Naturalis Historia

nec auspicatior in Lesbo insula arbor quae vocatur euonymos[*](euonymos (-nimus a) Ma(B2)G. eno- rv. ano- B1), non absimilis[*](dist. Müller em. II p. 31) Punicae arbori — inter eam et laurum folia[*](folia M. -lii r v) magnitudine , figura vero et mollitia Punicae —, floris[*](floris M. -re rv) candidi odore[*](candidi odore ego n. luc. p. 39. -didiore MD2F2G. -didior est rv. de mendo cfr. XII 124) statim pestem denuntians. fert siliquas sesames[*](siliquas sesames M (luc. p. 32) D. -quas sesamę (-mi va. H) similis (-les v) F2v. -cuassem similis r), intus granum quadriangula[*](quadrangula E2va.S. -li a) figura, spissum, letale animalibus; nec non et folio[*](folio MS. -lio in r. in folio v) eadem[*](eadem MF2v. eod- r) vis. succurrit aliquando praeceps alvi exinanitio.

[*](Alex. Polyhist. fr. 147 Mü. —) Alexander Cornelius arborem leonem[*](leonem MDF1ED. leon F2. eon a. eonem v. cfr. index) appellavit , ex qua facta esset Argo, similem robori viscum[*](robori (-re M) uiscum MF2v. -ribus cum (con Ea) r) ferenti[*](fe- rens M.an ferentem?), quae neque aqua neque[*](neque... neque MJ. nec .. nec rv) igni posset[*](posset v. -ssit ll.H) corrumpi, sicuti nec viscum, nulli alii cognitam, quod equidem sciam.

[*](cfr. Pl. XXV 162. — Th. III 16, 5. 3, 1. (IV 15, 1. 2. I 9, 3. III 3, 3. I 5, 2). cfr. Pl. XVI 80. XVII 234.) Andrachlen[*](andrachlen S. -em M. -aclen F2d. -em F1. -aden Ea. adrachnen v (item 457,2)) omnes fere Graecis[*](graecis MD. -ci v. grece D2Ea. crece D1F1. grecię F2) porcillacae[*](porcillacae S coll. XX 210. porcella- M. porcilia- DF1a. -ciliae e E2. -ciliae E1. procile F2. portulacae v) nomine

interpretantur[*](interpraetatur M), cum sit[*](cum illa sit va.S) herba et andrachne[*](andrache M. -ahne F. -achię a) vocetur unius litterae diversitate. cetero[*](cetera Ea. -rum va.S) andrachle est silvestris arbor neque in planis[*](planis MF2v. la- r) nascens, similis unedoni, folio tantum minore et numquam decidente, cortice non scabro quidem, sed qui circumgelatus videri possit: tam tristis aspectus[*](aspectus MJ. -tu rv) est. [*](Th. III 16,6. — (8) Th. III 4, 4. —) similis et coccygia[*](coccygia (Salm.) H. -gya F2. coggygya DF1E2. —g???ia C. coggya ME1. coccido a. cog- grygia B. congrigia v) folio, magnitudine minor. proprietatem habet fructum amittendi lanugine[*](lanuginē F2 (fructuum.. la- va.B)) (pappum vocant), quod nulli alii[*](ali E2) arbori[*](arbori MEv(J). -rem DF1a. -rum F2dG) evenit. similis et apharce[*](apharce B. abphrace M. aparche F2. -rache v. parche r), bifera aeque quam andrachle. priorem fruc???um incipiente pubescere uva peragunt [*](peragit va.H), alterum initio hiemis, quales[*](qualis F2SJ) eos non traditur.

Et ferulam inter externas dixisse conveniat arborumque generi adscripsisse, quoniam quarundam naturae, sicuti[*](sicut Eava.D) distinguemus[*](distinguemus MB(J). -uimus rH) , lignum omne[*](omnem Fa) corticis loco habent[*](habent MJ. -nt hoc est rv) forinsecus,[*](16,179) ligni autem loco fungosam intus medullam ut[*](ut MF2v. ui r) sabuci [*](sambuci Eva.H), quaedam vero inanitatem ut harundines[*](harundinis E). [*]((17) Th. VI 2, 7. —) ferula calidis nascitur locis atque trans maria, geniculatis nodata scapis. duo eius genera: nartheca Graeci vocant adsurgentem in altitudinem , nartheciam[*](In artheciam F1d. -tecia a. narthecyan (Dal.) H) vero semper humilem. a genibus exeunt [*](ex- eunt MJ. -ti r. -tia v) folia, maxima ut quaeque terrae proxima. cetera[*](cetero DFva.J) natura eadem quae anetho[*](anetho ve Th. -to ll.D) , et fructu simili[*](simili MJ. -lis rv). nulli fruticum levitas maior; ob id gestatu[*](gestata zva.(P)G2) facilis[*](facilis MG2cum P(S). -lius rv. -lior L) baculorum usum senectuti praebet.

