Naturalis Historia
Pliny, the Elder
Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor
Baeticae longitude nunc a Castulonis oppidi fine Gadis CCL et a Murgi maritima ora XXV p. amplior[*](amplius FR1a), latitudo[*](latitudo AR2v. alti- r) a Carteia Anam[*](carteia anam AF2R2D. -eianam r. -na v) ora[*](mora FRa)CCXXXIIII[*](CCXXXIIII ARS. -VII r H. CCXXIIII v e M Cap.) p. Agrippam[*](agrippam Av. -ppa r) quidem in tanta viri diligentia praeterque in hoc opere cura, cum orbem[*](orbem cum A(?)Brot.) terrarum orbi[*](urbi va.H (D). om. E2a) spectandum[*](spectandum Av. -ntum (specca- R1) r) propositurus[*](propositurus G. -ros ll) esset[*](esse terras se A. -rras r), errasse quis credat et cum eo Divum Augustum? is namque conplexam eum[*](eum dTa3C. eam ll.v) porticum ex[*](ex AF2R2v. et r) destinatione et commentariis M. Agrippae a sorore eius[*](sua (pro eius) Brot.) inchoatam peregit.
[*]((16) MCap. VI 632 init.) Citerioris Hispaniae sicut conplurium provinciarum aliquantum vetus forma mutata est, utpote cum Pompeius Magnus tropaeis suis, quae[*](suis quae (quas R2) AF2R2v. om.r) statuebat in Pyrenaeo, DCCCLXVI[*](DCCCLXVIAD2. -LXXVI H(D1). -LXXVII rS. -XLVI v) oppida ab Alpibus ad fines Hispaniae ulterioris in dicionem[*](inditionum F1a.om.A. in deditionem F2) ab se redacta testatus sit. nune universa provincia dividitur in conventus VII[*](II DE1a), Carthaginiensem, Tarraconensem , Caesaraugustanum, Cluniensem, Asturum, Lucensem [*](lucensem AE2B. lucie- R2. lucre- r M Cap.v), Bracarum[*](braccarum F2R2. bacc- F1R1a. bac- DE1). accedunt insulae, quarum mentione[*](mentione Rd(?)v. mensi- r) seposita civitates[*](ciuitates post praeter et prouincia ipsa post aliis traiecit B) provincia ipsa praeter contributas aliis[*](alis AF2E2v. om.r) CCXCIII[*](CCXCIIII G)[*](comma pos. D2) continet, oppida CLXXVIIII[*](con- tinet— CLXXVIIII om.DF1R1E1a. continet om.F2), in[*](in om.A) iis colonias XII[*](CLXXVIIII R2H. CLXVIIII AF2, om.E2v), oppida civium
Romanorum XIII, Latinorum veterum XVIII, foederatorum [*](foederatorum Adv. -tum r D1, cfr. § 10) unum, stipendiaria CXXXV[*](CXXV R1. LXXXV R2. CXXXVI a2L. -II v).[*]((6) Mela II 94. Sol. 23, 8. — (10) Mela II 93.) Primi in ora Bastuli, post eos quo[*](quo AF2E2v. qui r) dicetur[*](dicetur C. -citur ll.v) ordine intus recedentes Mentesani, Oretani[*](orecanii F1. -nsi DR1a. -ngi R2) et ad Tagum Carpetani[*](car- petani RaC. -entani Adv. -arii E2. -eiani r), iuxta eos Vaccaei, Vettones[*](uettones AJ. uetio- DR1E. uaetio- F1. uaeto- F2. ueo- a. uecto- R2dv) et Celtiberi Arevaci[*](areuaci AdTH. -ebaci (-cie R2) R. afre- r. arre- v). oppida orae proxima Vrci[*](Aurci D1. Ised cfr. Ptol. II 6, 13. CIL II n.3750) adscriptumque[*](adscriptum est quae FRa) Baeticae Baria[*](baria AF2D2. -rea rv), regio Bastitania[*](bastitania AJ. -tana R2in marg. mauitania rB (H). mauri-v(Dal.)), mox deinde[*](deinde D2philol. XXXII p. 627. deitannia (-ania v. -anania A) dein LL. v. cfr. U 49) Contestania, Carthago Nova colonia, cuius a promunturio, quod Saturni vocatur, Caesaream Mauretaniae urbem CLXXXXVII[*](CLXXXXVII AD. CLXXXVII rv) p[*](p. Av. p r). traiectus. reliqua in ora flumen Tader[*](tades F. taader E1a. -des D), colonia inmunis Ilici, unde Ilicitanus sinus. [*](Mela II 93. 