Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

Egregia[*](ex—3 egregia om.B.)[*](aegreia F2. -ria F1.) etiam nunc[*](etiamnunc dhH. -num BFLv(S). nunc etiam a.) sua[*](fua BS. de a.om. rv(D).) topazo[*](topazo BFS. -zio rC. -atio v (item infra).) gloria est, e[*](e ego coll. Isid. om.BS. suo rv(D).) virenti genere et, cum primum[*](primum BS. om. rv(D).) reperta est, praelatae[*](praelate Fa. -ta L.) omnibus. accidit[*](accidit BS. id (in a) acc- adhv. ad (del.F2) accidat F.om.L.) in Arabiae insula, quae Cytis[*](cytis H ex VI 170 (sed lectio incerta). chitis aC. cithis F. chytis Lv. echitif B (an recte? ut eadem insula sit quae Ophiodes Aga- tharchidi, Diodoro, Straboni).) vocabatur[*](uocabatur B2S. -bantur B1. -catur rv(D).), in quam[*](quam BFS. qua rv.) devenerant[*](deuenerant BS. om. rv.) Trogodytae[*](trogodyte a. -dite (ergo- F1) F. trago- L.) praedones fame[*](cum (del. H) diutius fame dhv.a.S.) et[*](et om.La,) tempestate fessi[*](pressi Lv.a.S. prae- a.), ut[*](ut BS.om. rv. qui D.), cum[*](cum om.dhv.a.H.) herbas radicesque foderent[*](effoderent dhv.a.S.), eruerent[*](eruerent S e coni. J. -runt ll. v (D).) topazon[*](topazon BS. -zion C. -zum F. -zium r.). [*](Xenocrat. ap. S. Ambros. expos. in psalm. CXVIII 16, 41 p. 1182 (Bened.) p. 1438 (Migne). Stephan. Byz. s. v. τοπάζιος. cfr. Plin. supra § 24. VI 169.) haec Archelai[*](archilai B.) sententia est. Iuba Topazum[*](topazum BFS. -zon G. -zium r. -zion dhC.) insulam in Rubro mari a continenti[*](continenti BLS. -te rv. cfr. IV 64. (V 93); contra III 140. V 28. 78. 140.) stadiis[*](stadiis (om.B) ccc ll.v(S). diei nauigatione dhH.) CCC abesse dicit[*](dicit BS. tradit rv.); nebulosam et ideo quaesitam saepius[*](faepiuf BS. -pe FhaG. -pe a Ldv.) navigantibus nomen ex ea causa accepisse, topazin[*](topazin ll.v. -zum d. -zium h.τοπάζεινD.) enim[*](enim—12 quaerendi ll.Isid.v. om.a. topazin—quaerendi del. U 846. cfr. Salm. p. 763aB. (fortasse deletis iis: topazon ex hac primum e. q. s.).) Trogodytarum[*](trago- dytarum L. trodit- F1.) lingua significationem habere quaerendi. ex hac primum

inportatam Berenicae reginae, quae fuit mater sequentis Ptolemaei[*](ptolaemaei B.), ab[*](a dhv.a.J.) Philone[*](philone S. fil- B. phyl- L. philemone adv.pilemune F.) praefecto; regi[*](regi BFS. -gis rD. -gis ac v.) mire placuisse et inde factam[*](actam B.) statuam Arsinoae[*](arsinoae dhG. -nae B. -noe Fv. arsi L.om.a.) Ptolemaei[*](ptolemaei (-laem- B) v. -met F. -lomaei (-mei a) r. add. philadelphi (-dhelphi F. -delfi a. phyladelphi L) rdhv. a.D. cfr. U 847.) uxori quattuor cubitorum, sacratam in delubro, quod Arsinoeum[*](arsinoeum D cum U 847 ex XXXVI 68. aureum ll.v.) cognominabatur . [*](Isid. XVI 7, 9.) recentissimi[*](recentiffi B1. -ssimus F.inalac. usque ad derigitur (v. 8).) auctores et circa Thebaidis Alabastrum [*](nabaftrum B. alabastre Lv.a.C.) oppidum nasci dicunt et duo genera eius faciunt, prasoides[*](prasoides D. -den S. -dem v. praffioden B2. -de B1. tra- soide L. -suidu F.) atque chrysopteron[*](crysopterum L. chrysote- dh. dirisoterun F.), simile[*](similem dhv.a.S.) chrysopraso[*](chrysopraso hH. cfr. § 113. -asso (cryfo- B) BLd. -asio v. -paro F.). tota enim[*](eius enim tota (om.d) dv.a.S.) similitudo ad porri sucum derigitur[*](derigitur B1. dir- rv.). est autem amplissima gemmarum. eadem sola[*](fola Bdhv. -lam F.om. r.) nobilium[*](nobiliffima B1. -marū B2.) limam sentit , ceterae[*](cetera a.) Naxio[*](naxio H coll. XXXVI 54. -xo B1Fa. -xiis G. faxo B2Lv.) et[*](et (del. G) cotibus 11.(G)H(J). et cote hv. del. S. an e cotibus?) cotibus poliuntur. haec et usu atteritur .

