Naturalis Historia

[*](Th. H. VII 5, 2. 3. Pallad. V 3, 4.) His[*](bestiolae.. necantur. his ll.v. scribendum fortasse bestiolas.. necant. hortis (cfr. in- dex libri) vel cunctis vel ceteris (cfr. Theophr.).) horae rigandi matutino[*](matutina v.a.S.) atque vespera,

ne infervescat aqua sole, ocimo[*](ocimo Ev. -mum rS.) tantum et meridie; nam[*](meridie. Nam SD. -dia- nam F. -diana rv.) etiam satum celerrime erumpere putant inter initia ferventi aqua aspersum. omnia autem tralata meliora grandioraque fiunt, maxime porri napique. in tralatione et medicina est, desinuntque sentire iniurias, ut gethyum, porrum, raphani, apium, lactucae, rapa, cucumis[*](cucuminis EVen.).[*](Th. H. VII 6, 1.-VII 2, 7. (Col. X 373. Diosc. II 140. 141).) omnia autem[*](autem om.d.) fere silvestria sunt et[*](fere siluestria sunt et ego. fere sunt et siluestria (et om.d) ll. siluestria fere sunt et v.) foliis minora et caulibus, suco acriora, sicut cunila, origanum, ruta. solum vero ex omnibus lapathum[*](laphatum Q. raphanum d.) silvestre melius[*](for- tasse sapore melius (εὐστομώτερονTheophr.). an utilius?). hoc in sativis[*](satiuis G. sata uis Q. satiuum ll. v.) rumix[*](rumix FQS. rumex rv.) vocatur, omnium[*](omniunm QS. om. ll. v.), quae seruntur[*](quae seruntur coll. Theophr. inserui eQ: fortissimum quae seruantur (seruntur S.). om. ll. v.) nascunturque[*](nascunturque (quae F)GEE. nasciturque d(?)v. del. S.), fortissimum; tradunt[*](tradunt dQS. traduntur GF. traditur Ev.) certe[*](certe om. v. a. G.) semel satum durare nec vinci umquam a [*](dist.ego.)terra[*](a terra ll. v. an aeternum maxime?), maxime iuxta aquas.[*](Diosc. ibid. (cfr. Plin. XX 231–233). Pallad. II 14, 3.—Th. H. VII 6, 1.) usus[*](aquas usus ego. aqua sucus Q. aquam usus ll.v. aquas sucus S. aquam sucus J.) eius cum tisana[*](cum tisana F(?)S. cuncti sana Q. cum tisata G. cuncti sata E. cum typsana d. cum ptisana v.) tantum in cibis; leniorem[*](leniorem ego. leuiorem ll.v.) gratioremque saporem praestat. silvestre [*](uncos ego posui; per- tinere videntur haec verba ad § 183 extr. post rapa, cucumis.) ad multa medicamina utile est.—(Adeoque nihil omisit cura, ut carmine quoque comprehensum[*](comprehensum v. prehensum (praeh- F) ll.) reperiam[*](reperi in E. repererim v.a.G.), fabis caprini fimi singulis cavatis, si porri, erucae, lactucae , apii, intubi, nasturtii semina inclusa serantur, mire provenire.—Quae sunt et[*](sunt et GFEG. sunt dTv.) silvestria, eadem sativis[*](satiuis U 419. in satiuis ll.v.) sicciora intelleguntur et acriora.)—

[*](cfr. Plin. XV 106. (Th. C. VI 4, 1 sqq.). Th. H. I 12, 1. 2. C. VI 10, 1.) Namque et sucorum saporumque dicenda differentia est, vel maior in his quam[*](uel maior in his quam ll.v. in his sicut QU 420. uel maior in his sicut D.) in pomis. sunt autem acres cunilae[*](culnilae F1. cuniculae F2dDal. cunt Q.), origani, nasturti, sinapis, amari absinthi, centaurei; aquatiles cucumeris, cucurbitae, lactucae; acuti thymi[*](thymi Salm. tumi GdTQ. tami F2E. mi F1. tan- tum (vel tamen) v.a. H.) , cunilae[*](cunilae GEv. -le Q. cuniculae FdS. cunilaginis D cum U 421.); acuti et odorati apii, aneti, feniculi. salsus tantum e[*](e om.Q.) saporibus non nascitur; aliquando extra insidit pulveris modo, et cicerculis[*](cicerculis QSalm. circulis ll. v. a. H. (nascitur nisi in cicerculis, sed extrinsecus quasi puluis insidet [-itet Q] QS).) tantum.

