante non multo M. Lepidus[*](Lepidus (F3) v. om.ll) nobilissimae stirpis, quem diverti[*](diuerti ll.zD. diuortii G2cum P (H). euenti v(L)) anxietate diximus mortuum, flam-[*](122) mae vi e[*](uiae F1. uiac a roge (-gi a) iectus recordi F1a) rogo eiectus recondi propter ardorem non potuisset[*](potuisset d2v. -sse ll) , iuxta sarmentis aliis nudus crematus est.

[*](Cic. de leg. II 56.—) Ipsum cremare[*](Cre- mari corpora o) apud Romanos non fuit veteris instituti: terra condebantur. at postquam[*](postquam ov. post ll) longinquis bellis obrutos erui cognovere, tune institutum, et tamen multae[*](multe friae F1.-tifarie adva.G) familiae priscos servavere ritus, sicut in Cornelia nemo ante Sullam dictatorem traditur crematus[*](et crematur a. //// cremat' F. esse (ee) cre- va.G), idque voluisse veritum talionem eruto[*](eruto R(?)v. obr- r. ab eruto coni.H) C. Mari cadavere. [sepultus vero[*](uero om.va.H. autem o) intellegatur[*](intellegitur F2E2ova.S(D))[*](uncos posui cum P.cfr.luc.p.52)quoquo modo conditus, humatus vero humo contectus].

[*]((19–21) Sen. ep. 54, 4.) Post sepulturam vanae[*](uanae D. uariae RdTH. ariae DF1E1a. aliae F2E2o. aliae atque aliae v) manium ambages. omnibus a supremo[*](supremo ego luc. p. 57. -ma ll.ovaD) die eadem quae ante primum, nec magis a[*](a om.o) morte sensus ullus aut corpori aut animae quam ante natalem

. eadem enim vanitas[*](unitas o) in futurum etiam se propagat et in mortis quoque tempora[*](tempore oz) ipsa[*](ipsa E2ov(D). om.rzS) sibi vitam[*](uitam R(?)C(J).-ta rozv(S)) mentitur, alias inmortalitatem animae, alias transfigurationem, alias sensum inferis[*](interis F1.-rris a) dando et manes colendo deumque faciendo qui iam etiam homo esse desierit, ceu vero ullo modo spirandi ratio[*](ratio homini a ceteris va.S) ceteris animalibus distet aut non diuturniora in vita multa[*](multa in uita o) reperiantur, quibus nemo similem divinat inmortalitatem. quod autem corpus animae per se? quae materia? ubi cogitatio illi? quo modo visus, auditus aut qui tangit[*](quid agit F2G)? quis usus[*](qui usus va.S) exiis[*](ex iis (sc. tribus sensibus) ego. eius ll.v. de dict. cfr. XXIX 58) aut quod sine iis[*](sine his (in eis F2) ll.v) bonum? quae deinde sedes quantave[*](an uel?) multitude tot saeculis animarum velut umbrarum? puerilium ista[*](ista F2R(?)v. sta DF1. stat Ead) delenimentorum[*](elenimentorum Ea. elem- dT. delinim- (P)H. deliram- R2v(SD).at cfr. §190 ista dulcedo. (aliter II 17)) avidaeque[*](auidięque F2) numquam desinere mortalitatis commenta sunt. similis et de adservandis corporibus hominum ac revivescendi[*](reuiuescendi RBrot. reuiuis- rv(S). cfr.IX 132) promisso[*](promissa oG.-ssa a v(J)) Democriti[*](Democriti ego luc. p. 68. -to ll.ova.D) vanitas, qui non revixit ipse[*](ipse om.o). quae, malum[*](quod malum R2), ista[*](sta F1. stat d. ipsa va.B) dementia est iterari vitam morte[*](mortem Rda.-tem- que zva.B)? quaeve genitis[*](quaeue (quae v)genitis F2(v)G. quaeue gentis E2. -nti RdEa. quae ueginti DF1) quies umquam, si in sublimi[*](sublimi v.-me ll.z) sensus animae manet, inter inferos umbrae? perdit profecto ista dulcedo credulitasque praecipuum naturae bonum, mortem, ac duplicat obituri[*](obituri G2cum P(S). -tus si E2v(L). -tu si roz) dolorem[*](dolere va.G(L)) etiam post futuri aestimatione[*](aestimationē Roa.-ne euenit E2va.G(L). -nem inuenit o). etenim si dulce vivere est[*](est om.dova.H), cui potest[*](ac F2) esse vixisse? at quanto facilius certiusque[*](tertiusque F1Ra) sibi quemque credere, specimen[*](specimen ll.oS. ac spec- v(J). cfr. Müller stil.p.44) securitatis antegenitali sumere experimento !

[*]((4) Sol. 52, 5.— (5) Verg. G I 147.—) Consentaneum videtur, priusquam digrediamur a natura hominum, indicare quae cuiusque inventa[*](inuenta ll.Bas. scientia inuenta ozv) sint. emere[*](aut (pro ac) R) ac vendere Mercurius[*](Mercurius emere J), vindemiare[*](Mercurius, uindemiare ego. om. ll.ov. cfr. Osann philol. VII p. 394. U 166) instituit Liber pater[*](pater uindemiare J)[*](illud o) ; idem diadema, regium insigne, et triumphum invenit; Ceres frumenta, cum antea glande vescerentur, eadem molere et conficere in Attica, ut alii[*](ut alii & ego. ut ali (Bernays)D. aut alia R1. uia- lia DF1E1a. et alia R2E2oH. italia F2v), et in[*](in ll.oH. et v) Sicilia, ob id dea iudicata . eadem prima leges dedit, ut alii[*](ui alii F1. uia in a) putavere, Rhadamanthus [*](rhadāmathis F1. rhadmantis a).

[*](Gell. fr. 2 Pet. Hygin. fab. 277. (Cassiod. Var. VIII 12, 5). Clem. Al. strom. I 16 p. 306. Herod. V 58. Tac. A XI 14. Isid. I 3, 6. (15) Ar. fr. 501 Rose.)Litteras semper arbitror Assyrias[*](assyrias F2dE2ov(J).-ras D2F1.-nas D1.-riis RS(D). arsypas E1.-sipas a) fuisse, sed alii apud Aegyptios[*](aegyptos F1) a Mercurio, ut[*](emercari ut F1a. ut mercurius et o) Gellius, alii apud Syros repertas volunt, utrique[*](utrique dT. uirique (uiri F1)DFR1E1a. utique E2ov. easque R2) in Graeciam attulisse[*](attulisse ll.ozv(H). int- G(SJ)) e Phoenice Cadmum sedecim numero, quibus Troiano bello Palameden adiecisse quattuor hac figura ζυφχ[*](ζυφχego.νυφχll.θξφχv.ηψφχJ.ζψφχD), totidem post eum Simoniden melicum[*](melicum R2B. medi- rozv)ψξωθ[*](ψξωθego.ψξοθR.σξσθD.υξθεFE.υζθεo.συ:ζ:θεa.υζκοv.ζηψωB.υζοθJ.υξωθD), quarum omnium vis in nostris recognoscitur . Aristoteles decem et[*](et om.F1a) octo priscas fuisse[*](post fuisse add.α—φ (om.ηθξ) va.D) et duas ab Epicharmo[*](aepitharmo F1. depipha- a) additas χζ[*](χζF2. om. r.θχv.ψζD) quam a Palamede[*](palamade F. pilamede a) mavult[*](mauolt F2S.-olit F1R1a. maluit d).[*]((1. 3) Beros. fr. 22 Mü. Cic. div. I 36. II 97. (5) Sol. 2, 7.—) Anticlides in Aegypto invenisse quendam nomine Menen[*](Menen (U 167)J. menon (min- F1) ll.Brot.(D). -ona v) tradit, XV annorum[*](annis va.S) ante Phoronea[*](phoronia F1a.-neum va.S.(cfr.p.68,12)), antiquissimum Graeciae regem,

idque monumentis adprobare conatur. e diverso Epigenes apud Babylonios D???CCXX annorum observationes siderum coctilibus[*](coctis a) laterculis inscriptas docet, gravis auctor in primis ; qui minimum, Berosus[*](Berosus v. Ver- ll) et Critodemus, CCCCXC[*](CCCCLXXX va.H) . ex quo apparet[*](apparet R2v. -reret r) aeternus[*](aeternū///.. usū/// F2H Brot.) litterarum usus. in Latium eas[*](eas attulerunt F2R2ov. erat tul- r) attulerunt Pelasgi.