[*]((Th. IX 9, 6). Diosc. IV 154.)[*]((5) Th. IX 8, 5. —) Semen ferulae thapsian quidam vocavere, decepti[*](decepti MF2ad2. -ti ei r D. -ti eo v)

quoniam ferula sine dubio est thapsia, sed sui[*](tapsia (tha- v) sed suis (sui v) D2F2v. thapsia sui NJ. tapsi assiduis r) generis, foliis feniculi, inani[*](inane F1Ea) caule nec excedente baculi longitudinem. semen quale ferulae, radix candida. incisa lacte manat et contusa suco, nec corticem abdicant. omnia ea venena: quippe etiam[*](etiam om.M) fodientibus[*](dist. J) nocet, si minima aspiret aura; intumescunt corpora , faciemque invadunt ignes sacri; ob id cerato prius inlinunt . [*](Diosc. IV 154. — (15) Plin. iun. 104, 10–15. (cfr. Suet. Nero 26. Tac. A XIII 25. Dio LXI 9, 2). —) quibusdam tamen morbis auxiliari dicunt medici permixtam aliis, item[*](item MJ. -em in rv) alopeciis[*](alopeciis v. -cis MD. allopicis F2. alio pisces (pesc- F1) r) suggillatisque ac liventibus[*](libentibus FEa), ceu vero remedia desint[*](desunt F1Ea), ut scelera[*](scelera MD2F2v. scesset (cesset Ea) lera r) non tractent[*](non tractent ll. H. contra- v. an noua tra-? de mendo cfr. XXXIV 65). sed[*](sed MF2v(J). om. r S) ista praetexunt noxio instrumento, tantumque inpudentiae est, ut venenum[*](transeant M) artis esse persuadeant. thapsia in Africa vehementissima . quidam caulem incidunt per messes et in ipsa excavant radice, quo sucus confluat, arefactumque tollunt. alii folia[*](folia ML. -lii r. -lium v), caulem, radicem tundunt in pila et sucum in sole coactum dividunt in pastillos. Nero Caesar claritatem ei dedit initio[*](intio F1. in uitio M) imperi, nocturnis grassationibus converberata facie[*](conuerberatam faciem va.S) inlinens id[*](id MD2D. sit F1. sic rJ. om.a. sibi v) cum ture ceraque et secuto[*](secundo a. sequenti zva.G) die contra famam[*](famem E2a) cutem sinceram circumferens[*](ferens E). ignem ferulis optime servari certum est easque in Aegypto praecellere.

[*](Diosc. II 204.) Vbi[*](ubi id D1F1. ibi id (et v) Eva.J. om.a) et cappari[*](cappari Mv(D). -ris (cappuris E2) r Verc. cfr. Fels p. 12), firmioris ligni frutex seminisque et cibis[*](cibis MJ. -bi rv) vulgati, caule quoque una plerumque decerpto. cavenda eius genera peregrina, si quidem Arabium pestilens,

Africum[*](atricum F1E2. -itum E1a) gingivis inimicum, Marmaricum vulvis et[*](uoluis et F2S. -isset F1E2a. -is sed E1) omnibus[*](omnibus MD. -ium rv) inflationibus. Apulum vomitus facit[*](foluit MF2G(J). facit r. mouet v(H)), stomachum et alvum solvit. quidam id[*](in (id F2) cinosbaton FEa) cynosbaton vocant, alii ophiostaphylen[*](ophiostaphylen Verc. ophios sta- M. opheostaphilen v. opus sta- Ea. opiis (ophios F2. ofios D2) stha- r).

[*](Th. IV 8, (2). 5. —) Frutectosi[*](fraticosi va.S) est generis et saripha[*](saripha Min ind. v(J). -ifa DFEa. sa.ri M. sari B e Th.), circa Nilum naScens , duorum ferme cubitorum altitudine, pollicari crassitudine , coma papyri[*](papyri Mv. -pini D2F2. -pari (-paueri E1) r), similique manditur modo, radice ferrariis officinis praecipua carbonis usu propter duritiam.

[*](Th. C II 17, 3. —) Non omittendum est et quod Babylone seritur in spinis, quoniam non aliubi vivit, sicut et[*](et sicut E. estque sicut va.L. (alac.)) viscum in arboribus, sed[*](et (pro sed) M) illud in spina tantum quae regia vocatur. mirum quod eodem[*](eodem ML. ead- rv) die germinat quo[*](quod (qua G) va. L) iniectum[*](insectum M) est — inicitur [*](iniicitur M2va.S. initiatur Fd) autem ipso canis ortu — et celerrime arborem occupat . condiunt eo vina[*](uinum EazH) et ideo serunt. spina illa nascitur et Athenis in Longis muris.