[*](Diosc. III 51. 72. (Plin. XX 168. 174. 172). Diosc. III 79. Th. IX 11, 10.) Atque ut intellegatur vana ceu plerumque vitae persuasio, panax piperis saporem reddit et magis etiam siliquastrum, ob id piperitidis nomine accepto, libanotis odorem turis, zmyrnium[*](zmyrnium P. smyrna Q. -nium H. myrra ll. murra v.) murrae. de panace[*](panace dv. panice r.) abunde dictum [*](12, 127) est. libanotis locis putribus et macris ac roscidis seritur semine[*](semine om.Qv.a. B.). radicem habet olusatri, nihil ture differentem. usus eius post annum stomacho saluberrimus. quidam eam nomine alio rosmarinum appellant. Zmyrnium[*](zmyrnium S. -neum ll. Verc. smyr- nium v.) olus seritur iisdem locis murramque[*](myrrhaque S.) radice[*](radicem FSv. a. B.) resipit[*](resipet F. recipit Sv. a. B.).[*](Diosc. III 72. (79). Th. H. I 12, 1.) eadem et siliquastro satio. reliqua a ceteris et odore et sapore differunt , ut anetum, tantaque est[*](est omr.G.) diversitas atque vis, ut non solum aliud alio mutetur, sed etiam in totum auferatur. apio eximunt coqui[*](coqui ll. G. coci de QS. coctis v.) obsoniis acetum, eodem cellarii in saccis odorem vino[*](in uino QS.) gravem.

Et hactenus hortensia dicta sint, ciborum gratia dumtaxat . maximum quidem opus in iisdem naturae restat, quoniam proventus tantum adhuc summasque quasdam

tractavimus, vera autem cuiusque natura non nisi medico [*](medico dv. modico r.) effectu pernosci potest, opus ingens occultumque divinitatis et quo nullum reperiri possit maius. ne singulis id rebus contexeremus, iusta fecit ratio, cum ad alios medendi desideria pertinerent, longis[*](longis EG. longius rSv.) utriusque dilationibus futuris, si miscuissemus. nunc suis quaeque partibus constabunt poteruntque a volentibus iungi.

Maximum hine opus naturae ordiemur et cibos suos homini narrabimus faterique cogemus ignota esse per quae vivat. nemo[*](nemo Ev. ne rT.an recte?) id parvum ac[*](ac GFEv. et d.) modicum existimaverit , nominum vilitate[*](uilitate Ev. utilitate r.) deceptus. pax secum[*](secum ll. v. simul C.) in his aut bellum naturae dicetur[*](dicetur G dv. diceretur r.) , odia amicitiaeque[*](amicitiaeque v. -tiaque ll. Brot.) rerum surdarum ac sensu carentium et, quo magis miremur, omnia ea hominum causa. quod Graeci sympathiam et antipathiam[*](et antipathiam P coll. XXXVII 59. omr. ll. v. a. S.) appellavere, quibus cuncta constant, ignes aquis restinguentibus [*](restringuentibus E.) , aquas[*](aquasTSH. aqua r. aquam v.) sole devorante, luna pariente, altero alterius iniuria deficiente sidere atque,[*](cfr. Plin. XXXVI 130. Geop. XV 1, 28.) ut a sublimioribus recedamus, ferrum ad se trahente magnete lapide et alio rursus abigente[*](ambiente d.) a sese, adamanta, rarum[*](adamanta rarum U 422 D. adamantarum T. -matarum ll. -manta S. -mantem v. (an adamanta, regiarum opum gaudium? cfr. XXXVII 55).) opum gaudium,

Infragilem[*](infragilem v. -ili ll.) omni cetera vi et invictum, sanguine hircino rumpente, quaeque alia in suis locis dicemus paria vel maiora miracula.[*](miracula coni. Dal. miratu dcum ras.TS. -ratus r. mira v. an potius introitus tantum uenia sit?) tantum venia sit a minimis, sed a salutaribus ordienti primumque ab hortensiis[*](hortensibus dv. a. H.).