90. (Flor. I 22, 3).) in eam[*](ea A) contribuuntur[*](contribuitur E2. -butur F1RIE1. -buti rDa) Icositani[*](icositania AE2va. G). mox Latinorum Lucentum, Dianium stipendiarium, Sucro fluvius et quondam oppidum[*](oppidum et R2), Contestaniae finis. regio Edetania[*](edetania B e Ptol. II 6,15. edit- ll.D2. idet- v. cfr § 23. 24), amoeno praetendente se stagno, ad Celtiberos recedens. Valentia colonia III p. a mari remota, flumen Turium, et tantundem a mari Saguntum civium Romanorum, oppidum fide nobile, flumen Vdiva[*](udiua AdTJ. uduba RH (D). V. duba r. idubeda v. cfr. M Pt p. 152a. 187a). [*](Mela II 90. — (240, 2) Sol. 23, 8. MCap. VI 627.) regio Ilergaonum[*](ilergaonum F2v. Ilerca- R2. hilerga- A (E2add. autem supra h). I-lerga- (larga- R1) r), Hiberus amnis, navigabili[*](nauigabilis DFdTD2. -alibus a) commercio dives, ortus in Cantabris haut procul oppido
luliobrica[*](iuliobriga R2Brot.), per CCCCL p. fluens, navium per CCLX[*](L om.E. I Da) a Vareia[*](uareia AD. -eta F2. -ela R2. -elo R1. -ei r. uaria v e Strab. III p. 162) oppido capax, quem propter universam Hispaniam Graeci appellavere Hiberiam. regio Cessetania[*](cessetania DF1dD. cessit- a. cessefa- AF2. cessata-E. cerret- R1. ceret- R2 cosset- B e Ptol. 116,17), flumen Subi, colonia Tarracon[*](tarraco Fava. J. -agor R), Scipionum opus, sicut Carthago Poenorum. regio Ilergetum[*](iler- getum F2dv. hile- AE2. le- r), oppidum Subur, flumen Rubricatum, a quo 5 Laeetani[*](laeetani J e Ptol. l.l.18. laet- DF1E. let- R1ad. lact- A. lacet- F2. lalet- R2v. cfr. U 50. Hübner Herm.I p. 337) et Indigetes. [*]((9) Mela II 90. 89.) post eos quo dicetur ordine intus recedentes radice Pyrenaei[*](pyrenaeum (om. naei — perque pyre) R1) Ausetani[*](austanae A. -setanię F2. om.R2) [Fitani][*](fitani AF2J. fit- R2. it- rv. del. H et M Pt p. 194a), Iacetani[*](Iacetani B e Strab. III p. 161 extr. lac- ll.v. cfr, M Pt p. 195b) perque Pyrenaeum Ceretani[*](cerretani AG. sed cfr. CIL IIn. 986), dein Vascones. in ora autem colonia Barcino[*](barcino Aa2G. -ne (-nia F2) rv) cognomine Faventia, oppida civium Roma-. norum Baetulo[*](baetulo H. bet- AF2R2v. uet- r. baeculo U 50), Iluro[*](iluro AH. ill- v. ilumo R2. irulo r), flumen Arnum[*](anum R1. tarn- dT. larn- a2va.J. earn- coni.B), Blandae[*](blande Av. -dae G. -nbae (-mbae D1) r), flumen Alba[*](alba Av. -bae vel -be r), Emporiae, geminum hoc veterum incolarum et Graecorum, qui Phocaeensium fuere suboles, flumen Ticer[*](ticer AD. -cher (tu- R2) rv(S). -chis B). ab eo Pyrenaea Venus in latere promunturii altero XL[*](XLII AD. -III rH. -IIII v).[*]((16) Mela II 90.)Nunc per singulos conventus reddentur insignia praeter supra dicta. Tarracone disceptant populi XLII, quorum celeberrimi civium Romanorum Dertosani[*](dertosani AFR2D. derio- (dento- E2) r. dertu- v), Bisgargitani[*](biscar- gitani Ptol. 116, 63 (p. 187a)); Latinorum Ausetani, Ceretani[*](cerretani AE2v. caere-F) qui Iuliani[*](iuliani Av. -itani r) cognominantur et qui Augustani, Edetani[*](edetani B(H). aed- F2R. red- Av. sed- G. ac det- r), Gerundenses[*](gerundenses R(?)G(D). gerud- rv(J)), Iessonienses[*](iessonienses Hübner CIL II p. 593. cfr. M Pt p. 196b. gessonie- R. iesome- A. gessorie- rv), Teari
