Res Rustica

Columella, Lucius Junius Moderatus

Columella. On agriculture, Volume 1-2. Ash, Harrison Boyd; Foster, Edward Seymour; Heffner, Edward H., editors. Cambridge, MA; London: Harvard University Press; William Heinemann, Ltd., 1941.

Quod si etiam semen voles ex ea percipere, a Kalendis Martiis pecora depellenda et ab omni noxa defendenda est, ut sit idonea frugibus. Similis ratio [*]()avenae est, quae autumno sata partim [*]()caeditur in faenum vel pabulum dum adhuc viret, partim semini custoditur.[*]()

Faenum Graecum, quod siliquam vocant rustici, duo tempora sationum habet, quorum alterum est Septembris mensis, cum pabuli causa seritur, isdem [*](satio R, edd. ante Schn. ) [*](quae autumno sata partim (sed qua autumno sata partim in marg. A man. ait.) om. et post viret inserunt SA. ) [*](partim semini custoditur om. SA. a Farrago is defined by Varro (R.R. I. 31. 5) as a mixture of barley, vetch, and legumes for green feed; cf. Pliny, N.H. XVIII. 142. )

v.1.p.178

diebus, quibus vicia circa aequinoctium, alterum autem mensis Ianuarii ultimi vel primi Februarii, cum in semen[*]()seminatur; sed hac satione iugerum sex modiis, illa septem occupamus. Utraque cruda terra non incommode fit, daturque opera ut spisse aretur, nec tamen alte, nam si plus quattuor digitis adobrutum est semen eius, non facile prodit; propter quod non nulli prius quam serant, minimis aratris proscindunt atque ita iaciunt semina et sarculis adobruunt. [*]()

Ervum autem laetatur loco macro nec umido, quia luxuria plerumque corrumpitur. Potest autumno seri nec minus post brumam Ianuarii parte novissima vel toto Februario, dum ante Kalendas Martias, quem mensem universum negant agricolae huic legumini convenire, quod eo tempore satum pecori sit noxium et praecipue bubus, quos pabulo suo cerebrosos reddat.Quinque modiis iugerum obseritur.

Cicera bubus ervi loco fresa datur in Hispania Baetica; quae cum suspensa mola divisa est, paulum aqua maceratur, dum lentescat,[*]()atque ita mixta paleis succretis[*]()pecori praebetur. Sed ervi duodecim fibrae satisfaciunt uni iugo, cicerae sedecim. Eadem hominibus non inutilis neque iniucunda est; sapori certe nihilo differt a cicercula, colore tantum discernitur, nam est obsoletior et nigro propior. [*](semen SAR, Lundström: messem R duo dett., et vulgo. ) [*](adruunt S, Lundström: adfruunt A. ) [*](inlentescat Ald., Lundström, cum codd. ut videtur. ) [*](sic Lundström, cum codd. ut videtur: subtritis vulgo. a Cf. Pliny, N.H. XVIII. 139. b Andalusia. )

v.1.p.180

Seritur primo vel altero sulco mense Martio, ita ut postulat soli laetitia, quod eadem quattuor modiis, non numquam et tribus, interdum etiam duobus ac semodio iugerum occupat.

Quoniam quando quidque serendum sit persecuti sumus, nunc quem ad modum quotque operis singula eorum, quae rettulimus, colenda sint demonstrabimus. Peracta sementi sequens cura est sartionis; de qua non convenit inter auctores. Quidam negant eam 1 quicquam proficere, quod frumenti radices sarculo detegantur, aliquae etiam succidantur ac, si frigora incesserint post sartionem, gelu frumenta enecentur;satius autem esse ea tempestive runcari et purgari.

Pluribus tamen sariri placet, sed neque eodem modo neque isdem temporibus usque quaque fieri; nam in agris siccis et apricis, simul ac primum sartionem pati queant segetes, debere eas permota terra adobrui, ut fruticare [*]()possint. Quod ipsum ante hiemem fieri oportere, deinde post hiemem iterari; in locis autem frigidis et palustribus plerumque transacta hieme sariri nec adobrui, sed plana sartione terram permoveri.

