Res Rustica

Putationem sequitur iam pedandae vineae cura. Verum hic annus nondum vehementem palum aut ridieam4 desiderat; notatum est enim a me plerumque teneram vineam melius adminiculo modico quamvehementi paloadquiescere. Itaque aut [*](praecipiendo Sobel: praecipienda SA. ) [*](rationi post quidem add. Schn.; om. SAacM. ) [*](iuxta SAa, vett. edd.:supra c, Ald., Gesn., Schn.: super M. ) [*](rigidam S. )

Plurimum id refert esse quod paulum infra curvationem vitis prorepens pampinus statim apprehendat, et in transversa potius se fundat quam in edita, ventosque facilius sustineat subnixus[*]()cantherio. Idque iugum intra quartum pedem convenit adlevari, dum se vinea corroboret.

Impedationem deinde sequitur alligator, cuius officium est ut rectam vitem producat in iugum. Quae sive iuxta palum est posita, ut quibusdam placuit auctoribus,3 observare debebit, qui adnectit, ne in alliganda materia flexum pali, si forte curvus est, sequendum putet; nam ea res uncam vitem facit: sive, ut Attico et nonnullis aliis agricolis visum est, inter vitem et palum spatium relinquitur,4 quod nec mihi displicet, recta harundo adiungenda stirpi est, et ita per crebra retinacula in iugum perducenda. Vinculi genus quale sit, quo religantur semina, plurimum [*]()refert.

Nam dum novella vinea est, quam mollissimo nectenda est; quia si viminibus salicis aut ulmi ligaveris, increscens vitis se ipsa praecidit.[*]()Optima est ergo genista, vel paludibus desectus iuncus, aut ulva; non pessime tamen in [*](sic acM, edd. ante Schn.: harum singulis binas (vinas A) adplicavimus singulis viticulis (vitulicus A) SA: arundines singulis viticulis applicabimus Schn. ) [*](subnexus SA. ) [*](ut auctoribus om. SAa, vett. edd. ) [*](relinquendum est a. ) [*](plurima seminum SA: plurimum semina a. ) [*](procidit SAa. )

Sed et malleolorum similis cura agenda est, ut ad unam aut duas gemmas deputati autumno vel vere, prius quam germinent, iugentur.1 Iis, ut dixi, cantherius propius 2 a terra quam vitibus ordinariis summittendus est; neque enim editior esse debet pedali altitudine, ut sit quem teneri adhuc pampini capreolis suis illigent nec 3 ventis explantentur. Insequitur deinde fossor, qui crebris bidentibus aequaliter et minute [*]()soli terga comminuat.[*]()Hanc planam fossuram maxime nos probamus.

Nam illa, quam in Hispania hibernam appellant, cum terra vitibus detrahitur, et in media spatia interordiniorum confertur, supervacua nobis videtur, quia iam praecessit autumnalis ablaqueatio, quae et [*]()nudavit summas et ad inferiores radiculas [*]()transmisit hibernos imbres. Numerus autem fossionis aut idem debet esse [*]()qui primi anni, aut una minus; nam [*]()utique frequenter solum exercendum est, dum id incremento suo vites inumbrent, nec patiantur herbam subcrescere.

Pampinationis eadem debet esse ratio huius anni atque prioris. Adhuc enim compescenda quasi pueritia seminum est, nec plus quam in unum flagellum est summittenda; tanto quidem [*](vincientur cM. ) [*](proprius SAa. ) [*](nec SAa: ne cM, edd. ) [*](minute cM: minuti SAa: minutim edd. ) [*](convertat a: convertit M: convertant c. ) [*](et SAaM; om. Schn. ) [*](ad inferioris pervenit radiculas SAacM; et deinde transmisit imbres om. SAa: ad inferiores pervenit radiculas, et hibernos transmisit imbres vulgo ante Schn. ) [*](debet esse SAacM: esse debet edd. ) [*]( minus nam om. SAa, vett. edd. )

Sed cum annicula mensiumque sex ad vindemiam perducta est, sublato fructu protinus frequentanda est, et praesidiarii malleoli propagandi sunt, qui in hunc usum fuerant depositi; vel, si ne hi quidem sunt, ex ordinaria vite in alterum palum mergus est attrahendus. Nam plurimum interest adhuc nova consitione pedamen omne vestiri; nec mox vineam tum subseri, cum fructus capiendus est.

Mergi genus est, ubi supra terram iuxta suum adminiculum vitis curvatur, atque ex alto scrobe submersa perducitur ad vacantem palum: tum ex arcu vehementer citat materiam, quae protinus applicata suo pedamento ad iugum evocatur.

Sequente deinde anno insecatur superior pars curvaturae usque ad medullam, ne totas vires matris propagatum flagellum in se trahat, et ut paulatim condiscat suis radicibus ali. Bima deinde praeciditur proxime palmam quae ex arcu summissa est. Et id quod a matre abscisum recessit, confestim alte circumfoditur. et scrobiculo facto ad imum solum praeciditur,[*]()adobruiturque, ut et radices deorsum agat, nec ex propinquo neglegenter in summa terra resectum [*]()

progerminet. Tempus autem non aliud magis [*](praeducitur c. ) [*](resecta SAacM, vett. edd. a I.e. missing vines must be replaced. b The mergus, " layer," was so called because, without being separated from the nurse vine, it " dives " (mergit) into the ground and then reappears, like a diving bird (mergus). Cf. Palladius, III. 16. 1, Mergum dicimus, quoties velut arcus supra terram relinquitur, alia parte vitis infossa. c I.e. the bend under ground. d Closer to the parent vine. )

Eadem ratio est in transferendo malleolo. Nam secundo autumno, si caeli et loci qualitas patitur, commodissime post Idus Octobris exemptus conseritur: 2 sin autem aliqua terrae vel aeris repugnat iniuria, tempestivitas eius in proximum ver differtur. Neque diutius in vineis relinquendus est, ne soli 3 vires absumat et ordinaria semina infestet: quae quanto celerius liberata sunt consortio viviradicum, tanto facilius convalescunt. At in seminario licet trimam atque etiam quadrimam vitem resectam vel anguste putatam custodire, quianon consulitur vindemiae.