[*](Isid. XVI 7, 10. (cfr. Diosc. V 159). Solin. 20, 14.) Comitatur[*](comitatur—12. 13 auctoritate om.a.) eam similitudine propior quam auctoritate callaina[*](callaina BS. cfr. index. -ica Solin. et Isid. -ain F. -amis a. -ais Lv.), e[*](e BFG. om. rv.) viridi[*](uiridis a. -de v.a.G.) pallens[*](palleus a.). nascitur post aversa[*](auerso indie a.) Indiae apud incolas[*](infulas Lv.a.B.) Caucasi montis, Hyrcanos[*](hyrcanos—dahas om.B.)[*](hyrcanos D cum U 848. phycaros LH. phic- av. pirachos F.), Sacas, Dahas[*](sacas dahas FS. ac asdathas (-tas G) Lv. sas datas a. sacas (satas d) apud dacas dh. apud sacas et dahas H cum Salm.), amplitudine conspicua, sed fistulosa ac sordium plena, sincerior

[*](et p. 430, 1 sincerior multo (-toque d) dhv.a.S. nicarior a.) praestantiorque multo[*](multo om.Ldhv.a.S. multo—autem om.a.) in Carmania[*](carmania Bv(C). -minia F. camania L. germ- dh(Isid.)B coll. Solino.), utrobique autem in rupibus inviis et gelidis[*](g&idif B.), oculi[*](oculorum La.) figura extuberans leviterque adhaerescens[*](adhaerescens ego. -refunt B1. -rens rv. de mendo cfr. §117.) nec[*](nec—p. 431, 1 uitri om.a.) ut adnata[*](ad- nata ll.S. adgn- hBrot. agn- C. ann- dv.) petris, sed ut adposita. [*](Isid. XVI 7, 10.) quam ob[*](quapropter dhv.a.H.) rem scandere ad eas[*](eam dhv.a.S.) pigritia[*](pigria B1. -ri B2.) pedum equestres populos taedet, simul et periculum terret; ergo fundis[*](fundif BG. eun- dis F. euntes Ldhv.) e[*](e Bdhv. et F. ed L.) longinquo incessunt et cum[*](et cum—ex- cutiunt om.B.) toto musco excutiunt. hoc[*](hocque v.a.H.) vectigal, hoc gestamen[*](est tamen F. est gestamen dhH Brot.) in cervice, digitis[*](digitif BJ. dici- F. et (ac H) digi- dH. diutius Lv. diuites G(S). -tis D.) gratissimum norunt[*](norunt BLv(S). om. H. inFdhlac. usque ad totus uero (§ 118 init.), sed in §§ 113. 114. 115 praebentdhpauca supplementa ex Isidoro licenter compi- lata.), hinc[*](hinc BS. hic L. is v.) census[*](fensus L.), haec gloria a[*](a del.B2.) pueritia deiectum[*](deiectorum v.a.S.) numerum [*](dist. ego.) praedicantium; in quo varia fortuna quidam ictu primo cepere praeclaras, multi[*](multi Bv. -to L.) ad senectam[*](ad fenectam BS. in secundo Lv. insectando G.) nullas. et venatus[*](uenatus BG. om.Lv.) quidem callainis[*](callainif B1S. -ain hif B2. -aides Lv. -dis G.) talis est[*](talif eft BS. -li Lv. -lis G.). sectura inde[*](inde BS. om.Lv. an lacuna?cfr. § 118.) formantur, alias faciles[*](facilef BS. fragiles Lv(J). cfr. § 121 extr. XXXVI 160.).[*](Isid. XVI 7, 10. Solin. 20, 14.) optimis[*](optimus v.a.S. color Bv. odor L.) color smaragdi, ut tamen appareat[*](appareat—-13 effe BS. -ret ex alieno est Lv.) alienum esse quod placeat[*](placeat BS. -ant Lv.). inclusae decorantur auro, aurumque[*](aurum quae B.) nullae magis decent. quae sunt earum pulchriores , oleo, unguento, etiam[*](etiam ll.S. et etiam v. et C.) mero colorem deperdunt, viliores[*](utilioref B.) constantius repraesentant[*](repraesentant Lv. fe praeftant BD. (an constantia eius prae- stant? cfr. § 199).), neque est imitabilior
alia mendacio[*](mendacio G. -atio B. aut mendacior Lv.) vitri. sunt qui in Arabia inveniri eas[*](eaf BLv. prassiū a.) dicant[*](dicant LaG. -cunt Bv.) in[*](in—uocant om.a.) nidis avium, quas melancoryphos[*](melancoryphos B e Solino. -pof B. -cholicos Lv.) vocant.