[*](Diosc. IV 152. 155. Th. H. IX 9, 4.) Cucumin silvestrem esse diximus, multo[*](non multo Q.) infra [*](19, 74) magnitudinem sativi[*](satiui scimus Q.). ex eo fit medicamentum, quod vocatur § quib; Q. § elaterium[*](flaterium d1. elacterium d2.), suco expresso[*](exseso Q.) semini[*](semine d. e sem- v. a. S.), cuius causa nisi maturius [*](maturius dE Qv. -rus r.) incidatur[*](indatur Q.), semen exilit oculorum etiam periculo. servatur autem decerptus una nocte, postero die inciditur harundine, semenque[*](semenque ego. semen quoque ll. v.) cinere conditur[*](conditur J. conciditur ll. conspergitur v.) ad coercendam[*](coerendam GF.) suci abundantiam, qui expressus suscipitur aqua caelesti atque subsidit, deinde sole cogitur in pastillos ad magnos mortalium usus, obscuritates et vitia oculorum[*](oculorum sanat genarumque v. a. S.), genarum ulcera. [*](Diosc. IV 152. Celsus IV 24. Th. H. IX 9, 4. Pl. iun. p. 71, 10.)tradunt hoc suco tactis radicibus vitium non attingi uvas ab avibus. radix autem ex aceto cocta podagris[*](podagricis SD.) inlinitur sucoque dentium dolori medetur, arida cum resina inpetiginem et scabiem quaeque[*](quaeque ll. J. quae G. quam v.) psoram et lichenas vocant, parotidas, panos sanat et cicatricibus colorem reddit, et foliorum sucus auribus surdis cum aceto instillatur.

[*](Th. H. IX 9, 4. 14, 1. Diosc. IV 155.) Elaterio tempestivus[*](elaterium tempestiuum v. a. H.) est autumno, nec ullum ex medicamentis longiore[*](longiore dv. -ori S. -or ex r.) aevo[*](euo GF.) durat. incipit a trimatu. si quis recentiore uti velit, pastillos in novo fictili igni lento in aceto domet. melius quo vetustius, fuitque iam[*](fuit quod iam dT.) cc annis servatum, ut[*](ut dEG. est rT. esse v.) auctor est Theophrastus, et usque[*](et usque Ev. eiusque r. sed usque Q.) ad

quinquagesimum[*](quinquagesimum annum QD.) lucernarum lumina[*](lumine GF.) extinguit. hoc enim veri experimentum est, si admotum, priusquam extinguat, scintillare sursum ac deorsum cogat. pallidum ac leve herbaceo ac scabro melius ac leniter amarum.

