Res Rustica

post fraxinea, et ab hac populnea. Ultimae sunt ilignea et qucrnea et laurea: sed eae post aestatem necessariae deficientibus ceteris. Possunt etiam folia ficulnea probe dari, si sit ea copia, aut stringere arbores expediat. Ilignea tamen vel melior est quernea, sed eius generis, quod spinas non habet; nam id quoque, ut iuniperus,[*]()respuitur a pecore propter aculeos.

Novembri mense ac Deccmbri per sementem quantum appetit bos, tantum praebendum est: plerumque tamen sufficiunt singulis modii glandis et paleae ad satietatem datae, vel lupini macerati modii, vel ervi aqua conspersi sextarii vii permixti paleis, vel cicerculae similiter conspersae sextarii xii mixti paleis, vel singuli modii vinaceorum, si iis, ut supra dixi, large paleae adiciantur; vel si nihil horum est, per se faeni pondo quadraginta.

Sed non proderit cibis3 satiari pecora, nisi omnis adhibeatur 4 diligentia, ut salubri sint corpore, viresque conservent: quae utraque5 custodiuntur large dato per triduum medicamento, quod com- [*](maturuit SAR. ) [*](iuniperus R: -erius S: imperius A. ) [*](cibos S: cibus AR. ) [*](adhibeatur S2: adhibetur S1: adiuvetur AR. ) [*](utroque SAR. )

autumni, hiemis. Saepe etiam languor et nausea discutitur, si integrum gallinaceum crudum ovum ieiuni faucibus inseras, ae postero die spicas ulpici vel alii eum vino conteras, et in naribus infundas: neque haec tantum remedia salubritatem faciunt. Multi [*]()et largo sale miscent pabula; quidam marrubium deferunt[*]()eum oleo et vino; quidam porri fibras, alii grana thuris, alii sabinam herbam rutamque pinsitam[*]()mero diluunt, eaque medicamenta potanda praebent.

Multi caulibus vitis [*]()albae et valvulis ervi bubus medentur: nonnulli pellem serpentis obtritam cum vino miscent. Est [*]()etiam remedio eum dulci vino tritum serpyllum, et concisa et in aqua macerata scilla. Quae omnes praedictae potiones trium heminarum singulis diebus per triduum datae alvum purgant, depulsisque vitiis recreant vires.

Maxime tamen habetur salutaris amurca, si tantundem aquae misceas, et ea pecus insuescas; quae protinus dari non potest, sed primo cibi asperguntur; [*]()deinde exigua portione medicatur aqua, mox pari mensura mixta datur ad saturitatem. [*](lupini a: om. SAR. ) [*](multo SAR. ) [*](deterunt S: dederunt AR. ) [*](rutamque pinsitam Lundström: putaque vinitam SA. ) [*](vitibus SA: vitis ac. ) [*](est S: sed AR. ) [*](adspergunt SA. )

Nullo autem tempore et minime aestate utile est boves in cursum concitari: nam ea res aut alvum movet, aut1 frequenter 2 febrem. Cavendum quoque est, ne ad praesepia sus aut gallina perrepat. Nam hoc 3 quod decidit 4 immixtum pabulo, bubus affert necem. Sus aegra pestilentiam facere [*]()valet. Quae cum in gregem [*]()incidit, confestim mutandus [*]()est caeli status, et in plures partes distributo pecore longinquae regiones petendae sunt, atque ita segregandi a sanis morbidi, ne quis interveniat, qui contagione ceteros labefaciat.

Itaque cum ablegabuntur, in ea loca perducendi sunt, quibus nullum impascitur pecus, ne adventu suo etiam illi tabem afferant. Evincendi sunt autem quamvis pestifcri morbi, et exquisitis remediis propulsandi. Tunc panacis et eryngii radices faeniculi seminibus miscendae, et cum fricti [*]()ac moliti tritici farina candenti aqua conspergendae, eoque medicamine salivandum aegrotum pecus.

Tunc paribus casiae myrrhacque et thuris ponderibus, ac tantundem sanguinis marinae testudinis miscetur potio cum vini veteris sextariis tribus, et ita per nares infunditur. Sed ipsum medicamentum ponderis sescunciae divisum portione aequa per triduum cum vino dedisse sat erit. Praesens etiam remedium cognovimus radiculae, quam pastores consiliginem vocant. Ea in Marsis montibus plurima nascitur, omnique pecori maxime est salutaris. Laeva [*](meta ut SAR. ) [*](frequenter Lundström: frequen (sequ. vae. sp.) SAR. ) [*](haec 5: hcc A: hoc c. ) [*](desidit SA: decidit ac. ) [*](facere S2: face S1AR. ) [*](grege SAR. ) [*](mutandus S: mutatus AR. ) [*](fricti S: defruti AR. )

Usus eius traditur talis. Aenea fibula pars auriculae latissima circumscribitur, ita ut manante sanguine tanquam O literae ductus [*]()appareat. Hoc et intrinsecus et ex superiore parte auriculae cum factum est, media pars descripti orbiculi eadem fibula transuitur, et facto foramini praedicta radicula inseritur; quam eum recens plaga comprehendit, ita continet, ut elabi [*]()non possit: in eam deinde auriculam omnis vis morbi pestilensque virus dicitur,[*]()donec pars, quae fibula circumscripta est, demortua excidit, et minimae partis iactura caput conservatur.

