Naturalis Historia
Pliny, the Elder
Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor
rursus mortales[*](mortales om.o) oraculorum societatem dedere[*](dederunt do) Chiloni Lacedaemonio tria[*](tria E2ov(D). om. rS) praecepta eius Delphis consecrando aureis litteris, quae sunt haec: nosse se quemque, et nihil nimium cupere, comitemque aeris alieni atque litis esse miseriam. quin et funus eius, cum victore filio Olympiae expirasset gaudio, tota Graecia prosecuta est.
Divinitas et quaedam caelitum societas nobilissima ex feminis in Sibylla fuit, ex viris in Melampode apud Graecos, apud Romanos in Marcio[*](martio Faova.G).
[*](Liv. XXIX 14, 8. XXXV 34, 4. Sol. 1, 115. — Val. M. VIII 15, 3. VII 5, 2. Aug. CD I 30 init. — (18) Val. M. VIII 15,12. Liv. XXIX 14, 12. Suet. Tib. 2. Sol. 1, 126. —) Vir optimus semel a condito aevo iudicatus est Scipio Nasica ab[*](ab ego. ad F2oz. arv) iurato senatu, idem in toga candida bis repulsa notatus a populo. in summa ei[*](sua ei (om. in) R2 patriū F mo F1) in patria mori non licuit, non Hercule magis quam extra vincula illi sapientissimo [*](sapientissima F1. om.a) ab Apolline iudicato Socrati.
Pudicissima femina semel matronarum sententia iudicata est Sulpicia Paterculi filia, uxor Fulvi Flacci, electa ex centum praeceptis quae simulacrum Veneris ex Sibyllinis libris dedicaret, iterum religionis experimento Claudia inducta Romam deum matre[*](dm??? patrem a).
[*](Val. M. V 4, 7. Fest. p. 209, 28. Sol. 1, 124. 125.) Pietatis exempla infinita quidem toto orbe extitere, sed Romae unum, cui comparari cuncta non possint [*](possint FdTv (D). PossR. -ssunt aoz. queant G). humilis in plebe et ideo ignobilis puerpera, supplicii
causa carcere inclusa matre[*](incolura matre FR. inclusam matrem ova. C) cum impetrasset aditum, a ianitore semper excussa ante[*](excussa ante Salm. -ussa///// F2v. -urrant DF1R1. -urante a. cu- rante E(?)oz. exquirenti R2), ne quid inferret cibi, deprehensa est uberibus suis alens earn. quo miraculo matris[*](matri R2ova. G) salus donata pietati[*](filiae pie- tate (-ti S) ozva. G (S). cfr. Sol.) est, ambaeque perpetuis alimentis, et locus ille eidem consecratus deae[*](est deae ozva. G), C. Quinctio[*](Quin- tio ova. H(S)) M'[*](M'. (Pighius) Brot. M. ll.ov). Acilio cos. templo Pietatis extructo in illius carceris sede, ubi nunc Marcelli theatrum est. [*](Cic. div. I 36. II 62. Val. M. IV 6, 1. Plut. Tib. Gr. 1. — (13) Cic. Tusc. IV 40. —) Gracchorum pater anguibus prehensis in domo, cum responderetur[*](responderet F1a) ipsum victurum alterius sexus[*](sexu F2oz) interempto: immo vero, inquit, meum[*](inquit meū F2v. meum inquit o. inquit meo (moneo a) F1Ra) necate[*](necare F1R. care a), Cornelia enim iuvenis est et parere adhuc potest. hoc[*](hoc — 12 est F2R2E2ov. om.r) erat uxori parcere et rei publicae consulere; idque mox consecutum [*](secutum o. consecuta F2E2) est. M. Lepidus[*](M. Le- pidus — 16 iaceret F2E2v. om. ro) Appuleiae[*](apuleiae F2va.S) uxoris caritate post repudium obiit. P. Rutilius morbo levi impeditus nuntiata fratris repulsa in[*](in om.F2) consulatus petitione ilico expiravit. P[*](P. E2v. Apulius F2). Catienus Philotimus[*](Philotimus v(D). filotinus E2. plotin' F2H. cfr. mus. Rhen. XVIII p. 236. 528) patronum adeo dilexit, ut heres omnibus bonis institutus in rogum eius se iaceret.[*]((19) cfr. Beros. fr. 25 Mū.) Variarum artium scientia[*](scientia et o. ruentio F1. inuencione a) innumerabiles enituere , quos tamen attingi par sit florem hominum libantibus: astrologia Berosus[*](astr///// F1. astriga Rda berrosus F1. berio- ad), cui ob[*](ob d2ov. ob id ll) divinas praedictiones[*](praedicationes F2) Athenienses publice in gymnasio[*](cymnasio F1. gigna- o) statuam inaurata[*](inauratā a) lingua statuere; grammatica Apollodorus[*](grammatica— p. 43, 1 habuere Esv. gramm- Apollodorus R2o.om. r. cfr. index), cui Amphictyones Graeciae honorem
habuere; Hippocrates[*](hypocrates (hypp- F)Fao) medicina[*](medicine Es 1a. -na, nam D), qui[*](qui oG. om.rJ D. pollens qui v) venientem ab Illyriis pestilentiam praedixit discipulosque[*](et discipulos ova. H auxilia dum F1. -lia tum a) ad auxiliandum circa urbes dimisit, quod ob[*](ob quod F2. ob quos d. ob F1Ra. cui ob va. G) meritum[*](interitum F1a) honores illi quos Herculi decrevit Graecia. eandem scientiam in Cleombroto[*](inde ombroto Fa) Ceo[*](ceo F2v. ce r. om.oz) Ptolemaeus[*](ptolemus a. -em???s F. ptholomeus o) rex Megalensibus[*](me- garensibus F2) sacris donavit centum talentis servato Antiocho rege. magna et Critobulo[*](critobulo v(C). -bolo F2oVerc. citro- a. cyro- R. citropola F1) fama est extracta [*](extincto o) Philippi regis oculo sagitta et citra deformitatem oris curata orbitate luminis, summa autem Asclepiadi Prusiensi[*](Asclepiades Prusiensis ozva. Bas.) condita nova secta[*](recta F1a), spretis legatis[*](yprateris legatis o) et pollicitationibus Mithridatis regis, reperta ratione qua vinum aegris medetur[*](mederetur H) , relato e[*](relato e ov(J). -te F1Ra. -to ex F2S) funere homine et conservato[*](seruato G), sed maxime sponsione facta cum fortuna, ne medicus crederetur, si umquam invalidus ullo modo fuisset ipse. et vicit[*](uictor ova.S) suprema in senecta lapsu scalarum exanimatus[*](exanimatus est va.S).