Res Rustica

innoxius ab iniuria pecorum. Atque etiam rigandae sunt plantae, cum siccitates incesserunt, nec nisi post biennium ferro tangendae.[*]()Ac primo surculari debent, ita ut simplex stilus altitudinem maximi bovis[*]()excedat; deinde arando ne [*]()coxam bos, aliamve partem corporis offendat, optimum est etiam constitutas plantas circummunire [*]()caveis. Deinde constitutum iam et maturum olivetum in duas partes dividere, quae alternis annis fructu induantur. Neque enim olea continuo biennio uberat. [*]()

Cum subiectus ager consitus non est, arbor [*]()coliculum agit: cum seminibus repletur, fructum affert; ita sic divisum olivetum omnibus annis aequalem reditum adfert.[*]()Sed id minime bis anno arari debet: et bidentibus alte circumfodiri. Nam post solstitium cum terra aestibus hiat, curandum est, ne per rimas sol ad radices arborum [*]()penetret.

Post aequinoctium autumnale ita sunt arbores ablaqueandae, ut a superiore parte, si olea in clivo [*]()sit, incilia [*]()excitentur, quae ad codicem deducant aquam. Omnis deinde soboles, quae ex imo stirpe nata est, quotannis extirpanda est, ac tertio quoque fimo pabulandae sunt oleae. Atque eadem ratione stercorabitur olivetum, quam in secundo libro pro- [*](tangeri de SA: tangi debeat a: tangi de hac c. ) [*](bovis Gesner: scrobis SAac. ) [*](ne post arando om. SAac. ) [*](circumvenire SAac. ) [*](eberat S: deberat Aa: debeat c. ) [*](arbori SAac. ) [*](ita sic—adfert om. Sa. ) [*](arborem SA: arborum ac. ) [*](clivoso SAa. ) [*](incilia S: incilicia Aac. )

posui, si [*]()tamen segetibus prospicietur. At si ipsis tantummodo arboribus, satisfacient[*]()singulis stercoris caprini sex librae, vel [*]()stercoris sicci modii singuli, vel amurcae insulsae congius[*]()sufficient. Stercus autumno debet inici, ut permirtum hieme radices oleae calefaciat.[*]()Amurca minus [*]()valentibus infundenda est. Nam [*]()per hiemem, si vermes atque alia suberunt animalia, hoc medicamento necantur.

Plerumque etiam locis siccis et humidis arbores musco infestantur. Quem nisi ferramento eam [*]()raseris,[*]()nec fructum nec laetam frondem [*]()olea inducet. Quin etiam compluribus interpositis annis olivetum putandum est: nam veteris proverbii meminisse convenit, eum qui aret olivetum, rogare [*]()fructum; qui stercoret, exorare; qui caedat, cogere. Quod tamen satis erit octavo anno fecisse, ne fructuarii rami subinde amputentur.

Solent etiam quamvis laetae arbores fructum non afferre. Eas terebrari gallica terebra convenit, atque ita in foramen [*]()viridem taleam [*]()oleastri arcte immitti.[*]()Sic velut inita arbor fecundo semine [*](si om. SAac. ) [*](satisfaciant edd.: satis servari S: satis servaveri A: satis servaveris a: satis servaverimus c. ) [*](vel add. Schneider. ) [*](insulsae congius Schneider: in singulis condivis SAc: in singulis congiis a. ) [*](calefacit SAac. ) [*](minus ex Palladio add. Schneider. ) [*](Post nam add. eius SAac. ) [*](eam scripsi: ea SAac. ) [*](reseris SA: resccaveris ac. ) [*](laeta fronde SAac. ) [*](rigare SAac. ) [*]( formem SAac. ) [*]( viridam talem SA: viridem talem ac. ) [*]( partem dimitti Aac: parte dimitti S. )

Altis gyris ablaqueabimus eas, deinde calcis pro magnitudine arboris plus minusve circumdabimus: sed minima arbor modium postulat. Hoc remedio si nihil fuerit effectum, ad praesidium insitionis confugiendum erit. Quemadmodum autem olea inserenda sit, postmodo dicemus. Non nunquam etiam in olea unus ramus ceteris aliquanto est laetior. Quem nisi recideris, tota arbor contristabitur. Ac de olivetis hactenus dixisse satis est. Superest ratio [*]()pomiferarum arborum, cui rei deinceps praecepta dabimus.