qui Iulienses; stipendiariorum Aquicaldenses, Aesonenses[*](aesonenses AF2D. on- rv), Baeculonenses[*](baetulonenses va.H).[*](init.: Mela II 88.) Caesaraugusta colonia immunis, amne Hibero adfusa, ubi oppidum antea vocabatur Salduba[*](salduba v. -uua (sol- R2) R. -ubia A. -uuia r), regionis Edetaniae[*](edetaniae B (H). sede- ADF2a2G(D1). sedie- R. rede- r), recipit populos LV[*](LV (??? Lu F2) ll.S. Ī.LV adT. CLII Dal. LII v): ex his civium Romanorum Bilbilitanos[*](bilbilitanos R2. belblit- AD. bellit- rv. belit- H. cfr. XXXIV 114. M Ptp. 178a), Celsenses ex colonia, Calagurritanos qui Nasici cognominantur , Ilerdenses[*](ilerdenses AF2R2v. -sis E2. lerdenses R1. -sis E1a. lerid- r) Surdaonum[*](surdaonum Rdv. urd- r.cfr. M Pt p. 193b) gentis, iuxta quos[*](quos AR2E2v. quas r) Sicoris[*](sicoris R2E2v. ico- r) fluvius, Oscenses[*](oscenses Av. ostensis (-ses F2) r) regionis Suessetaniae[*](suessetaniae D e Livio XXV 34,6 al. et CIL VI n.1446. uesset- DdTE. uerset- R1. uesaet- F. ueset- R2av. uessit- AJ. uescit- G. basset-B), Turiassonenses[*](turiassonenses F2a2v. -nienses F1. -ncases a1. -s.sonorises DdE. -s.sonenses (en in ras.) R2. turiaso- G. turriaso- AD. cfr. XXXIV 144. Ptol. .II 6,57); Latinorum veterum Cascantenses[*](cascanteses E2. -tes DFR1E1a1), Ergavicenses, Graccurritanos [*](graccurritanos AS. graccuri- r H), Leonicenses, Osicerdenses[*](osicerdenses Brot. e Ptol. l.l.62. cfr. CIL II n. 4267. ossige- AF2E2v (J)); foederatos[*](leonicenses — foederatos AF2E2v. om.r) Tarracenses[*](tarracenses A1D. -agenses rv); stipendiarios Arcobrigenses[*](arcobrigenses (argo- A) AR1S. arcorri- R2. -obrienses rv. -icenses G), Andelonenses[*](andelonenses AR2D. cfr. Ptol. l.l.66. -dologenses R1v. -doleg- r), Aracelitanos[*](aracellitanos R2. aroceli- (arco- B) rva.S), Bursaonenses [*](burrauonenses (-anenses E) cala- corritanos Ea.om.DF1FR1), Calagurritanos qui Fibularenses cognominantur, Conplutenses, Carenses[*](carenses om.R), Cincienses[*](cincienses Av(J). -censes E2G. -tenses a. -centes r. cinnenses B e Ptol. l.l.71), Cortonenses[*](cortonenses (cotro- a) G. -nesis E2. -oenses Av. ortone- R2. cotone- (-ennis E1) r. cortenses B), Damanitanos , Ispallenses[*](ispallenses J. spall- A. spal- F2E2. grall- R2. larnenses (laure- a) rv(G). earn- B), Ilursenses[*](ilur- senses AC(J). durenses R2. illur- B. lurses R1. -rsenses (-sis E)rv(H). iturisenses G. add. spalenses (ipsa- G) va. H), Iluberitanos[*](iluberi- tanos AF2R2J. ilimb- E. dunb- a. ilumb- rv. lumb- H.ʼἰλούρβιδαPtol. II 6, 56), Iacetanos[*](iacetanos coni. B. lac- ll.v. cfr. § 22 init.), Libienses [*](libienses R2D. cfr. CIL II n.439. iub- R1dv. uib- rG. lub- C(H)), Pompelonenses[*](pompelonem (-pol- DF1) res DFIE1a. -polonenses F2. -polenses AE2), Segienses.