[*](Cic. Verr. IV 131. Val. M. VIII 7, 7. (Liv. XXV 31, 9.) — (18) cfr. Pl. XXXVI 95. — (19) Val. M. VIII 12 ext. 2. Strabo IX 395. Cic. de or. I 62. Vitr. VII praef. 12. — Vitr. IX 9, 2. X 12, 4.)[*]((2) cfr. Pl. V 62. — (3) Cic. ad fam. V 12, 7. Hor. ep. II 1, 239. Pl. XXXV 85. XXXVII 8. —) Grande et Archimedi[*](arcimedice (-ci a)F1R1a (om. geometri)) geometricae ac[*](hac F2. a F1) machinalis scientiae[*](sciendae F1R) testimonium M. Marcelli contigit interdicto[*](interdicto v. -ctu ll), cum Syracusae caperentur, ne violaretur unus, nisi fefellisset imperium militaris inprudentia. laudatus est et Chersiphron[*](Chersiphron (P)G2H e Strab. XIV 640. cresi- R2a. -pron R1. chr/////on F1. chrisip- pon F2s. Chresiphon vel Ctesi- v. cfr. XXXVI 95) Gnosius aede Ephesi Dianae admirabili fabricata, Philon
Athenis armamentario CD[*](CD ego luc. p. 132. mille (CD) ll.va.D) navium, Ctesibius[*](ctepsibius F2. ca- tesibius R. -bus F1a) pneumatica ratione et hydraulicis organis repertis, Dinochares[*](Dinocares a. Dinocrates va.S) metatus Alexandro condente[*](condenti (Ritschl) D) in Aegypto Alexandriam. idem hic imperator edixit ne quis ipsum alius quam Apelles pingeret, quam Pyrgoteles scalperet, quam Lysippus ex aere duceret. quae artes pluribus[*](plurius F1R1a) inclaruere[*](incaruere F1Ra) exemplis. [*](cfr. Pl. XXXV 100. — ib. 26. 136. — (10) ib. 55. — (11) ib. 104. — (13) Pl. XXXVI 21. — (16) ib. 18. — (17) Pl. XXXIII 154.)Aristidis Thebani pictoris unam tabulam centum talentis rex Attalus licitus est, octoginta emit duas Caesar dictator, Mediam et[*](mediom& F1. -diaci met a. meta R2. Medeam et Verc.) Aiacem Timomachi[*](Aiacem Timomachi v. aiacentim (-thi F1. ua centi a) mom- F1R1a. adiacent imom- F2. iacent monom- R2) , in templo Veneris Genetricis[*](genitricis ava. H) dicaturus. Candaules[*](candaules R(?)v. -lus DdEsa. caudalus F) rex Bularchi[*](Bularchi v. bol- Fa. ol- R) picturam Magnetum exitii, haut mediocris spati[*](pati FR1a. pate (aut patio) R2. pari v. spatii pari (Budaeus) C. cfr. XXXV 55. (XXXIII 48. XXXVI 129. XXIX 54. XII 117)), rependit auro. Rhodum non incendit rex Demetrius expugnator cognominatus, ne tabulam Protogenis cremaret a parte ea[*](par ea F1. parte a) muri locatam. Praxiteles marmore nobilitatus est Cnidiaque[*](Cni- diaque S. gnid- F2R2v (D). gignendiaque FIR1. -di eque a) Venere[*](uerano F1R1a) praecipue vesano amore cuiusdam iuvenis insigni et[*](insigni et v. -nis et ll. -ni sed et (coni.S) JD) Nicomedis aestimatione[*](existimatione a) regis grandi[*](grandis F1Ra)Cnidiorum[*](gnidiorum ll.va.S) aere alieno permutare eam conati. Phidiae Iuppiter Olympius[*](olympiis a. -p///s F1) cotidie testimonium perhibet[*](perhimet F1. (an perhibet, olim et? cfr. XXXIII 154)), Mentori Capitolinus et Diana Ephesia[*](ephesia R2Esv. -si F2dR1. /////si F1. phaesi a. epaesi D), quibus fuere[*](fieri F1a) consecrata artis eius vasa[*](uara F1a).
[*]((3) Suet. gramm. 3. —) Pretium hominis[*](humanis F1a) in servitio geniti[*](genit/// F1. -tū Ra) maximum ad hanc[*](an hunc?) diem, quod equidem conpererim[*](con- pererit F. -perit a), fuit grammaticae artis, Daphnin Attio[*](Daphnin Attio D mus. Rhen. XVIIIp. 236. daphni natio F2ESS. -ne Gnatio H(U). dapninatio DR. dam- nina- F1. dampna- ad. Daphnidis Cn. v) Pisaurense vendente et M. Scauro principe civitatis III[*](III H.IIIll. HS Brot. III M v (item infra))DCC[*](DCCC R) licente. excessere hoc in nostro aevo , nec modice, histriones[*](histriones F2Esv. -oni R1. -omis F1. -onis rJD) , sed hi[*](sed hi ego. fed F2Esv. reddi r. reditus J. -tu D) libertatem suam mercati, [*]((6) cfr. Cic. p. Rose. corn. 23. —)quippe cum iam apud maiores Roscius histrio II D annua meritasse prodatur, nisi si[*](si om.FH Brot.) quis in hoc loco desiderat Armeniaci belli paulo ante propter Tiridaten gesti dispensatorem, quem Nero III |CXXX| manumisit. sed hoc pretium belli, non hominis, fuit tam Hercules[*](hercule/// Fva. S) quam libidinis, non formae[*](fortunae B), Paezontem[*](pezontem Fa. p???zo- R) e spadonibus Seiani[*](reiani FRda. Seiano va. G(Brot.)) III |D???| mercante[*](mercato F1. -cante aB (Brot.))Clutorio[*](Clutorio C Keil mus. Rhen. XVI p. 293. cfr. Tac. ann. III 49. C. Lut- H e Dione LVII 20. sut- ll.v. Lut- S. Suetonio U) Prisco. quam quidem iniuriam lucri fecit ille mercatus in luctu civitatis, quoniam arguere nulli vacabat.