Putant conceptus adiuvari adalligato semine, si terram non adtigerit, partus vero, si in arietis lana alligatum inscientis lumbis fuerit, ita ut protinus ab enixu[*](enixu dTSH. exinu GF. ex mura (muu E2)E. exitu G.) rapiatur extra domum. ipsum cucumin[*](hunc cucumi Q.) qui magnificant, nasci praecipuum [*](praecipue Q.) in Arabia, mox in Arcadia; Cyrenis[*](dein cyrenis (om. alii) QS. (mox Cyrenis, alii in Arcadia v. a. H.).) alii tradunt similem heliotropio cucumin[*](cucumin ego. cui dT. cuius rv.) inter folia et ramos provenire magnitudine nucis iuglandis, semen autem esse[*](semen, esse autem v. a. H. semina J.) ad speciem scorpionum[*](scorpionis v. a. H.) caudae reflexum[*](caudae reflexum S. gaudere flexus Q. cauda replexa ll. H. cauda reflexa v. caudae reflexaJ.), sed candidum[*](candidum S. -ditum Q. -dida rv.).[*](Diosc. IV 155.) aliqui etiam ab[*](ab GFE. ob d. ab eo v. del. S.) scorpione[*](scorpione ego. -onem GFdD. -onum Ev. -onium Dal.) cucumim vocant, efficacissimo[*](efficacissimum dv.a. S. -imum est Q.) contra scorpionum[*](scorpionum Ev. -nem r. -nis QS.)[*](dist. S.) ictus[*](ictum QS.) et semine et elaterio. est[*](est ego. et ll. v. om.QS.) ad purgandam[*](purgandam QS. -dum dTEv. -de r.) utrimque[*](utrimque QU 423. utrumque GF. utroque dTJ. utrique S. uterum Ev.) alvum[*](aluum dTQ1. aluom Q2S. aluos GF. aluosque Ev. [pro por- tione U 423. proporcionem Q. portione ll. v. a. D.) modus pro portione virium ab dimidio obolo ad solidum; copiosius necat. sic et contra phthiriasim bibitur et hydropicis. inlitum anginas et arterias cum melle aut[*](aut QS. et ll. v.) oleo vetere sanat.

[*](extr.: Diosc. IV 155 extr.) Multi hunc esse aput nos, qui anguinus vocetur , ab aliis erraticus, arbitrantur, quo decocto sparsa mures[*](mures (murus E) de eius medicina non Ev.a.H.) non adtingunt. iidem podagris eum et[*](eum et QS. cum et dT. cum rv.) articulariis[*](articulariis ego. -cularibus QS. -culis GF2d. -culusF1. -culi ETfH. -culorum v.)

morbis decoctum in aceto[*](aceto Qv. -tum ll.J.) inlinunt[*](inlinunt FQS(v). linunt G. illi-niunt r Brot.) praesentaneo remedio, lumborum vero dolores[*](dolores QS. -ore GFE. -ori dv.) seine sole siccato, dein trito, X??? XX[*](X???XX D. DXX Q. X.XX F. XXX r. XX.X Brot. triginta denariorum v.)[*](dist.S.) pondere in hemina aquae dato[*](aquae dato D. aqua dato Q. dato aquae (aque G) ll.v.) sanant[*](sanant GFED. sanat dQS. sanat et v.), tumores[*](tumores G. umores (hu- dv) ll. v.) subitos inlito cum lacte mulierum. purgat eas elaterium, sed[*](post suspiriosis videtur deesse potum vel fancibus inlitum (cfr. Diosc.) vel tale quid. ) gravidis abortum facit. suspiriosis prodest, morbo vero regio in nares coniectum. lentigines ac maculas e facie tollit in sole inlitum.

[*](Gargil. p. 149, 6. 8. 5.) Multi eadem omnia sativis[*](satiuis cucumeribus QS.) adtribuunt, magni[*](magnum GFv. a. S.) etiam sine is momenti[*](in eis momentum v.a. S.). namque[*](nam Q.) et eorum semen quantum tres digiti adprehenderint[*](adprehenderunt Q.) cum[*](cum Qv. cum in ll.) cumino tritum potumque in vino tussientibus auxiliatur, et phreneticis in lacte mulieris , et dysintericis acetabuli mensura, purulenta autem[*](autem ll. v. aliqua Q.) expuentibus cum cumino pari pondere, et iocineris vitiis in aqua mulsa. urinam movet ex vino dulci, et in renium [*](renum dv.a.S.) dolore clysteribus simul cum cumino[*](cum cumino v. cumino GFE. cum uini d.) infunditur.

