De Rerum Natura

Lucretius

-

  1. Et si non poterit ratio dissolvere causam,
  2. cur ea quae fuerint iuxtim quadrata, procul sint
  3. visa rutunda, tamen praestat rationis egentem
  4. reddere mendose causas utriusque figurae,
  5. quam manibus manifesta suis emittere quoquam
  6. et violare fidem primam et convellere tota
  7. fundamenta quibus nixatur vita salusque.
  8. non modo enim ratio ruat omnis, vita quoque ipsa
  9. concidat extemplo, nisi credere sensibus ausis
  10. praecipitisque locos vitare et cetera quae sint
  11. in genere hoc fugienda, sequi contraria quae sint.
  12. illa tibi est igitur verborum copia cassa
  13. omnis, quae contra sensus instructa paratast.
  14. Denique ut in fabrica, si pravast regula prima,
  15. normaque si fallax rectis regionibus exit,
  16. et libella aliqua si ex parti claudicat hilum,
  17. omnia mendose fieri atque obstipa necessu est
  18. prava cubantia prona supina atque absona tecta,
  19. iam ruere ut quaedam videantur velle, ruantque
  20. prodita iudiciis fallacibus omnia primis,
  21. sic igitur ratio tibi rerum prava necessest
  22. falsaque sit, falsis quae cumque ab sensibus ortast.
  23. Nunc alii sensus quo pacto quisque suam rem
  24. sentiat, haud quaquam ratio scruposa relicta est.
  25. Principio auditur sonus et vox omnis, in auris
  26. insinuata suo pepulere ubi corpore sensum.
  27. corpoream quoque enim vocem constare fatendumst
  28. et sonitum, quoniam possunt inpellere sensus.
  29. Praeterea radit vox fauces saepe facitque
  30. asperiora foras gradiens arteria clamor,
  31. quippe per angustum turba maiore coorta
  32. ire foras ubi coeperunt primordia vocum.
  33. scilicet expletis quoque ianua raditur oris.
  34. haud igitur dubiumst quin voces verbaque constent
  35. corporeis e principiis, ut laedere possint.
  36. nec te fallit item quid corporis auferat et quid
  37. detrahat ex hominum nervis ac viribus ipsis
  38. perpetuus sermo nigrai noctis ad umbram
  39. aurorae perductus ab exoriente nitore,
  40. praesertim si cum summost clamore profusus.
  41. ergo corpoream vocem constare necessest,
  42. multa loquens quoniam amittit de corpore partem.
  43. Asperitas autem vocis fit ab asperitate
  44. principiorum et item levor levore creatur;
  45. nec simili penetrant auris primordia forma,
  46. cum tuba depresso graviter sub murmure mugit
  47. et reboat raucum retro cita barbita bombum,
  48. et iam Dauliades natae hortis ex Heliconis
  49. cum liquidam tollunt lugubri voce querellam.
  50. Hasce igitur penitus voces cum corpore nostro
  51. exprimimus rectoque foras emittimus ore,
  52. mobilis articulat nervorum daedala lingua,
  53. formaturaque labrorum pro parte figurat.
  54. hoc ubi non longum spatiumst unde illa profecta
  55. perveniat vox quaeque, necessest verba quoque ipsa
  56. plane exaudiri discernique articulatim;
  57. servat enim formaturam servatque figuram.
  58. at si inter positum spatium sit longius aequo,
  59. per multum confundi verba necessest
  60. et conturbari vocem, dum transvolat auras.
  61. ergo fit, sonitum ut possis sentire neque illam
  62. internoscere, verborum sententia quae sit;
  63. usque adeo confusa venit vox inque pedita.
  64. Praeterea verbum saepe unum perciet auris
  65. omnibus in populo missum praeconis ab ore.
  66. in multas igitur voces vox una repente
  67. diffugit, in privas quoniam se dividit auris
  68. obsignans formam verbis clarumque sonorem.