[*]((15. 19) cfr. Sol. 1, 127.) Gentium in toto orbe praestantissima una omnium [*](omni va. H) virtute haud dubie Romana extitit. felicitas cui praecipua fuerit homini, non est humani iudicii, cum prosperitatem ipsam alius alio modo et suopte[*](suapte o) ingenio quisque determinet[*](terminet ova.S) . si verum[*](uere F1) facere iudicium volumus ac repudiata omni[*](omnif F1. om- nia a) fortunae ambitione decernere[*](dernere F1. decernimus a), nemo mortalium est felix. abunde[*](habunde ao (passim)) agitur[*](igitur va.H) atque indulgenter a[*](aom.ova.S) fortuna deciditur[*](deciditur ll.ozv(S). -dit G) cum eo, qui iure dici non infelix potest. quippe ut alia
non sint, certe ne lassescat fortuna metus est, quo semel recepto solida felicitas non est. [*]((5) Phylarch. fr. 69 Mü. ap. Zenob. cent VI 13. —) quid, quod nemo mortalium omnibus horis sapit[*](rapit a. rappit F1)? utinamque[*](que om.o) falsum hoc et non ut[*](ut om.ova.S) a vate dictum quam plurimi iudicent! vana mortalitas et ad circumscribendam[*](cir- cumscribendum Bas.) se ipsam ingeniosa conputat[*](cū putat mor& (-re F2) F) more Thraciae [*](traciae F2. -cie a.- -chie o. Graciae F1) gentis, quae calculos[*](cauculos Fa) colore distinctos pro experimento cuiusque diei in urnam condit ac supremo die separates dinumerat atque ita de quoque pronuntiat. quid[*](quoquo R2 quid— 9 habuit om.o), quod iste[*](an ipse?) calculi[*](abuisset R) candore illo laudatus dies[*](laudatus dies v. -to die ll.zU D) originem mali habuit? quam multos accepta adflixere[*](adflexere F1. flex- a) imperia! quam multos bona[*](bonos F2) perdidere[*](prodidere o) et ultimis mersere suppliciis, ista[*](ista — 12 profecto om.o) nimirum[*](nimirum F2v(JD). nimium rS(U)) bona, cum interim[*](cum interim ll. S. si cui inter v) illa hora[*](iua ora F1) in gaudio fuit! ita est profecto: alius[*](profectus alio F1) de alio iudicat dies et tantum[*](tantum (tm???) ego. tamen (tn???) ll.ov. tandem D) supremus de omnibus, ideoque nullis credendum est. quid, quod bona malis paria non sunt etiam pari numero, nec laetitia ulla[*](ulla H cum vet. Dal. (JD). ullo ll.ov(S U)) minimo maerore pensanda? heu vana[*](pensanda heu uana F2ov(D). -de uane r. -da uana J) et inprudens diligentia! numerous dierum conparatur[*](computatur va. G (cfr. VI 209)), ubi quaeritur[*](queritur F2ao) pondus Sol. 1, 116.) Una feminarum in omni aevo Lampido Lacedaemonia reperitur[*](reperi- tur F2oG(D). referitur F1R. refertur av(S)), quae regis filia, regis uxor, regis mater fuerit[*](fuit va.H) , una Berenice[*](berenice F2zv(H). uere- r. om.ocfr. Val. Phere- B e Paus.), quae filia, soror, mater Olympionicarum ; una familia[*](familia F2ov. filia r) Curionum, in qua tres continua serie oratores
extiterint[*](extiterunt ova. S), una Fabiorum, in qua tres continui principes senatus, M. Fabius Ambustus, Fabius Rullianus filius, Q. Fabius Gurges nepos.[*]((7) Dio XLVII 11, 4. —) Cetera exempla fortunae variantis innumera sunt. etenim quae facit[*](faciunt a. fecit va. H) magna gaudia nisi ex malis aut quae mala inmensa nisi ex ingentibus gaudiis?
servavit proscriptum a Sulla[*](sylla Fva.Brot. silla Ra (passim)) M. Fidustium senatorem annis XXXVI, sed iterum proscriptura[*](proscriptura (coni. S)J. -ptus ll.v(U)). superstes Sullae vixit, sed usque ad Antonium, constatque nulla alia de causa ab eo proscriptu m quam quia[*](proscriptum (-tus F2) quam quia F2v. om. r) proscriptus fuisset. [*](Vell. II 65, 3. Val. M. VI 9, 9. Gell. XV 4. Plut. Ant. 33 sq. Dio XLIII 51, 4. 5. XLIX 21, 3. Masur. fr. 25 Huschke. Cic. ad fam. X 18, 3. —) triumphare P. Ventidium de Parthis voluit quidem solum, sed eundem in triumpho Asculano Cn. Pompei duxit puerum, quamquam Masurius[*](marursus F1R1. M. rursus a. marsus R2) auctor est bis in triumpho ductum, Cicero mulionem castrensis[*](castrensem va.S) furnariae[*](furnariae (Turn,) S. fufin- DF. fufin- adT. fufifurie R. fufferranium Es. fuffran- z. fuffarran- v) fuisse, plurimi iuventam[*](inuentam Ra) inopem in caliga militari tolerasse. [*](Dio XLVIII 32, 2. cfr. Pl. V 36. — (19) Liv. VIII 38, 1.) fuit et Balbus Cornelius maior consul, sed accusatus atque de iure virgarum in eum iudice[*](iu- dice ego. -cē ll.v. -cum B) in consilium misso[*](consilium misso ego. -lio (-liū F2B. exil- v) missus ll. v. de structura cfr. VIII 137. (Müller stil. p. 37, 6)), primus externorum atque etiam in oceano[*](in oceano om.F1R1a) genitorum usus illo honore, quem maiores[*](maiore////atio F1. -re sta- tio ad) Latio quoque negaverint[*](negauerint FRadTS. -runt v(D)). est et L. Fulvius[*](f////uius F1) inter insignia exempla, Tusculanorum rebellantium consul, eodemque honore, cum transisset[*](p. r. FaD), exornatus confestim a populo Romano, qui solus eodem anno, quo[*](quo v. qui ll) fuerat hostis, Romae triumphavit ex iis