Carthaginem conveniunt populi LXV exceptis insularum incolis ex colonia Accitana Gemellense, ex[*](gemellense ex (Zumpt comm. epigr. I p. 367) D2. -ses (gemm- DFEa) et ll.v) Libisosana[*](libisosana (Zumpt) D2. cfr. Hülbner CIL II p. 434. -sosona ll.L. -sosa D. -soca B. -soscua v) cognomine Foroaugustana, quibus duabus ius Italiae datum, [*](dist. D2)ex colonia Salariense, oppidani Lati veteris Castulonenses qui CaesariiIuvenales[*](caesarii iuuenales Momms. CIL II p. 440. -ri uenales ll.v. -ris uenales D cum U 51 coll. § 134) appellantur, Saetabitani qui Augustani, Valerienses. stipendiariorum autem celeberrimi Alabanenses[*](labanenses AE2B. bab- G. alb- adTva. B), Bastitani, Consaburrenses, Dianenses, Egelestani[*](egelestani Aa2G. geles- (gelas- R) rv), Ilorcitani[*](ilor- gitanii A. -rcitarii R. lorcitani dva.B), Laminitani, Mentesani[*](mentesani AE2Bas. mens- rv) qui et Oretani[*](oritani DREva.S), Mentesani[*](menetesani D2. mete- DFE1a) qui et Bastuli, Oretani qui et Germani cognominantur, caputque Celtiberiae Segobrigenses[*](segobrienses A2R), Carpetaniae[*](carpetaniae AG. capetani F2. -ni et E2v. -niae r) Toletani Tago flumini inpositi, dein Viatienses et Virgilienses[*](et uirgilienses AF2E2v. om.r).
[*]((243, 1. 2) Mela II 88.)In Cluniensem[*](clunien- sem Av. glunienses r) conventum Varduli[*](uarduili DF1. -diuli Ra) ducunt populos XIII, ex quibus Alabanenses[*](alabanenses J. alaben- A. iaban- r. laban- B. alban- v(G)) tantum nominare libeat, Turmogidi[*](turmogidi AE2Brot. (D). tusm- E1. -modi a. turmodigi rv(S). cfr. Oros. VI 21,3) IIII, in quibus Segisamonenses[*](regis amonenses DF1E1a) et Segisamaiulienses[*](segisamaa. iulienses A. regis amaiu- DF1E1a). in eundem conventum Carietes et Vennenses[*](uennenses a3v. uenenses F2. uenn??? F1. -nnesis a. -se AR2. -si r) V civitatibus vadunt, quarum sunt Velienses[*](Ueleienses DE1a. ???eli???enses F1. uelegenses R1). eodem Pelendones[*](pelendones B e Ptol.11 6, 53. pelond- A. pellond- F2. pelled- R. pelleod- a. -deones rv) Celtiberum IIII
populis, quorum Numantini fuere clari, sicut in Vaccaeorum XVII[*](XVIII FdRa2va.D) civitatibus Intercatienses[*](intercatienses ABas. -tinienses rv), Palantini[*](palati A. -tini v. pallantini B), Lacobrigenses[*](lagobrigenses A. lacobrienses F. -icenses va.H), Caucenses. [*]((4) Mela III 15.— (9) cfr. Plin. IV 110. Mela III 15.) nam in Cantabricis[*](cantabrigis FR. -bris adTva.G) VIIII[*](VIIII D2coll. IV 111 (philol. XXXII p. 605. 645). VII ll. H. IIII dv) populis Iuliobriga[*](iulio- briga ABrot. -ica rv. cfr. § 21) sola[*](sola A(R?)v. -lo r) memoretur, in Autrigonum X civitatibus Tritium[*](tritium AE2v. trist- r) et Virovesca. Arevacis[*](areuagis A) nomen dedit fluvius Areva. horum VI oppida, Secontia[*](secontia AJ. sego- S. sago- F2Ra2. rago- r. sagun- B. ragun- v) et Vxama[*](uxama AB. bix- F2. ibix- rv), quae nomina crebro[*](crebro AF2E2v. ebro r) aliis in locis usurpantur, praeterea Segovia et Nova Augusta, Termes ipsaque Clunia, Celtiberiae finis. ad oceanum reliqua vergunt Vardulique ex praedictis et Cantabri.Iunguntur iis Asturum XXII populi divisi in Augustanos et Transmontanos[*](et transmontanos AF2G. om.rv), Asturica[*](austurica a. -tirica DF1RE) urbe magnifica. in iis sunt Gigurri[*](gigurri AD. cfr. Ptol. II 6,37. CIL II n. 2610. cig- rH. giguri G. giri vel girri v), Paesici[*](paesici RH. pes- r v. cfr. IV 111), Lancienses[*](lantienses E2. llanci- DR. llanti- FE1. IIat- a), Zoelae[*](zoele F1a. -li F2). numerus omnis multitudinis ad CCXL liberorum capitum.