[*](Isid. XVI 7, 4. (Th. lap. 37?).—cfr. Plin. supra § 77. Solin. 52, 62.) Viridantium et alia[*](et alia—4 prasius om.a.) plura sunt genera. vilioris[*](uiliorif BS. -rique est L. -ris est G. -ri est v.) turbae prasius[*](prasius dhv. -ftaf B. -ssius L. (add.dh pro uiri- ditate coloris ē sed uilis; cfr. Isid.).), cuius alterum genus sanguineis punctis[*](puncinis a.) abhorret, tertium[*](tertium est dhH Brot.) virgulis tribus distinctum[*](distinct. uirgulis (om. tribus) dh.) candidis[*](candidif BadhH. est candidum Lv.). praefertur his[*](his om.a.) chrysoprasos[*](chrysoprasos ego. -sus S. -sius v. -afo Ba. crysoprassius L.) porri sucum[*](porri sucum om.a.) et ipsa referens[*](referenf BG. -nte Lav.), sed[*](sed Lav. & B.) haec[*](haec BG. hec a. et Lv.) paulum declinantem[*](declinantem a. -ante BL. -ans v. -at J. (fort. candidis praefertur his, chrysopraso ... referente, set hac paulum decli- nante, abl. absol.).) a topazo in aurum. huic[*](109) et amplitudo ea est, ut cymbia etiam ex[*](ex om.a.) ea fiant, cylindri quidem et[*](& ego. a B1. om. rv.) creberrime[*](creberrime S cum vet. Dal. -mi (creuerr- B1) B. celerrime Lav.). [*](Isid. XVI 7, 11. Solin. 33, 20. Prisc. perieg. 882.)— India[*](india has av.a.G.) et has generat et nilion[*](nihilion B.), fulgore[*](fulgore—11 nasci om.a.)[*](fulgore BG. -ris Lv.) ab ea distantem[*](ab ea diftantem BS. si ante habeas Lv. hebeti ac G.) brevi[*](breui B G. -uis Lv.) et, cum[*](cum Lv. om.B.) intueare, fallaci[*](fallacis v.a.G.). Sudines dicit[*](dicit BG. uero dicit Lv.) et in Sibero[*](fibero BS. syuero Lv.) Atticae[*](galatiae U 849 e Procop. de aed. 5, 4.) flumine nasci. est autem color fumidae topazi aut aliquando melleae[*](mellę B. -lie a.). Iuba in Aethiopia gigni tradit[*](tradit et v.a.G.) in litoribus amnis, quem Nilum vocamus, et inde nomen trahere.— non tralucet[*](non tralucet om.a.ad antecedd. referuntBD.) molochitis[*](molochitif BLS. -tis tralucet a. -tes dh(lac. expleta ex Isid.)B. malach- v.); spissius viret[*](uir& BJ. -ens Lav. uirens et crassius (-ior Isid.)quam smaragdus dhH (sumzpta ex Isidoro, qui sua sumpserat ex Solino, apud quem crassius pro spissius uiret).) ab[*](ab BS. a rv.) colore malvae

nomine accepto[*](nomen accepit dhIsid.), reddendis laudata signis et[*](et—2 medicamine om.dhlsid.) infantum[*](infantium av.a.S.) custodia quodamque[*](quedam quae a(?). quadam Lv.a.S. pericula BaS. -la ipsorum Lv.) innato contra pericula medicamine[*](post medicamine inseruit nasci- tur in arabia H exdhIsid.).— [*](Diosc. V 159. Isid. XVI 7, 8. Th. lap. 34. Dionys. perieg. 724. 