quorum consul fuerat.[*](Vell. II 27, 5. Sol. 1, 127. cfr. Pl. XXII 12. — Vell. II 28. Sen. ben. V 16, 3. Val. M. VI 4, 4. IX 2, 1. —) unus[*](unū F1Ra) hominum[*](hominē a.cfr. § 72) ad hoc aevi Felicis sibi cognomen adseruit L. Sulla, civili nempe sanguine ac patriae oppugnatione adoptatus[*](adoptatū set (at H. et D) Salm. (HD). at cfr. V 119. XXXVII 50. (sc. huic cognomini)). et quibus[*](quibusdā F2v a. G. -usnam z) felicitatis inductus argumentis? quod proscribere tot milia civium ac trucidare potuisset[*](dist. ego)? o prava interpretatio et futuro tempore infelix! non melioris sortis tunc fuere pereuntes, quorum miseremur hodie[*](hodie om.F1Ra), cum Sullam nemo non oderit?[*](cfr. Pl. XI 114. XXVI 138. Paus. I 20, 7. Plut. Sulla 36. 37. — (12) Tac. H III 72 ext. —) age, non exitus vitae eius omnium proscriptorum ab illo calamitate crudelior fuit erodente[*](erudente F1a) se ipso corpore et supplicia sibi gignente? quod ut dissimulaverit et supremo somnio eius, cui[*](ciui Fava.B. cum z) inmortuus[*](inmortuos F. mortuus z (Dal.2errore)) quodammodo est, credamus ab uno illo invidiam gloria victam[*](an nempe delendum? ipse Titz), hoc tamen nempe felicitati suae defuisse confessus est quod[*](quod om.F1Ra) Capitolium non dedicavisset[*](dedicauisse a).[*]((16) cfr. Pl. VIII 16. XVIII 17.) Q[*](Q/// F. Que R1. Quē ad. Qud R2). Metellus in ea oratione, quam habuit supremis[*](supremi F1Ra) laudibus patris sui L[*](L. om.F1a. Lucii o). Metelli pontificis, bis consulis, dictatoris , magistri equitum, XVviri agris dandis, qui plurimos[*](plurimos P coll. VIII 16. primus ll.ov) elephantos ex primo Punico bello duxit in triumpho, scriptum reliquit decem maximas res optimasque, in quibus quaerendis sapientes[*](sapientis F1Ra) aetatem exigerent, consummasse eum: voluisse[*](ualuisse o) enim primarium bellatorem esse, optimum oratorem, fortissimum imperatorem, auspicio[*](auspitio F. hosp- a) suo maximas res geri, maximo honore uti, summa sapientia esse, summum senatorem haberi[*](habere ao), pecuniam magnam bono modo invenire, multos liberos relinquere et clarissimum in civitate esse; haec contigisse
ei nec ulli alii post Romam conditam. [*]((4) cfr. Liv. per. XIX. Val. M. I 4, 5. Ov. fast. VI 443 sq. —) longum est refellere et supervacuum abunde uno casu refutante, siquidem is Metellus orbam[*](orbē F1a) luminibus exegit senectam, amissis incendio, cum Palladium raperet ex aede Vestae, memorabili causa, sed eventu misero. quo fit ut infelix quidem dici non debeat, felix tamen[*](tamen esse ova. Bas.) non possit. tribuit ei populus Romanus quod nulli[*](nunquam ulli va.S) alii ab[*](alii ab ov. alii ll.D. cfr. § 120) condito aevo, ut, quotiens in senatum iret, curru veheretur ad curiam: magnum ei et[*](ei et E2oD. et rv) sublime, sed pro oculis datum.[*](Cic. Tusc. I 85. (Pl. supra § 59.) Vell. I 11, 6. 7. Val. M. VII 1, 1. Plut. fort. Rom. 4, 318c. Aur. Vict. v. ill. 61. — —) Huius quoque Q. Metelli, qui illa de patre dixit[*](dixerat va.S(J)), filius inter rara[*](interra F1Ra) felicitatis humanae exempla numeratur: nam praeter honores amplissimos cognomenque Macedonici[*](Macedonici aD. -niae F2. -nie E2.-nia r (praem. e G). -niae av) a quattuor filiis inlatus[*](in- latis F1R) rogo, uno praetorio[*](praetorio (P)H e Val. -orie R1. -one DF1. -ore rv(D)), tribus consularibus, duobus triumphalibus, uno censorio, quae singula quoque paucis contigere . [*](Liv. per. LIX. Cic. or. de domo 123.) in ipso tamen flore dignationis suae ab C. Atinio[*](ab (a a) catineo F1a. -tinio F3va. H. -tieno F2 (cfr. § 122)) Labeone, cui cognomen fuit Macerioni[*](Macerioni R(?)v. -onis (acace- a) r), tribuno plebis[*](pleb/// F1. an plebei? cfr. § 101), quem e senatu censor eiecerat, revertens e campo meridiano tempore vacuo foro et Capitolio ad Tarpeium raptus, ut praecipitaretur, convolante quidem tam[*](an tum?) numerosa illa cohorte, quae patrem eum appellabat, sed, ut necesse erat in subito, tarde et tamquam in exequias, cum resistendi sacroque sanctum repellendi ius non esset, virtutis suae opera et censurae periturus, aegre tribuno, qui intercederet[*](intercideret F1Ra referto F1. -ert a.cfr. § 133), reperto a limine ipso mortis revocatus alieno beneficio postea vixit, bonis inde etiam[*](etiam inde a. et inde etiam R)
consecratis a damnato[*](damnatu va. H. damno U) suo, tamquam parum esset[*](esse F1a) faucium reste[*](refte (Ruhnken)SU. certell.v(J)) intortarum, expressi[*](expressique F2va S(J)) per aures sanguinis poenam[*](poenā v(S). -na F2H(J). -nae R. -ne r) exacta m[*](exactā v (S). -ta ll. H (J)) esse. equidem et[*](eeDF1Ev (S). eet RdTH2. ē F2aH1(U). del. JD) Africani sequentis[*](s equ///tis F1. equitis ad. Aemiliani zva.G) inimicum fuisse inter calamitates duxerim, ipso teste Macedonico, siquidem dixit: ite filii, celebrate exequias, numquam civis maioris funus videbitis. et hoc dicebat iam Baliaricis[*](balearicis F2va.S), Diadematis[*](et Diadematis G. et Dalmaticis (Ber.)C), iam Macedonicus ipse. verum ut illa sola iniuria aestimetur, quis hunc iure felicem dixerit, periclitatum ad libidinem inimici, nec Africani saltem[*](salvtem F2), perire? quos hostes[*](hostis FaS) vicisse tanti fuit? aut quos non honores currusque[*](cursusque F1a. rurs- z) illa sua violentia fortuna retroegit, per mediam urbem censore tracto — etenim sola haec morandi ratio fuerat —, tracto in Capitolium idem[*](idē ego. ille DF1REa. illo F2v. illud G), in quod triumphans ipse deorum[*](deorum ll.v(U 162)J. de eorum C. an dei cum, ut Suet. Aug. 94 med., vel dei ornatus, ut Liv. X 7, 10?) exuviis ne captivos quidem sic traxerat? maius hoc scelus felicitate consecuta factum est, periclitato Macedonico vel funus tantum [tale[*](uncos ego posui. ac tale R(?)v. an taliter (omisso ter ante per)?)] perdere, in quo a triumphalibus liberis portaretur in rogum velut exequiis quoque triumphans. nulla est profecto solida felicitas, quam contumelia ulla vitae rupit[*](rumpit R(?) va. D. an rupit?), nedum tanta. quod superest, nescio morum gloriae an indignationis dolori accedat, inter tot Metellos tam sceleratam C. Atini[*](///atini F1d1 eat- a. Cat- va. H) audaciam semper fuisse inultam.