Lucensis conventus populorum est sedecim, praeter Celticos et Lemavos[*](lemauos AF2dTJ. leuamos R. -mus (-nius D) r. -nios v. lebunos B) ignobilium[*](ignominium Ea. -niam R1. -omiū DF1) ac barbarae appellationis, sed liberorum capitum ferme CLXVI[*](CLXVI Av. -V r.).
Simili modo Bracarum[*](bracarum Av. brach- R. bracc- r) XXIIII[*](XXIIII A1v. -III A2. -IIII et r) civitates CCLXXXV[*](CCLXXXV AD. -LXXV v. CLXXV rH) capitum, ex quibus praeter ipsos Bracaros[*](bracar??? F1. -ciari a. -ciani DE1)Bibali[*](bibali (B2)H. -alli D. uiballi DFR. -ali B1. -belli E1a. uiualli AE2. iuba- dv. cfr. Ptol. II 6,42. CIL l.l. n. 2477), Coelerni[*](coelerni AF2E2dTS. cfr. CILl.l. -ensi r. -erini H e Ptol. 116, 41. celerni v. -rini B),
Callaeci[*](cal???ti F2. galleti R2. -llaeci v a. D), Equaesi[*](hequaesi (equ- J) limici H. cfr. CIL l.l. atque (aque d. aquis R2. Aeque- v) silici ll.v), Limici, Querquerni[*](callaeci- querquerni om.DF1R1E1a)[*](querquenni E2. Quar- querni CIL l.l. cfr. Ptol. II 6,46) citra fastidium nominentur .[*](MCap. VI 633. cfr. Dim. 22.— (6) Mela III 14.) Longitudo citerioris[*](citerioris FdRav. -ri r(?)D) Hispaniae est ad finem Castulonis a Pyrenaeo DCVII p. et ora paulo amplius, latitudo a Tarracone [*](ab [Tarr.] FRS) ad litus Oiarsonis[*](oiarsonis F1. otars- a1. olars- rv. Oeassonis M Pt 116,10(p. 148b)CCCVII, e radicibus Pyrenaei, ubi cuneatur angustiis inter duo maria; paulatim deinde se pandens, qua contingit ulteriorem Hispaniam, tantundem et amplius latitudini[*](latitudinē FdTREa1) adicit. [*]((8. 9) cfr. Mela II 86.) metallis plumbi, ferri, aeris, argenti, auri tota ferme Hispania scatet, citerior et specularis lapidis[*](specularibus lapidibus va.S), Baetica et minio. sunt[*](sed (pro sunt) o) et marmorum lapicidinae [*](lapi- cinae F1a. -pidicinae R(?)va.L. -nis o). universae Hispaniae Vespasianus Imperator Augustus iactatum[*](iactatus R(?)a3va.J. cfr. U 52. Nipperd. opusc. p. 433) procellis rei publicae Latium[*](latii ius d (?)va. S) tribuit[*](qui fuitA). Pyrenaei montes Hispanias Galliasque disterminant promunturiis in duo diversa maria proiectis.
