Naturalis Historia

universa vero gens Aetheria appellata est, deinde Atlantia[*](ablantia F2), mox a[*](a Esopv.om.r) Vulcani filio Aethiope[*](ethiopie o.add. aethiopia (ethi- o. ethy- p) opv. sed cfr. Müller de stilo p. 90 et de glossemate II 106 hyadas, 8 cosmon, III 51 Absyrto). animalium hominumque monstrificas effigies[*](effigies monstriferas Esova.S) circa extremitates eius gigni minime mirum[*](mirumque DFRa), artifici ad formanda corpora effigiesque caelandas[*](caelanda FR1. cel-Da) mobilitate ignea. ferunt[*](fertur o) certe[*](certis DF) ab orientis parte[*](partes DF) intima gentes esse sine naribus, aequali totius oris planitie, alias superiore labro[*](labro oris alia DF) orbas, alias sine linguis. pars etiam ore concreto et naribus carens uno tantum foramine[*](fora- mina DFR) spirat potumque calamis avenae trahit et grana eiusdem avenae sponte provenientis[*](prouenientis sponte o) ad vescendum. quibusdam pro sermone[*](pro sermone- 20 qui- busdam. om.DF1Ra) nutus motusque[*](motusque et quibusdam om. etiamF2) membrorum est. quibusdam ante Ptolemaeum Lathyrum[*](latyrum dova.B. -thurum H. cfr. II 169) regem Aegypti[*](aegypti regem FdRaSJ) ignotus fuit usus ignium. quidam et[*](ante (pro inter) Espva.H) Pygmaeorum gentem prodiderunt inter paludes ex[*](ex Espv. a r)

[*](enim (pro autem) Espva.G) quibus Nilus oriretur. in ora autem ubi[*](ubi Espv. ibi r) dicemus[*](dicemus ego. desimus (-siimus v) EsDFaD(coll.§ 176). desinit R2in ras.S. -sunt p. -sinunt J) continui [*](197) montes[*](montis Fa) ardentibus[*](ardentibus Espv(D). -ti a. -tis rS) similes[*](similis Fa) rubent.

Trogodytis et Rubro mari a Meroe tractus omnis superponitur, a Napata tridui itinere[*](in itinere FdRaSJ) ad Rubrum litus, aqua pluvia ad usum conpluribus locis servata, fertilissima regione quae interest auri. ulteriora Atabuli[*](atabuli Espva.S(D)), Aethiopum gens, tenent[*](tenet Esv a. S. -nens a). dein contra Meroen Megabarri[*](megabarri (mag- d) RdTS. -bari B. egabarri r. neg- v), quos aliqui Adiabaros[*](adiabaras Espva.S) nominavere; oppidum habent Apollinis[*](apollini Es). pars eorum Nomades quae elephantis vescitur[*](uestitur Es. -tus DF. -tis a).[*]((10) Mela III 85. Sol. 30, 9. — (14. 15) Sol. 30, 4.) ex adverso in Africae parte Macrobii, rursus a Megabarris Memnones et Dabelli[*](dabelli DFdTaD. -eli RS. dauelli EsG. -ualli p. daneli v.cfr. §196) dierumque XX intervallo Critensi. ultra eos Dochi, dein Gymnetes, semper nudi, mox Anderae[*](anderae dv(D). -ere EsDFap. -ete R. -etae S), Mattitae[*](mattitae EsD. mathi p. -itae v. mothi- RS. mouthes r), Mesaches[*](meaches D. mesagches EsD. -gebes va.S. massagethes p); hi pudore[*](hi pudore ego. hipdores Es. nid- p. ipso- dore (-odoro F. -o ore a) r. -rae S. hypsodores D. hipporeae v) atri coloris tota corpora rubrica inlinunt. at ex Africae parte Medimni[*](menismini coni.B(U 145)coll.VII 31), dein Nomades, cynocephalorum lacte viventes, Alabi[*](alabi EsD. ol- v. aladi DFdTS. -dis R. alidi a.om.p), Syrbotae[*](syrbotae B. -thae Es. sir- bote p. syrdote DFT. sir- Rad.cfr. VII 31. serbotae Sol. sor- v), qui octonum cubitorum esse dicuntur.[*]((5. 7) Sol. 30, 4. cfr. Plin. VIII 35.) Aristocreon Libyae latere a Meroe oppidum Tollen[*](tolen va.S. tholon p. Coloen B e Ptol.IV 7,8) dierum V itinere tradit; inde dierum XII[*](XII om.Es 1 . VII M Pt p. 774b) Esar[*](esar v. caes- (add. XII Es 2) Es. des- rJ1. aes- D. cfr. Ptol. IV 7,7ʼἐσήρ) oppidum Aegyptiorum qui Psammetichum fugerint[*](fugerint G. -runt EsB. -rent v. -girint R2. -rent r); in eo prodente[*](prodente (prud- Fa) se ll.(P)S. -duntur annis v) se CCC[*](CCCll.(U 145)D. CCC S. trecentis pv) habitasse[*](habitare Es); contra in