Multis tamen nos regionibus aptam esse hiemalem sartionem comperimus dumtaxat ubi et siccitas caeli et tepores permittunt, sed nec istud ubique fieri censemus, verum incolarum consuetudine uti. Sunt enim regionum propria munera, sicut Aegypti et Africae, quibus agricola [*]()post sementim [*](eam om. SA. ) [*](fructificare AR. ) [*](agricolatio R. )

v.1.p.182

ante messem segetem non attingit, quoniam caeli conditio et terrae bonitas ea est ut vix ulla herba exeat nisi ex semine iacto, sive quia rari sunt imbres seu quia qualitas humi sic se cultoribus praebet.

In iis autem locis, ubi desideratur sartio, non ante sunt attingendae segetes, etiam si caeli status permittat,[*]()quam cum sata sulcos contexerint. Triticumque et adoreum, cum quattuor fibras habere coeperint, hordeum, cum quinque, faba et cetera legumina, cum quattuor digitis a terra exstiterint, recte sarientur, excepto tamen lupino, cuius semini contraria est sartio, quoniam unam radicem habet, quae sive ferro succisa est seu vulnerata, totus frutex emoritur.

Quod etiam si non fieret, supervacua tamen esset [*]()cultus, cum sola haec res adeo non infestetur herbis, ut ipsa herbas perimat. At quae [*]()aliae segetes vel umidae moveri possunt, melius tamen siccae sariuntur, quia sic tractatae non infestantur rubigine; hordeum vero nisi siccissimum tangi non debet.

Fabam multi ne sariendam quidem putant, quod et manibus, cum maturuerit, ducta secernatur a cetera runcatione [*]()et internatae herbae faeno reserventur. Cuius opinionis etiam Cornelius Celsus est, qui inter ceteras dotes eius [*]()leguminis hanc quoque enumerat, quod sublata faba faenum ex eodem loco secari posse dicat. Sed mihi videtur pessimi agricolae committere ut satis [*](permittat S, Lundström: per mittit AR, et vulgo. ) [*](esset ac, Ursinus, Gesn., Schn.: erat SA, Lundström: erit R, vett. edd. ) [*](At quae Lundström: atque codd., Schn.: at aliae segetes, quae vulgo. ) [*](runca SA1, Lundström. ) [*](eius om. R, edd. ante Schn. )

v.1.p.184

herba proveniat;frugibus enim plurimum detrahitur,

si relinquitur runcatio. [*]()Neque [*]()est rustici prudentis magis pabulis studere pecudum quam cibis hominum, cum praesertim liceat illa quoque cultu pratorum consequi; adeoque fabam sariendam censeo, ut existimem debere etiam ter sariri. Nam sic cultam comperimus non solum multiplicare fructum, sed et [*]()exiguam portionem in valvulis habere fresaeque eius et expurgatae modium paene tam plenum esse quam integrae, quoniam vix minuatur mensura detractis putaminibus.

Atque in totum, sicut ante iam diximus, hiberna sartio plurimum iuvat diebus serenis ac siccis post brumam confectam mense Ianuario, si gelicidia non sint. Ea porro sic debet fieri, ne radices satorum laedantur et ut potius adobruantur cumulisque exaggerentur, [*]()ut latius se frutex culmi [*]()diffundat. Id prima sartione fecisse proderit, secunda oberit, quia cum pullulare [*]()desiit [*]()

frumentum, putrescit si adobrutum[*]()est. Nihil itaque amplius in iteratione quam remolliri [*]()terra debet aequaliter; eamque transacto acquinoctio verno statim peragi oportet intra dies viginti, ante quam seges in articulum eat, quoniam serius sarta corrumpitur insequentibus aestivis siccitatibus et caloribus. Subiungenda deinde est sartioni runcatio curandumque ne florentem segetem tangamus, sed

aut ante [*]()aut mox cum defloruerit.Omne autem [*](runca SA, Lundström. ) [*](neque enim R, edd. ante Lundström. ) [*](et om. AR, edd. ante Schn. ) [*](exaggerantur codd. ) [*](humi R, edd. ante Lundström. ) [*](paululum SA: paulum a. ) [*](desit SA, Lundström. ) [*](adrutum SA, Lundström. ) [*](sic Schn.: remoliri Lundström, et vulgo. ) [*]( antea R plerique, edd. ante Lundström. )

v.1.p.186

frumentum et hordeum, quicquid denique non duplici semine est, spicam a tertio ad quartum nodum emittit et, cum totam edidit, octo diebus deflorescit ac deinde grandescit diebus quadraginta, quibus post florem ad maturitatem venit. Rursus quae duplici semine sunt, ut faba, pisum, lenticula, diebus quadraginta florent simulque grandescunt.