[*](Mela II 74. MCap. VI 634. (cfr. Sol. 21, 1. MCap. VI 635 extr.).) Narbonensis provincia appellatur pars Galliarum quae interno mari adluitur, Bracata[*](braccata o) antea dicta, amne Varo ab Italia discreta Alpiumque vel saluberrimis Romano imperio iugis, a reliqua vero Gallia latere[*](latere AF2E2ov. -ri (-ris R) r) septentrionali montibus Cebenna[*](gebenna ova.S) et Iuribus[*](uribus A. iugeribus E1o. iura (B2)C. urbibus va.B. cfr. XVI 197. IV 105 extra.), agrorum cultu, virorum morumque[*](que om.Rdo) dignatione, amplitudine opum nulli[*](nulla ei o) provinciarum postferenda[*](potest ferenda A. praefe- Eao) breviterque Italia verius quam provincia.[*](Mela 11 84. 81. 75 extr.) in ora regio
Sordonum[*](sordonum AE2dS. -dinum (sar- R2) r. sardonum v. cfr. Mela) intusque Consuaranorum, flumina Tecum[*](tecum DFEaG. tetum ARdD. technum v. telin vel tichin B e Mela), Vernodubrum , oppida Illiberis[*](illiberis B e Ptol. cfr. II 244 (ex Arternid.). illisebere Rav. -rre d. eillisaebere (illi- F2) DFE1. eliseberae AE2. eli- berrae Mela (prob. M Ptp. 240a)), magnae quondam urbis tenue vestigium, Ruscino Latinorum, flumen Atax, e Pyrenaeo Rubrensem[*](rubraensem E2. rubre nrea. -brae nrae DE1. ru???p???e???s???ē F. rubresum Be Mela) permeans lacum, Narbo Martius[*](larbo nar- tius DFRE1a) Decumanorum colonia XII p. a maria distans, flumina Araris[*](arauris H e Mela), Liria[*](liria AF2v. libria (lyb- a) r). oppida de cetero rara praeiacentibus stagnis:[*](Mela II 76. 80. 79. 80. MCap. VI 635.) Agatha quondam Massiliensium et regio Volcarum[*](nulcarum FRa) Tectosagum[*](tectum (tecum a) sagum (agum Da) DFRE1a) atlque ubi Rhoda Rhodiorum fuit, unde dictus multo Galliarum fertilissimus [*](feruidissimus D2cum Sieglino. sed cfr. M Cap.) Rhodanus amnis, ex Alpibus se rapiens per Lemannum lacum segnemque deferens Ararim[*](ararim Raov. -rem rD) nec minus se ipso torrentes Isaram et[*](et AF2E2ov (J). om.rS) Druantiam[*](druan- tiam (tru- F) ll.D. druen- B. truen- v). Libica[*](libica dBrct. lyb- rD. libyca v. cfr. § 124 init.) appellantur duo eius ora modica, ex his alterum Hispaniense, alterum Metapinum , tertium idemque amplissimum Massalioticum[*](massalioticum F2V. masa- F1. -iaticum (massa- E2) R2E. -icoticum r). sunt auctores et Heracleam oppidum in ostio Rhodani fuisse. [*]((15) cfr. Sol. 2, 53. — (15-17) Mela II 78. — (246, 1. 2) Mela II 77.)ultra fossae ex Rhodano, C. Mari opere et nomine insignes[*](insignes H. -ni AF2. -ne rv (cum seqq. iunctum)), stagnum Mastromela[*](mastromela RD. ast- rv. mastram- H e St Byz. p. 448), oppidum Maritima Avaticorum[*](abaticorum AD1. auari- va. B. cfr. Mela et Ptol. II 10,5), superque Campi Lapidei, Herculis proeliorum memoria, regio Anatiliorum et[*](et Aa3v. om.r) intus Dexivatium[*](dexiuatium (Robiet) D2coll. CIL XII n. 1062-64. dexuia- AD1. dexuuia- J. -ticum r desuuiatium v) Cavarumque; rursus a mari Tricorium et intus Tritollorum[*](tritullorum a. tricoll- Ddva.D) Vocontiorumque et Segovellaunorum , mox Allobrogum. at in ora Massilia Graecorum Phocaeensium[*](phoceensium E. phocen- r) foederata, promunturium Zao[*](zao (za