[*](Sol. 1, 48. 49. cfr. Sen. brev. vit. 4. Tac. A I 10.) In Divo quoque Augusto, quem universa mortalitas in hac censura nuncupet[*](nuncupet R2d2TS. -pit DF1R1d1. -pat Eav. non cupit F2), si diligenter aestimentur
cuncta[*](///uncta F1. nunctam ad. nunquam tam z), magna sortis humanae reperiantur[*](reperientur zva.G) volumina: repulsa in magisterio equitum apud avunculum[*](auunculum Eav. -colum R2. -colarium R1.-culia- rum DF) et contra petitionem eius praelatus Lepidus, proscriptionis invidia ob[*](inuidia ob ego. -diā Fda. -dia r(?)G. -dia in (collegam) v) collegium in triumviratu pessirnorum civium, nec aequa saltem portione ,[*]((6) Veil. II 70, 1. Suet. Aug. 13. Plut. Brut. 41, Ant. 22. Maecen. fr. 1 Pet.— (9) Suet. Aug. 16. App. b. c. V 88. - (11) Suet. Aug. 20. App. b. III. 20. Dio XLIX 35, 2.—) sed praegravi Antonio, Philippensi proelio morbi[*](morbidi J. -bus va.S.(loc. corr.)), fuga et triduo in palude aegroti et (ut fatentur Agrippa ac Maecenas[*](agrippa ac (et v) maecenas F2D. -ppa (-ppae R1) aecenas (ace- a. maece- R2) r)) aqua[*](aquas Fa) subter cutem fusa turgidi latebra, naufragia Sicula et alia ibi quoque in spelunca occultatio, iam in navali fuga urguente hostium manu preces Proculeio mortis admotae, cura Perusinae contentionis[*](contentiones F2), sollicitudo Martis Actiaci,[*]((12) Suet. Aug. 80. 81.— (15) ib. 65. Dio LV 10, 15.— (16) cfr. Tac. A I 4 ext. Suet. Tib. 10 sq. Vell. II 99.—(19) Dio LVI 23, 2 sq.—) Pannonicis[*](panno- nici F2) bellis[*](belli Fa) ruina[*](ruinę curri (in curru z) az. -nę turriū F2) e turri, tot seditiones militum, tot ancipites morbi corporis, suspecta Marcelli[*](mecircelli F1. meurc- a) vota, pudenda Agrippae ablegatio, totiens petita insidiis vita, incusatae liberorum mortes[*](mortis F1aD) luctusque non tantum orbitate[*](orbitate v. -tē ll) tristis[*](tristes va.S), adulterium filiae et consilia parricidae palam facta, contumeliosus[*](contumeliosos Fa) privigni Neronis secessus, aliud in nepte[*](in aeptę F. inepte R1. nepte a. -tis va.S) adulterium; iuncta deinde tot mala: inopia stipendi, rebellio Illyrici[*](dist.ego) , servitiorum dilectus[*](dilectus Fa. del- R(?)v) iuventutis penuria, pestilentia urbis, fames[*](famae//// F1.-me siti dT.-mes sitisque v a.S) Italiae, destinatio expirandi et quadridui inedia maior pars mortis in corpus recepta;[*](Suet. Aug. 55.— ib. 65 ext. Tac. A I 6.) iuxta haec Variana clades et maiestatis eius foeda suggillatio, abdicatio Postumi Agrippae post adoptionem[*](adoptationem RS), desiderium post relegationem[*](relationem F1Ra), inde suspicio in Fabium arcanorumque proditionem, hinc uxoris et Tiberii cogitationes, suprema eius cura. in summa deus ille[*](illū Ra. ill/// F1) caelumque nescio adeptus magis an meritus herede hostis sui[*](hostis sui (suo F2. suae v) RF2B. orti suo r) filio excessit.[*]((8) cfr. Herod. I 30.— (9) Val. M. VII 1, 2. Paus. VIII 24, 7. Sol. 1, 127.—) Subeunt in hac reputatione Delphica oracula velut ad castigandam hominum vanitatem ab deo emissa. duo[*](a deo R(?)v a.D) sunt haec: Pedium[*](paedium DF. phed- E2va.S. Tellum Pediaeum U 163) telicissimum, qui pro patria proxime[*](proximae F1. -mi F2. (an prompte?)) occubuisset; iterum a Gyge rege tunc amplissimo terrarum consulti[*](consultu ad. -tum va.S): Aglaum Psophidium[*](Psophidium Be Val. prophod- (-phid- R) ll.v) esse feliciorem. senior hic in angustissimo[*](angustissimo v. -mū (aug- R)ll) Arcadiae angulo parvum, sed annuis victibus large sufficiens praedium colebat , numquam ex eo[*](ex euo a. ex quo F1) egressus atque[*](atque (om. ut e) a. utque s. utique z), ut e vitae genere manifestum est, minima cupidine[*](cupiditate H(SJ) errore) minimum in vita mali expertus.
[*](Paus. VI 6, 4 sq. (Ael. VH VIII 18.) Callimach. fr. 399.) Consecratus est vivus sentiensque eiusdem oraculi iussu et lovis deorum[*](deorum mi F1a) summi adstipulatu Euthymus[*](eutymus F. -timus Rava.B) pycta[*](picta Fa. poeta va.B), semper Olympiae victor et semel victus. patria[*](patrię et Rda. -ria//// F1) ei Locri in Italia; ibi[*](ubi z) imaginem eius[*](eius R(?)G. eius ibi r. eius esse v.(an vero prius ibi rectius de- leatur ut e dittogr. natum inter ia et im?)) et Olympiae alteram eodem [*](eadem va.S) die tactam fulmine Callimachum ut nihil aliud miratum video deumque[*](deumque C(U). ad eumque ll.v(H).an oraculumque?) iussisse sacrificare[*](sacrificari R(?)va.D), quod et vivo factitatum et mortuo, nihilque de eo[*](de eo F2TD. adeo R(?)v. deo r. duco?) mirum aliud quam hoc[*](hoc om. (DE?)J errore) placuisse[*](placuiss& sed is F1a) dis.