Arabico latere Diaron[*](diaron (-anon Es) ll.v(D). diaon p. daron B e Ptol. l.l.) oppidum esse eorum[*](deorum DFR. dorum a). Bio[*](bion cum p. union enim Es) n autem Sapen vocat quod ille Esar[*](esar (aes-D)et v. sesar (sedar a) et DFdTRa. asserit Esp); et ipso nomine advenas[*](aduenas ait D (?)va.S(J). sed cfr. Miiller de stilo p. 76.77) significari . caput eorum in insula Sembobitin, et tertium in Arabia Sinat[*](sinat ll.S. -as dT. syna p. sai v). inter montes autem et Nilum Simbarri[*](simbarri EsR2S. -biati p. barri r. sym- bari v) sunt, Phalliges[*](phalliges ego. cfr. § 192 extr. phali- Espv. palugges (-udes a) rS. phalanges B), in ipsis vero montibus Asachae[*](Azachaei Sol. cfr. VIII 35) multis. nationibus. abesse a mari dicuntur dierum V itinere; vivunt elephantorum venatu. insula in Nilo[*](nili DFa. illo Esva.C) Sembritarum[*](sembritarum Esv.cfr. Strabo XVI p. 770. XVII p. 786. sebr-pB e Ptol. IV 7,10. sember-a. semberr-r G) reginae[*](regine F. -ione EspadT. -ni va.G) paret.[*]((9. 11. 12) Sol. 30, 5.) ab ea Nubaei Aethiopes dierum VIII itinere; oppidum eorum Nilo inpositum Tenupsis[*](tenupsis EsB -psi v. enubsis (nu- a) r. themissis p. Tenessis Strabo l.l.). Sesambri[*](sambri Espva.S. psambari Sol.), apud quos quadrupedes[*](quadripedes FdRaSJ) omnes sine auribus[*](omnibus FRa), etiam elephanti. at[*](at Esv(D). om.rS) ex Africae parte Ptonebari[*](ptonebari ego. tonob- DFdRaS. ptoemb- v. -enbani EsoD1.theb- p.om.D2), Ptoemphani[*](ptoemphani ego. -nae B. -phe a. -phoae v. -enphae DFS. -phe Rd. -phani D2. pthonemphani o. thonenph- Es.om.pD1. sed cfr. Ptol.l.l.), qui canem pro rege habent, motu eius imperia augurantes, Harusbi[*](harusbi EspDFD. bar- a. ar- Rdv(H). auruspi C(S)) oppido longe ab Nilo sito[*](nili situ Es), postea Archisarmi[*](archisarmi EsR2S. -mis (arci- a) r. athisarmi p. ach- v), Phalliges[*](phalliges (-ies a.) ll.H(D). phali- v(S).cfr. §191), Marigarri[*](marigarri EsD. -chari p. -gerri Rdv(S). -geri rG), Chasamari[*](chasamari EsD. chassa- p. casa- v. casmari rS et om.Dal.) . Bion et alia oppida in insulis tradit: a Sembobiti [*](sembobiti R (?)v. -oboti r) Meroen versus dierum toto itinere XX proximae insulae oppidum Seberritarum[*](seberritarum a. -tharum DFR. -ertitarum d. -ernit- Es. -ornith- p. sebarrit- v. sebrit- B. semberrit- G) sub reginaet aliud Asara[*](asarcha p. asar B), alterius oppidum Darden[*](darden ll.S. daron B. danden v. (Darada Strabo XVI p. 771)); tertiam Medoen[*](medoen Esdv. -em Rp. -eni r) vocant, in[*](an uocat?) qua oppidum Asel, quartam eodem quo oppidum nomine Garroen [*](garroen EsD. gairoem p. garode r. -den v). inde per ripas[*](paropas Fdava.G) oppida Nautis[*](nautis EsD. nathis p. nauos rv.(desperanda videtur haec nominum series Latinis vocabulis similium)), Modum[*](modum (madum EsD. -diam p) demadatim (-tin EsD) ll. modundam andatim G. -dae manda- tini v), Demadatin, Secundum[*](secundum DFdTRaH. setu- G. secandum EspD. -uni v), Collocat[*](collogat Es. -lligat (G. -ati v) va.J sechande p), Secande, Navectabe[*](nauec- tabe EsG. -bae v. -ethabe p. nabettabet r) cum agro Psegipta[*](cum agro psegipta (-irta p) EspD. (dist. J2). cum agros (-or R) ipse agittae (-tte ad. -te R) r. cumi, agrospi (-oripse J1), aegipam (G. -ani v)v), Candragori[*](candragori EsD. chanda- p. candrogari v. anelago (anda- Rd) r), Arabam[*](arabam (har- p) summaram (-rum Es. simiarum p) G. -bum sum- morum v), Summaram.[*]((6-9) Sol. 30, 6.) regio supra Sirbitum[*](siruidum Es. -ithum p), ubi desinunt montes, traditur a quibusdam habere maritimos Aethiopas, Nisicathas[*](nisicathas EsD. -chatas p. -castes v. nisacaethas rS), Nisitas[*](nisitas Espv(D). -tis a. -ittos dT. nisytos RS. -tis F. nysitis D), quod significat ternum et quaternum oculorum viros, non quia sic sint, sed quia sagittis praecipua contemplatione utantur[*](utuntur Eszva.Bas.(D2)). ab ea vero parte Nili, quae[*](que om.DFRaSJ) supra Syrtes Maiores oceanumque meridianum protendatur[*](protendatur a. -dantur DFR. -ditur Esv), Dalion[*](dalio DFRaSJ) Vacathos[*](uacathos EsD. uoc- DFa. -tos Rdv. uagantes p) esse dicit, pluvia tantum aqua utentes, Cisoros[*](cysoros ap), Logonporos[*](logonporos EsD. -omboros a. longomp- rS. longop- v. -pothos p) ab Oecalicibus[*](oecalicibus B coll. V 44. eoca- ll. coca- v) dierum V itinere, Vsibalchos[*](usibalchos EspD. -cos rv), Isbelos[*](isbelos S. -lus DFRa. isuelos Esv. -llios p), Perusios[*](perusios ll.v(S). parru- p. pharu- B. -sos G), Ballios[*](ballio F. uallios Esp. ualios va.S), Cispios[*](cispio DFa. aspios p).[*]((2 sqq.) Sol. 30, 6. 7. 8. Artemid. ap. Strab. XVI p. 772.) reliqua deserta, dein[*](deinde R(?)pva.D) fabulosa[*](fabulosa opv(D2). -ossias Es. -osis R2S. -osius D1. -osi (U 146)J. -ulis r): ad occidentem versus Nigroe[*](nigroe EsopdB(D). -o et a. -oae rv(S)), quorum rex unum oculum in fronte habeat[*](habeat in fronte (-tem Es)Esova.S. (habet SJ)), Agriophagi[*](agriofagi DF. acrorgi Eso. -ogi p), pantherarum leonumque[*](et leonum R(?)va.D) maxime carnibus viventes, Pamphagi, omni mandentes, Anthropophagi, humana carne[*](carnibus Esopv. -ne r) vescentes, Cynamolgi[*](cyna- molgi Esov. cynom- pSol. cinamalgi r.cfr. VIII 104) caninis capitibus, Artabatitae [*](artabatitae Rad(Sol.)G. artha- DFv(D). antha- Eso. anti- p) quadrupedes[*](quadri- pedes R2SJ. quadri FR1a. -pedum dv), ferarum modo vagi, deinde Hesperioe[*](hesperioe J. -ie a. -iae DFdRv(S). -ii G. -ia R2. -ica Esp), Perorsi et quos[*](quod is (pro quos) DFR1a) in Mauretaniae confinio diximus. pars[*](5,10) quaedam Aethiopum locustis tantum vivit fumo et sale duratis in annua alimenta; hi[*](hi om.R. ii C. in v) quadragesimum vitae annum non excedunt.