[*](Diosc. II 163. 162. Athenaeus II 77 p. 68c. Pl. iun. p. 21, 6. 75, 19. Gargil. p. 148, 6–8. 10–13. 14. 26. 149, 4. 3. 148, 9.) Ei, qui[*](ei qui dT. ei r. qui J. (Pepones qui v).) pepones vocantur, refrigerant maxime in cibo et emolliunt[*](molliunt Q.) alvum. caro eorum epiphoris oculorum aut[*](an trita radix? cfr. Gargil. et Pln. iun.) doloribus inponitur. radix sanat ulcera concreta in modum[*](an quae Graeci? cfr. Gargil.) favi, quae ceria[*](ceria QG. cerea ll. cerion B.) vocant. eadem concitat[*](concitat D. -itae S. contra Fdv. contrahit E(?)H cum B.) vomitiones ; siccatur, in farinam[*](farinam Dal. -ina ll. v. an uomitiones siccata et in farinam tunsa. datur? cfr. Diosc.) tunsa datur[*](thus addatur E.) quattuor obolis in

aqua mulsa, ita ut qui biberit quingentos[*](MD dT. quingentos rv.) passus postea ambulet. haec farina et in smegmata adicitur. cortex quoque vomitionem movet, faciem purgat. hoc et folia[*](et folia dv. et in folia r.) cuiuscumque sativi inlita. eadem cum melle et epinyctidas sanant, cum vino canis morsus, item multipedae[*](millepedae G. -dem v.); sepa[*](sepa dTB. sepe f. saepe r. spea Dal.) Graeci vocant, oblongam, pilosis pedibus, pecori praecipue nocivam; morsum tumor insequitur et putrescit locus. ipse[*](uncos ego posui; verba ad § 11 (post emolliunt aluum) videntur pertinere; cfr. Gargil.) cucumis odore defectum animi refovet[*](refouet QS.om.ll v.).—(Coctos deraso cortice ex oleo et aceto ac melle[*](oleo et aceto ac melle QS. oleo aceto et melle ll.v.) iucundiores esse certum est.)—

[*](cfr. Diosc. II 158.) Cucurbita quoque silvestris invenitur, σομφὸς[*](σομφοςQv.cfr.index l. spongos ll.SH.) a Graecis appellata, intus[*](intus QS.om.ll.v.) inanis, unde et nomen, digitali crassitudine, non nisi in saxosis nascens. huius conmanducatae sucus stomacho admodum prodest.

[*](Diosc. IV 175.) Colocynthis[*](colicintis E.) vocatur alia, ipsa plena semine[*](semine QS.om.ll.v.), sed minor quam sativa. utilior pallida quam herbacea[*](quam herbacea FdTS. quam de eius (quando eius sunt v) medicinae herbacea Ev.). arefacta per se inanit alvum. infusa quoque clysteribus intestinorum omnibus vitiis medetur et renium[*](renum dv.a.S.) et lumborum et paralysi. eiecto semine aqua mulsa in ea[*](in eo S. (desideraveris in ea luto inlita, ut § 26. an in aqua mulsa ea?)) decoquitur ad dimidias; sic[*](sic del.H.) tutissimo[*](tutissimo FTH. -mi dE. -me S. tussienti v.) infunduntur oboli quattuor. prodest stomacho et[*](stomacho et ego. et stomacho ex dTS. et stomacho rv.) farinae aridae[*](farina arida S.) pilulis cum decocto melle sumptis. in morbo regio semina eius VII[*](VII S. uti E. uitii r. an VIIII? cfr. XXII 135. utiliter v.) sumuntur et protinus aqua mulsa. carnes eius cum absinthio ac sale[*](et sale dv.a.S.) dentium dolorem tollunt, sucus vero cum aceto calefactus

