In C. Verrem

sed quid ego hospiti iura in hac immani belua commemoro? qui Sthenium Thermitanum, hospitem suum, cuius domum per hospitium exhausit et exinanivit, absentem in reos rettulerit, causa indicta[*](indicta causa V) capite damnarit, ab eo nunc hospitiorum iura atque officia quaeramus? cum homine enim[*](enim seclusi (§§127, 143 infra): hominene Eberh., edd. recc.) crudeli nobis res est an cum fera atque immani belua? te patris lacrimae[*](lacr. patris SY) de innocentis fili periculo non movebant; cum patrem domi reliquisses, filium tecum haberes, te neque praesens filius de liberum caritate neque absens pater de indulgentia patria commonebat?

catenas habebat hospes tuus Aristeus, Dexonis filius. quid ita? 'prodiderat classem.' quod ob praemium? 'deseruerat[*](deseruerat exercitum pd).' quid Cleomenes? 'ignavus fuerat.' at eum tu ob virtutem corona ante donaras. 'dimiserat nautas.' at ab omnibus tu mercedem missionis acceperas[*](at ab p: ab RS: ut.... acciperes d). alter parens ex altera parte erat Herbitensis Eubulida, homo domi suae clarus et nobilis; qui quia Cleomenem in defendendo filio laeserat, nudus paene est destitutus. quid erat autem quod quisquam diceret aut defenderet? 'Cleomenem nominare non licet.' at causa cogit. 'moriere, si appellaris'; numquam enim iste cuiquam est mediocriter minatus. at remiges non erant. 'praetorem tu accuses[*](se accuses RS: tu accusas pr)? frange cervices.' si neque praetorem neque praetoris aemulum appellari[*](appellare pd) licebit, cum in his duobus tota causa sit, quid futurum est?

dicit etiam causam Heracleus[*]((et 28) Heracleus Rrq: eraclius S: Heraclius pd edd.) Segestanus, homo domi suae nobilissimo loco natus. audite, ut vestra humanitas postulat, iudices; audietis enim de magnis incommodis iniuriisque sociorum. hunc scitote fuisse Heracleum in ea causa, qui propter gravem morbum oculorum tum non navigarit, et iussu eius qui potestatem habuit in commeatu Syracusis remanserit! is certe neque classem prodidit neque metu perterritus fugit neque exercitum deseruit; etenim tum[*](tum pkd: tunc RS. Coni. Zielinski neque exercitum deseruit. At enim nautas dimisit. Accusationem audimus an tui tuorumque sceleris improbam confessionem? etenim tum esset hoc animadv. etc.) esset hoc animadvertendum[*](animadvertendum RS: animadversum pd) cum[*](cum om. RS) classis Syracusis proficiscebatur. is tamen in eadem causa fuit, quasi esset in aliquo manifesto scelere deprehensus, in quem ne falsi quidem causa conferri criminis potuit[*](potest s.l. S et in mg. D).

fuit in illis nauarchis Heracliensis[*](eraclesis RS: Heraclensis pq) quidam Furius,—nam habent illi non nulla huiusce modi Latina nomina,—homo, quam diu vixit, non domi suae solum, post mortem tota Sicilia clarus et nobilis. in quo homine tantum animi fuit non solum ut istum libere laederet,—nam id quidem, quoniam moriundum videbat, sine periculo se[*](se om. RSpq: facere se Nohl: an se sine?) facere intellegebat,—verum morte proposita, cum lacrimans in carcere mater noctes diesque adsideret, defensionem causae suae scripsit; quam nunc nemo est in Sicilia quin habeat, quin legat, quin tui sceleris et crudelitatis ex illa oratione commonefiat. in qua docet quot a civitate sua nautas acceperit, quot et quanti quemque dimiserit[*](dimiseris Zielinski), quot secum habuerit; item de ceteris navibus dicit; quae cum apud te diceret, virgis oculi verberabantur. ille morte proposita facile dolorem corporis patiebatur; clamabat, id quod scriptum reliquit, facinus esse indignum plus impudicissimae mulieris apud te de Cleomenis salute[*](Post salute addidit Titler savia et sic fere edd. recc.: post mulieris Heraeus. Fort. plus os impud. mulieris (Sest. §111)) quam de sua vita lacrimas matris valere.