[*](Agrippa fr. 35 R. iese. Die. 4, 2. — (15) Sol. 30, 9.)Aethiopum terram universam cum mari[*](mare Fa) Rubro patere in longitudinem |XXI|.LXX[*](XX. LXXR) p., in latitudinem cum superiore Aegyptpo |XII|[*](XIDFa).XCVI[*](XCVIEsopD. -VIIrv(S). -VIIIdTH) Agrippa existimavit. quidam longitudinem ita diviserunt: a Meroe Sirbitum XII[*](XII EspG(D). XIrS. XV v) dierum navigationem , ab ea XV[*](XII Esva.S(D). totidem p) ad Dabellos[*](dia- bellos R. dauell- G. cfr. § 190), ab his[*](iis Rdva.D) ad oceanum Aethiopicum[*](aethiopum Es. ethyo- p) VI dierum iter. in[*](in om.R) totum[*](totum autem R(?)G. -um enim Espv) ab oceano ad Meroen DCXXV[*](DCCXXVEspva.H.DCXXSol.) p. esse inter auctores fere convenit, inde Syenen quantum[*](184) diximus.[*]((17-513, 9) Dic. 4, 3.)[*]((17-513, 2) Sol. 30, 14. Mela III 94. — (513, 6) cfr. Plin. V 7.) sita est Aethiopia ab oriente hiberno ad occidentem hibernum. meridiano cardine silvae, hebeno[*](hebeno DFav(S). eb- Rd(?) Dic.H. hae uero Eso. uero p. hiberno Dcol.Sol. (hieme). cfr. Mela III 80. Plin. XII 18. 19. Strabo XVIIp. 822 init. Diosc.m.m. I 129)

maxime, virent. a media eius parte imminens mari mons excelsus aeternis ardet ignibus, Theon Ochema dictus Graecis[*](a graecis EsoDic.va.Bas.(D)). a quo navigatione[*](nauigatione Dic.S(D). -tio ll.v(J).cfr. § 200. 201. 199. 86. II 187. IV 95. 104; aliter § 196. IV 57. V 10.89) quadridui promunturium[*](ad promontorium va.S) quod Hesperu[*](Hesperion va.S.cfr. II 237. V 10) Ceras[*](cheras R) vocatur, confine Africae iuxta Aethiopas Hesperios. quidam et in eo tractu modicos colles amoena opacitate vestitos Aegipanum Satyrorumque produnt.

Insulas toto eo[*](Eoo D1) mari et Ephorus conplures esse tradidit et Eudoxus et Timosthenes, Clitarchus vero Alexandro regi renuntiatam[*](regi renuntiatam Esopv(D). rege (-gi Dic.) renuntiat (-auit a) rDic. S) adeo divitem, ut equos incolae talentis auri permutarent, alteram ubi sacer mons opacus silva[*](silua- rum Esoz) repertus esset, destillante[*](distillante o. -ntibus va.S) arboribus odore [*](dist.va.S) mirae suavitatis. contra[*](contrarium (om. sinum) Es) sinum Persicum Cerne nominatur insula adversa Aethiopiae, cuius neque magnitudo neque intervallum a[*](a EsF2pv.om.r) continente constat; Aethiopas tantum populos habere proditur.[*](Ephorus fr. 96a Müller. Polyb. XXXIV 15, 9 Hultsch. Corn. Nep. fr. 51 Halm. — (24. 25) Sol. 56, 10. Mela III 100.) Ephorus auctor est a Rubro mari navigantes in eam non posse propter ardores ultra quasdam columnas — ita appellantur parvae insulae — provehi [*](peruehi DFRa). Polybius in extrema Mauretania contra montem Atlantem a terra stadia VIII abesse prodidit Cernen, Nepos Cornelius ex adverso maxime Carthaginis a continente [*](CC (pro M) p. X??? RS)p. M, non ampliorem[*](ampliore ap) circuitu II. traditur et alia insula contra montem Atlantem, et ipsa Atlantis appellata[*](appellatae F. -te a). ab ea V[*](V Rad. quinque DFpv. II EszD) dierum praenavigatione solitudines ad Aethiopas Hesperios et promunturium[*](praenauigatione aTD, naui- Espv. praenauigationi FdS. -nis (pna- R) rJ) quod vocavimus Hesperu Ceras, [*](197) inde primum circumagente se terrarum fronte in occasum

ac mare Atlanticum.[*](Sol. 56, 11. 12. MCap. VI 702. Mela III 99. 93.) contra hoc quoque promunturium Gorgades insulae narrantur, Gorgonum quondam[*](quoquodam Es) domus, bidui navigatione[*](nauigationis FdRa) distantes[*](distantis FRa. -tesque o) a continente[*](continenti (om.a ) o), ut tradit Xenophon Lampsacenus[*](lamsacenus o. -cetenus Fa). penetravit in eas Hanno[*](hamno R. anno Fa) Poenorum imperator prodiditque hirta feminarum corpora, viros pernicitate evasisse[*](euadisse a. aeua- F); duarum[*](duarumque R (?)v) Gorgadum[*](gordanum a. gorgonum ova.S) cutes argumenti et miraculi gratia in lunonis templo posuit, spectatas usque ad Carthaginem captam.[*](Sol. 36, 13. MCap. VI 702. Mela III 100. — Iuba fr. 28 Müller. Mela III 104. Sol. 26, 1. cfr. Plin. V 12 extr. IX 127.) ultra has etiamnum duae Hesperidum insulae narrantur, adeoque omnia circa[*](circa haec v a. S) hoc incerta sunt, ut Statius[*](sattius DFR. satius a) Sebosus a Gorgonum insulis praenavigatione Atlantis dierum XL ad Hesperidum insulas cursum prodiderit[*](prodiderint Fa. -runt Es), ab his ad Hesperu Ceras unius. nec Mauretaniae insularum certior fama est. paucas modo constat esse ex[*](ex (om.p) aduersum Esp) adverso Autololum[*](autololum C. -loliam ll. antholiam p.cfr. V 5. 17) a Iuba repertas, in quibus Gaetulicam purpuram tinguere instituerat[*](instituerant Es. constituerat R).