mobiles sistit. item spinae et lumborum ac coxendicum dolores, cum oleo si infricetur. praeterea, mirum dictu, semina eius, si fuerint pari numero, in linteo[*](in linteo S exQ (cuius semen pari numero in linteo ad- alligatum febribus perhiodicis liberat). om. ll. v. lacunan in- die. J.) adalligata febribus liberare[*](liberare S exQ. mederi d2TS.om. r. sanare v.) dicuntur, quas Graeci periodicas vocant.[*](Diosc. II 161. Gargil. p. 141, 1. Pl. iun. p. 26, 12. Gargil. p. 141, 20. 21. 10. 3. 5. 18.) sativae quoque derasae[*](derasae S. -se Q. rasae ll. v.) sucus tepefactus auribus medetur; caro eius interior sine semine clavis pedum et suppurationibus, quae[*](quas dT.) Graeci vocant ἀποστήματα. decoctae [*](ait.oc- tii Mata Q.) autem universae sucus dentium motus[*](motus v. modus Q. motū d. montis F. men- tis E.) stabilit et dolores inhibet; vinum cum ea fervefactum oculorum etiam impetus. folia eius cum recentibus cupressi contusa et inposita, ipsa[*](ipsa v. ipsae ll.) quoque tosta in argilla ac trita cum adipe anseris vulneribus medetur. nec non ramentis[*](recentis ego. cfr. Gargil. recens ll. J. om.Q. recentes v(S).) corticis recentis podagras refrigerat et ardores capitis, infantium maxime, et ignes sacros vel iisdem strigmentis[*](uel iisdem strigmentis S. uel isdem stricmentis Q. uelis (uel his T) destrigmentis dT. uelis destrigentis (destring- E) r. de strigmentis uel his (is) v.) inpositis vel seminibus. sucus ex strigmentis[*](strigmentus Q. trigmentes F.) inlitus cum rosaceo et aceto febrium ardores refrigerat. aridae cinis inpositus mire combusta sanat. Chrysippus medicus damnabat eas in cibis, sed omnium consensu stomacho utilissimae iudicantur et interaneorum vesicarumque exulcerationibus.

[*](Diosc. II 134. Gargil. p. 173, 8. 5. 1–7.) Est et rapo vis medica. perniones[*](perniones Fdv. preniones Q. ptern- S. pulmones E.) fervens[*](feruens Qv. fer- uiens F. feruiens r.) inpositum sanat, item frigus pellit e piedibus. aqua decocti eius fervens podagris etiam frigidis medetur, et crudum tusum cum sale cuicumque vitio pedum. semen inlitum et potum[*](an inlitum uel potum?) in vino contra serpentes et toxica salutare esse proditur,

a multis vero antidoti[*](antidoti uim v. anti (ante F) dantium ll.) vim habere in vino et oleo. Democritus in totum ea[*](ea FEG. om.dT. eum v.) abdicavit in[*](in Ev. aF. ea a T. ab ea d.) cibis propter inflationes , Diocles magnis laudibus tulit, etiam venerem stimulari ab iis professus, item Dionysius, magisque si eruca condirentur; tosta quoque articulorum dolori[*](dolori dv. -ore r.) cum adipe prodesse[*](prodesse G. prodest ll. v. prosunt S.).

[*](Diosc. II 135.) Silvestre rapum in arvis maxime nascitur, fruticosum , semine candido[*](an se- mine intus candido?cfr. Diosc.) , duplo maiore quam papaver[*](papaueris v. a. J.). hoc ad levigandam cutem in facie totoque corpore utuntur mixta[*](dist. H.)farina[*](farina H. urina ll. v.) pari mensura[*](mensura dG. marm (nam E) supra r. mensura. Nam ut supra diximus v.) ervi[*](erui v. herui F. herbi d. heui E.an erui uel?), hordei et tritici et lupini. radix ad omnia inutilis.

[*](Diosc. IV 122. II 136. Gargil. p. 172, 4–14.) Naporum duas differentias et in medicina Graeci servant. angulosis foliorum caulibus, flore aneti[*](flore aneti S coll. Diosc. et Gargil. floreant et ll.florentis B.), quod bunion vocant, purgationibus ferminarum et vesicae et urinae utile decoctum, potum ex aqua mulsa vel suci drachma; semen dysintericis tostum tritumque in aquae calidae[*](aquae calidae S e Gargil. aqua calida e FEv. aqua calida d.) cyathis quattuor. sed urinam inhibet, si non lini semen una bibatur. alterum genus buniada[*](buniada v. butinada Fd. put- E.) appellant, et raphano et rapo simile, seminis praeclari contra venena. ob id et in antidotis utuntur illo.