A) ll. H. del. G. nomine B. zoa v), Citharista portus, regio Camactulicorum[*](camactulicorum AJ. camattu- r. camatull- G), dein Suelteri supraque Verucini. [*]((4) Mela II 77. — (8) Mela II 76.) in ora autem Athenopolis Massiliensium, Forum Iuli Octavanorum[*](octauianorum R2E2) colonia, quae Pacensis appellatur et Classica, amnis nomine[*](nomine (nie) ego. ine DF1. sine a. iue T. siue v. inde D. in ea rB) Argenteus, regio Oxubiorum[*](oxubiorum AG. oxib- Eadv. oxyb- rC) Ligaunorumque, super quos Suebri[*](uebri R1. suetri R2G), Quariates, Adunicates. at in ora oppidum [*](uarum DF1E1a1) Latinum Antipolis, regio Deciatium, amnis Varus, ex Alpium monte Caenia[*](cenia Rd. sce- a. cema B(H).acema G) profusus.[*]((10-13) Mela II 75.) In mediterraneo coloniae Arelate Sextanorum, Baeterrae [*](baeterrae AD. bet- rv(H). bliterae B) Septimanorum, Arausio Secundanorum, in agro Cavarum Valentia, Vienna Allobrogum. oppida Latina Aquae Sextiae Salluviorum[*](sallubiorum Ava.B. salyorum B.an salluiorum? cfr. § 47.124), Avennio[*](auennio AJ. -enio v. -eninio R2. -enninio E2. -entinio (-nia R1) r) Cavarum, Apta Iulia Vulgientium[*](uulgientium AE2v. uulge- r), Alebaece Reiorum[*](alaebaece reiorum (raei- AD1) AD. alebece (-cae DFE) reiorum (regi- a) rH. -ceriorum v. (Aliboeci coni.M Pt p. 246a. cfr. CIL XII p. 931)) Apollinarium, Alba Helvorum, Augusta Tricastinorum[*](tricastinorum Adv. -trinorum r), Anatilia[*](ana- tilia B. aba- Av. aua- r), Aerea[*](aerea B(J) e Strab. III p. 185. -ria C. erea AR. arear F. area rv), Bormani[*](bormani AD. -niani F2. -manni rH. -ico v), Comani[*](comani (cum- A1. comanni F2) cabellio AF2D. comacina (mac- v) bellio rv. macina (marc- Dal. comae- H. comaci S) cabellio B), Cabellio, Carcasum Volcarum[*](uolcarum B. uulga- ll.v) Tectosagum, Cessero, Carbantorate[*](carbantorate AD2 -the v. -niorate r. Carpentoracte B. cfr. CIL XIIp. 147) Meminorum , Caenicenses, Cambolectri qui Atlantici cognominantur ,[*]((247, 1-4) Mela II 75. — Agrippa fr. 4 R. MCap. VI 634 extr. Dim. 21. Die. 1, 7.) Forum Voconi, Glanum Libii[*](li- bii ll. Liui v. cfr. M Pt p. 244b), Lutevani[*](lutebani AD1) qui et
Foroneronienses, Nemausum Arecomicorum, Piscinae[*](piscenae va.D), Ruteni, Samnagenses[*](samnegenses R.om.A. sanag- va. D. samna gens est DEa), Tolosani Tectosagum Aquitaniae contermini, Tasgoduni[*](tasgoduni (tasco- P) D. atasg- (-goni E) ll. tasconi H. -odunitarii (-ani B) v), Tarusconienses[*](tarusconienses (P)H. -cononienses ARD1. tarū cononi- (-cuno- Ea) r. cononienses v), Vmbranici, Vocontiorum civitatis [*](uasgo AF2v a.B) foederatae duo capita Vasio et Lucus Augusti, oppida vero ignobilia XVIIII, sicut XXIIII Nemausiensibus[*](nemausensibus Ava. G(D)) adtributa. adiecit formulae Galba Imperator ex Inalpinis Avanticos[*](auan- ticos a3B coll.Ammiano XV 11, 12. aca- AF. aga- r) atque Bodionticos[*](bodion- ticos (od- A) H. -tios r. -iuntios v. ebroduntios B. bolionticos M Pt p. 246b), quorum oppidum Dinia. longitudinem provinciae[*](prouinciae— latitudinem om.R) Narbonensis CCCLXX[*](CCLXX d(?) Dal.) p. Agrippa tradit, latitudinem CCXLVIII[*](CCXLVIIII R1. CCCXLVIII Die. -VIIII R2).