[*]((7. 8) cfr. Pans. I 28, 3.— (9) Gellius fr. 4 Pet.— (10. 11) Strabo IX 397. cfr. Isid. XV 1, 44.)Laterarias ac[*](ac om.ozva.G) domus[*](domus ego. -mos F2v(D). -mum (ortum ex -muuf) rozS) constituerunt primi[*](primum Eurialdus o) Euryalus et Hyperbius fratres Athenis; antea specus erant pro domibus. Gellio Toxius[*](Taxius o. Doxius va.S) Caeli filius lutei .aedificii inventor placet, exemplo sumpto ab hirundinum nidis[*](nido ao. uidit:F1) . oppidum[*](an oppidum primum?) Cecrops a se appellavit Cecropiam, quae nunc est[*](est arx (art E2)F2E2v(D). eitthara a. eythar DF1. euthar E1. est//// R. est ozS) arx Athenis[*](athene oz) . aliqui Argos a Phoroneo rege ante conditum[*](con-itā F2) volunt, quidam et Sicyonem, Aegyptii vero multo ante apud ipsos Diospolin[*](diospolim aSJ. diopolin F1) . [*]((17) Clem. Al. strom. I 16 p. 307.— (19) Ar. fr. 479 Rose. Strabo VIII 372 ext.(1) Firm. Mat. prof. rel. err. 16, 1 Halm.— Hyg. fab. 274. (2) cfr. Ov. M VI 6 sq.— (3) Hom. H 20. Ov. fast. III 824.— (5) cfr. Pl XXX 5. Aeschyl. Pers. 316.— (6) Hyg. fab. 138. 274. cfr. Pl. XXV 32. XXX 7.)tegulas invenit Cinyra[*](cinira Fo. cynera a) , Agriopae[*](Agriopae v. -ryope F2. agricole (-ryc- DF1)roz) filius, et metalla aeris, utrumque in insula Cypro, item forcipem, martulum[*](marculum va.H) , vectem, incudem; puteos Danaus ex Aegypto advectus in Graeciam qua[*](qua B. quae ll.v(C)) vocabatur Argos[*](argus F1Ra. -gi va.B. agus F2) Dipsion; lapicidinas[*](lapicidinas dTv(L). lapidicinas ll.oC) Cadmus Thebis aut[*](aut -Phoenice om.o), ut Theophrastus[*](aut tutthaeophrastus F1. atheophra- sius a. archeo- zva.B), in Phoenice; Thrason[*](trason Rova.C) muros; turres[*](turrae F1. -rrē a), ut[*](ut- Theophrastus om.o) Aristoteles, Cyclopes[*](cyclopis a. cicl- F1) , Tirynthii[*](Tirynthii G.typinthii DF.-phintii a.-thii E. tipintii Rd. Phoenices v) , ut Theophrastus

; Aegyptii textilia[*](textilia ov. qui ext- ll) , inficere[*](inficere B. infec. ll.ozv) lanas Sardibus Lydi, fusos in lanificio Closter, filius Arachnae[*](aracnę a.-chne R.-chnes C. -gne o), linum[*](linum - 3 arachneom.a) et retia Arachne, fulloniam artem Nicias Megarensis, sutrinam[*](sutrinam Tychius H ex Hom.et O v. -inan (-inā F2) tibus ll. -inam v. sutoriam o) Tychius Boeotius[*](beotius a. boet- ova.H) . medicinal Aegyptii apud ipsos volunt repertam, alii per Arabum, Babylonis[*](babilonis aoVen. (corrupt. put. S)) et Apollinis filium, herbariam et medicamentariam a Chirone[*](chirono F1. chyroneo a) , Saturni et Philyrae[*](phylire F.-llirae va.H. Philone o) filio. [*](Ar. fr. 602 Rose. (Clem. Al. l. l) - (9) Cassiod. Var. VII 5, 2.— Hesiod. fr. 14 Gōttl. cfr. Sopbocl. ap. Strab. X 473. Diod. V 64, 5. Clem. Al. 1. 1. (11) Hyg. fab. 274.— (12) Clem. Al. 1.1.— (13) Hyg. ib. (Cassiod. Var. IV 34, 3.) - (14) Gellius fr. 5 Pet.— (15) Hyg. ib. (Cassiod. Var. III 31, 4.))aes conflare et temperate Aristoteles Lydum[*](lidum ao. indum Hyg. Lyncum Knaack Herm. XVI p.587) Scythen[*](scythin a. scithin F1.-then F2.-tham o) monstrasse, Theophrastus[*](Thet partus a.//////f/////tus F1) Delam[*](delum a) Phrygem putant[*](putat va.S(J)), aerariam fabricam alii Chalybas, alii Cyclopas[*](altthalybas a. a//////haly- F1) , ferrum Hesiodus in Creta eos[*](creteos F1R. -theus a) qui vocati sunt Dactyli Idaei. argentum invenit Erichthonius[*](aericthonius F2. aeriftho-F1. ericto- ao) Atheniensis, ut alii, Aeacus[*](eacus a. Ceacus ova.G) ; auri metalla et flaturam[*](conflaturam va.S) Cadmus Phoenix[*](phoenis F1R. fenix o) ad Pangaeum montem, ut alii, Thoas[*](thos a2. Thaso Wilamowitz Herm. XVIp. 589)[*](et va.S) aut Aeacus[*](Aeacus (U ann. phil. LXXVVII p.489) D. aeaclis DF. eac- rv) in Panchaia[*](pancha iacuit F1a) aut Sol Oceani filius, cui Gellius medicinae quoque inventionem ex metallis[*](ex metallis D. et metellus R2. ex (et G) mellis ll.G. ex melle ozv(H)) assignat[*](assignat ozv. sig- ll.) . plumbum ex Cassitetride insula primus adportavit Midacritus[*](Mi-das Phryx Knaack l.l.) .

fabricam[*](ferrariam G2. ferream ll.v(H). cfr. VIII 222. XIII 128, de mendo ind. XXXIV (39)) ferrariam invenerunt[*](inuenerunt ll.Brot.(D).-re v(S)) Cyclopes,[*](1) Cassiod. Var. VII 5, 2. cfr. Critias ap. Athen. I 28c. Pl. XXXV 155.— (2) Ephorus ap. Strab. VII 303. Posidon. ap. Sen. ep. 90, 31.— Theophr. ap. schol. Pind. 01. 13, 27.— (4) cfr. Diod. IV 75, 6. Ov. M VIII 246. Hyg. fab. 274.— (6) cfr. Vitruv. IX 2 (1, 6).— Herod. VI 127. Strabo VIII 358. Gellius fr. 6 Pet.) figlinas Coroebus[*](corebus Fa. Ceramus Wilamowitz ind. lect. aest. Gotting. 1884) Atheniensis, in iis orbem Anarcharsis Scythes, ut alii, Hyperbius Corinthius. fabricam materiariam[*](materariam (mace- F2)Fa) Daedalus et in ea[*](eam o) serram, asciam[*](asciam ov. aftiam F2. arciam ad. artiam F1R1), perpendiculum, terebram, glutinum, ich- thyocollam[*](ichthyocollam (Ber.) Verc. lythoc- DF1E1.-coliam E2.-caliam F2. lithocollam (lito- a) adzv.-coliam o. (deRnon constat)); normam[*](norbam F1a) autem et libellam et tornum et clavem Theodorus Samius, mensuras et pondera Phidon[*](Phi- don—aut om.o) Argivus[*](argius RTS. afg- F1a) aut Palamedes[*](palamides F1a. palim- o), ut[*](aut F1a) maluit Gellius; ignem e silice Pyrodes[*](pirodes o. pro- a) Cilicis filius, eundem[*](et eundem o) adservare[*](ser-uare a) ferula[*](ferulam o. in ferula va.S) Prometheus;[*]((9) Dionys. perieg. 908.— (10. 11) Hyg. fab. 274 init.— (11) Diod. IV 81, 2. Cic. ND III 45. cfr. Pl. XIV 53.— (12) Serv. Geo. I 19. Hyg. fab. 277. Hesych. s. v.βουζύγης. (Auson. epist. 22, 2, 6).— § 200: (16) Ael. VH III 38.) vehiculum cum quattuor rotis Phryges[*](p///riges F1. pyri- a. phreges o), mercaturas Poeni, culturas[*](culturas ov. -ram ll.S) vitium et arborum Eumolpus Atheniensis, vinum aquae[*](aque F1o. aqua F2ava.S) misceri [*](an miscere?) Staphylus[*](staphilus Fava.Bas. -inus o) Sileni[*](si//eni F1. siteni Rd.-theni aova.G) filius, oleum et trapetas Aristaeus Atheniensis, idem mella; bovem et aratrum Buzyges[*](Buzyges G. biziges T. buxi- F2. biti- Ra. byti- E. byty- F1. bity- D. Briges v) Atheniensis , ut alii, Triptolemus;[*]((1) Hyg. fab. 274. cfr. Varro ap. Non. 163,20 M. Diod. V 8, 4 — (2) Apollod. bibl. II 2, 1, 2.—) regiam civitatem Aegyptii, popularem Attici post Theseum. tyrannus primus fuit Phalaris Agraganti[*](agarganti a. agrigenti F2va.S. -tinus o). servitium invenere[*](inherere F1Ra) Lacedaemonii. iudicium capitis in Areopago primum actum est.