[*](Diosc. II 138. Gargil. p. 172, 12. 13.) Raphanum et silvestrem esse diximus. laudatissimus[*](laudatissimus H. -mum ll. v.)[*](19,80) in Arcadia, quamquam[*](in arca- dia quamquam dv. om. r.) et alibi nascitur, utilior urinae dumtaxat ciendae, cetero aestuosus[*](aestuosus S. estu- T. aestiuosus Fdv. a. B. D. esti- E. est et satiui usus B.). in Italia et armoraciam[*](armoraciam v (cfr. XIX 82). marmo- dT. marmorician r.) vocant.

[*](Diosc. II 137. Geop. XII 22, 8. 2. 3. 5. (XIII 9, 1. 8, 7). 6. 7. 9. Gargil. p. 134, 21. 1. Pl. iun. p. 110, 9. 101, 17. Gargil. p. 133, 8. 134, 22. 2. Nicander alex. 330. 430. 527. Gar- gil. p. 134, 3. (23). Pl. iun. p. 54, 19. (Marc. Emp. 28, 27).) Et sativi vero praeter ea, quae circa eos dicta sunt, stomachum purgant, pituitam extenuant,[*](19, 80. 85.86.) urinam[*](extenuant urinam dTv. -antur. Nam r.) concitant[*](4 inEv. a. H. verba ita perturbata sunt, ut post cetero legantr 309, 3 bilem—4 in uino, deinde 1 praeter ea quae—3 concitant, postremo 23 estiuosus—1 et satiui uero.), bilem detrahunt. praeterea cortices in vino[*](uino dQv. huno F. humo E.om.T.) decocti mane poti ad ternos cyathos conminuunt et eiciunt calculos. iidem in posca decocti contra serpentium morsus inlinuntur. ad tussim etiam mane ieiunis raphanos[*](raphanos ego. -nus ll. v.) prodest esse[*](esse ego. et dT.om. rv. (rafani tussientibus prosunt cybo ieiunis Q).) cum melle, semen eorum tostum ipsumque conmanducatum, adligato raphano[*](adligato ra- phano J. ad (om.E) illagarapona FE. alligaraphano d. ad lagonoponon B. de loco videtur desperandum esse.) aquam foliis eius decoctis bibere vel sucum ipsius cyathis binis contra phthiriases, phlegmoni[*](phleg- moni v. flegmini F2. flemini F1d. flagmini E.) ipsos inlinere tusos, livori vero recenti corticem cum melle, veternosis autem quam acerrimos mandere, semenque tostum, dein contritum cum melle suspiriosis. iidem et contra venena prosunt, cerastis[*](cerastis v (add. caeterum). ceratis Q. ceteraseis ll caetero G.) et[*](dist. S.) scorpionibus adversantur[*](aduersantur QS. -satur ll. v.)—vel ipso vel semine[*](an uel suco nel se- mine? cfr. Geop. XIII 8, 7.) infectis manibus inpune tractaveris[*](tractaueris QS. -tanis F. -tabis rG. -tabilibus v.), inpositoque raphano scorpiones moriuntur—, salutares et[*](salutares est Q.an sunt?) contra fungorum aut hyoscyami venena atque[*](adque Q. aeque Ev. a. S.), ut Nicander[*](menander dT.) tradit, et contra sanguinem tauri[*](sanguineni tauri QS. om. ll. v.). contra[*](contra D. et contra S. om. ll. v.) viscum quoque dari Apollodori duo iubent, sed Citieus[*](Ci- tieus Bas. cilleus ll. Scyllaeus v.) semen ex aqua tritum, Tarentinus[*](Tarentinus v. -num d. terrentinum r.) sucum. lienem item[*](an iidem?) extenuant, iocineri prosunt