[*]((16. 21) Sol. 56, 14. MCap. VI 702.) Sunt qui ultra eas Fortunatas putent[*](putant R (?) va. D) esse quasdamque alias, quo[*](quo in ego. cfr. VII 60. quorum FaG. quarum rv(H). -rum e D2)in numero idem Sebosus etiam spatia conplexus lunoniam abesse a[*](a om.Fp) Gadibus DCCL p. tradit, ab[*](ab occasus DFRa) ea tantundem ad occasum versus Pluvialiam Caprariamque; in Pluvialia non esse aquam nisi ex imbri[*](im- Bribus R(?)pv. cfr. X 97). ab iis CCL[*](CCXL p) Fortunatas contra laevam[*](laeuā RdTv(S). -uaFH.. leua r) Mauretaniae in VIII[*](in VIII ll.pS in VIIII dTH. VIII M p. v) horam[*](Oram pva.H) solis; vocari Invallem[*](Inuallem ll.S. Conu- H. in conualle v) a[*](a Esv(D).om.rS) convexitate et Planasiam[*](planasia R1. -nisia R2. -nariam va.S)

a specie[*](aspicite Fda), Invallis[*](conuallis Espva.S) circuitu[*](circuitum d(?)H)CCC p.; arborum ibi proceritatem[*](pro- ceritate p) ad CXL[*](CXL EspD. CXIIII rH. CXLIIII v) pedes adulescere[*](adulescente p).[*](Iuba fr. 28 Müller. Sol. 56, 14. 15. MCap. l. l.) Iuba de Fortunatis ita inquisivit : sub[*](ut sub Fapva.G) meridiem[*](meridie R(?)fpH) quoque[*](quoque om.Espva.H(D)) positas esse prope occasum, a Purpurariis DCXXV[*](DCCXXII (DCCC- p) Esp. -XXV va.H) p., sic ut CCL supra occasum navigetur , dein per CCCLXXV[*](LXXV Lerrore) ortus petatur. primam vocari Ombrion[*](ombrion Espv. ondr- r), nullis aedificiorum vestigiis; habere in montibus stagnum, arbores similes ferulae[*](ferul???ae (om. ex) R), ex quibus aqua exprimatur, e nigris[*](ex nigris opva.S) amara, ex candidioribus potui[*](potuis F. -tius ad) iucunda.[*](Sol. 56, 16-19. MCap. l. l.) alteram insulam Iunoniam appellari; in ea aediculam esse tantum lapide[*](tantum uno lapide coni.S. in altum illepide M Pt p. 754bcoll.Sol. (ignobiliter ad culmen fastigata)) exstructam[*](exstructum Es. -ctat DF). ab ea in vicino eodem nomine minorem, deinde Caprariam, lacertis grandibus refertam. in conspectu earum esse Ninguariam[*](nin- guriam R. niuar- B e Sol. et MCap.), quae hoc nomen acceperit a perpetua nive, nebulosam. proximam ei Canariam vocari[*](uocari a (am Es)Esopv(D).om.rS) a multitudine canum ingentis magnitudinis — ex quibus perducti sunt Iubae duo[*](duo R(a?)v. duc DF.om.Esop) —; apparere[*](apparere ego. -arent Esopv(S). -arentque C. apperent (ape- F) r) ibi[*](ibi Esopv (D). om.r) vestigia aedificiorum. cum omnes autem copia[*](copia v. -iae ll) pomorum et avium omnis generis abundent, hanc et palmetis caryotas ferentibus ac nuce pinea abundare; esse copiam et[*](et om.Es. quoque va.G) mellis, papyrum quoque et siluros[*](siluro Es) in amnibus gigni. infestari eas beluis, quae expellantur adsidue[*](expuantur aestu coni.DeSol.), putrescentibus[*](putrescenti- bus Rpv. putes- rD.cfr. XI 277 (M). XXXII 68.76.126. XXXV 189 (B)).

Et[*](at pva.S) abunde orbe terrae[*](terrarum va.S) extra intra[*](intra om.Esp) indicato

colligenda[*](colligenda G(J). -dam DFdRaS. collega Es. -ecta pv) in artum mensura[*](mensuram DFdaS) aequorum[*](aequior va.G) videtur.[*](Polyb. XXXIV 15, 2 Hultsch. MCap. VI 703.)