Et ut iam percenseamus, quot operis in aream perducantur ea, quae terrae credidimus, tritici modii quattuor vel quinque bubulcorum operas occupant quattuor, occatoris unam, sartoris duas primum et unam cum iterum sariuntur, runcatoris unam, messoris unam et dimidiam; in totum summam operarum decem et dimidiam. Siliginis modii quinque totidem operas desiderant. Seminis1 modii novem vel decem totidem operas quot tritici modii quinque postulant.

Hordei modii quinque bubulci operas tres exigunt, occatoriam unam, sartoriam unam et dimidiam, messoriam unam: summam operarum sex et dimidiam. Fabae modii quattuor vel sex in vetereto duas operas bubulcorum detinent, at in restibili unam; occantur sesquiopera, sariuntur sesquiopera et una opera [*]()iterum, tertium [*]()sariuntur una opera, metuntur una: summa fit operarum octo vel septem.

Viciae modii sex vel septem in vetereto bubulcorum duas operas volunt, in restibili unam, [*](Seminis S: si seminis AR: Sesamii vel Sesami vulgo ante Schn.; sed Pontedera adorei proposuit. ) [*](sariuntur s. e. u. opera Lundström: sariuntur sex una opera R plerique; om. SA: sarriuntur sesquiopera, iterum sarriuntur una opera, et tertio una vulgo. ) [*](tertium add. Lundström. a I.e., in modern botanical usage, dicotyledonous. b The amount of seed required for sowing one iugerum; cf. II. 9. 1. )

v.1.p.188

item occantur una opera, metuntur una: summa fit operarum quattuor.[*]()Ervi modii quinque totidem operis conseruntur, occantur una, item singulis sariuntur, runcantur, metuntur; quae cuncta sex operas occupant. Siliquae modii sex vel septem totidem operis obruuntur, metuntur una. Phaseoli modii quattuor obruuntur totidem operis, occantur una, metuntur una.

Cicerae vel cicerculae modii quattuor operas bubulcorum tres postulant, occantur una opera, runcantur una, velluntur una: summa fit sex operarum. Lentis sesquimodius totidem operis [*]()obruitur,[*]()occatur una, saritur duabus, runcatur una, vehitur una: summa fit operarum octo. Lupini modii decem obruuntur una, occantur una, metuntur una. Mihi sextarii quattuor totidemque panici bubulcorum operas occupant quattuor, occantur operis tribus, sariuntur tribus; quot operis carpantur, incertum est.

Ciceris modii tres operis totidem seminantur, occantur duabus, sariuntur una, runcantur una, velluntur tribus: summa fit undecim operarum. Lini decem modii vel octo quattuor iugis conseruntur, occantur tribus,[*]()runcantur una, velluntur tribus: summa fit undecim operarum. Sesami sextarii sex tribus iugis a proscissione coluntur, [*]()occantur [*]()operis quattuor, sariuntur quattuor [*](sic codd., Lundström: vel trium add. Ald., Gesn., Schn. ) [*](operas R, edd. ante Lundström. ) [*](obruitur add. Madvig, Lundström; om. SA, vett. edd.: desiderat R, Ald., Gesn., Schn. ) [*](operis tribus Ald., Gesn. Schn. ) [*](coluntur R, edd.: tolluntur SA, Lundström. ) [*](post occantur verba tribus runcantur una velluntur tribus summa fit e sententia antecedente repetunt SA, teste Lundström: occantur operis tribus, s. q., e. s. i. d., runcantur una, velluntur duabus.Summa fit Schn. praeeunte Pontedera. )

v.1.p.190

et sariuntur iterum duabus, metuntur duabus:

summa fit operarum quindecim. Cannabis seritur, ut supra docuimus, sed incertum est quantam impensam curamque desideret. At Medica obruitur non aratro, sed, ut dixi, ligneis rastellis. Iugerum agri eius occant duo,[*]()sarit unus, metit unus.[*]()