et lumborum doloribus, hydropicis quoque ex aceto aut sinapi sumpti[*](sumpti Qv. exsumpti ll.) et lethargicis et comitialibus et melancholicis [*](et comitialibus et melancho- licis QS. om. ll. v.). Praxagoras[*](prexagoras E.) et iliosis dandos censet, Plistonicus et coeliacis. intestinorum etiam ulcera sanant ac purulenta praecordiorum, si cum melle edantur. quidam ad haec coquere eos luto[*](luto ego. in luto ll. v.) inlitos[*](inlitos (ill- dEv) ll. v. del. S. cfr. § 99.) malunt; sic et feminas purgari. ex aceto et[*](et ll. v. autem Q. autem et U 423. aut e D. aut S.) melle sumpti intestinorum animalia detrahunt, iidem[*](iidem S. idem QD. item rv.) ad tertias decocto[*](decoctum Q.) eorum poto[*](poto FEv. potu d. puto Q.) cum vino enterocelicis[*](enterocelicis (-coel- Q) QS. -celis ll. v.) prosunt; sanguinem quoque inutilem sic extrahunt .[*](Diosc. II 137. Hippocr. de m. mul. II 67. 78. Geop. XII 22, 4. 12. 4. 8. Gargil. p. 134, 4. 133, 5. 19. 7. Pl. iun. p. 75, 21. Hippocr. de diaeta II 25. 26. Celsus I 3.) Medius ad haec et sanguinem excreantibus[*](excruciantibus FE.) coctos dari iubet, et puerperis ad lactis copiam augendam, Hippocrates capitis mulierum defluvia perfricari[*](perfricari QS. fricari (-asi F) ll.v.) raphanis , et super umbilicum inponi contra tormenta volvae. reducunt et cicatrices[*](cicatrices (cec- Q)QS. -icem ll v.) ad colorem. semen quoque ex aqua inpositum sistit ulcera, quae phagedaenas[*](phagadaenas E. phanad-d. pa- gadenas Q.) vocant. Democritus venerem hoc cibo stimulari putat, ob id fortassis[*](et ideo fortasse Q.) voci nocere aliqui tradiderunt[*](tradunt Q.). folia, quae in oblongis[*](oblon- gins F.) dumtaxat nascuntur, excitare oculorum aciem dicuntur. ubi vero acrior raphani medicina admota sit, hysopum dari protinus[*](dari potius E1.) imperant[*](iubent T.); haec antipathia est. et aurium gravitati [*](ad aurium quoque grauitatem QS.) sucum raphani instillant[*](instillari Q.). nam vomituris summo cibo esse eos utilissimum est.

[*](Th. H. IX 15, 5. (Athenaeus II 52 p. 58 d. e). Diosc. III 153. Gargil. p. 140, 1. Celsus IV 24. (31). PI. iun. p. 68, 18.) Pastinacae simile hibiscum, quod molochen agrian

vocant et aliqui πλειστολοχείαν,[*](πλειστολοχειαμQS. plistolochiam v. a. Dal. plistiolo- tiam FE. pistolaciam d.) ulceribus[*](uberibus E.), cartilagini et[*](cartilagini et ego. -gint F. -gini d2(cum ras.) TEv. -ginibus Q. -ginis et G.) ossibus[*](ossi- bus om.Q.) fractis medetur. folia eius ex aqua pota alvum solvunt; serpentes abigunt[*](an serpentes abigunt ex oleo et aceto inuncta? cfr. Diosc.), apium[*](apium S. appium Q. apum ll. v.), vesparum, crabronum ictibus inlita medentur. radicem eius ante solis ortum erutam involvunt lana coloris, quem nativum vocant, praeterea ovis, quae feminam peperit, strumisque vel suppuratis alligant. quidam ad hunc usum auro[*](aurora dT.) effodiendam censent cavendumque, ne terram adtingat. Celsus et podagris , quae sine tumore sint, radicem eius in vino decoctam inponi iubet[*](inbent FE.).

[*](Gargil. p. 171, 20. Diosc. III 52. Pl. iun. p. 57, 10. Gargil. p. 171, 9. 10–13. Diphilus ap. Athen. IX 12 p. 371 b. Gargil. p. 171, 16. 18. 17. (172, 16–20).)