In C. Verrem

quid est hoc? sponsio fit de capite ac fortunis tuis: tu sedes et[*](et om. O) quiescis? non persequeris? non perseveras? non perquiris cui dixerit Apronius, quis audierit? unde hoc natum, quem ad modum prolatum sit? si tibi aliquis ad aurem accessisset et dixisset Apronium dictitare te sibi esse socium, commoveri te oportuit, evocare[*](evocare cO: vocare p rell.) Apronium, nec illum ante tibi satis facere quam tu omnium existimationi satis fecisses: cum vero in foro celeberrimo tanta frequentia hoc verbo ac simulatione Apronio, re vera tibi obiectum esset, tu umquam tantam plagam tacitus accipere potuisses nisi hoc ita statuisses, in re tam[*](tam om. O) manifesta quicquid dixisses te deterius esse facturum?

quaestores, legatos, praefectos, tribunos suos multi missos fecerunt et de provincia decedere iusserunt, quod illorum culpa se minus commode audire arbitrarentur aut quod peccare ipsos aliqua in re iudicarent: tu Apronium, hominem vix liberum, contaminatum, perditum, flagitiosum, qui non modo animum integrum sed ne animam quidem puram conservare potuisset, eum in tanto tuo dedecore profecto[*](profecto Luterbacher, John: profecto ne codd. (Act. Pr. §32): non prof. edd. vett.: prof. non ne Mueller) verbo quidem graviore appellasses, neque apud te tam sancta religio societatis fuisset ut tui capitis periculum neglegeres, nisi rem tam notam esse omnibus et tam manifestam videres.

cum eodem Apronio postea P. Scandilius, eques Romanus, quem vos omnes nostis, eandem sponsionem de societate fecit quam Rubrius facere voluerat. institit, oppressit, non remisit; facta est sponsio HS v ; coepit Scandilius recuperatores aut iudicem postulare.satisne vobis praetori improbo circumdati cancelli videntur in sua provincia, immo vero in sella ac tribunali, ut aut de suo capite iudicium fieri patiatur praesens ac sedens, aut confiteatur se omnibus iudiciis convinci necesse esse? sponsio est, NI TE APRONIVS SOCIVM IN DECVMIS ESSE DICAT; provincia tua est, ades, abs te iudicium postulatur; quid facis, quid decernis? recuperatores dicis te daturum. bene agis; tametsi qui tantis erunt cervicibus recuperatores qui audeant in provincia, cum praetor adsit, non solum contra voluntatem eius sed etiam contra fortunas iudicare?

verum esto; manifesta res est; nemo esset[*](nemo esset p rell., prob. Luterbacher, John (l. 11): nemo est O) quin hoc se audisse[*](hoc se audisse (t) p: audisse se (om. hoc) O) liquido diceret; locupletissimus quisque ac[*](ac O: om. p rell.) certissimus testis esset; nemo erat Sicilia tota quin sciret[*](quin sciret cO: qui nesciret p rell.) decumas esse praetoris, nemo quin[*](quin cO: qui non p rell.) audisset id[*](id O: ita p rell.) Apronium dictitasse; praeterea conventus honestus Syracusis, multi equites Romani, viri primarii, ex qua copia recuperatores reici oporteret, qui aliter iudicare nullo modo possent. instat Scandilius poscere recuperatores. tum iste homo innocens, qui illam suspicionem levare atque ab sese removere cuperet, recuperatores dicit se de cohorte sua daturum.

pro deum hominumque fidem, quem ego accuso? in quo meam industriam ac diligentiam spectari volo? quid est quod ego dicendo aut cogitando efficere aut adsequi debeam? teneo, teneo, inquam[*](teneo inquam cO: om. p rell.), in mediis vectigalibus populi Romani, in ipsis fructibus provinciae Siciliae furem manifesto avertentem[*](averrentem cO (Div. §57)) rem frumentariam omnem, pecuniam maximam,—teneo, inquam, ita ut negare non possit. nam quid hic dicet? sponsio facta est cum cognitore tuo Apronio de fortunis tuis omnibus, ni socium[*](nisi O) te sibi in decumis esse dictitaret; exspectant omnes quantae tibi ea res curae sit, quem ad modum hominum existimationi te atque innocentiam[*](atque elegantiam O) tuam probari velis. hic tu medicum et haruspicem et praeconem tuum recuperatores dabis aut etiam illum[*](illum etiam O (§144)) ipsum quem tu in cohorte tua Cassianum iudicem habebas, si qua res maior esset, Papirium Potamonem, hominem severum ex vetere illa equestri disciplina? Scandilius postulare de conventu recuperatores. tum iste negat se de existimatione sua cuiquam nisi suis commissurum. negotiatores sibi[*](sibi (ante putant) O: om. p rell.) putant esse turpe id forum sibi iniquum eierare ubi negotientur; praetor provinciam suam sibi totam iniquam eierat[*](eierat V: eiurat (et l. 10) p rell. edd.).