deinde etiam illud[*](etiam illud Rp: illud etiam S al.) video esse dictum quod, si recte vos populus Romanus cognovit, non falso ille de vobis iam in morte ipsa praedicavit, non posse Verrem testis interficiendo testimonium[*](testimonium scripsi (§163): nos RSD: vos G1, Madvig: ius Eberh., Zielinski, Mueller: crimina sua pd (Cl. Rev. xviii. 212)) exstinguere; graviorem apud sapientis iudices se fore ab inferis testem quam si vivus in iudicium produceretur; tum avaritiae solum, si viveret, nunc, cum ita esset necatus, sceleris audaciae crudelitatis testem fore. iam illa praeclara: non testium modo catervas, cum tua res ageretur, sed ab[*](sed tum ab p) dis manibus innocentium Poenas sceleratorumque[*](sceleratorumque pkd (sceleratorum q) Cluent. §171: scelere quam quae RSD: scelerumque Lamb. add.) Furias in tuum iudicium esse venturas; sese ideo leviorem suum casum fingere, quod iam ante aciem securium tuarum Sextique, tui carnificis, vultum et manum vidisset, cum in conventu civium Romanorum iussu tuo securi cives Romani ferirentur.

ne multa, iudices, libertate[*](libertate R2SD: -em R1d) quam vos sociis dedistis, hac ille in acerbissimo supplicio miserrimae servitutis abusus est. condemnat omnis de consili sententia; tamen neque iste in tanta re tot hominum T. Vettium ad se arcessit, quaestorem suum, cuius consilio uteretur, neque P. Cervium, talem virum, legatum, qui quia legatus isto praetore in Sicilia fuit primus ab isto iudex reiectus est, sed de latronum, hoc est de comitum suorum sententia condemnat omnis.

hic cuncti Siculi, fidelissimi atque antiquissimi socii, plurimis adfecti beneficiis a maioribus nostris, graviter commoventur et de suis periculis fortunisque omnibus pertimescunt: indigne ferunt illam clementiam mansuetudinemque nostri imperi in tantam[*](in tantam Vpd: tantam in RS) crudelitatem inhumanitatemque esse conversam, condemnari tot homines uno tempore nullo crimine, defensionem suorum furtorum praetorem improbum ex indignissima morte innocentium[*](innocentium Vd: -um RS) quaerere. nihil addi iam videtur, iudices, ad hanc improbitatem amentiam crudelitatemque posse, et recte nihil[*](nil Zielinski, p. 178) videtur. nam si cum aliorum improbitate certet, longe omnis multumque superabit[*](superabit Vpd: -avit RSD);

sed secum cum[*](sed secum cum scripsi: sed secum prkd: sed cum RS: secum V (ii, §90; Cl. Rev. l. c.). Fort. secum cum; cf. Div. §53 tu dum... id agis ut) ipse certat, id agit ut semper superius suum facinus novo scelere vincat. Phalacrum Centuripinum dixeram exceptum esse a Cleomene[*](Cleomenes om. V), quod in eius quadriremi Cleomenes vectus esset; tamen, quia pertimuerat adulescens, quod eandem suam causam videbat esse quam illorum qui innocentes peribant, accedit ad hominem Timarchides; a securi negat esse ei periculum, virgis ne caederetur monet ut caveat. ne multa, ipsum dicere adulescentem[*](adul. dicere Quint. ix. 2. 57) audistis se[*](se om. V) ob hunc metum pecuniam Timarchidi numerasse[*](numerasse (§120) Zielinski, p. 166).

levia sunt haec[*](sunt haec Vprkd, Quint. viii. 4. 19: haec sunt RSY) in hoc reo. metum virgarum nauarchus, homo nobilissimus nobilissimae civitatis[*](nauarchus homo nobilissimus nobilissimae civitatis scripsi (Am. J. Phil. xxvi, p. 431): nav. nobilissimae civitatis Vprk, Quint. l. c.: nav. homo nobilissimae civ. R: nav. homo nobilis summae civ. SD (cf. iii, §56; v, §§20, 122)), pretio redemit: humanum est[*](est VR: om. d). Alius ne[*](ne Vpd: ut RSY (ne securi feriretur Quint. l. c.)) condemnaretur pecuniam dedit: usitatum est[*](est Vpkd, Quint.: om. RSY). non vult[*](vult Vpd, Quint. ix. 4. 70: volet RSY) populus Romanus obsoletis criminibus accusari Verrem, nova postulat, inaudita desiderat; non de praetore Siciliae, sed de nefario tyranno fieri iudicium arbitratur.includuntur in carcerem condemnati; supplicium constituitur in illos, sumitur de miseris parentibus nauarchorum[*](navarchorum male secl. Memmius, Lamb., edd. recc. (Zielinski, p. 198)); prohibentur adire ad filios, prohibentur liberis suis cibum vestitumque ferre[*](intro ferre Vpd (ll. 4-5 infra)).