Proelium Afri contra Aegyptios primi fecere fustibus, quos vocant phalangas. clupeos[*](clupaeos F. clyppeos a. clype- Rv. clipe- S) invenerunt Proetus et Acrisius[*](Acrisius Bas. acritus (atri- R1. caritus F2) ll.ov.cfr. Apollod.)[*](an aut (pro siue)?) inter se[*](inter re ad.-rrę F1) bellantes sive Chalcus[*](calchus FR.-cus a. Chalchus va.G.om.o) Athamantis filius,loricam Midias Messenius[*](messeniū F1.-niū ē a), galeam, gladium, hastam Lacedaemonii, ocreas et cristas Cares.[*]((11) cfr.Strabo III 167 ext.— Hyg. fab. 274. Diod. V 40, 1. Athen. IV 184.—) arcum et sagittam Scythen[*](scythem Fava.L(D). scithe o) Iovis filium, alii sagittas Persen Persei filium invenisse dicunt, lanceas Aetolos[*](Aetolos v. aetholios FRa), iaculum cum ammento[*](amento ova.S) Aetolum[*](etholum o) Martis filium, hastas velitares[*](uelitare F1) Tyrrenum[*](yrrenum F1R. yre- a.om.o), eundem[*](eundem ego. et J.om.ll.v) pilum[*](pylum F. pilumque va.H (et dist. seqq.)), Penthesileam [*](pentesileam ao.-tasyleā F2.-liā F1) Amazonem securim, Pisaeum[*](piseum Faova.H) venabula et in tormentis scorpionem, Cretas[*](cretes ao) catapultam, Syrophoenicas[*](Syros, Phoenicas va.Brot.) ballistam[*](bellorophontem Faova.C(D)) et fundam, aeneam[*](aeniā//// F) tubam Pisaeum Tyrreni[*](tireni R2.-rine , R1. Tyrrenum va.D), testudines Artemonem Clazomenium,[*]((12) Hom. θ 493. Verg. A II 264.— (13) Apol- lod. bibl. II 3, 2, 1.— (14) Verg. G III 115. Ov. M XII 452. Hyg. fab. 274.— (15) Palaephat. 1 (p. 270, 2 Westerm.) — (17) Verg. G III 113. Ael. VH III 38.— (18) Paus. II 20, 3.) equum (qui nunc aries appellatur) in muralibus machinis Epium ad Troiam, equo vehi Bellerophontem , frenos et strata[*](stratae F1.-te a) equorum Pelethronium[*](peletronium ll.ova.Bas.), pugnare ex equo Thessalos[*](thessalios o), qui Centauri appellati sunt, habitantes secundum Pelium monte. bigas prima[*](primtim ova.H) iunxit Phrygum[*](phrigum a. fri- o) natio, quadrigas Erichthonius[*](Erichthonius R (?)v. erictho- Fo.-tonius a.cfr. § 197) . ordinem exercitus, signi dationem, tesseras[*](thesseras a.om.o), vigilias Palamedes invenit Troiano bello,

specularum significationem eodem Sinon[*](fodem sinon (sion a) F1a) , inducias Lycaon[*](lychaon a. lich- FRo. Lycanor G), foedera Theseus.

[*]((5) cfr. Cic. div. I 88; ND II 7.— (6. 7) Tzetz. in Lycophr. v. 483.— (8) cfr. Pl. II 31.— Hyg. fab. 125 (p. 107, 5 Schm.).—) Auguria ex avibus Car, a[*](cara a F2. cara ex o. caras a va.B) quo Caria appellata; adiecit ex ceteris animalibus Orpheus, aruspicia[*](aruspicia D. -cam RdBrot. -cum ao.-cium v. aryspicā DF.-cum E) Delphus, ignispicia Amphiaraus[*](amphiaraus (amfi- F2) F2E2ov.-rus R2. om.r), extispicia[*](extispicia F2R2S, om.ro. auspicia v) avium[*](aut (pro auium) coni.P) Tiresias Thebanus, interpretationem ostentorum et somniorum Amphictyon. astrologiam Atlans Libyae filius, ut alii, Aegyptii, ut alii, Assyrii, sphaeram[*](sphaeram in ea v. speram in ea (e//// F1) F.-ame (-ammi R2) neā R. spira-mina z. seperamina a aom.o) in ea Milesius Anaximander, ventorum rationem Aeolus Hellenis filius.[*](Plut. mus. 3,1131.— Hyg. fab. 271. (10) Plut.mus. 5, 1132f. Athen. IV 184.— (12) Soph. ap. Pint. adv. Epic. 1093d. Clem. Al. strom. I 16 p. 307.— (13) Diod. III 59, 6. Apollod. bibl. II 4, 9, 1.— (14) Plut. mus. 30, 1141ac.— (17) ib. 18, 1137b. Clem. Al. l. l. p. 308.—(17. 18) Plut. mus. 5, 1133a)[*]((1) Nicol. Dam. fr. 115 Mü. cfr. Sol. 11,5.) musicam Amphiors, fistulam[*](fistulam Pan et (om.v) monaulum Mercurius ozva.G) et monaulum Pan Mercuri, obliquam tibiam Midas in Phrygia, geminas tibias Marsyas in eadem gente, Lydios modulos Amphion, Dorios Thamyras[*](Thamyris SJ coll.v.16) Thrax[*](trax Fa), Phrygios Marsyas Phryx, citharam Amphion, ut alii, Orpheus, ut alii, Linus. septem chordis[*](cordis Fa) primum[*](primum (an primus?)-primas F2S. om. rv) cecinit III ad IIII primas additis Terpander[*](terpandea F2a. tefp- F1), octavam Simonides addidit[*](addit R), nonam Timotheus. cithara[*](citharāF1Tas) sine voce cecinit Thamyris[*](thamiris Fa.-miaris T.-myras va. S. cfr. v. 12) primus, cum cantu Amphion, ut alii, Linus. citharoedica[*](cytharaedica F2.-ro aedica (edita a) F1a. cithara edita va.G) carmina conposuit Terpander. cum tibiis canere voce Troezenius Ardalus[*](Ardalus He Plut. dardanus ll.ov) instituit. saltationem armatam

Curetes docuere, pyrrichen[*](pyrrhicen Fva.H. -rricen a) Pyrrus, utramque in Creta. versum heroum[*](eroū R2. oreū R1. hor- Reū F1. heroicum ova.S) Pythio[*](pytio Fa. phitio o) oraculo debemus[*](habemus oz).[*]((4) Apul. flor. 15 p. 19 Kr. (cfr. Pl. V 112. Strabo 1 18).— (6) Hyg. fab. 14 (p. 48, 1 Schmidt).— (7) Diod. III 74, 4. V 64, 6.— (9) Ar. fr. 382 Rose.) de poematum origine magna quaestio[*](quaestio ll.ozD. -io est R(?)v); ante Troianum bellum probantur fuisse. prosam orationem condere Pherecydes[*](pherecides Faova C) Syrius instituit Cyri[*](tempore Cyri regis ozva.G) regis aetate, historiam Cadmus Milesius; ludos gymnicos[*](cymnicos Fa) in Arcadia Lycaon, funebres Acastus in Iolco,post eum Theseus in[*](in v.om.ll.H) Isthmo[*](Iolco v. Iolę R.-leo r) , Hercules Olympiae; athleticam Pittheus[*](Pittheus M Hertz. pitus (picus F2) ll.Pythus v)[*](dist. U ann. phil. LXXVIIp. 489) , pilam lusoriam Gyges[*]( cyges F1a. piges o) Lydus[*]( ludus F1RaBrot. lidius R2. ligius o. Lydius va.H); picturam Aegyptii[*]( aegyptiae F1Ra. in Aegypto (om. et) va.S) et in Graecia[*]( graetia F. grecie ad. Graecia uero va.S) Euchir[*](Euchir G. euchirrae (////hi- F1) F. uehirre Rda. Pyrrhus v) , Daedali cognatus, ut[*]( ut om.F1Ra) Aristoteli[*]( aristotelis F1a) placet, ut Theophrasto, Polygnotus Atheniensis.