Cum mensem tricesimum excessit posita vinea, id est tertio autumno, vehementioribus statuminibus statim impcdanda [*]()est, idque [*]()non ut libet aut fortuito faciendum. Nam sive prope truncum deponitur[*]()palus, pedali tamen spatio recedendum [*]()est, ne aut premat aut radicem vulneret, et ut fossor tamen ab omni parte semina circumfodiat.

Isque palus sic ponendus est, ut frigorum et Aquilonum excipiat violentiam, vitemque protegat; sive medio interordinio pangetur, vel deponcndus[*]()est vel, prius paxillo perforato solo, altius adigendus, [*]() [*](destituta SAac, vett. edd. ) [*](consequetur SA, vett. edd. ) [*](nec socii SA. ) [*](inpedienda SA: impedienda M: impendanda c. ) [*](ita SA: itaque ac. ) [*](deponitur SAa, vett. edd.: defigitur cM, et vulgo. ) [*](recedendum Ald., Gesn., Schn.: recidendus SAacM, vett. edd. ) [*](deponendus SAaM, vett. edd.: defodiendus c, et vulgo. ) [*](adfrigendus (fr expunet.) A: adfigendus S: affigendus a. )

Statuminibus deinde firmiora iuga sunt illiganda,[*]()eaque vel saligneis perticis vel compluribus quasi fasciculis harundinum conectuntur, ut rigorem habeant nec pandentur [*]()onere fructuum. Nam binae iam materiae singulis seminibus summittendae erunt; nisi si tamen gracilitas vitis alicuius angustiorem putationem desiderant cuius unus palmes atque idem paucorum oculorum erit relinquendus.

Perticarum iugum fortius minusque operosum est.4 Harundines pluribus operis iugantur, quoniam et pluribus locis nectuntur. Eaeque inter se conversis cacuminibus vinciendae sunt, ut aequalis crassitudo totius iugi sit; nam si cacumina in unum competunt, imbecillitas eius partis gravata pondere iam maturum fructum prosternit, et canibus ferisque reddit obnoxium.

At cum iugum in fascem pluribus harundinibus alterna cacuminum vice ordinatum est, fere quinquennii praebet usum. Neque enim alia est [*]()ratio putationis aut ceterae culturae quam quae primi biennii. Nam et autumnalis ablaqueatio sedulo facienda, nec minus vacantibus palis propagines applicandae; hoc enim opus numquam intermittendum est, quin omnibus in- [*](constringens SAa, vett. edd. ) [*](illiganda acM, vett. edd.: inligamenda S: inligamenta A: alliganda vulgo. ) [*](pandantur SAacM, edd. ante Gesn. ) [*](Sic ex variis scripsi: perticarum Warmington; perticum SA; perticae acM: fortius SAa; firmius cM: operosum est acM; onerosũ est S; oneum sum est A: Perticae iugum firmius faciunt (deest SAacM) minusque operosum vulgo. ) [*]( alia est acM, om. SA: est alia vulgo. )

stauretur [*]()annis. Neque enim ea quae seruntur a nobis, immortalia esse possunt; ac tamen aeternitati eorum sic consulimus ut demortuis seminibus alia substituamus, nec ad occidionem universum genus perduci patiamur [*]()complurium annorum neglegentia. Quin etiam crebrae fossiones dandae, quamvis possit una [*]()detrahi culturae prioris anni. Pampinationes quoque saepe adhibendae; neque enim satis est semel aut iterum tota aestate viti detrahere frondem supervacuam.

Praecipue autem decutienda sunt omnia quae infra trunci caput egerminaverunt. Item si oculi singuli sub iugo binos pampinos emiserint, quamvis largum fructum[*]()ostendant, detrahendi sunt singuli palmites, quo laetior, quae superest materia, consurgat et reliquum melius educet fructum. Post quadragesimum et alterum mensem percepta [*]()vindemia sic instituenda est putatio ut summissis pluribus flagellis vitis in stellam dividatur.

Sed putatoris officium est pedali fere spatio citra [*]()iugum vitem compescere, ut e capite, quicquid teneri est, per bracchia emissum provocetur, et per iugum inflexum praecipitetur ad eam mensuram quae terram non possit [*]()contingere. Sed modus pro viribus trunci servandus est, ne plures palmites summittantur quam quibus vitis sufficere queat. Fere autem praedicta aetas laeto solo truncoque tres [*](insaturetur SAa. ) [*](patiamur acM: patimur SA, edd. ) [*](possit una SAacM: una possit edd. ) [*](largum fructum (fructus SA) SAacM: largos fructus edd. ) [*](perfecta acM, edd. ante Schn. ) [*](contra SAaM: circa edd. ante Schn. ) [*](possint SA. )