Res Rustica

Nam quae limo caenoque lita sunt,[*]()ut ante iam dixi, conchyliis magis et iacentibus apta sunt animalibus. Neque est eadem lacus positio, quae recipit cubantes: neque [*]()eadem praebentur cibaria prostratis piscibus et rectis.[*]()Namque soleis ac rhombis et similibus animalibus humilis in duos pedes piscina deprimitur in ea parte litoris, quae profundi recessu [*]()nunquam destituitur.

Spissi deinde clatri marginibus infiguntur, qui super aquam semper emineant, etiam cum maris aestus intumuerit. Mox praeiaciuntur in gyrum moles, ita ut complectantur sinu suo, et tamen excedant stagni modum. Sic enim et maris atrocitas [*](post regio add. SA: oportet si quis in eo. ) [*](malorum codd. ) [*](plautas SA (= Greek πλωτάσ): flutas ac. ) [*](lita sunt S: litescunt Aac. ) [*](atque SAac. ) [*](rectis SA: erectis ac. ) [*](profundo recessu c: frondi recensu A: frondi recessu S: frondi recente a. )

Oportebit autem nonnullis locis moles intercidi more Maeandri parvis sed angustis itineribus, quae quantalibet hiemis saevitia mare sine fluctu transmittant. Esca iacentium mollior esse debet, quam saxatilium, nam quia dentibus carent, aut lambunt cibos, aut integros hauriunt, mandere quidem non possunt.

Itaque praeberi convenit tabentes aleculas,[*]()et salibus exesam chalcidem, putremque sardinam, nec minus scarorum [*]()branchias, vel quicquid intestini pelamis [*]()aut lacertus gerit: tum scombri, carcharique et elacata [*]()ventriculos[*]()et ne per singula enumerem, salsamentorum omnium purgamenta, quae cetariorum [*]()officinis everruntur. Nos autem plura nominavimus genera, non quia cuncta cunctis litoribus exeunt, sed ut ex his aliqua, quorum erit facultas, praebeamus.

Facit etiam ex pomis viridis adaperta ficus; et mitis digitis infractus unedo; nec minus elisum molle sorbum, quique sunt cibi sorbilibus proximi, ut e mulctra recens caseus, si loci conditio vel lactis annona permittit. Nulla tamen aeque,[*]()quam praedictae salsurae pabula commode dantur, [*](halleculas ac: halleculam SA. ) [*](scaurorum ac: aurorum SA. ) [*](pelamis a: pelanus c: palemis SA. ) [*](elaeatae edd.: lacte a: lapte SAc. ) [*](venterculos SAac. ) [*](ceterarum SA: ceterum ac. ) [*](aequo ac: quae SA. )

quoniam odorata sunt. Omnis enim iacens piscis magis naribus escam, quam oculis vestigat. Nam dum supinus semper cubat, sublimiora [*]()aspectat, et ea quae in plano sunt dextra laevaque non facile pervidet. Itaque cum salsamenta obiecta sunt, eorum sequens odorem, pervenit ad cibos. Ceteri autem saxatiles aut pelagici [*]()satis ex his, sed recentibus melius pascuntur. Nam et alecula modo capta, et cammarus exiguusque gobio, quisquis denique est incrementi minuti piscis, maiorem alit.

Siquando tamen hiemis saevitia non patitur eius generis escam dari, vel sordidi panis offae, vel siqua sunt temporis poma concisa praebentur. Ficus quidem arida semper obicitur, eximie si sit, ut Baeticae Numidiaeque regionibus, larga. Ceterum illud committi non debet, quod multi faciunt, ut nihil praebeant, quia semetipsos etiam clausi diu tolerare possint. Nam nisi piscis domini cibariis saginatur, cum ad piscatorium [*]()forum perlatus est, macies indicat eum non esse libero mari captum, sed de custodia elatum, propter quod plurimum pretio detrahitur.