Polybius a Gaditano freto longitudinem directo cursu ad os Maeotis |XXXIII|.XXXVII.D[*](D om.MCap.) prodidit, ab eodem initio[*](initio DF1dR1aJ. add. ad orientem recto (dire- R2S) cursu EsF2R2pv(D)) Siciliam |XII|[*](XII.LX. D Esva.S).L???, Cretam CCCLXXV[*](CCCCLXXVFs), Rhodum CLXXXVII.D, Chelidonias tantundem, Cyprum CCCXXV[*](CCCXXVv(D2). CCXXVDFdRaS. -XXII EspH. cfr. D ME p. 8 n.2), inde Syriae Seleuciam Pieriam CXV, quae computatio efficit |XXIIII|.XL. [*](Agrippa fr. 36 Riese. — (10) MCap. l.l. Marcian. Heracl. I 5 (GGm I p. 520) Agathem. III 10 (GGm II p. 474).)Agrippa hoc idem intervallum a freto Gaditano ad sinum Issicum per longitudinem derectam[*](derectam EsF. dir- rv) |XXXXIIII|[*](XXIIIIXLDFdapD2. XXIII.XLEsR(?)v.cfr. Dl.l.n.3).XL taxat[*](XXXXIIII.XLEs), in quo haud scio an sit error numeri, quoniam idem a Siculo freto Alexandriam cursus[*](cursu FTRapBrot.) |XIIII|.L???[*](XIIII.L a.XII.L Es(p)va.S) tradidit. universus autem circuitus per sinus dictos[*](dictus EsDF) ab eodem exordio colligit intra[*](ad (pro intra) EspG(D1)) Maeotim lacum |CLV|.VIIII[*](CLV.VIIIID. cfr. ME p. 8.9.CLVIIIIDFdRapS. -VIIMCap.CLIIIEs. -VIv. (numeri Agathemeri efficient |CLV|.III)), Artemidorus adicit DCCLVI[*](DCCLIIIp), idem cum Maeotide[*](meotidem Es) |CLXXIII|[*](CLXXVIIp.CLXXXII.XCMCap.).XC p. esse tradidit[*](an tradit?). [*]((1-4) MCap. VI 703. Die. 3, 3.—)haec est mensura inermium et pacata audacia[*](audacta DF. auda Es) fortunam[*](fortuna DFR) provocantium hominum.

Nunc ipsarum partium magnitudo conparabitur[*](conparabit Es. -retur o), utcumque [*](cumque DF) difficultatem adferet auctorum diversitas[*](siuersitas DF. diersi- Es), aptissime tamen spectabitur ad longitudinem latitudine[*](latitudinē EsDF) addita. est

ergo[*](lacunam (a P detectam) D MEp. 14.15 spplevit his: |CII|. LXXI, latitudo enim ab Arsia per Varum ad ostium Rheni |XVI|.LIII, longitudo. sed numeri non certi) ad hoc praescriptum Europae magnitude .... lon-gitudo[*](longitudoconi.P) |LXXXVII|.XIIII[*](|LXXXVII|. XIIIIego ex Agath. cfr. IV 121. |LXXXVI| XVIII D2ME p. 13.LXXXI.XLVIIIEspv(D1). LXXII (-V a)XI.XCIIIIDFa.LXXXII. XII. XCIIIIRdT.LXXXII.XCIIIIMCap.H). Africae - ut media ex omni varietate prodentium sumatur computatio - efficit longitude |XXXVII|[*](XXXVI a).XCVIII[*](XCVIIIEspSalmant.H(D). XCIIIIr M Cap.S.XLVIIIv); latitudo, qua colitur, nusquam CCL excedit [*](a (pro in) R(?)va.D).[*](Agrippa fr. 37 Riese. — (8-11) MCap. l. l.) sed quoniam in Cyrenaica eius parte DCCCCX[*](DCCC.X T.cfr. V 38) eam fecit Agrippa, deserta eius ad Garamantas usque, qua noscebantur, complectens, universa mensura, quae veniet in comparationem[*](computationem Espv a.S(D).cfr. p. 516,16 de mendo VIII 132 extr.), |XLVII|[*](XLVIID ME p. 12.XLVIll.v. -IIIp).VIII efficit. Asiae longitudo in confesso est L???.XIII.DCCL[*](|L|. XIII DCCL D2l.l. p. 10..LX. III.DCCL EsD1. LXIII. DCCL (L om.R. CCCL p) rMCap.v.LXIII. LXXV H); latitudo sane computetur ab Aethiopico mari Alexandriam iuxta Nilum sitam, ut per Meroen et[*](et EsDd(?)v(D). et perFTRaS) Syenen[*](syenem R. my- d. miennē Fa) mensura currat, |XVIII|[*](XVIII. XXVMCap.).LXXV. apparet ergo Europam[*](europae FdR) paulo minus dimidia Asiae parte maiorem esse quam Asiam[*](asiae FdR), eandem altero tanto et sexta parte Africae ampliorem quam Africam. quod si misceantur omnes summae, liquido patebit Europam totius terrae tertiam esse partem et octavam paulo amplius, Asiam vero quartam et quartam decimam, Africam autem quintam[*](africam autem quintam om.FdR1) et insuper sexagesimam.

His addemus etiamnum unam Graecae inventionis

scientiam[*](sententiam d(?)va.S(J)) vel exquisitissimae subtilitatis, ut nihil desit in spectando[*](spectato Eso. -tiop.cfr. Rück 3 p. 247) terrarum situ indicatisque regionibus noscatur et[*](et om.p) cum qua[*](cum qua DFdTRaH quam Es. que o. quae pv) cuique siderum[*](siderum (vel caeli) ego. eorum Eso. earum pv(D). om.rS.cfr. XVIII 216.273.II 95. XXXVII 100) societas sit sive cognatio dierum ac noctium quibusque inter se pares umbrae et aequa mundi convexitas. ergo reddetur hoc etiam, terraeque[*](terraque uniuersa Esva.H(D1).cfr. ind. VI (38)) universae in membra caeli digerentur[*](digeretur va.H(D1)). plura sunt[*](sint D1FR) autem[*](autem oS. haec ll. antem haec pv) segmenta munrdi, quae nostri circulos appellavere, Graeci parallelos.