Cornelius Celsus etiam visci folia eum vino trita per nares infundere iubet. Haec facienda, si gregatim pecora laborant: illa deinceps, si singula.

Cruditatis signa sunt crebri ructus ac ventris sonitus, fastidia cibi, nervorum intentio, hebetes oeuli. Propter quae bos neque ruminat neque lingua se deterget. Remedio erunt aquae calidae duo congii, et mox triginta brassicae modicae caules coeti et ex aceto dati.

Sed uno die abstinendum est alio cibo. Quidam clausum intra tecta continent, ne pasci possit. Tum lentisci oleastrique cacuminum pondo iv, et libram[*]()mellis una trita permiscent aquae [*](littere ductum SA. ) [*](ea labi SAR. ) [*](ei igitur S: efficitur A1: elicit c: dicitur A2a. ) [*](libra SAR. a Aulus Cornelius Celsus, a contemporary of Columella, besides his book on medicine which has survived, also wrote on agriculture. )

Hoc per triduum fieri debet, ut omnis causa languoris discutiatur. Nam si neglecta cruditas est, et inflatio ventris et intestinorum maior dolor insequitur,[*]()qui nec capere cibos sinit, gemitus exprimit, locoque stare non patitur, saepe decumbere, et agitare caput, caudamque crebrius agere cogit. Manifestum remedium est proximam clunibus partem caudae vinculo vehementer obstringere, vinique sextarium cum olei hemina faucibus infundere atque ita citatum per mille et quingentos passus agere.

Si dolor permanet, ungulas circumsecare, et uncta [*]()manu per anum inserta fimum extrahere, rursusque agere currentem. Si nec hoc profuit, tres caprifici aridi conteruntur, et eum dodrante aquae calidae dantur. Ubi nec haec medicina processit, myrti silvestris foliorum duae librae laevigantur, totidemque sextarii calidae aquae mixti per vas ligneum faucibus infunduntur. Atque ita sub cauda sanguis emittitur. Qui cum satis profluxit, inhibetur papyri ligamine. Tum concitate agitur pecus cousque dum anhelet.

Sunt et ante detractionem sanguinis illa remedia: tribus heminis vini triens [*]()pinsiti alii [*]()permiscetur, et post eam potionem currere cogitur, vel salis sextans eum cepis decem conteritur, et ad- [*](nocte unam SA: noctem unam R. ) [*](dolor sequitur S2: dolori sequitur SA1R. ) [*](cuncta SAR. ) [*](triens Svennung: tribus SAR. ) [*](pinsiti alii ed. pr.: pinsitiali SAR. )

Ventris quoque et intestinorum dolor sedatur visu nantium et maxime anatis. Quam si conspexerit, cui intestinum dolet, celeriter tormento liberatur. Eadem anas maiore profectu mulos 2 et equinum genus conspectu suo sanat. Sed interdum nulla prodest medicina. Sequitur terminum3 vitium, quorum signum est cruenta et mucosa ventris proluvies.

Remedio sunt cupressini quindecim coni, totidemque gallae, et utrorumque [*]()ponderis vetustissimus caseus.[*]()Quibus in unum tunsis admiscentur austeri vini quattuor sextarii, qui pari mensura per quatriduum dispensati dantur: nec desint lentisci myrtique [*]()et oleastri cacumina. Viridis alvus [*]()corpus ac vires carpit, operique inutilem reddit. Quae cum accident, prohibendus erit bos potione per triduum,

primoque die cibo abstinendus. Sed mox cacumina oleastri et arundinis, item baccae lentisci myrtique [*]()dandae; nec potestas aquae nisi quam parcissime facienda est. Sunt qui tenerorum lauri foliorum libram [*]()et abrotonum ceraticum,[*]()pari portione deferam; [*]()cum aquae calidae duobus sextariis, atque ita faucibus infundant, eademque pabula, ut supra dixi-

mus, obiciant. Quidam vinaceorum duas libras torre- [*](albo SAR. ) [*](mulos R: mulus SA. ) [*](terminum S: minũ A: minus R. ) [*](utrorumque S: vivorumque AR. ) [*](caseus S: caeses A: ceses R. ) [*](myrtiq; ed. pr.: murtisq; SAa. ) [*](albos SAR. ) [*](myrti ed. pr.: multi SAR. ) [*](tenerorum lauri foliorum libram scripsi: teneram laurum coloni libram SAR. ) [*](ceraticum SAR: cepaticum Lundström. ) [*](deterant S: dederant AR. )