Tusculanae Disputationes

Quam ob rem hortor omnis, qui facere id possunt, ut huius[*](eius Boeth. ) quoque generis laudem iam languenti Graeciae[*](graecia G (graeciaerip.) RV1 graeciae V2 Boeth. grętiae K) eripiant et transferant[*](praeferant X (pref. V) transferant V 2 Boeth. ) in hanc urbem, sicut reliquas omnis, quae quidem erant expetendae, studio atque industria sua maiores nostri transtulerunt.[*](transtulerunt X Boeth. l transtulere V2 ) atque oratorum quidem laus ita ducta ab humili venit ad summum, ut iam, quod natura fert in omnibus fere rebus, senescat[*](senescat rebus X trp. s ) brevique tempore ad nihilum ventura videatur, philosophia nascatur Latinis quidem litteris ex his temporibus, eamque nos adiuvemus[*](adiuvemur V1 ) nosque ipsos redargui[*](redarguiref. V1 (prius i in e mut. V2)) refellique patiamur. quod i ferunt animo iniquo, qui certis quibusdam destinatisque sententiis quasi addicti et consecrati sunt[*](qui... 19 consecrati sunt Non. 69, 12 ) eaque necessitate constricti, ut etiam, quae non probare soleant, ea cogantur constantiae causa defendere: nos, qui[*](qui add. G 1 ) sequimur probabilia[*](propabilia R1V1 ) nec ultra quam id quod[*](del.s (cf. p.380, 14 div. 1, 24 al.) ultra quam quod Boeth. ultra quam ad id quod We. ) veri simile occurrit progredi possumus, et refellere sine pertinacia et refelli[*](refelli ... 24 refellere Boeth. sed cf. ac 1, 44 ) sine iracundia parati[*](pertinatia RVH) sumus.[*](sed... 11 transtulerunt et 21 nos, qui ... 24 sumus Boeth. in top. Cic. 372,31 )

Quodsi haec studia traducta erunt ad nostros, ne bibliothecis quidem Graecis egebimus, in quibus multitudo infinita librorum propter eorum est multitudinem, qui scripserunt. eadem enim dicuntur a multis, ex quo libris omnia referserunt.[*](ex quibus verbis etiam omnia referserunt Prisc. GL II p. 539,6 ) quod accidet etiam nostris, si ad haec studia plures confluxerint.[*](confluxerunt GR1V1H -int K et e corr. R1?V1? ) sed eos, si possumus, excitemus, qui liberaliter eruditi adhibita etiam disserendi elegantia ratione et via philosophantur.[*](philosophentur Sauppe )

est enim quoddam genus eorum qui se[*](se add. K2 ) philosophos appellari[*](apellari VG1 ) volunt, quorum dicuntur esse Latini sane multi libri; quos non contemno equidem, quippe quos numquam legerim; sed quia profitentur ipsi illi, qui eos scribunt, se neque distincte neque distribute neque eleganter[*](eliganter V1R2?H) neque ornate scribere, lectionem sine ulla delectatione neglego.[*](neglego R1 ) quid enim dicant et quid sentiant i qui sunt ab ea disciplina, nemo ne [*](add. ed. Lb. in mg.) mediocriter quidem doctus ignorat. quam ob rem, quoniam quem ad modum dicant ipsi non laborant, cur legendi sint nisi ipsi inter se qui idem[*](qui idem R quidem GKV1H) sentiunt, non intellego.[*](intelligo KRc? )

nam, ut Platonem reliquosque Socraticos et deinceps eos, qui ab his profecti sunt, legunt omnes, etiam qui illa aut non adprobant[*](appr. KVcRc (ad|adp. R1)) aut non studiosissime consectantur,[*](Philosophia 283, 23 consectantur H) [*](consecrantur R1V1 (corr. RcVc)) Epicurum autem et Metrodorum non fere praeter suos quisquam in manus sumit, sic hos Latinos i soli legunt, qui illa recte dici putant. nobis autem videtur, quicquid litteris mandetur, id commendari omnium eruditorum lectioni[*](lectione K si G1 ) decere;[*](nobis... 28 decere H) nec, si id[*](id post si del. Ba.; cf. comm. ) ipsi minus consequi possumus, idcirco

Itaque mihi semper Peripateticorum Academiaeque consuetudo de omnibus rebus in contrarias partis[*](partes K1R1?ecorr. ) disserendi non ob eam causam solum placuit, quod aliter non posset, quid in quaque re[*](re add. in mg. K2 ) veri simile esset, inveniri,[*](invenire GK1 (~i2 aut c) RV1 (i Vrec)) sed etiam quod esset ea maxuma dicendi exercitatio. qua[*](qua G) princeps usus est Aristoteles, deinde eum qui secuti sunt. nostra autem memoria Philo, quem nos frequenter audivimus, instituit alio tempore rhetorum praecepta tradere, alio philosophorum: ad quam nos consuetudinem a familiaribus nostris adducti in Tusculano, quod datum est temporis nobis, in eo consumpsimus. itaque cum ante meridiem dictioni operam dedissemus, sicut pridie feceramus, post meridiem[*](meridie X (-di V me- ridi ach. G) meridiẽ K2Rc? cf. de orat.2, 367 et Usener, Jahrb f. Phil. 117 p. 79 ) in Academiam descendimus. in qua disputationem habitam non quasi narrantes exponimus,[*](exponemus V2 ) sed eisdem[*](ex eisdem K (exp. 2 aut 1) ) fere verbis, ut actum disputatumque est.

Est igitur ambulantibus ad hunc modum[*](mundum V1 ) sermo ille nobis institutus et a tali[*](et ali V1 et tali Vc ) quodam ductus[*](ductus Crat. inductus cf. Brut. 21 ) exordio:

Dici non potest, quam sim hesterna disputatione tua delectatus vel potius adiutus. etsi enim mihi sum conscius numquam me nimis[*](meinimis X) [*](menimis V) [*](menimis K2 ) [*](meminus Rrec ) vitae cupidum fuisse, tamen interdum obiciebatur animo metus quidam et dolor cogitanti[*](cogitanti V) [*](cogitantis GKR) fore aliquando finem huius lucis et amissionem omnium vitae commodorum. hoc genere molestiae sic, mihi crede, sum liberatus, ut nihil[*](nihil V) minus curandum putem.

Minime mirum id quidem;

nam efficit hoc philosophia: