Tusculanae Disputationes

ipsum enim Herculem viderat in Oeta magnitudine dolorum eiulantem.[*](heiulantem (h Rc? h in r. G)) nihil igitur hunc virum sagittae, quas ab Hercule acceperat, tum consolabantur,[*](consol antu Bentl. ) cum

1. E vi/perino mo/rsu venae vi/scerum[*](Accius philoct. 543. 562)
2. Vene/no inbutae[*](imb. KR) tae/tros cruciatu/s cient.

1. Heu, qui/[*](qui (s eras.) G) salsis flucti/bus mandet[*](Accius philoct. 543. 562)
2. Me ex su/blimo[*](sublimo R1(-i2) V) [*](sublimo (i eras.) G) [*](sublime K) [*](sublimi p s ) verti/ce saxi!
3. Iam iam a/bsumor; confi/cit animam
4. Vis vo/lneris, ulceris ae/stus.

Sed videamus Herculem ipsum, qui tum dolore frangebatur, cum inmortalitatem[*](imm. R) ipsa morte quaerebat: quas hic voces apud Sophoclem in Trachiniis[*](trachinis X) edit! cui cum Deianira sanguine Centauri tinctam tunicam induisset inhaesissetque[*](inhesise V) ea visceribus, ait[*](ait s at X) ille:

1. “O mu/lta dictu gra/via, perpessu a/spera,
2. Quae co/rpore exancla/ta[*](exanclato k2 ) atque animo pe/rtuli!
3. Nec mi/hi Iunonis te/rror inplaca/bilis
4. Nec ta/ntum invexit tri/stis Eurystheu/s[*](euristeus X (ex erusteus G1)) mali,
5. Quantum u/na vaecors[*](vęcors X (sed R primo scripserat: unave corsoenei)) Oe/nei partu e/dita.
6. Haec me i/nretivit ve/ste furiali i/nscium,
7. Quae la/tere inhaerens mo/rsu lacerat vi/scera
8. Urge/nsque[*](urguensque KR) graviter pu/lmonum[*](pulmonum-em K2) haurit[*](aurit GK2? (h) R1 (h add. c) V) spi/ritus:
   p.290
9. Iam de/colorem sa/nguinem omnem[*](sanguinem omnem sorbul Diom. GL. i 366,28 ) exo/rbuit.[*](iam ... exorbuit Char. GL. I 198,2 ) [*](exsorbuit Rc )
10. Sic[*](sic G) co/rpus clade[*](clade V) horri/bili absumptum e/xtabuit,
11. Ipse i/nligatus pe/ste interimor te/xtili.[*](interi morte textili R2 )
12. Hos no/n hostilis de/xtra, non Terra e/dita
13. Mole/s Gigantum,[*](gigantium X) no/n biformato i/mpetu
14. Centau/rus ictus co/rpori inflixi/t[*](infixit X) [*](inflixit V2 ) meo,
15. Non Gra/ia vis, non ba/rbara ulla inma/nitas,[*](inm. KP imm. G ( man.) RV)
16. Non sae/va terris ge/ns relegata u/ltimis,
17. Quas pe/ragrans undique o/mnem ecferitatem[*](icferitatem GR1 ) [*](hicfer. KRcP effer. (sed ef. in r. Vc) V) e/xpuli,[*](expulit GKRP (sed t) expuli V)
18. Sed fe/minae[*](feminae vir We. (Bentl.)) vir fe/minea[*](feminea vir X (vi Grec l vi P2)) interimo/r[*](interemor Grec (m ex n) R1 (i ss. Rc) V) manu.
19. O na/te, vere hoc no/men usurpa/ patri,
20. Ne me o/ccidentem ma/tris superet ca/ritas.
21. Huc a/rripe ad me ma/nibus abstracta/m piis;
22. Iam ce/rnam, mene an i/llam potiore/m putes.

1. Perge, au/de, nate! inla/crima[*](illacrima Rc ) patris pe/stibus,
2. Misere/re: gentes[*](gentis K1 ) no/stras flebunt mi/serias.
3. Heu, vi/rginalem me o/re ploratum e/dere,
4. Quem vi/dit nemo ulli i/ngemescente/m[*](ingemiscentem KRc ) malo
5. Ecfe/minata[*](ecfeminata Kl. sic fern. X (sic effem. s)) vi/rtus adflicta o/ccidit.
6. Acce/de, nate, adsi/ste, miserandum a/spice
7. Evi/sceratum co/rpus lacerati/[*](lacerati V (ex -um) laceratum) patris!
8. Vide/te, cuncti, tu/que, caelestu/m[*](caelestem in -um corr. R1 ) sator,
9. Iace, o/bsecro, in me vi/m coruscam[*](choruscam G) fu/lminis!
10. Nunc, nu/nc dolorum[*](dolorem Vc ) anxi/feri[*](auxiferi ut v. Rrec ) torquent ve/rtices,
11. Nunc se/rpit ardor. o a/nte victrice/s manus,

1. O pe/ctora, o terga, o/ lacertoru/m tori,
2. Vestro/ne pressu quo/ndam Nemeaeu/s[*](nemaeus GRVK2 (nom.1)) leo
   p.291
3. Frende/ns efflavit gra/viter extremum ha/litum?[*](halitum K1 (h exp. R2))
4. Haec de/xtra Lernam tae/tra[*](taetram KRV) [*](taetra G) mactata[*](mactata V) e/xcetra
5. Paca/vit?[*](pacavit Turn. placavit K et e corr. G1R1V2 ) [*](placuit R1V1 ) [*](plauit G1 ) haec bico/rporem adflixi/t manum?
6. Eryma/nthiam haec vasti/ficam abiecit be/luam?
7. Haec e/[*](e add. K1 ) Tartarea[*](tartarea K1 ) te/nebrica abstractu/m plaga
8. Trici/pitem eduxit Hy/dra generatu/m canem?[*](canum K1 )
9. Haec i/nteremit to/rtu multiplica/bili
10. Draco/nem auriferam optu/tu[*](optutũ RV (-um) K1 ut v. (-u) obtutum G) adservantem a/rborem?
11. Multa a/lia victrix no/stra lustravi/t manus,
12. Nec qui/squam e nostris spo/lia cepit[*](coepit X) lau/dibus.”