[*](Hesiod. fr. 163 Göttl. Auson. XXXII 1–9.—) De spatio[*](desparatio R. desper- a. de spa////o F1) atque longinquitate vitae homiuum non locorum modo situs, verum ettempora[*](et tempora D coll. § 155. exempla ll.v) ac sua cuique sors nascendi incertum[*](an incertum iudicium?) fecere. Hesiodus, qui primus aliqua de hoc prodidit, fabulose, ut reor, multa[*](mul- ta de v) hominum aevo praeferens[*](praeferens ego. ref- ll.v), cornici novem nostras attribuit aetates, quadruplum[*](quadrupum F. -pe- dū a) eius cervis, id[*](in (pro id) F1a) triplicatum corvis, et reliqua fabulosius in phoenice ac Nymphis.[*](Anacr. fr. 8 Bergk. Lucian. macrob. 10. Phlegon fr. 29 IV Mü.— (9–16) Val. M. VIII 13 ext. 5–7. Aug. CD XV 9. 12. Theopomp. fr. 69. Hellan. fr. 89. Damast. fr. 6. Ephor. fr. 24 Mü. Cens. DN 17, 3. Alex. Polyh. fr. 30 Mü. Xenoph. FHG III 209 n. - (p. 54, 1–5) Aug. CD XV 12. Sol. 1, 34. Plut. Numa 18 ext. Macrob. I 12, 2.) Anacreon poeta[*](in hoc nice F1a. in poemate F2) Arganthonio [*](Arganthonio B. -tonio v. archant- F2. arguant- (-uat- R) r) Tartesiorum regi CL[*](CLII Augustin.) tribuit annos, Cinyrae Cypriorum decem annis amplius, Aegimio[*](egemio R. emigio a) CC, Theopompus Epimenidi Gnosio CLVII[*](CLVII v(D). cluih D2. clui D1F. duih E1a. CLIII r H. cfr.§ 175 et Val.); Hellanicus quosdam in Aetolia Epiorum[*](aetolia ephiorum F2R2.-liepio- R1. etholie pio- a) gentis ducenos[*](ducenos ego. -ntos v. -nta ll. CC H) explere, cui adstipulatur Damastes[*](Damastes G. -mi- ates ll.v) memorans Pictoreum[*](pictoreum R(?)E2v. -rum E1a. -rium DF. Titor- mum U 164) ex his praecipuum corpore viribusque etiam CCC vixisse, Ephorus[*](uixiss& ephorus F1. -sse teph- a) Arcadum reges tricenis annis, Alexander Cornelius Dandonem[*](Can- donem Fd) quendam in Illyrico D[*](D om.F1a) vixisse, Xenophon[*](nophon F. -hom a) in periplo[*](in periplo G. -iplu D. -ip F2. -etri//// F1. -etriplu EadTs. -etropu R. Impetrim C. -trim Pu v) Lutmiorum[*](lutmiorum ll.S. lutinio- dsv. Latinorumque C. maritimorum (om. insulae) G. Thyniorum H1coll. V 151. Tyrio- rum H2. Latmiorum Salm. e Val. Latriniorum U coll. IV 97) insulae[*](insule F1a. -ula F2) regem DC atque, ut parce mentitus, filium eius DCCC. quae omnia
inscitia temporum acciderunt. annum enim alii aestate[*](aestate unum va.D) determinabant et alterum hieme, alii quadripertitis temporibus , sicut Arcades, quorum anni trimenstres fuere, quidam lunae senio, ut Aegyptii. itaque apud eos[*](eos aliqui et va.D) et singula[*](singuli dD) milia annorum vixisse produntur.[*](Herod. I 163. Cic. Cato 69. Cens. DN 17, 3.— Polyb. XXXVII 10, 1. Cic. Cato 13. Val. M. VIII 13 ext. 4. 1. 2. Cens. DN 15, 3.— (9) Liv. XXX 26, 7. Val. M. VIII 13, 3.4.— cfr. supra § 62. XI 223.) sed ut ad confessa transeamus, Arganthonium[*](arcanthonium D.-toniū a.-dorium R. archantonium Ed. -adonium F.cfr. §154) Gaditanum LXXX annis regnasse prope certum est; putant quadragensimo coepisse. Masinissam LX annis regnasse indubitatum est, Gorgian[*](gorgoniam R.-niani a. gorg////an F1) Siculum CVIII vixisse . Q. Fabius Maximus LXIII[*](LXVI F2. LX//// F1. LXVIII a) annis augur fuit. M. Perpenna [*](perenna F1a (item 11). Perperna S) et nuper L. Volusius Saturninus omnium, quos in consulatu sententiam rogaverant, superstites fuere. Perpenna septem reliquit ex iis[*](his Fa) quos censor legerat; vixit annos LXXXXVIII[*](LXXXXVIII (D?)Rv. -VII Eadz. LXXXVI/// F1.-VIII F2).[*]((16) Val. M. ib. 1. 2. 6.—) qua in re et illud adnotare succurrit, unum omnino quinquennium fuisse quo senator nullus moreretur, cum Flaccus et Albinus censores lustrum condidere, usque ad proximos censores, ab anno urbis DLXXVIIII[*](DLXXVIII Ez.-V a). M. Valerius Corvinus[*](Coruinus v e Val.. cornelius ll) centum annos inplevit, cuius inter primum et sextum consulatum XLVI anni fuere. idem sella curuli semel ac viciens sedit, quotiens nemo alius. aequavit eius vitae spatia[*](spatium va.S) Metellus pontifex.[*](Cic. Cato 60. 30. (Plut. Mar. 28 ext.) — Sen. ep. 77, 20.)Et ex feminis Livia[*](leuia a) Rutili[*](Rutilii Ber.-lia ll.zv) LXXXXVII[*](LXXXX a.-XVI RSJ) annos excessit, Statilia[*](Statilia v. sattilia (sati- a) ll. strati- z) Claudio principe ex nobili domo[*](modo F1a) LXXXXVIIII, Terentia Ciceronis CIII, Clodia[*](odia F1a) Ofili[*](ofelli F2va.G) CXV, haec quidem etiam
enixa quindeciens. Lucceia mima C annis in scaena pronuntiavit . Galeria Copiola emboliaria reducta est in scaenam C.[*](G. a. Cn. va.H) Poppaeo[*](Poppaeo Ed(?)H. pompeo FRT.-peio av) Q. Sulpicio cos. ludis pro salute Divi Augusti votivis annum CIIII[*](CIIII F2E2v. ///II/// F1. VIII r. VIIII dT) agens[*](agens, quae va.S); producta fuerat tirocinio a M. Pomponio[*](pōpinio R.-peio va.G. -pilio SJ) aedile[*](aedili va.S) plebis C. Mario Cn. Carbone cos. ante annos XCI[*](XCI E2v(H). XD DdR. X E1a. XV F2. ///// F1. XCIX Dal. XC SJ) , a[*](ad F1) Magno[*](magno v. marco ll) Pompeio magni theatri dedicatione anus pro miraculo reducta.[*]((14) Mucian. fr. 16 Brunn.) Sammullam[*](Sāmulla (D?)Fdv(D). -ulāRVerc. (H). -ula a. Samullam G.