[*]((11) Apollod. bibl. II 1, 4, 5. — (12) Strabo XVI 779. — (16) cfr. Pl. XIII 72.)Nave[*]( nauem ozva.G) primus in Graeciam ex Aegypto Danaus advenit[*]( adinuenit oz. aduexit va.G); antea ratibus navigabatur[*]( nauigatur F1a) inventis in[*]( in omF1Ra) mari Rubro inter insulas a rege Erythra. reperiuntur qui Mysos[*]( Mysos v. myssos F. missos Ra) et Troianos priores excogitasse in Hellesponto putent, cum transirent adversus Thracas. etiam nunc in Britannico oceano vitiles[*]( uitiles v. utiles F2RE2.-lis r) corio circumsutae fiunt, in Nilo ex papyro ac[*](& (pro ac) R(?)va.D) scirpo et harundine .[*]( Philosteph. fr. 29 Mü.— Heges. fr. 6 Mü. Phylarch. (fr. 39) ap. Harpocr. s. v.πάραλος.)[*]((1) Archem. fr. 5 Mü.— Damast. fr. 9 Mü. — (2) Thuc. I 13, 3.— (3) Ar. fr. 600 Rose. cfr. Clem. Al. strom. I 16 p. 307.) longa nave lasonem primum navigasse Philostephanus auctor est, Hegesias[*]( egesias Fva.H. -syas a) Parhalum[*]( paralum R(?)G) , Ctesias[*]( cetesias ad. caet- F)

Samiramin[*]( samiramin F2J. semi- H. /////mi F1. apanus miramin{myrrā R) Rad. Samyram, Saphanus Semiramin v), Archemachus[*]( arche achus F.-acus a.-emacus RBrot. Archimachus va.H) Aegaeonem, biremem Damastes[*]( damasthes (-th//// F1) FR.-sthhes a.-sthenes (dem- C) va.G) Erythraeos fecisse, triremem Thucydides Aminoclen Corinthium ,[*](Xenag. fr. 7 Mü.— Philostr. fr. 29 Mü.— (11) Steph. Byz. s. v. κέρκουρον.) quadriremem Aristoteles Carthaginienses, quinqueremem Mnesigiton[*](Mnesigiton H(et dist. seqq.). nesicthon FR.-ton ad. instituit Nesich- thon v) Salaminios[*](salaminius F1Rava.H), sex ordinum Xenagoras [*](zenagoras F2Dal. -aco- ras R.-azoras F1ava.G) Syracusios[*](syracusius Rava.H. -cosius F1), ab ea ad decemremem Mnesigiton[*](Mnesigiton H. -geton G. nesigiton ll.v. -geton C) Alexandrum Magnum, ad[*](ad ll.S. ferunt instituisse ad v) duodecim ordines Philostephanus Ptolemaeum Soterem, ad quindecim Demetrium Antigoni, ad XXX Ptolemaeum Philadelphum, ad XL Ptolemaeum Philopatorem, qui Tryphon cognominatus est. onerariam Hippus[*](hyppus (-ppos F2) F) Tyrius invenit, lembum Cyrenenses, cumbam[*](cymbam ova.D) Phoenices [*](phenices instituerunt o) , celetem[*](celocem va.H) Rhodii[*](Rho//// F1. roedi a) , cercyrum[*](cefcyrū R1. cercuron B. -ciram v) Cyprii.[*](Strabo XVI 757.— (12. 13) ib. IX 406.— (13) Paus. IX 11, 4.— (17) Strabo VII 303.)[*]((1) Apollod. bibl. I 9, 16, 7.— (1. 2) Thuc. I 4. Diod. V 78, 3.) siderum observationem in navigando Phoenices, remum Copae, latitudinem eius Plataeae[*](Plataeae R(?)B.-te Fav.-to o) , vela[*](ela a) Icarus, malum et antennam Daedalus[*](d&alus F1. dedalū F2a), hippegum[*](hyppegū F2.-eigū F1. hippagum TsG.om.o. hypagum B) Samii[*](///ami F1. dami Rda.om.o. Salaminii va.G) aut Pericles Atheniensis, tectas longas Thasii; antea ex prora tantum et puppi pugnabatur. rostra addidit[*](dist.P) Pisaeus[*](piseus F2va.H. pisceus F1ao) Tyrreni[*](Tyrreni v(D). tirr- o. thyr- a.-rraeni F. tyrrhe- nus (R?) G2cum P(H)), ancoram[*](anchoram aova.Bas.) Eupalamus[*](euphalamus Fa) , eandem[*](eadem F1a) bidentem Anacharsis, harpagones[*](harpagones F1a) et manus Pericles Atheniensis,

adminicula gubernandi Tiphys[*](Tiphys H. typhis F2v. tiphis o. typi F1a. tipl//// R) . classe[*](trasse R) princeps depugnavit Minos.— Animal occidit primus Hyperbius Martis filius, Prometheus bovem.—

[*]((5) cfr. supra § 192. Tac. A XI 14.— § 211: Varro II 11, 10.— (15) cfr. Gell. III 4.— Suet. Aug. 79 init.) Gentium consensus tacitus primus omnium 210 conspiravit, ut Ionum[*](ionem F1Ra.om.o) litteris uteretur[*](uterentur va.D).

veteres Graecas fuisse easdem paene quae nunc sint[*](sint ll.S. sunt G.om.v) Latinae, indicio erit Delphica[*](Delphica tabula va.S) antiqui aeris, quae est hodie in Palatio dono principum [*](uncos ego posui) , Minetrvae dicata [in bibliotheca] cum inscriptione tali: ναυσικρατης[*](ναυσικρατηςv.αδυσικρατνς (-αινςa) F2REa. dυσι- D. /////σι- F1)ανεθετο[*](ανεθετοll.(Turn.)Brot.J.τισαμενουv)ται διος[*](ταιδιοςego.τνδιοςR.ινδ- r.τηδιος (Turn.) Brot.J.αθηναιοςv)κοραι[*](κοραιG.κορνR.κορr.κορη(Turn.) Brot.J)ταν[*](τανWelcker. TUN DFR.τυνE.τινa.τηνBrot.καιG.om.v(H)J)δεκαταν[*](δεκαταν (AERA- R) ll.(Welcker)J.την(Turn.) Brot.ανεθηκενv(H),praem.αθηναιG)[*](deinde praeben ll: αδεξιοδa.νααεξιοδR.ηδδεξιοδDFE)[*](διονο οναεDFEa.ατονον οναεR.διὰ δέξιον αἰῶναBrot.αλεξιοδυνον ωναςJ.ἥδε δέξατο ἥδιον τήνδεTurn.ἁ δὲ δέξατ᾽ ἁδέϊ νόωWelcker mus. Rhen. 1826 p. 422.ἡ δ᾽ ʼεργάνη δέξαιτο διδόμενον τόδεBücheler ib. 1882 p. 337. <ταύταν>· ἁ δ᾽ ἄξιον ὦνον ὄνασεO Rossbach ib. 1902 p. 474) ..........

Sequens[*](secundus o) gentium consensus in tonsoribus fuit, sed Romanis tardior. in Italiam ex Sicilia venere post Romam conditam anno CCCCLIIII adducente P. Titinio[*](Titinio (H)S. Tici-v. tinnio a. thi- r.om.o) Mena[*](mena F2R(?)v. mae D. ///// F1. nec a. ne E), ut[*](ut om.F1a) auctor est Varro; antea[*](ante antonsi F1a. ante int- va.H) intonsi fuere. primus[*](primū F.-mi a) omnium radi cotidie instituit Africanus sequens; Divus Augustus cultris semper usus est.