[*](exscripsit Beda t. r. 33, excerpta in artum contraxit idem n. r. 47.)Principium habet Indiae pars versa ad austrum. patet usque Arabiam[*](an usque ad Arabiam?) et Rubri maris accolas. continentur Gedrosi[*](gedrosie Eso. cedrosi (caed- F) r), Carmani[*](carminii DF.om.R naria Eso), Persae, Elymaei, Parthyene, Aria, Susiane, Mesopotamia, Seleucia cognominata Babylonia, Arabia ad Petras usque, Syria Coele, Pelusium[*](pelusiae D1FR), Aegypti inferiora, quae Chora[*](cora EsoBeda. chorani p) vocatur, Alexandria[*](alexandriae Rava.D), Africae maritima[*](africae mauritania Eso), Cyrenaica oppida omnia, Thapsus, Hadrumetum, Clupea[*](Thapsus - Clupea om.o,qui etiam in seqq. plura omisit, quae omnia adnotare non attinet; item in reliquorrum scriptura orthogra-phicas minutias praetermisi), Carthago, Vtica, uterque Hippo[*](utraque Hippo Beda va.H(D2)), Numidia, Mauretania utraque, Atlanticum mare, columnae Herculis. in hoc caeli circumplexu [*](circumflexu pDal.) aequinoctii die medio[*](die medio (-ia Beda v) RadToS. -diae medior (-io D2) DF. dimidio EspOx.) umbilicus, quem gnomonem vocant[*](quat- tuor ll.v. recte quaternos), VII[*](VII vel VIII codd. Beda) pedes longus umbram[*](umbrarum Es) non amplius IIII pedes longam reddit[*](umbram - 20 reddit om.R1), noctis vero dieique longissima spatia XIIII horas[*](breui Es) aequinoctiales habent, brevissima ex contrario X[*](X om.D1F1).

Sequens circulus incipit ab India vergente ad occasum, vadit per medios[*](medos FToBeda) Parthos, Persepolim, citima Persidis, Arabiam citeriorem, Iudaeam, Libani montis accolas, amplectitur Babylonem, Idumaeam, Samariam, Hierosolyma[*](hierosolimā F2Beda. ier- ao. -ly- mam va.S), Ascalonem, Iopen[*](iopem p. ioppen oBeda va.S), Caesaream, Phoenicen[*](phenicē ao. phoe- nices RSJ), Ptolemaidem, Sidonem, Tyrum, Berytum, Botryn[*](botryn Bas. bothrim EsoBeda. -trim r. -trin v), Tripolim, Byblum, Antiochiam, Laodiceam, Seleuciam, Ciliciae maritima, Cypri austrina[*](austrinam Es. -na austrinam Beda), Cretam, Lilybaeum in Sicilia, septentrionalia[*](septentrionale Beda) Africae et Numidiae. umbilicus, aequinoctio XXXV[*](XXXII Es) pedum, umbram XXIIII[*](XXIIII DFdTRpv. -III EsaoBeda) pedes[*](pedes —11 XIIII om.D1FR1)[*](pedum D2R2) longam facit, dies autem noxque maxima XIIII horarum aequinoctialium est accedente[*](accedente bis D2in ras.R2aoOx. Beda D. -te his (iis v) pv. -tes bis Es. -te d(?)S. -tibus r) bis quinta parte unius horae.

Tertius circulus ab Indis Imavo[*](imao B) proximis[*](proximus o) oritur. tendit per Caspias Portas[*](partes Eso), Mediae[*](mediae- que opS) proxima[*](proxima EsaoS. -mas Beda v. -mae D2in ras. -mā FdTRp. -xuma??? D1), Cataoniam[*](cataoniamD2EsoOx. Beda v. -iae r. -aioniā a. chaioniam p), Cappadociam, Taurum, Amanum, Issum, Cilicias[*](cilias Eso) Portas, Solos, Tarsum, Cyprum, Pisidiam, Pamphyliam[*](pamphyliae B), Siden, Lycaoniam, Lyciam[*](lyciae B),Patara[*](patara (P)H. -ram ll.v(D2). -rum Beda. om.o. cfr. II 243), Xanthum, Caunum, Rhodum, Coum, Halicarnassum, Cnidum, Dorida, Chium, Delum, Cycladas medias, Gythium[*](gythium d(?)B. cyth- oBeda. cynth- p. scith- R. cith- v. chiti- DF. citi-Esa), Malean, Argos, Laconicam[*](laconiam R(?)ova.S. lachao- p), Elim, Olympiam, Messaniam[*](messa- niam EsRoD2. -nam r Beda G. -sseniam v(H). -nen L) Peloponnesi, Syracusas, Catinam, Siliciam mediam[*](me- diae Es), Sardiniae austrina, Carteiam[*](carteziam a. -zam Es. -egiam Beda. om. o), Gadis[*](gades EsD(?) v a.S(D).om.o). gnomonis C unciae[*](C unciae B. cunctae Espv. -te aoOx. Beda. cuuniciae (-cie R) r) unmbram LXXVII[*](LXXIIII op. XXXIIII Es. -VIII aBeda) unciarum faciunt.

longissimus[*](longisslme Rd. -mae F1. -ma F2) dies est aequinoctialium horarum XIIII atque dimidiae cum tricesima[*](trigesima parte va. S. -ma op) unius horae[*](horae ll.v. horae parte opD2).

Quarto subiacent circulo[*](circulo om.Es) quae sunt ab altero latere Imavi[*](Imai B. intuitu Es), Cappadociae austrina, Galatia[*](galicia Eso), Mysia, Sardis, Zmyrna, Sipylus[*](sipalus FR. sipulus o), Tmolus[*](imolus EsDFBeda) mons, Lydia[*](Lydiae Beda B), Caria, Ionia, Trallis, Colophon, Ephesus, Miletus, Chios, Samos, Icarium mare, Cycladum[*](Cyclades Beda va. H) septentrio[*](septentrionales Beda va.D), Athenae, Megara, Corinthus, Sicyon, Achaia, Patrae, Isthmus[*](isthumus F. istu- o), Epirus, septentrionalia Siciliae, Narbonensis Galliae exortiva, Hispaniae maritima a Carthagine Nova et inde ad occasum. gnomoni XXI pedum respondent umbrae XVI[*](XIII op. XVII va.H) pedum. longissimus dies habet aequinoctiales horas XIIII et tertias duas unius horae.