  69. at quae pars vocum non auris incidit ipsas,
  70. praeter lata perit frustra diffusa per auras.
  71. pars solidis adlisa locis reiecta sonorem
  72. reddit et inter dum frustratur imagine verbi.
  73. Quae bene cum videas, rationem reddere possis
  74. tute tibi atque aliis, quo pacto per loca sola
  75. saxa paris formas verborum ex ordine reddant.
  76. palantis comites com montis inter opacos
  77. quaerimus et magna dispersos voce ciemus.
  78. sex etiam aut septem loca vidi reddere vocis,
  79. unam cum iaceres: ita colles collibus ipsi
  80. verba repulsantes iterabant dicta referri.
  81. haec loca capripedes Satyros Nymphasque tenere
  82. finitimi fingunt et Faunos esse locuntur,
  83. quorum noctivago strepitu ludoque iocanti
  84. adfirmant volgo taciturna silentia rumpi
  85. chordarumque sonos fieri dulcisque querellas,
  86. tibia quas fundit digitis pulsata canentum,
  87. et genus agricolum late sentiscere, quom Pan
  88. pinea semiferi capitis velamina quassans
  89. unco saepe labro calamos percurrit hiantis,
  90. fistula silvestrem ne cesset fundere musam.
  91. cetera de genere hoc monstra ac portenta loquontur,
  92. ne loca deserta ab divis quoque forte putentur
  93. sola tenere. ideo iactant miracula dictis
  94. aut aliqua ratione alia ducuntur, ut omne
  95. humanum genus est avidum nimis auricularum.
  96. Quod super est, non est mirandum qua ratione,
  97. per loca quae nequeunt oculi res cernere apertas,
  98. haec loca per voces veniant aurisque lacessant,
  99. conloquium clausis foribus quoque saepe videmus;
  100. ni mirum quia vox per flexa foramina rerum
  101. incolumis transire potest, simulacra renutant;
  102. perscinduntur enim, nisi recta foramina tranant,
  103. qualia sunt vitrei, species qua travolat omnis.
  104. praeterea partis in cunctas dividitur vox,
  105. ex aliis aliae quoniam gignuntur, ubi una
  106. dissuluit semel in multas exorta, quasi ignis
  107. saepe solet scintilla suos se spargere in ignis.
  108. ergo replentur loca vocibus abdita retro,
  109. omnia quae circum fervunt sonituque cientur.
  110. at simulacra viis derectis omnia tendunt,
  111. ut sunt missa semel; qua propter cernere nemo
  112. saepe supra potis est, at voces accipere extra.
  113. et tamen ipsa quoque haec, dum transit clausa domorum
  114. vox optunditur atque auris confusa penetrat
  115. et sonitum potius quam verba audire videmur.
  116. Hoc, qui sentimus sucum, lingua atque palatum
  117. plusculum habent in se rationis, plus operai.
  118. principio sucum sentimus in ore, cibum cum
  119. mandendo exprimimus, ceu plenam spongiam aquai
  120. siquis forte manu premere ac siccare .
  121. inde quod exprimimus per caulas omne palati
  122. diditur et rarae per flexa foramina linguae,
  123. hoc ubi levia sunt manantis corpora suci,
  124. suaviter attingunt et suaviter omnia tractant
  125. umida linguai circum sudantia templa;
  126. at contra pungunt sensum lacerantque coorta,
  127. quanto quaeque magis sunt asperitate repleta.
  128. deinde voluptas est e suco fine palati;
  129. cum vero deorsum per fauces praecipitavit,
  130. nulla voluptas est, dum diditur omnis in artus;
  131. nec refert quicquam quo victu corpus alatur,
  132. dum modo quod capias concoctum didere possis
  133. artubus et stomachi tumidum servare tenorem.
  134. Nunc aliis alius qui sit cibus ut videamus,
  135. expediam, quareve, aliis quod triste et amarumst,
  136. hoc tamen esse aliis possit perdulce videri,