[*]((4) Cens. DN 24, 3.) Tertius consensus fuit in[*](in v. om. ll.o) horarum observatione[*](obserua- tionem R2. om.o),

iam[*](dist. CFW Müller p. 13) hic[*](hic F2G. hinc rS. hac v) ratione[*](ratione ll.v(S). -ni G.-nem coni.S) accedens, quando et a quo in Graecia reperta [*](reperta diximus Ber. dix- reperte (-ta v)ll.v) , diximus secundo volumine[*](fluminino F2) . serius etiam hic[*](hic F1dTa. hoc F1(R?)ov) Romae[*](2,187) contigit. XII tabulis ortus tantum et occasus nominantur, post aliquot[*](aliquod F1.-os ao assenso F2) annos adiectus est et meridies, accenso consulum id pronuntiante, cum a curia[*](a curia (Turn.) G2(H). auguria ll. Curio v(L)) inter Rostra et Graecostasin [*](grecosthasī F) prospexisset[*](prospexisset ll.zH. -sse (-sset v) talem F2v) solem; a[*](ac lunam a) columna Maenia[*](menia azG2. aenea va.H) ad carcerem[*](arcem U 168) inclinato sidere supremam pronuntiavit[*](pronuntiabat F2G), sed hoc serenis tantum diebus, usque ad primum Punicum bellum.[*](Cens. DN 23, 6. (11) Fab. Vest. ap. Peter hist. Rom. fr. p. 374.) princeps[*](princeps Romanis R(?)v) solarium horologium statuisse ante XII[*](XII Rdv(S). undecim (-cim dies a) rz(H)D) annos quam cum[*](cum F2v(J). om. rS) Pyrro bellatum est ad aedem[*](ad aedem F2v.////adem F1. Eadem Rda) Quirini L.[*](L. F2v. /// F1. b' Rda) Papirius Cursor, cum eam dedicaret a patre suo votam, a Fabio Vestale proditur. sed neque facti[*](facto a. fac////F1) horologii rationem vel artificem[*](artifici F1a..-cis va.G) significat nec uude translatum sit aut apud quem scriptum id invenerit.[*](Varro ant. r. hum. XV fr. 3 Mirsch. Cens. DN 23, 7.) M. Varro primum statutum[*](statutum in v. ftatum in d. factum in F2. ftat omni Ra./////omi/// F1) in publico secundum Rostra in columna tradit bello Punico primo[*](prima F1a) a M.[*](M'. S. M. ll.v) Valerio Messala cos. Catina capta in Sicilia, deportatum inde post XXX annos quam de Papiriano horologio traditur, anno urbis CCCCLXXXX[*](CCCCLXXXX Pigh. ann. 2, 18. -XXXXI (Salm.) H. CCCLXXVII ll.z. CCCCL- v) . nec congruebant[*](congruebant v. -bat ll) ad horas eius lineae[*](linae F1. -nea a.-niae S) , paruerunt tamen ei[*](ei v(SD). et ll.z. eis G(J)) annis undecentum, done Q. Marcius Philippus, qui cum L. Paulo fuit censor[*](////orF1. cesos a), diligentius ordinatum

iuxta posuit, idque munus inter censoria[*](caesoria F1. ces- a) opera gratissima acceptum est. etiam[*](etiam tum C. -annū ll. -amnum v(J). -amnunc R3S)tum tamen nubilo[*](numero F2) incertae[*](incertae R(?)ozv.-to F2d2E2in ras. inter tot r) fuere horae usque ad proximum lustrum. tune Scipio Nasica collega Laenati[*](Laenati v(J). len- ll.o. Lan- B. Laenatis G) primus aqua[*](aeque noctiun R(?)v. aequino- ro) divisit horas aeque noctium ac[*](ae(pro ac) F1. ad L errore) dierum idque[*](idque R(?)ov. id Fda (an recte?)) horologiumsub tecto[*](tecto F2ov. se- r) dicavit anno urbis DXCV. tam diu populo Romano[*](populi romano (-ni v)ava.H) indiscreta lux fuit.

Nunc praevertemur[*](praeuertemur ego. reue-ll.zBrot. -tamur ov.cfr.vol.IV p. 493 ad XXVIII 123, de mendo XIV 47. II 149 med. LIB. VIII 12 in priorū F1R.-ris a. inprimis ozva.G 12. 13 obedientiae F2) ad reliqua animalia primumque terrestria .

[*](Sol. 25, 2.— (12) Phil. VA II 14 p. 30. Strabo XV 705.— (13) Ael. IV 24 extr. XI 41 med.— (15. 16) Juba fr. 32 Mü. ap. Plut. SA 17. Ael. VII 44. IV 10.) Ad reliqua transeamus animalia et primum terrestria .

Maximum est elephans proximumque humanis sensibus, quippe intellectus illis sermonis patrii et imperiorum obedientia , officiorum quae[*](officiorumque quae va.D) didicere[*](dedicere Fa1) memoria, amoris et gloriae voluptas, immo vero, quae etiam in homine rara, probitas, prudentia[*](et om.o), aequitas, religio quoque siderum solisque ac lunae

veneratio. auctores sunt in Mauretaniae saltibus ad quendam amnem, cui nomen est Amilo[*](Anulo va.G. Audo U e Ptol. IV 2,2), nitescente luna nova greges eorum descendere ibique se purificantes[*](purificantis FaSJ) sollemniter aqua circumspergi atque[*](aquas F1.-uis a) ita salutato sidere in silvas reverti vitulorum fatigatos prae se ferentes.[*]((6.7) Sol. 25,8.— (9) Ael. V 49.— (10.11) Ar. IX 46, 630b19. Megasth. fr. 38 Mü XIII 22. Martial. spect. 17.— (11. 12) Sol. 25, 3. cfr. Pl VI 66.) alienae quoque reli- 5 gionis intellectu creduntur maria transituri non ante naves conscendere quam invitati rectoris iureiurando de reditu, visique sunt fessi aegritudine, quando et illas moles infestant morbi, herbas supini in caelum iacientes[*](iacientes R(?)G.-centes rv), veluti tellure[*](telluri R) precibus allegata[*](alligata EaTzva.G). nam, quod ad docilitatem attinet, regem adorant, genua submittunt, coronas porrigunt. Indis arant minores, quos appellant nothos[*](nothos ov.-tos ll).

[*](Plut. Pomp. 14 - Procil. fr. 2 Pet. Gran. Licin. XXXVI init.— (16) cfr. Ael. II 11.) Romae iuncti primum subiere currum Pompei Magni Africano[*](afri-cano F2G(D). -co rv(S)) triumpho[*](triumphos F1a), quod prius India victa triumphante Libero patre memoratur. Procilius negat potuisse Pompei triumpho iunctos egredi porta[*](ingredi portam (B)C). Germanici[*](germani F1Rd) Caesaris munere gladiatorio quosdam etiam inconditos meatus[*](maeatus R. motus F2E2sva.S(J). cfr. X 111) edidere[*](idere F. ydere a) saltantium modo.[*](cfr. Sen. ep. 85, 41. Suet. Galba 6; Nero 11.) vulgare erat per auras arma iacere, non auferentibus ventis[*](uentis F2d2R(?)v. uten- r), atque inter se gladiatorios congressus edere[*](sedere F1a) aut lascivienti[*](lasciuientipyrrhiche L.-ice TP. pyrrice RG2. pirr- Fd. pernice Ea.-icitate zvll.S. -te v(J)) pyrriche conludere. postea et per funes incessere, lecticis[*](lecticas zva.G) etiam ferentes quaterni[*](quaternos F2) singulos[*](singulas azva.G) puerperas imitantes[*](imitates F1a), plenisque[*](plenisque F2v. pleris- rz. (an repletisque?)) homine[*](hominem d.-num zva.H) tricliniis accubitum[*](accubitu va.H) iere

per lectos ita libratis vestigiis, ne quis potantium attingeretur .[*]((2–4) Plut. SA 12, 968.— Mucian. fr. 3 Brunn. (cfr. Ael. II 11).)

certum est unum tardioris ingeni in[*](in F2v(D). om.rS.at cfr. XXIX 11 ext.) accipiendis quae tradebantur, saepius castigatum verberibus, eadem[*](eundem R2-) illa meditantem noctu repertum. mirum[*](mirum maxime ll.v) et adversis quidem funibus[*](furibus subiere F1Ra) subire, sed maxime[*](sed maxime ego. sed ll.v. et D. cfr. § 106 et vol. I p. 543 ad II 247) regredi[*](regredi magis va.D) , utique pronis. Mucianus [*](mutianis F.-nus va.H(SJ)) III[*](IIII F1Rda) consul auctor est aliquem ex iis[*](iis liti berorū F1. his celtibe- a) et litterarum ductus [*](doct' F2) Graecarum didicisse[*](dedicisse F2R2. decidi- F1da. dedidi- R1) solitumque perscribere[*](praescribere va.Bas. (H Brot.)) eius linguae verbis: Ipse ego haec scripsi et spolia Celtica dicavi , itemque se videute Puteolis, cum advecti e[*](de va.G.om.z) nave egredi cogerentur, territos[*](territo F1. trito F2) spatio pontis procul a continente porrecti, ut sese longinquitatis aestimatione fallerent, aversos retrorsus isse.