Quinto continentur segmento ab introitu Caspii maris Bactri[*](bactria (-ra L) Beda va.S), Hiberia, Armenia, Mysia, Phrygia, Hellespontus, Troas, Tenedus, Abydos, Scepsis, Ilium, Ida mons, Cyzicum, Lampsacum, Sinope, Amisum, Heraclea in Ponto, Paphlagonia , Lemnus, Imbrus, Thasus, Cassandria, Thessalia, Macedonia, Larisa[*](Larisa-20 Del[phi] om.a)[*](larissa oBeda va.S), Amphipolis, Thessalonice, Pella, Edesus[*](edessa G), Beroea[*](boeotia G. -ti L), Pharsalia, Carystum, Euboea Boeotum, Chalcis, Delphi, Acarnania, Aetolia, Apollonia, Brundisium[*](brundusium oBeda va.L), Tarentum , Thurii, Locri, Regium, Lucani, Neapolis, Puteoli, Tuscum mare, Corsica, Baliares[*](baleares ova.S), Hispania media. gnomoni[*](gnomonis FdRaoS) septem pedes, umbris sex. magnitudo diei summa horarum aequinoctialium XV[*](XII op).

Sexta comprehensio, qua continetur urbs Roma, amplectitur Caspias gentes, Caucasum, septentrionalia Armeniae, Apolloniam supra Rhyndacum[*](rhin- dacum a. rin- op. harin- FdR), Nicomediam, Nicaeam, Cal[*](calchadonem D.cfr. V 149 sqq. chalchad-D1F. chalchaed-D2. calced- EsaopBeda. chalced-R (?)v)-

chadonem, Byzantium, Lysimacheam[*](lysimachiam R(?)va.D), Cherronesum, Melanem sinum, Abderam, Samothraciam, Maroneam[*](maroniam FRa), Aenum[*](aenum-3 paeoniam om.DFdR1)[*](Oenum Beda), Bessicam[*](bessiā aT), Thraciam[*](tra- chiam o), Maedicam,[*](maedicam EsB(S). medicam R2av(H). -iam (Beda) C.om.o) Paeoniam, Illyrios[*](Illyricos Beda. om.a), Durrachium[*](dirrachium a. dara- F.om.o), Canusium, Apuliae extuma, Campaniam, Etruriam, Pisas, Lunam, Lucam, Genuam, Liguriam, Antipolim, Massiliam, Narbonem, Tarraconem[*](tarraconem Rav. terr- r (item seq.EsoBeda)), Hispaniam Tarraconensem mediam et inde per Lusitaniam. gnomoni pedes[*](pedes sex o) VIII, umbrae VIII. longissima diei[*](diei Beda va. S(D2).om.ll.op) spatia horarum aequinoctialium[*](equinoctialia o) XV[*](XII o. XVI p) addita VIIII[*](VIII a) parte unius horae aut[*](aut om.EsopD2), ut Nigidio placuit, quinta.

Septima divisio ab altera Caspii maris[*](maris om.D1FdR1) ora incipit, vadit[*](uadit ll.S. -itque dTBeda H. caditque v) super Callatim, Bosporum, Borysthenen, Tomos[*](stomos EsBeda v a.B. stromos DFd. mons a. samos R2ex corr.om.o), Thraciae aversa[*](aduersa FdTRa.om.o), Triballos, Illyrici reliqua, Hadriaticum mare[*](niceciā a.om.D1FdR1o. uicentiam pva.L), Aquileiam, Altinum, Venetiam, Vicetiam, Patavium, Veronam, Cremonam, Ravennam, Anconam, Picenum, Marsos, Paelignos, Sabinos, Vmbriam, Ariminum, Bononiam, Placentiam , Mediolanum omniaque[*](omnia quae op) ab[*](ab oOx. Beda v.om.ll.p) Appennino, transque Alpis[*](alpes FRaopv a.S. (transalpinam Beda)) Galliam[*](gallie a) Aquitanicam[*](aquitanicam DRd (?) G. -iam ropBeda v), Viennam, Pyrenaeum, Celtiberiam. umbilico XXXV[*](XXXII op) pedum[*](pedum om.F) umbrae XXXVI[*](XXXIII o), ut tamen in parte Venetiae exaequetur[*](exequetur o. -quitur Es) umbra gnomoni. amplissima diei[*](diei spatia ego. dies ll.v)spatia horarum aequinoctialium XV[*](XII o) et quintarum[*](quartarum p) partium horae[*](horarum opBeda) trium.

Hactenus antiquorum exacta celebravimus. sequentium diligentissimi[*](dili- gentissime FdRa) quod superest terrarum supra[*](supra EsD2opSalmant.Ox. Beda(P)D. om.rv) tribus adsignavere

[*](octauus a Tanai (Beda)) segmentis[*](tegmentis EsD1F), a Tanai per Maeotim[*](meotium o. meocu Es) lacum et Sarmatas[*](sarmatis o) usque Borysthenen atque ita per Dacos[*](dacos ll.o Beda v. dachos p. daicos Ox.add.falsa iteratione pardalos a. par- DFdT. -dulos R) partemque Germaniae , Gallias[*](Gal- lias ingreditur (Beda)) oceani litora amplexi, quod esset horarum XVI[*](XIII op), alterum per Hyperboreos et Britanniam horarum XVII[*](XIIII op), postremum Scythicum a Ripaeis[*](ripalis F. riphaeis Beda v a. S. -heis aop) iugis in Thylen[*](thylen EsDJ. thilen opv. tylaen F. tilen Ra. thulen d(?) Beda C), in quo dies continuarentur[*](continui orientur Es. -iuntur op.cfr. Rück 3 p. 247), ut diximus, noctesque per[*](4, 104) vices.iidem et ante principia quae fecimus posuere circulos duos: primum per insulam[*](insulas FdR) Meroen et Ptolemaidem in Rubro mari ad elephantorum venatus conditam[*](condita DFR. -tum Es), ubi longissimus dies XII horarum esset dimidia hora amplior, secundum per Syenen Aegypti euntem, qui esset horarum XIII[*](XIII EsRaBeda v. XIIII rp), iidemque singulis dimidia horarum spatia usque ad ultimum adiecere circulis.

Et hactenus de terris.