Atque haec villatica pastio finem praesenti disputationi[*]()faciat, ne immodico volumine lector[*]()fatigetur. Redibimus autem sequenti exordio ad curam silvestrium pecorum, cultumque apium. [*](sublimiora S: sublimior A: sublimius a: sublimus c. ) [*](pelasci SA1: pclasgi A2: pelagici ac. ) [*](piscatorium edd.: piscatoris SAac. ) [*](disputationi ac: disputationis SA. ) [*](lector S2ac: delector S1A. )

Venio nunc ad tutelam pecudum silvestrium et[*]()apium educationem: quas et ipsas, Publi Silvine, villaticas pastiones iure dixerim; siquidem mos antiquus lepusculis capreisque, ac subus feris iuxta villam plerumque subiecta dominicis habitationibus ponebat vivaria, ut et conspectu suo clausa [*]()venatio possidentis oblectaret oculos, et cum exegisset usus epularum, velut e cella promeretur. Apibus quoque dabatur [*]()sedes adhuc nostra memoria vel in ipsis villae parietibus excisis, vel in profectis porticibus ac pomariis. Quare quoniam tituli, quem praeseripsimus huic disputationi, ratio reddita est, ea nunc quae proposuimus singula persequamur.

Ferae pecudes, ut capreoli, damacque, nec minus orygum cervorumque genera et aprorum, modo lautitiis ac voluptatibus dominorum serviunt, modo quaestui ac reditibus. Sed qui venationem voluptati suae claudunt, contenti sunt, utcunque competit proximus aedificio loci situs, munire viva- [*](post silvestrium om. et SA. ) [*](suo clausa ac: sui clausa A: sui classa S. ) [*](dabantur SAac. )

ac si lapidis et operae vilitas suadeat, haud dubie [*]()caementis et calce formatus circumdatur murus: sin aliter, crudo latere [*]()ac luto constructus.

Ubi vero neutrum patrifamiliae conducit, ratio postulat vacerris includi: sic enim appellatur genus clatrorum: idque fabricatur ex robore querceo, vel subereo. Nam oleae rara est occasio. Quidquid denique sub iniuria pluviarum magis diuturnum est, pro conditione regionis ad hunc usum eligitur. Et sive teres [*]()arboris truncus, sive ut crassitudo postulavit, fissilis stipes compluribus locis per latus efforatur, et in circuitu vivarii certis intervenientibus spatiis defixus erigitur: deinde per transversa laterum cava [*]()transmittuntur ramices, qui exitus ferarum obserent.

Satis est autem vacerras inter pedes octonos defigere, serisque transversis ita clatrare, ne spatiorum laxitas, quae foraminibus intervenit, pecudi praebeat fugam. Hoc autem modo licet etiam latissimas regiones tractusque montium claudere, sicuti Galliarum nec- [*](destinatur SAac. ) [*](si naturalis—inducitur om. S. ) [*](contineant c: contineat SAa. ) [*](pro cuiusque ac: ut pro cuius S: ut pro cuiusque A. ) [*](haud dubie c: id haud dubio a: ita ut dubiis SA. ) [*](crudo latere c: crudo lateri SA: crudeliter a. ) [*](teres Gesner: teris SA: veteris ac. ) [*](cuca SA: cavoa ac. )

quod est maxime praedictis generibus salutare: tum etiam sua sponte pabula feris benignissime subministrat [*]()praecipueque saltus eliguntur, qui et' terrenis fetibus et arboribus abundant. Nam ut graminibus ita frugibus roburneis opus est 3: maximeque laudantur, qui sunt feracissimi querneae glandis et iligneae, nec minus cerrea,[*]()tum[*]()et arbuti, ceterorumque pomorum silvestrium, quae diligentius persecuti sumus, cum de cohortalibus subus disputaremus. Nam eadem fere sunt pecudum silvestrium pabula, quae domesticarum.