[*](Sol. 25, 4.— Ael. VI 56 init.— Juba fr. 35 Mü. Varro LL VII 39 M. (Paus. V 12, 1. Ael. IV 31. Phil. VA II 13 p. 29).— Herod. III 97.— (16) Ael. XIV 5.) Praedam ipsi in se[*](in se om.dT. ipse F1a) expetendam[*](expectandam F1da) sciunt solam esse in armis suis, quae Iua cornua appellat, Herodotus tanto antiquior et consuetudo melius dentes. quam ob rem deciduos casu aliquo vel senecta defodiunt. hoc solum ebur est; cetero et[*](ceterum dTv.a.G. an cetera?) in his quoque[*](quo a. quod va.G), qua corpus intexit, vilitas ossea[*](osse F2E2) . quamquam[*](quamquam Rv. quamq. a. quaquā DFE1. aliquaquā E2.-aque z) nuper ossa[*](osse a) etiam in laminas[*](lāminas F2. lamnas F1RdS) secari coepere paenuria: etenim rara amplitude iam dentium praeterquam ex India reperitur; cetera in nostro orbe cessere luxuriae[*](luxori/// F1).[*](Sol. 25, 3. 4.— (p. 80, 1) Plut. SA 10. Ael. VI 56. VII 36.) dentium candore intellegitur iuventa[*](uiuentia o) . circa hos[*](alios (pro hos) F1)

beluis[*](lelius a. belli F2zva.G) summa cura: alterius mucroni parcunt, ne sit proeliis hebes, alterius operario usu fodiunt radices, inpellunt moles; circumventique a venantibus primos constituunt quibus sint[*](sunt va.D.ssR) minimi[*](minimi ne F2v.-mi R2.-me r) , ne tanti proelium putetur, postea fessi inpactos arbori frangunt[*](franguntur F) praedaque se redimunt.

[*]((7–9) Sol. 25, 6.— (12. 13) Ael. IX 56.) Mirum in plerisque animalium scire quare petantur , sed[*](sed et F2E2ov. sed rJ) et fere[*](fere Salm. per ll.ov) cuncta quid caveant. elephans homine obvio forte in solitudine et simpliciter oberrante clemens placidusque etiam[*](et placidus o) demonstrare viam traditur; idem vestigio hominis animadverso prius quam homine[*](quam Hominē Fda) intremescere[*](intremiscere R(?)ova.D) insidiarum metu[*](moetus (om. subsi- stere) R), subsistere ab[*](ab om.o) olfactu[*](olfactus F1R) , circumspectare, iras[*](iras F2R(?)ov. iftas r) proflare nec calcare, sed erutum proximo tradere, ilium sequenti , simili nuntio usque ad extremum, tunc[*](tunc ll.B(S). et tunc C. nunc v) agmen circumagi et reverti aciemque derigi[*](derigi F. dir- rov) . adeo omnium odori durare virus[*](uifus F1Ra) illud maiore ex parte ne nudorum quidem[*](quidem (pro &iā) F2) pedum. sic[*](sic ov. sit ll) et tigris, etiam feris ceteris truculenta atque ipsa elephanti[*](elephantis EaD.-tem dT) quoque spernens vestigia[*](uestigio dTU 169) , hominis[*](homine E2ova.H) viso transferre [*](transferri a) dicitur[*](dicit ut F1. dicit a) protinus catulos, quonam[*](quorum F2) modo agnito[*](cognite a), ubi ante conspecto[*](conspecto F2ov. -tu F1R. asp- a) illo quem timet? etenim tales silvas minime frequentari certum est[*](geftum est F1). sane mirentur[*](mirantur ova.C) ipsam vestigii raritatem. sed unde sciunt timendi[*](timendi DF1RdTE (P)S. -dū F2aG(JD). -dos ov) esse? immo vero cur vel ipsius conspectum paveant, tanto viribus, magnitudine, velocitate praestantiores? nimirum haec est[*](haec est potentia o) natura rerum, haec potentia eius, saevissimas ferarum maximasque numquam[*](n??? numquam F2. quae numq- aova.G)

vidisse[*](uidiss& F1.-ssent d2Taova.G) , quod debeant timere, et[*](et del.B) statim intellegere, cum[*](cur ova.H) sit timendum.

[*]((3–6) Sol. 25, 4. 5.— Plut. SA 12 extr. (Ael. VII 15. XIII 8 init. IX 56. Phil. VA II 14 p. 29).— Cato orig. III (Ior- dan p. 20, 9))Elephanti gregatim semper ingrediuntur. ducit agmen maximus natu, cogit aetate proximus. amnem transitulri minimos praemittunt, ne maiorum ingressu atterente alveum crescat gurgiti[*](gurgitis F2R2ova.S(D)) altitudo. Antipater auctor est duos Antiocho regi in bellicis usibus celebres etiam cognominibus fuisse; etenim novere ea. certe Cato, cum imperatorum nomina annalibus detraxerit[*](detruxerit F1d1. destr- d2. de- scriberet va.H), eum, qui fortissime proeliatus esset in Punica acie, Surum[*](sutrum ava.G) tradidit vocatum altero dente mutilato[*](de te mutulato F1a) .[*]((16) Ar. IX 1, 610a 16.) Antiocho vadum fluminis experienti renuit Aiax, alioqui[*](alioquin va.S) dux agminis semper. tum[*](fēper tum F2E2v. repertum r) pronuntiatum eius fore principatum qui transisset, ausumque Patroclum ob id phaleris argenteis, quo maxime gaudent[*](gaudent v.-ens ll), et reliquo omni primatu donavit. ille, qui notabatur, inedia mortem ignominiae praetulit. mirus namque pudor[*](pudore//// F1.-res a) est, victusque vocem fugit victoris, terram ac verbenas porrigit. pudore numquam nisi in abdito coeunt,[*](Ar. V 2, 540a 20. Ael. VIII 17.— Ar. V 14, 546b 7–10.— (18–22) Sol. 25, 5. 6.— (24) Plut. SA 18. Ael. I 38. (VII 43).) mas quinquennis, femina decennis. initur autem biennio quinis, ut ferunt, cuiusque[*](//ui///usque F1.ouiftusq. a. ouiftq; R1. eui- R2) anni[*](annis F1a) diebus, nec amplius; sexto perfunduntur amne[*](amnem F1a) , non ante reduces ad agmen. nec adulteria novere nullave propter feminas inter se proelia ceteris animalibus pernicialia[*](pernitialia a. permit- F. perniciosa oz) , nec[*](non C) quia desit illis amoris[*](moris F1) vis[*](suis F1a), namque traditur unus[*](tradidit illis R) amasse quandam in Aegypto corollas vendentem ac,ne quis vulgariter electam[*](dilectam G) putet[*](pute F1a), mire[*](mire ll.H. -re tum G.-retur v)

gratam Aristophani[*](aristopani F1a.-nio F2) celeberrimo in arte grammatica,[*](Iuba fr. 31 Mü.—) alius Menandrum Syracusanum incipientis iuventae in exercitu Ptolemaei, desiderium eius, quotiens non videret, inedia testatus. et unguentariam quandam dilectam Iuba tradit. omnium amoris fuere argumenta gaudium a conspectu[*](a conspectu DF1dEav. ad conspectum (-tus F2) RTF2S) blanditiaeque inconditae, stipes[*](stipes F2v.-pis d2. stripis F1. stirpis DEad1. stipesque R(?)C) , quas populus dedisset, servatae et in sinum effusae. nec mirum esse amorem quibus sit memoria. idem namque tradit agnitum in senecta[*](senectā Fa) multos post annos qui rector in iuventa fuisset; idem divinationem quandam[*](dist. ego) iustitiae, cum Bocchus[*](boccus Fava.B. bacus R) rex[*](fex F1. et a. VI et dT) triginta elephantis totidem , in quos saevire[*](sae- uirent z) instituerat[*](instituerat F2Rd(?)v. iustitiae re r. om.z), stipitibus adligatos[*](adal- ligatos F1a. allig- F2va.S) obiecisse t[*](obiecisset v. -ectis (-tos E1) sed ll), procursantibus inter eos qui lacesserent[*](lacescerent Fa), nec[*](nec DFEa. non Rd(?)v) potuisse effici ut crudelitatis alienae ministerio fungerentur.