-ulam L) quoque CX annis[*](centum annis SJ errore) vixisse auctor est Pedianus Asconius. minus miror Stephanionem, qui primus togatus[*](togatas (Sabell.) H Brot.) saltare instituit, utrisque[*](utriusque F1ava.C) saecularibus[*](& F2in ras.Rdv. CL r) ludis saltavisse[*](saltauisse ego. -uit sed ll. -tasse (-tauisse S) et v), Divi Augusti et quos Claudius[*](Claudius R(?)v. CL. F2. om.r) Caesar consulatu suo quarto fecit, quando LXIII[*](LXXXIII R) non amplius anni interfuere, quamquam et postea diu vixit. in Tmoli[*](timoli a) montis[*](mtis F1) cacumine, quod vocant Tempsin[*](tempsim a.-int R. Cempsin Toma-schek) , CL annis vivere Mucianus auctor est, totidem annorum[*](annor??? (vel annis) ego coll. § 164. annos ll.v) censum[*](censum F2zG. om.Ea. centum r. item censum v) Claudi[*](Claudi R(?)v.CL. r. id est CL z) Caesaris censura T. Fullonium[*](Fullonium (DE?) v. fall- FR. foll-a) Bononiensem, idque collatis censibus, quos ante detulerat, vitaeque argumentis — etenim curae principi[*](principi id D. -pio ll. -pi v)id[*](id curae R(?)vaD) erat — verum apparuit.[*](Beros. fr. 23 Mü. Cens. DN 17, 4.— cfr. Firm. math. IV prooem. 5.) Poscere videtur locus ipse sideralis scientiae[*](scientia F1Ra) sententiam[*](sententiam om.DF1d1) . Epigenes[*](epigenes R2 (in marg.) v. -nis F2. om.R1. si r) CXII[*](CXV F2. CXXII va.H) annos inpleri negavit posse, Berosus excedi[*](excedi D(?) v(J). -dit rS) CXVI[*](CXVII Rva.H(SJ)). durat et ea ratio, quam Petosiris
ac N e cep sos[*](nechepsos F. necephsos a) tradidere[*](tradidere R2D. -ri r.-re et S. -runt J.-runt et v) (tetartemorion[*](tetartemorion F2C cum Budaeo (J). -ma- rion r. tartemorion S. trimo- v.) appellant[*](appellant v. -llat ll) a trium signorum portione), qua posse in Italiae tractu CXXIIII[*](CXXVII F2.-VI va.H) annos vitae contingere apparet. negavere illi quemquam LXXXX partium exortivam mensuram (quod anaphoras vocant) transgredi , et has ipsas incidi occursu maleficorum[*](maleficorum Verc. -ciorum ll.v) siderum aut etiam radiis eorum solisque. Aesculapi[*](Aesculapi ego. esculapius a. escol- E. scol- r.del.F2zv. schola TH) rursus[*](rursus ll.ego. om.z.add. esculapi F2. scol- R. scul- r. Aescul- v) secta[*](secta (P)G2. secuta ll.H. sententiam secuti v) , quae[*](que F1R1a. qui zva.G) stata[*](stata uitae F2G. statuite DF1Ea.-uit Rd.–uta uitae v) vitae spatia[*](spitia F1. spatia uitae R2d2) a stellis accipi dicit, quantum[*](sed quantum Rd(?)va.D) plurimum tribuat, incertum est.[*]((11) Gell. III 10, 9. XV 7, 4. Cens. DN 14, 9.) rara autem esse dicunt longiora quidem tempora[*](quidem tempora qm??? ego. tempora quidem (quid est DFa) qm??? ll. -ora quandoquidem v), quoniam momentis horarum insignibus lunae dierum, ut VII atque XV[*](XV ll.zH.IX C. XXIIII v) , quae nocte ac die observantur, ingens turba nascatur scansili annorum lege occidua, quam climacteras appellant[*](appellant v.-llat ll) , non fere ita genitis LIIII[*](LIII dT.an LXIII? cfr.Gell. et Censor.) annum excedentibus.Primum ergo ipsius artis inconstantia declarat quam incerta res sit. accedunt experimenta[*](experimenta ll.H. add. exempla (et exe- F2E2v) ll.v(D). cfr. n. luc. p.77) recentissimi census, quem intra quadrienninm Imperatores[*](imperatores v.-orū R2. -or r) Caesares[*](Caesares v. -ris ll) Vespasiani pater filiusque censores egerunt. nec sunt omnia vasaria[*](uaria FdT) excutienda; mediae[*](meridiae F1. -die Ra) tantum partis inter Appenninum Padumque ponemus exempla:[*](cfr. Phlegon. fr. 29 Mü.) CXX annos Parmae tres edidere, [*](p. 57,2 dist. D) Brixilli[*](Brixilli D coll. III 115. -xili ll. -xelli v) unus[*](unum .. duos .. unum .. unam mulierem itemque deinceps va.G) , CXXV Parmae duo, CXXX Placentiae[*](placintiae F1) unus[*](anus F2. (add. CXXXI va.H)),
Favelltiae una mulier[*](muliere R.-rae F1.-ri ad) , CXXXV[*](CXXXV H. -XII v. CXXV ll) Bononiae L.[*](L. et terentius F2) Terentius M. filius, Arimini vero M. Aponius[*](M. Aponius G. (-omum v). maponias (-nia F2E)ll) CXL[*](CXL (Bergk)S. CX (C v) et L Rv. fex et L r), Tertulla CXXXVII. citra[*](citra DFEav(D). circa R(?)C) Placentiam in collibus oppidum est Veleiatium[*](ueleiatium DdE(?) Brot.(D). -acium FzH(S).-acū a.-eaciū R2e corr. Velleia- v. cfr.III 116) , in[*](in del.R2S) quo CX[*](CX R(?)v. CCX r) annos sex detulere, quattuor vero[*](uero om.Rd(?)va.D) centenos vicenos, unus CXL[*](CXL G(S). ex (C F2E) quinquaginta ll. CL v(Brot.)), M. Mucius[*](mutius Fva.H) M. filius Galeria[*](galeria E(D?)zH. -rius F2v. gali r) Felix. ac ne pluribus moremur in re confessa, in regione Italiae octava centenum annorum censi sunt homines LIIII, centenum denum homines XIIII[*](LVII (pro XIIII) v.aH) , centenum vicenum quinum homines duo, centenum [*](centenum uicenum tricenum E) tricenum homines quattuor, centenum tricenum quinum [*](quinum homines IIII tricenum centenum E2) aut[*](autem DF1a) septenum[*](septimum E) totidem, centenum quadragenum homines tres.[*](Hom. ς 249.)Alia mortalitatis inconstantia: Homerus eadem nocte natos Hectorem etPolydamanta tradidit[*](traditi va.S) , tam[*](IamRda) diversae sortis viros[*](uero F1a). C. Mario Cn. Carbone III cos. a. d. V kal. Iunias M. Caelius[*](Caelius C(S). Cel- v. caecilius ll.G. demendo cfr. XXVII 4) Rufus et C.[*](C. G. cornelius ll.v) Licinius Calvus eadem[*](an eodem?) die geniti sunt, oratores quidem ambo, sed tam dispari eventu. hoc etiam isdem horis nascentibus in toto mundo cotidie evenit, pariterque domini ac servi gignuntur, reges et inopes.
