De Rerum Natura

Lucretius

-

  1. propterea quia, quae nullis sunt partibus aucta,
  2. non possunt ea quae debet genitalis habere
  3. materies, varios conexus pondera plagas
  4. concursus motus, per quas res quaeque geruntur.
  5. Quapropter qui materiem rerum esse putarunt
  6. ignem atque ex igni summam consistere solo,
  7. magno opere a vera lapsi ratione videntur.
  8. Heraclitus init quorum dux proelia primus,
  9. clarus ob obscuram linguam magis inter inanis
  10. quamde gravis inter Graios, qui vera requirunt;
  11. omnia enim stolidi magis admirantur amantque,
  12. inversis quae sub verbis latitantia cernunt,
  13. veraque constituunt quae belle tangere possunt
  14. auris et lepido quae sunt fucata sonore.
  15. Nam cur tam variae res possent esse, requiro,
  16. ex uno si sunt igni puroque creatae?
  17. nil prodesset enim calidum denserier ignem
  18. nec rare fieri, si partes ignis eandem
  19. naturam quam totus habet super ignis haberent.
  20. acrior ardor enim conductis partibus esset,
  21. languidior porro disiectis disque supatis.
  22. amplius hoc fieri nihil est quod posse rearis
  23. talibus in causis, ne dum variantia rerum
  24. tanta queat densis rarisque ex ignibus esse.
  25. Id quoque: si faciant admixtum rebus inane,
  26. denseri poterunt ignes rarique relinqui;
  27. sed quia multa sibi cernunt contraria quae sint
  28. et fugitant in rebus inane relinquere purum,
  29. ardua dum metuunt, amittunt vera viai
  30. nec rursum cernunt exempto rebus inane
  31. omnia denseri fierique ex omnibus unum
  32. corpus, nil ab se quod possit mittere raptim,
  33. aestifer ignis uti lumen iacit atque vaporem,
  34. ut videas non e stipatis partibus esse.
  35. Quod si forte alia credunt ratione potesse
  36. ignis in coetu stingui mutareque corpus,
  37. scilicet ex nulla facere id si parte reparcent,
  38. occidet ad nihilum ni mirum funditus ardor
  39. omnis et e nihilo fient quae cumque creantur;
  40. nam quod cumque suis mutatum finibus exit,
  41. continuo hoc mors est illius quod fuit ante.
  42. proinde aliquid superare necesse est incolume ollis,
  43. ne tibi res redeant ad nilum funditus omnes
  44. de nihiloque renata vigescat copia rerum.
  45. Nunc igitur quoniam certissima corpora quaedam
  46. sunt, quae conservant naturam semper eandem,
  47. quorum abitu aut aditu mutatoque ordine mutant
  48. naturam res et convertunt corpora sese,
  49. scire licet non esse haec ignea corpora rerum.
  50. nil referret enim quaedam decedere, abire
  51. atque alia adtribui mutarique ordine quaedam,
  52. si tamen ardoris naturam cuncta tenerent;
  53. ignis enim foret omnimodis quod cumque crearet.
  54. verum, ut opinor, itast: sunt quaedam corpora, quorum
  55. concursus motus ordo positura figurae
  56. efficiunt ignis mutatoque ordine mutant
  57. naturam neque sunt igni simulata neque ulli
  58. praeterea rei quae corpora mittere possit
  59. sensibus et nostros adiectu tangere tactus.
  60. dicere porro ignem res omnis esse neque ullam
  61. rem veram in numero rerum constare nisi ignem,
  62. quod facit hic idem, perdelirum esse videtur.
  63. nam contra sensus ab sensibus ipse repugnat
  64. et labefactat eos, unde omnia credita pendent,
  65. unde hic cognitus est ipsi quem nominat ignem;
  66. credit enim sensus ignem cognoscere vere,
  67. cetera non credit, quae nilo clara minus sunt.
  68. quod mihi cum vanum tum delirum esse videtur;
  69. quo referemus enim? quid nobis certius ipsis
  70. sensibus esse potest, qui vera ac falsa notemus?
  71. Praeterea quare quisquam magis omnia tollat
  72. et velit ardoris naturam linquere solam,
  73. quam neget esse ignis, aliam tamen esse relinquat?
  74. aequa videtur enim dementia dicere utrumque.
  75. Quapropter qui materiem rerum esse putarunt
  76. ignem atque ex igni summam consistere posse,
  77. et qui principium gignundis aera rebus
  78. constituere aut umorem qui cumque putarunt
  79. fingere res ipsum per se terramve creare
  80. omnia et in rerum naturas vertier omnis,
  81. magno opere a vero longe derrasse videntur.
  82. adde etiam qui conduplicant primordia rerum
  83. aera iungentes igni terramque liquori,
  84. et qui quattuor ex rebus posse omnia rentur
  85. ex igni terra atque anima procrescere et imbri.
  86. quorum Acragantinus cum primis Empedocles est,
  87. insula quem triquetris terrarum gessit in oris,
  88. quam fluitans circum magnis anfractibus aequor
  89. Ionium glaucis aspargit virus ab undis
  90. angustoque fretu rapidum mare dividit undis
  91. Aeoliae terrarum oras a finibus eius.
  92. hic est vasta Charybdis et hic Aetnaea minantur
  93. murmura flammarum rursum se colligere iras,
  94. faucibus eruptos iterum vis ut vomat ignis
  95. ad caelumque ferat flammai fulgura rursum.
  96. quae cum magna modis multis miranda videtur
  97. gentibus humanis regio visendaque fertur
  98. rebus opima bonis, multa munita virum vi,
  99. nil tamen hoc habuisse viro praeclarius in se
  100. nec sanctum magis et mirum carumque videtur.
  101. carmina quin etiam divini pectoris eius
  102. vociferantur et exponunt praeclara reperta,
  103. ut vix humana videatur stirpe creatus.
  104. Hic tamen et supra quos diximus inferiores
  105. partibus egregie multis multoque minores,
  106. quamquam multa bene ac divinitus invenientes
  107. ex adyto tam quam cordis responsa dedere