[*]((14–16) Sol. 25,15. Varro LL VII 39 M. Lucret. V 1300.— Sen. brev. vit. 13, 3.— (16) Flor. I 18, 28.— (18) Liv. per. XIX. Sen. ib. 13, 8. Zonar. VIII 14 p. 214, 23 Dind. (Flor. II 2, 28. Eutrop. II 24. Oros. IV 9, 15). -)

Elephantos Italia primum vidit Pyrri regis bello et boves Lucas appellavit in Lucanis visos anno urbis CCCCLXXII, Roma autem in triumpho VII annis ad superiorem numerum additis, eadem plurimos anno DII victoria L. Metelli pontificis in Sicilia de Poenis captos. CXLII[*](CLXII R) fuere aut[*](aut — CXX om. va.Brot.) , ut quidam, CXX[*](CXX Münzer p. 372 e Sen.)[*](CXL ll. Brot.), travecti[*](transuecti Rd(?) C) ratibus quas[*](qua F1Ra) doliorum consertis ordinibus inposuerat[*](imposuerant va.H) .[*](Verrius fr. 3 Egger.— L. Piso (om. Pet. p. 76. 77).) Verrius eos pugnasse in circo interfectosque iaculis tradit paenuria consilii[*](consiliū (om. qm???) a.-sulum z), quoniam neque ali[*](alii F1Ra) placuisset neque donari regibus; L. Piso inductos[*](indoctos F1Ra)

dumtaxat in circum atque, ut contemptus eorum incresceret, ab operariis hastas praepilatas habentibus per circus totum actos. nec quid deinde iis[*](his F2dD) factum[*](pactum Ra. ///act- F1) sit auctores[*](acto R. auctor F1a) explicant qui non putant interfectos.

[*]((6) cfr. Val. M. IX 2 ext. 2.— (12) Flor. I 18, 9. Veget. ep. r. mil. III 24.—) Clara est unius e Romanis dimicatio adversus elephantum, cum Hannibal captivos nostros dimicare inter sese[*](se aova.H) coegisset. namque unum qui supererat obiecit[*](obiecti R1.-to R2. obie//// F1) elephauto [*](elephanti a), et ille dimitti pactus, si interemisset, solus[*](ilium ... Solus ergo ozva.G) in harena congressus[*](aggressus o) magno Poenorum dolore confecit. Hannibal, cum famam eius dimicationis contemptum adlaturam beluis intellegeret , equites misit qui abeuntem[*](ob- euntem F1R1a) interficerent. proboscidem [*](promoscidē a. promusc- zva.G) eorum facillime amputari[*](imputari o) Pyrri proeliorum experimentis patuit.[*](Fenest. fr. 13 Pet.—) Romae pugnasse Fenestella tradit primum omnium in circo Claudi Pulchri aedilitate curuli M. Antonio A. Postumio cos. anno urbis DCLV[*](DCLV v. CLV (-VI R) ll), item post annos viginti Lucullorum aedilitate curuli adversus tauros.[*]((18) Sen. brev. vit. 13, 6. Dio XXXIX 38, 2.) Pompei quoque altero consulatu, dedicatione templi Veneris Victricis, viginti pugnavere in circo aut, ut quidam tradunt, XVIII[*](XVIII Pe Sen.XVII ll.v), Gaetulis ex adverso iaculantibus, mirabili unius[*](unus Fa) dimicatione, qui pedibus confossis repsit genibus in catervas, abrepta[*](arrepta va.H) scuta iaciens in sublime, quae decidentia voluptati[*](uoluptate F.-ubili- tate azva.G) spectantibus [*](spectentibus F1. aspicie- d) erant[*](uoluptati erant va.G) in orbem circumacta, velut arte, non furore beluae, iacerentur. magnum[*](magno Fa) et in altero miraculum[*](miraculom F1) fuit uno ictu[*](ictu F2E2v. om. r) occiso; pilum autem[*](autem om. va.H. an &enim?) sub oculo adactum[*](adactum om.R) in vitalia capitis[*](captis F1) venerat . universi eruptionem temptavere, non sine vexatione

populi, circumdatis[*](circumdatis ll.zv(S). -ti C) claustris ferreis[*](claustris (clast- F2. clath- G) ferreis F2E2zv(D). om. r) . qua de causa Caesar dictator postea simile spectaculum editurus euripis harenam[*](harena (her- F1) F1R.-nae F2) circumdedit, quos Nero princeps sustulit equiti loca addens. sed Pompeiani amissa fugae[*](amissa fulce F1.-ssa fuere a) spe misericordiam vulgi inenarrabili habitu quaerentes supplicavere quadam sese lamentatione conplorantes, tanto populi dolore, ut oblitus imperatoris ac munificentiae honori[*](honoris su/// F.-risue Rdava.B) suo exquisitae flens universus consurgeret [*](consurget F1.-git a) dirasque[*](diras quaeque F1a) Pompeio, quas[*](qua R) ille mox luit[*](lugit F1a. luit penas (poe- v) F2E2zva.H (D)), inprecaretur. [*]((9) Suet. Caes. 39.—)pugnavere et Caesari dictatori tertio consulatu eius viginti contra pedites D iterumque[*](que om.va.H) totidem turriti[*](turri F1a) cum sexagenis propugnatoribus, eodem quo priore[*](priores va.S) numero peditum et pari equitum ex adverso dimicante, postea singuli[*](singuli C(J). -lis ll.zv(S)) principibus Claudio et Neroni in consummatione gladiatorum.

[*](Sol. 25,6.— (17) Ael. VII 15. 36.—)Ipsius[*](ta F1. ista d1az) animalis tanta narratur clementia contra minus validos[*](ualidos ll.H. -da B. -das v), ut in grege pecudum occurrentia manu dimoveat, ne quod obterat inprudens. nec nisi lacessiti nocent idque[*](noceant ideoque (om. cum) va.S) cum gregatim semper ambulent, minime ex omnibus solivagi. equitatu circumventi infirmos aut fessos vulneratosve in medium agmen recipiunt, acie[*](acie Müller em.I p.19. ac ll.v.cfr. p.80,14) velut imperio aut[*](aut ll.v(S). ac C) ratione per vices subeunte[*](subeunte DF1RE1aMüller. -nt et F2E2D -ntes dTS.-nt v).

[*](Ar. I 1, 488 29; 488b 22. IX 46, 630b 18. Ael. X 10. cfr. Arrian. h. Ind. 13.— Ar. IX 1,610a 24.)[*]((2) Plut. SA 17 e Iuba ib. 25 extr.— Ael. IV 61. VIII 10. 15.—) Capti celerrime[*](capiti celerri F1a) mitificantur hordei suco. capiuntur autem in India unum ex domitis agente rectore, qui deprehensum solitarium abactumve a grege verberet ferum[*](uerberet (-re et d) ferum F2dH.-re iterum r. -rat ferum v):

quo fatigato[*](fatigatis F1Ra) transcendit in eum[*](an ille in eum?) nec secus ac priorem regit. Africa foveis capit, in quas derrlante aliquo protinus ceteri congerunt ramos, moles devolvunt, aggeres construunt omnique vi[*](ui F2E2v. om.r) conantur[*](conantur F2R2d2E2v. nega- r) extrahere. ante[*](antea va.S) domitandi gratia reges[*](reges z(P)S. -gis E2d2.-gere r gregis B. -ges G) equitatu [*](conuallem E2va S(D)) cogebant in vallem manu factam et longo tractu fallacem, cuius inclusos[*](inclusus F1Ra) ripis[*](euripis P) fossisque fame domabant. argumentum erat ramus homine porrigente clementer acceptus. nunc dentium causa pedes eorum iaculantur alioqui mollissimos[*](mollissimos v. -me a.-mo r). [*](Agatharch. mar. Erythr. 53 (GGm I p. 145). cfr. Diod. III 26. Strabo XVI 772 init.—) Trogodytae[*](trogoditi F1Ra troco- o) contermini Aethiopiae, qui hoc solo venatu aluntur [*](aluntur R2ov. agu- r), propinquas itineri eorum conscendunt[*](con- scendunt F2E2ov.-dantur r) arbores; inde totius agminis novissimum speculati extremas in dunes desiliunt . laeva adprehenditur[*](adprehenditur F2v(D). depr- rozS) cauda[*](cauda F2ov.-das a.-des r) , pedes stipantur in sinistro femine[*](faeminae F1. femere R1. -more R2S): ita pendens alterum poplitem dextra[*](dextera F2o) caedit[*](caed/// F1.-de R. cede E1a) ac[*](ac ll.ov(S). om.z(P)L) praeacuta bipenni hoc crure tardato profugiens alterius poplitis nervos ferit, cuncta praeceleri pernicitate peragens. alii tutiore genere, sed magis fallaci, ingentes arcus intentos[*](intentus F1E1a) defigunt humi longius; hos praecipui viribus iuvenes continent, alii conixi[*](conexi o) pari conatu contendunt[*](conten- dant E1a. tendunt E2ova.S(D)) ac praetereuntibus sagittarum venabula infigunt, mox sanguinis vestigiis[*](uestigiis F1Rdaoz(DE?)v. -gia F2D) secuntur.