Possumusne nos contemnere dolorem, cum ipsum Herculem tam intoleranter[*](intolleranter GV1 ) dolere[*](dolere R) [*](~ere ex ore V1 ) videamus?[*](possumus neno cont.... 12 videamus Char. GL. I, 222, 9 )

Veniat Aeschylus,[*](escylus X (y ex u K2)) non poëta solum, sed etiam Pythagoreus; sic enim accepimus. quo modo fert apud eum Prometheus dolorem, quem excipit ob furtum Lemnium,

1. Unde[*](Accius Philoct. 533) i/gnis cluet[*](clucet X (lucet KRP)) [*](cluet V (transf. m. 1 aut2) ) morta/libus clam
2. Divi/sus; eum doctu/s[*](dictus s ) Prometheus
3. Clepsi/sse[*](ad clepsisse glossam furasse adscr. Rvet ) dolo poena/sque[*](poenasquę GRV1 (e)) Iovi
4. Fato[*](fato G (c eras.) furti Bentl. ) e/xpendisse supre/mo?

has igitur poenas pendens[*](pendens om. V) adfixus ad Caucasum dicit haec:
1. “Tita/num suboles,[*](soboles GKR1 ( ss. c) V (le ex lo1)) [*](o ante soboles add. V1 ) so/cia nostri sa/nguinis,[*](Aeschyli Promhq. luo/m. fr. 193. ut ex §26 apparet, Cicero ipse locum vertit. aut igitur Nonius cum verba 'sublime ... sanguinem' p. 292, 12. 3 ex Acci Prometheo affert errat aut Cic. pauca Acciana suis immiscet )
2. Genera/ta Caelo, aspi/cite religatum a/speris
   p.292
3. Vinctu/mque[*](victumque GK1V1 ) [*](vinctumque R1 (victūmque corr. 2) K2V2 ) saxis, na/vem ut horrisono/ freto
4. Nocte/m paventes ti/midi adnectunt na/vitae.
5. Satu/rnius me si/c infixit Iu/ppiter,[*](iupiter K)
6. Iovi/sque numen Mu/lciberi[*](mulcebri X (mulcibri K2)) adscivi/t manus.
7. Hos i/lle cuneos fa/brica crudeli i/nserens
8. Perru/pit artus; qua/ miser solle/rtia[*](solertia G (add. 1) K)
9. Transve/rberatus ca/strum hoc Furiarum i/ncolo.[*](incolo in r. G) [*](incolo R (nulla nota, in mg. tamen 2 litt. erasae) )

1. Iam te/rtio me quo/que funesto/ die
2. Tristi a/dvolatu adu/ncis lacerans u/nguibus
3. Iovi/s satelles pa/stu dilania/t fero.
4. Tum ie/core[*](iecor GR1 ( add. 2)) [*](iecur K (ss. 2) iecur V (e ss. et u in o mut. 2?)) [*](iecore Prisc. ) opimo fa/rta et satiata[*](tum ... satiata Prisc. GL. II, 542, 24 ) a/dfatim[*](aff. KR1 e corr. )
5. Clango/rem fundit va/stum et sublime a/volans
6. Pinna/ta cauda no/strum adulat sa/nguinem.[*](Non. 17, 18: Accius Prometheo 'sublime avolans' (? codd. tui mei volans) 13 sanguinem avolans Turn. advolans) [*](nostrum sanguinem Arus. GL. VII, 457,6 )
7. Cum ve/ro adesum[*](adhesum V) infla/tu renovatu/mst[*](renovatum est X) iecur,
8. Tum ru/rsum taetros a/vida se ad pastu/s refert.
9. Sic ha/nc custodem mae/sti cruciatu/s alo,
10. Quae[*](hanc ... quae Bentl. (cf. satelles... farta... avida) hunc ... qui maesti G) [*](hanc ... quae Bentl. (cf. satelles... farta... avida) hunc ... qui maesti G) me/ perenni vi/vum foedat mi/seria.
11. Namque, u/t videtis, vi/nclis constrictu/s Iovis
12. Arce/re nequeo di/ram volucrem[*](voluere G) [*](voluerẽ R1 (e in c corr. manus vet. quae etiam in mg. adscr. volucrẽ) V1 (corr. 1)) [*](volucrě vol|uere K1 ) a pe/ctore.

1. Sic me i/pse[*](ipse R sed coeperat ipso) viduus[*](ipsiuidi ius G (corr. 1, in mg. l viduus1) vidiuis V1 ) pe/stes excipio a/nxias
2. Amo/re mortis te/rminum anquire/ns mali;
3. Sed lo/nge a leto[*](leto V1 lęto K) nu/mine aspello/r Iovis,
4. Atque hae/c vetusta, sae/clis glomerata ho/rridis,
5. Lucti/fica clades no/stro infixa est co/rpori;
   p.293
6. E quo/ liquatae so/lis ardore e/xcidunt
7. Guttae/, quae saxa adsi/due[*](ass.K) instillant Cau/casi.”

vix igitur posse videmur ita adfectum non miserum dicere et, si nunc miserum, certe dolorem malum.

Tu quidem adhuc meam causam agis, sed hoc mox videro;