[*]((4. 5) Liv. per. LXI.)[*](21) Cic. ND III 70. Val.M. I 8 ext. 6. cfr. Plut. de cap. ex inim. util. 6, 89c.) P.[*](P. om. o) Cornelius Rufus, qui consul cum M'.[*](M'. v(H). M. ll. marco o) Curio[*](curio F2v. cario ro) fuit, dormiens oculorum visum amisit, cum id sibi accidere somniaret. e diverso Pheraeus[*](Pheraeus G2cum B(H). phalereus (-re uis a. ualerius F2) ll.v(L)) Iason[*](lason R(?) G2Turn.(H). iacum (a cum a. eacus F2)r. tum C(L). iam tum v) deploratus a medicis
vomicae morbo, cum mortem in acie quaereret, vulnerato pectore[*](pictore F2. re F1. rē a) medicinam invenit ex hoste. Q. Fabius Maximus consul apud flumen[*](fluminis aram F1a) Isaram proelio commisso adversus[*](uersus R2. om.R1) Allobrogum [*](adlobrogum FR) Arvernorumque[*](aruenorumque F. adue- a CXX Liv. per. LXI) gentes a. d. VI idus Augustas, CXXX perduellium caesis, febri quartana liberatus est in acie. incertum ac fragile nimirum[*](nimirum F2E2v(D). -ium r H. om.o) est hoc munus[*](mundus F1a) naturae, quicquid datur nobis, malignum vero et breve etiam in iis[*](iis v. his ll.H) quibus largissime contigit[*](contingit dova.H) , universum utique[*](itaque a) aevi tempus intuentibus.[*](post (pro quod) ao) quid, quod aestimatione[*](estimationem o) nocturnae quietis dimidio quisque spatio vitae suae vivit, pars[*](par////equa F1. parere. Qua a) aequa morti similis exigitur aut poena[*](poena ē Müller em. Ip. 16. -nae Rv.-ne F1. paenę F2 pene ao) est, nisi contigit quies? nec[*](nec (pro non) oz) reputantur infantiae anni, qui sensu carent, non senectae in poenam vivacis, tot periculorum genera, tot morbi, tot metus, tot curae, totiens[*](tociens ao. et offensae Müller l.l. 17) invocata morte[*](mors z) , ut nullum frequentius sit votum.[*]((19) Val. M. VIII 13 ext. 3. Aristoxenus ap. Lucian. macr. 18.) natura vero nihil hominibus brevitate vitae praestitit melius. hebescunt sensus, membra torpent[*](torquent a. ntur ozva.G.), praemoritur visus, auditus, incessus, dentes etiam ac[*](ad (pro ac) o) ciborum instrumenta , et tamen vitae hoc tempus adnumeratur[*](adnumerant F). ergo pro miraculo et id solitarium reperitur exemplum Xenophili musici[*](xenophili musici R2S. -l' music' F2.-lum musicum v. -limus r.-linius o) , centum[*](centum Rd(?)B. duce- r.-tis ozv) et quinque annis vixisse[*](uixisse annis o) sine ullo corporis incommodo. at Hercule[*](Hercule om.o. -les H Brot.) reliquis omnibus per singulas membrorum partes, qualiter nullis aliis animalibus, certis pestifer calor remeat horis aut rigor, neque horis modo, sed et diebus noctibusque[*](noctibus om.F1a) trinis quadrinisve, etiam anno toto[*](toto anno o). atque etiam morbus est aliquantisper[*](aliquantisper Alcia-tus ap. H. aliquis per ll.v) sapientiam[*](sapiendā DF1E1a) mori.[*]((6) cfr. Cels. III 23. Pl. XXVIII 44. XXVI 1. 4.) morbis quoque enim[*](enim quoque R (?)va.D. quoque o) quasdam leges natura posuit[*](naturā posuit F1.-ra inpo-aozva.G(D)) : quadrini circuitus febrem numquam bruma, numquam hibernis mensibus incipere , quosdam post sexagensimum vitae spatium non accedere [*](accidere Rd (?) G) ; alliis[*](aliis ego. alius F1Rd1a. -ios F2d2v) pubertate deponi, feminis[*](a feminis F2d2v) praecipue; senes minime sentire[*](sentisse F1a) pestilentiam. namque et[*](et om.o) universis gentibus ingruunt morbi et generatim modo servitiis, modo procerum ordini[*](ad R. ab S) aliosque per gradus. qua in re observatum a meridianis partibus ad[*](& (pro ad) F1R1a) occasum solis pestilentiam semper ire nec umquam aliter fere[*](fere aliter va.S) , non hieme, nec[*](nisi ova.H) ut[*](ut uerno a. ut nos F1) ternos excedat[*](excedat v. -ant ll.o) menses.[*](Cels. II 6. Hippocr. progn. 2–4.— Cat. quae ext. ed. Jordan p. 78, 5.)iam signa letalia in furoris morbo risum [*](risum est o) , sapientiae vero aegritudine fimbriarum curam[*](curas o) et stragulae vestis plicaturas, a somno moventium[*](mouentium RB. mone- d. morie- rov) neglectum[*](nec lectū Fa) , praefandi[*](praefandi R(?)G. prof- r.profundi oB peregrandis v) umoris e corpore[*](corpori (om.e) F1a) effluvium, in oculorum quidem et narium aspectu indubitata maxime atque etiam supino adsidue cubitu, venarum inaequabili[*](inaequabilia F1a) aut formicante percussu, quaeque alia[*](et alia quoque (que o) ozva.G) Hippo crati principi[*](principe F1a) medicinae observata sunt. et cum innumerabilia[*](inenumerabilia F) sint[*](sint ov. om. ll. (suprascr., sed rursus del.F2)) mortis signa, salutis securitatisque nulla sunt[*](sint F2) , quippe cum censorius Cato ad filium de[*](de F2Rzv. da F1a.om.dTo) validis[*](ualetudinis.. obseruatione zva.G.om.o) quoque observationem ut ex oraculo aliquo prodiderit,
senilem iuventam[*](iuuenilem senectā p???nituere a) praematurae mortis esse signum.[*](Ar. V 31, 557a2. Diog. La. I 11, 5. Plut. Sulla 36. Paus. I 20, 7. Ael. VH IV 28. V 2.— (4) Sen. de prov. 3, 10.— (6) Val. M, I 8 ext. 16.) morborum vero tam infinita est multitude, ut Pherecydes Syrius serpentium[*](copia serpentium ova.H) multitudine ex corpore eius erumpente expiraverit . quibusdam[*](quibus Fa) perpetua febris est, sicut C. Maecenati; eidem triennio supremo nullo horae momento contigit somnus . Antipater Sidonius poeta omnibus annis uno die tantum natali[*](natali tantum aova.G) corripiebatur febre[*](febri G) et eo consumptus est satis longa senecta.