Mundus[*](lac. ego indicavi; excidit flumina: cfr. ind. III—VI) et in eo terrae, gentes, maria, .... insignia[*](in- signie a1u. -nes dTJ. om. va.H. sinus coni. Rh), [*](dist.(Rh)S)insulae[*](insulae om. H. -lae, insignes va. H) , urbes ad hunc modum se habent, animantium in eodem natura nullius[*](nulli o) prope partis contemplatione minore[*](minore F1R1E1au(Rh)S. -or D1.—or est rov (D). cfr. III 1), etsi[*](si R2E2ova.D)ne hic[*](ne hic (vel ne in his) ego. om.ll.v) quidem omnia[*](quidem cum omnia d2ova.G. omnia quidem D) exsequi humanus animus queat[*](queat F2E2G. que ad E1. qui (qu R1) ad F1Rau. nequeat D2in ras.d2ov(D)).

Principium iure tribuetur homini, cuius causa videtur cuncta alia genuisse natura, magna, saeva[*](et (ac a3) saeua va. H) mercede contra tanta sua munera, non ut sit[*](non ut sit ego. ut non sit F2d2ov (Brot. D). non sit ut r H(S). cfr. Müller stil. p.18) satis aestimare, parens melior homini an tristior noverca fuerit.[*](Cic. ND II 121. — Plato Prot. p. 321c. Lucret. V 233 sq. Sen. cons. ad Marc. 11, 3.)[*]((6) Ar. VII 10, 587b 6. Sol. 1, 72. Aug. CD XXI 14.— § 4: (14) Ov. M. XV 222.— (15) cfr. Pl. XI 134.— (18) Cic. ND II 112.— (p. 3, 2) Cic. Tusc. I 114. Cic. ap. Lact. div. inst. III 19, 14.) ante omnia unum animantium [*](uel ad F1. uel ab a. uelut F2. uelaminis o) cunctorum[*](cuncta- rum FaTS) alienis[*](alienus ao. -na T. -na alienis va. G) velat opibus[*](opipus F1. ope Tso) . ceteris sua[*](sua ego (coll. alienis). om.ll.v) varie[*](uariae Fao) tegimenta[*](tegumenta aova.S) tribuit, testas, cortices, coria, spinas[*](coria spinas aov. spinas coria rS), villos, saetas

, pilos, plumam, pinnas[*](pennas R2aova. S), squamas, vellera; truncos etiam arboresque[*](arborique o. -res F2) cortice, interdum gemino, a frigoribus et calore tutata[*](tuta F1Raos) est: hominem[*](homini F1a1) tantum nudum et in nuda humo natali die abicit ad vagitus statim et ploratum, nullumque tot animalium aliud ad lacrimas, et has protinus vitae principio; at Hercule risus[*](uisus R1a. ////sus F1) praecox ille[*](illi ova.G) et celerrimus ante XL[*](XI F1. undecimii a) diem nulli datur. ab hoc lucis rudimento quae ne[*](que ne F1d1a. neque d2oz) feras[*](fas F1au) quidem inter nos[*](uos E2a2. oos E1) genitas vincula excipiunt et omnium membrorum nexus; itaque[*](itaque Rd(?)G. idque r. atque v. at homo oz) feliciter[*](infeliciter ozva. G) natus iacet manibus pedibusque devinctis [*](deuinctus ao), flens animal ceteris imperaturum[*](ceteri im- peratorum F1a), et a suppliciis vitam[*](initium Ra. -ti/// F1) auspicatur unam tantum[*](quidem (pro tantum) o) ob culpam, qua[*](quia ova.S) natum est. heu dementia[*](dementia F1Rav(S). -iam F2oC(D)) ab his initiis existimantium ad superbiam se[*](se om.d1. e F1a) genitos! [*]((14) Ov. M. XV 222. — (15) cfr. Pl. XI 134. — (18) Cic. ND II 112. — (p. 3, 2) Cic. Tusc. I 114. Cic. ap. Lact. div. inst. III 19, 14.) prima roboris spes primumque[*](que om.o) temporis munus quadripedi[*](quadrupedi ova.S (pas- sim)) similem facit. quando homini[*](hominis Fao) incessus! quando vox! quando firmum cibis os! quam diu palpitans vertex, summae inter cuncta animalia inbecillitatis iudicium! iam morbi totque[*](totque D1 (?)F2R2Eo (Rh) G. to///que F1. to (do a) aque R1au. tot atque D2dTv(J)) medicinae contra[*](contra F2R(?) o(Rh) G. cuncta F1au. tot contra D2in ras.dTv) mala excogitatae[*](excogitat F1au), et hae quoque subinde novitatibus[*](nouitatis F1R1a1u) victae! et[*](uicta et au. -tae//// F2va.S) cetera sentire naturam suam, alia[*](alie a) pernicitatem usurpare, alia praepetes volatus[*](pernicitatem — uolatus alia om.F1R1au), alia nare: hominem nihil[*](nichil Rao.om. va.S) scire, nihil sine[*](nihil (nichil o) sine Eousv. nihil (nichil R) si D1F1R. sine a. nisi F2D) doctrina[*](doctrinā F2), non fari, non ingredi, non vesci, breviterque non aliud naturae sponte quam flere! itaque multi extitere[*](exutere F1. -ro a) qui non nasci optimum censerent aut quam[*](ut quam va. B. aquam F1R1a) ocissime aboleri. [*]((9–14) cfr. Iuven. sat. 15, 159 sq.) uni animantium luctus est datus, uni luxuria[*](luxuriae F1Ra) et quidem innumerabilibus modis ac per singula membra, uni ambitio, uni[*](ambitio — uni om.F1R1a) avaritia, uni inmensa vivendi cupido, uni superstitio, uni sepulturae cura atque etiam post se de futuro. nulli vita fragilior, nulli rerum omnium libido maior, nulli pavor confusior, nulli rabies acrior. denique cetera animantia in suo genere probe[*](prope F1Rao) degunt .[*](denegari F. de petgari au) congregari videmus et stare contra dissimilia: leonum feritas inter se non dimicat, serpentium morsus non petit serpentes, ne maris quidem beluae ac pisces nisi in diversa[*](aduersa ao) genera saeviunt[*](sae- uient F1a1). at Hercule homini plurima ex homine sunt mala.