[*](Ar. IX 1, 610a 20.— (21) Nearch. ap. Strab. XV 705 p. m. Ael. X 17. 10.— Ar. VI 18, 571b 31.)[*]((4) Ar. IX 1,610a 19. Ael. XIII 9 extr. XVII 29.— (6) Sen. de ira II 11, 5. Plut. SA 32 extr. Ael. I 38.— (8) Sol. 25, 8.— Polyb. V 84, 6. Phil. VA II 12 p. 28.—)

Elephantorum generis[*](generibus o) feminae multo pavidiores. domantur autem rabidi fame et verberibus, elephantis aliis admotis, qui[*](qui ll. v. quo coni. H) tumultuantem catenis coerceant. et[*](et om.azva.G) alias circa

coitus[*](fabula F1Ra) maxime efferantur et stabula Indorum dentibus sternunt [*](sternant a). quapropter arcent eos coitu[*](a coitu a) feminarumque pecuaria separant, quae haut[*](aut F1d1. ad R) alio modo quam armentorum habent. domiti militant et turres armatorum in dorsis[*](dorsis E1aozD. hortis DF1. hostes (ost- E2)F2E2R (?)v) ferunt magnaque ex parte orientis bella conficiunt: prosternunt acies, proterunt armatos. iidem minimo[*](minimo v. -me ll) suis[*](sui F) stridore terrentur vulneratique[*](uulneratique F2R(?)ov.-ra utique F1d.-ratos utiq; a) et territi[*](territis & rorē p F1.-tis terrorē p??? a) retro semper cedunt, haut[*](aut F1. at a) minore partium suarum pernicie. Indicum[*](inditum Fd) Africi[*](Afri va.S) pavent nec contueri audent, nam et maior[*](maiores a.-or/// F) Indicis magnitudo est.

[*](Onesicr. ap. Strab. XV 705 m. Sol. 25, 8.— Plaut. Stich. 167 sq. cfr. Pl. praef. 28. - Ar. V 14, 546b 11. (IX 46, 630b 18). Ael. IV:31. Arrian. h. Ind. 14, 7.— (12) Ar. VIII 9, 596a 11. IX 46, 630b 22. 24. 29. V 2 extr. - (15) Sol. 25, 9. Ar. V 2, 540a 21. IX 46, 630b 29.— Ar. VIII 22, 604a 11; 26, 605a 23. 27.— (17) ib. 605b 3. Ael. II 18 extr.)

Decem annis gestare in[*](in om.a) utero vulgus existimat, Aristoteles biennio nec amplius quam [semel gignere pluresque[*](uncos posui cum H. semel gignere (om.R2) pluresque (-esue v) quam F2R2Sol. va.H(S). post singulos habent (om. quam) d2oz.om. r) quam] singulos, vivere ducenis[*](ducentis (... trecentis) ozva.G) annis[*](annis Rd(?)ozv.om.ll.D) et quosdam CCC. iuventa eorum a sexagesimo[*](sexaginta o) incipit. gaudent amnibus maxime et circa fluvios vagantur, cum alioqui[*](alioqui F.-qui in ad2.-quin r(?)v) nare propter magnitudinem corporis non possint[*](possint v. -ssunt ll). iidem frigoris inpatientes [*](dist ego); maximum hoc malum inflationemque et profluvium alvi nec alia morborum genera sentiunt. olei potu tela, quae corpori eorum inhaereant[*](inherebant F2.-haeserant zva.G), decidere invenio, a sudore autem facilius adhaerescere.[*](Ar. VIII 26, 605a 25. Sol. 25, 9.)[*]((2) Ael. XVII 29.— (3) Ar. IX 1, 610a 12.— (4. 5) Ar. It 1, 497b 26. I 11,492b 18. P II 16, 16, 658b 35.— (5. 6) Sol. 25, 9.—) et terram edisse iis

tabificum est, nisi saepius mandant; devorant autem et[*](et om.o) lapides ; truncos quidem gratissimo in cibatu habent. palmas excelsiores[*](ac va.S) fronte[*](fronte F2E2R(?)ov. frute r) prosternunt atque ita iacentium absumunt[*](ab- sumunt R(?)G. ads- r. ass- v. absumit o) fructum. mandunt ore, spirant et bibunt odoranturque haut inproprie[*](inpropriis F1. -rius F2a) appellata manu. animalium maxime odere murem et, si pabulum in praesepio positum attingi ab eo videre, fastidiunt. cruciatum in potu maximum sentiunt hausta hirudine [*](harundine F1a. arud- R) , quam sanguisugam vulgo coepisse appellari adverto[*](aduertu F1.-tit a). haec ubi in ipso animae[*](amnne F2ava.B) canali[*](canalis F2) se fixit[*](uixit F1va.B), intolerando adficit dolore.[*](Sol. 25, 10.— Ar II 1,499a 9.—) durissimum dorso tergus, ventri molle[*](uentres molles zva.G), saetarum nullum tegimentum[*](tegumentum F2va.S) , ne in cauda quidem praesidium abigendo taedio muscarum (namque id et tanta vastitas sentit), sed cancellata cutis, et invitans id genus animalium odore. ergo cum extentis recepere[*](extentis (sc.can- cellis) recepere ego. -nti recepere E2d2R?)v. exire coepere F2. exirent ire cepere (coep- F) r. cfr. Müller stil. p. 12, 6) examina, artatis in rugas repente[*](re- p&ente FR) cancellis comprehensas enecant. hoc iis pro cauda, iuba[*](iuua F1Ra. pro iuba, pro va.G), villo[*](ui illo R) est.[*]((18) cfr. Ael. X 12.— (23) Polyb. XXXIV 16, 1 Hu.) dentibus ingens pretium et deorum simulacris lautissima ex his materia. invenit luxuria commendationem et aliam expetiti in callo manus saporis, baud alia de causa, credo, quam quia ipsum ebur sibi mandere[*](mandare F1. madere a) videtur. magnitudo dentium videtur quidem in templis praecipua, sed tamen in extremis Africae, qua confinis Aethiopiae est, postium[*](postū F1.-sitū a) vicem in domiciliis praehere saepesque in his et pecorum stabulis pro palis[*](pro Pali/// F1.-liolis Rda. propalam z. palos va.G) elephantorum dentibus fieri Polybius[*](prolibius F1a) tradidit auctore Gulusa[*](auctore gulus R.-tor regulus F1a) regulo.

[*]((3) Sol. 25, 10 Mela III 62. cfr. Phil. VA III 7.—) Elephantos fert Africa ultra Syrticas[*](sirticas F2. siui- r) solitudines et in Mauretania, ferunt Aethiopes et Trogodytae, ut dictum[*](26) est, sed maximos India bellantesque cum iis[*](hiis F. his aD) perpetua discordia dracones tantae magnitudinis et ipsos, ut[*](ut F2E2ozR(?)v. in r) circumplexu[*](circumflexu E2ozva.H) facili[*](facili F2d2E2ov. faci- unt r) ambiant nexuque nodi[*](nudi F1a) praestringant. conmoritur ea[*](conmorit ea E1.-itur ad R1.-itura F2R2E2va.Bas.-iuntur D) dimicatio[*](dimicantes R1.-atio ue d2.-atione (U 171)D. (loc. corr)), victusque[*](uictusque F2d2E2v.-tosque r) conruens conplexum elidit pondere.