[*](schol. Nicand. ther. 617. (Pl. XVIII 144). Ar. III 21, 522b 27. Col. V 12, 1.) Frutex est et cytisus[*](cytisus v. -thisus M. citi- F1E. cithi- F2. citius a), ab Amphilocho[*](Amphilocho (Ruhnken) J -co M. antiloco D2. -lomaco r. Ari- stomacho B. Antino- v) Atheniense[*](Atheniensi va.J) miris laudibus praedicatus pabulo omnium[*](omnium ll.v(D). ouium B. omnium pecudum coni. J), aridus vero etiam suum, spondetque iugero eius annua HS[*](annua HS MG. -ua hF2in ras. -uans D1Ed. -uas D2. -uos v) MM[*](MM MF2G(S). om. rH. perpluris v) vel mediocri solo reditus. utilitas quae[*](quae cm.M. herbosa va.G) ervo, sed ocior[*](eruo sed ocior MG. ergo et (eo v) doctior (laetior v) rv) satias[*](satietas va.S. cfr. XII 78), perquam modico pinguescente quadripede[*](quadripedi aut E1. -pedita ut E2a), ita ut iumenta hordeum

spernant. non ex alio pabulo lactis maior[*](maior Mv. melior r) copia aut melior[*](aut melior om.a), super omnia pecudum medicina[*](an medicina ea?) validas[*](ualidas ego. (cfr. XVIII 136). -da MJ. om. rv) a[*](aom.E1d2) morbis omnibus[*](omnibus MJ. -ni usu rv) praestante.[*](Col. V 12, 2. —) quin et nutricibus in defectu lactis aridum atque in aqua decoctum potui cum vino dari iubet[*](iubet MG. -bet et v. iuuet (-uat D2z) r) — firmiores[*](firmioret M) excelsioresque [*](firmioret M) infantes fore —, viridem etiam[*](etiam om.M.an autem?) gallinis aut, si inaruerit[*](inaruerit MS. inaurierit (in- hau- a) r. aruerit v), madefactum. apes quoque numquam defore cytisi[*](cyti FEa) pabulo contingente promittunt Democritus atque[*](atque J. adque M.om.r S. et v. cfr. XV 138) Aristomachus .[*](Col. ib. 3. 4. 3. —) nec aliud minoris impendi est. seritur, cum hordeum [*](hordeum M (luc. p. 97) D. -deo rv), aut vere semine ut porrum, vel caule autumno ante brumam; si semine, madidum, aut[*](aut MD. et rv) , si desint[*](desint Mv. -init r) imbres, satum spargitur[*](an satum a qua spargitur?). plantae cubitales transferuntur[*](transferuntur M (coni. Dal.) J. perfer- rv. fer- C. praefer- zS) scrobe pedali. seritur per aequinoctia tenero frutice, perficitur triennio, demetitur verno aequinoctio, cum florere desiit[*](desinit Ezva. L(H)), vel pueri anusve[*](anusue MJ. -us uel r. uel anus v. uel anus uel (Chiffl.) S) vilissima opera.[*](Diosc. IV 111. — (17) Col. V 12, 4.) canus[*](canus — 15 frutex Mv. om. r) aspectu, breviterque si quis exprimere similitudinem velit, angustioris trifoli frutex. datur animalibus post biduum semper, hieme vero quod inaruit madidum. satiant equos denae librae et ad[*](ad MF2dT (ed. pr.) Brot. om. rv) portionem[*](portione va.Brot.) minora animalia, obiterque inter ordines alium[*](allium et G), cepas seri[*](cepas seri MJ. caepes (cape F2. cepe G) seri D2FG. capessere r B. -strinum v) fertile est[*](est (ante hic) om.Eva.S).[*]((2) Col. ib. 1. —) inventus est hic frutex in Cythno[*](cythno MC. citano r. cytro v) insula, inde tralatus[*](translatus FES. -us est av) in omnes Cycladas, mox in urbes Graecas, magno casei proventu . praeterea — quo[*](quo DFa (Fels p. 48) D. quod ME. propter quod v) maxime miror rarum[*](rarum est F2) esse in Italia — non aestuum, non frigorum, non grandinum aut nivis iniuriam expavescit. adicit Hyginus, ne cossium[*](ne cossium ego. ne hosti- ll.v. cfr. XVII 220) quidem propter nullam gratiam ligni.