784. cfr. Orph. Lith. 267 sqq. κηρ.. p. 141.) Viret[*](pro uiret—totus uero (§118) ex Isidoro haec substitueruntdh: iaspis de greco in latinum (lamium d) uiridis gēma interpretatur Ias quippe uiride pena- sin gēma int'pr. Est autem uiridis sicut smaragdus. s; crassi coloris. species ei' XVI.) et saepe tralucet iaspis, etiam[*](etiam BJ. -am si rv.) victa[*](uicta J. -ta aG. uifa B. uictis a a. -tus a Lv.) multis antiquitatis gloriam[*](gloriam BJ. tamen glo- rv.) retinens[*](retinet a.). plurimae[*](plurima a.) ferunt eam[*](eas a.) gentes, smaragdo similem[*](simile a.) Indi[*](indice (-cae v) cyprii Lv.a.G.), Cypros duram[*](durant a. dicunt Lv.a.G.) glaucoque[*](glaucum pinguemque Lv.a.G.) pingui, Persae aëri[*](eris a.) similem, quae[*](quae BJ. om. r v.) ob id vocatur aërizusa; talis et Caspia[*](cafpia BG. aspia a. iaspis Lv.) est. caerulea est circa[*](eft circa B(L?)J. om.av.) Thermodontem amnem, in Phrygia purpurea et[*](& BS. om. rv.) in Cappadocia ex purpura caerulea , tristis[*](triftif BS. om.Lv. inalac. usque ad 10 sed mi[nus].amisos G. -iffof B. thracia Lv.) atque non refulgens. Amisos Indicae similem mittit, Calchedon[*](calche- don H. -chadon BD. (cfr. § 73. 72). chalcidia Lv. -cidon G. -cedon Lugd.) turbidam. sed minus refert nationes quam bonitates distinguere. [*](Diosc. V 159. Orph. Lith. 613.) optima[*](optima BaJ. -ma ergo Lv.) quae purpurae aliquid [*](ali- quit B1. quicquam Lav.a.S.) habet, secunda quae rosae, tertia quae smaragdi. singulis[*](fingulif BaS. -lis autem Lv.) Graeci nomina ex argumento dedere. quarta apud eos vocatur boria[*](boria Lav(S). -rea C. doria B.), caelo autumnali matutino similis; haec[*](haec BaD. et haec Lv.) erit illa, quae[*](quae uocatur Lv.a.D.) aërizusa[*](arizufa B. eri- a.) dicitur[*](dicitur aD. -c&ur B.om.Lv. hic add. fit autem et (del. D)sub diuo sicut et smaragdi aD.). [similis[*](similis—p. 433, 1 uiolas Lav. om.B.uncos ego posui.) est et sardae,
imitata et violas]. non minus multae species reliquae sunt[*](funt B (L?) S. om.av.), sed omnes in vitium caeruleae[*](caerulae B. ceraulea a.), ut[*](ut B (a?) S. et L. aut v.) crystallo[*](chryrtallo B.) similis[*](fimilif BD. -les rv.) aut myxis, item terebinthizusa[*](tereben- thiszusa a.hie add. inproprio ut arbitror cognomine uelut e multis eiusdem generis composita gemmis Lav.a.D. del. U 851.). quam ob rem praestantiores funda cluduntur, ut sint[*](ut fint BS. ut a. id est Lv. del. H. ab utraque parte BS. om.Lv. inalac. usque ad nitor (v. 6).) patentes ab utraque parte nec praeter[*](nec praeter BS. nec patentes (del. v)praeterquam Lv.) margines quicquam[*](quicquam BS. om.Lv.) auro amplectente. [*](Th. lap. 23. Martial. epigr. V 11, 1.) vitium in iis[*](iis v. if B1LD. hif B2.) est et brevis nitor nec[*](nec BS. et rv.) longe splendescens[*](rfplendefcenf BS. -dentes a. -dens Lv.) et sal[*](et sal—p. 434, 9 aegyptia om.a.) et quae[*](quae—omnia BJ. omnia quae in ceteris Lv.) ceteris omnia. et vitro[*](et uitro—9 continet Lcod. Poll.v. om.B.cfr. § 96. 83. 199.) adulterantur, quod manifestum fit, cum extra fulgorem spargunt atque non in se continent. reliquas[*](reliquaf BD. cfr. U 852. nec in (del. G) diuersa (-sae G) quae (quas C) Lv.) sphragidas[*](fphragidaf Bv. stra- L.) vocant, publico gemmarum nomine[*](nomine BD. dominio in (del. Bas.) Lv.) his tantum dato [quoniam[*](quoniam—signent Lv. om.B. uncos posui cum U 852.) optime signent]. [*](Diosc.V 159. Isid. XVI 7, 8. (Damig. 13).—extr.: Diosc. V 159.)