impudentiam[*](Impudentiam VO: O impud. p rell. (iv, §8)) singularem! hic postulat se Romae absolvi qui in sua provincia iudicarit[*](iudicarit Zumpt: -auit Vp: -aret O (i, §127)) absolvi[*](absolvi se V: se abs. Op rell.) se nullo modo posse, qui plus existimet apud lectissimos senatores pecuniam quam apud tris negotiatores metum valere! Scandilius vero negat sese[*](sese Op: se V (i, §127)) apud Artemidorum recuperatorem verbum esse facturum, et tamen auget atque onerat te bonis condicionibus, si tu[*](tu Op: om. Vq) uti velis; si ex provincia Sicilia tota statuas idoneum iudicem[*](statuas alium iudicem idoneum O i. e. `al. iud. idon.': cf. Cluent. §25) aut recuperatorem nullum posse reperiri, postulat abs te ut Romam rem[*](rem VcO: om. p rell.) reicias.

hic enim vero tu exclamas hominem improbum, qui postulet ibi de tua existimatione iudicium fieri ubi te invidiosum esse intellegat[*](intelligat cO: intelligit V: intelligebat p rell.): negas te Romam reiecturum, negas de conventu recuperatores daturum, cohortem tuam[*](tuam om. V) proponis. Scandilius rem se totam relicturum dicit et suo tempore esse rediturum. quid tu ibi tum? quid facis? Scandilium cogis—quid? sponsionem acceptam facere? impudenter tollis exspectatum existimationis tuae iudicium: non facis. quid ergo?

Apronio permittis ut quos velit de cohorte sumat recuperatores? indignum uni potius ex iniquis sumundi[*](-undi VO: -endi vulg.) quam utrique[*](utrique Vc: utrisque p rell.) ex aequis reiciundi fieri potestatem. neutrum facis eorum. quid ergo? estne[*](Estne VcO: est p rell.) aliquid quod improbius fieri possit[*](possit Vc: posset O: potest p rell. (iii, §34))? est; cogit enim Scandilium quinque illa milia nummum dare atque adnumerare Apronio. quid potuit elegantius facere praetor cupidus existimationis bonae, qui ab se[*](ab sc VO: ab sese p rell.) omnem suspicionem propulsare, qui se eripere ex infamia cuperet? adductus erat in sermonem, invidiam, vituperationem; dictitarat homo improbus atque impurus, Apronius, socium[*](socium VO: socium sibi Lamb. in mg. 1584 (in p mance est scriptum in sermonem in invidiam atque discrimen, mediis omissis)) esse praetorem; venerat res in iudicium atque discrimen[*](in discrimen V (iii, §§60, 155; v, §107)); potestas erat isti homini integro atque innocenti data, ut, in Apronium cum animum advertisset[*](animum advertisset V: animadvertisset p rell. (iv, §58; v, §105)), sese gravissima levaret infamia. quid excogitat poenae, quid animadversionis in Apronium? cogit Scandilium Apronio ob singularem improbitatem atque audaciam praedicationemque nefariae societatis HS v mercedis ac praemi nomine[*](mercedis ac praemii nomine V (v, §83): nomine om. cOpk: merc. nomine ac praemii d) dare.

quid interfuit, homo audacissime, utrum hoc decerneres, an id quod Apronius dictitabat tute[*](tute VcO: tu p rell.) de te profiterere[*](confiterere V) ac dictitares? quem hominem, si qui pudor in te atque adeo si qui metus fuisset, sine supplicio dimittere non debuisti, hunc abs te sine praemio discedere noluisti? omnia simul intellegere potestis[*](potestis VcO: potuistis p rell.), iudices, ex hoc uno crimine Scandiliano: primum hoc non esse Romae natum de societate decumarum, non ab accusatore fictum, non,—ut solemus interdum in defensionibus dicere,—crimen domesticum ac vernaculum, non ex tempore periculi tui constitutum, sed vetus, agitatum iam et te praetore iactatum, et non ab inimicis Romae compositum sed Romam ex[*](ex VO: de p rell.) provincia deportatum[*](deportatum Vc: adport. O: export. p rell.).

simul illud intellegi potest istius in Apronium studium, Aproni de isto non modo confessio verum etiam commemoratio. eodem accedit quod hoc quoque intellegere potestis, istum statuisse in provincia sua existimationis suae iudicium extra cohortem suam committendum fuisse nemini. ecquis est iudex cui non ab initio decumani criminis persuasum sit istum in aratorum bona fortunasque impetum fecisse? quis hoc non ex eo statim iudicavit[*](iudicavit VO: -bit p rell.), quod ostendi istum decumas nova lege atque adeo nulla lege contra omnium consuetudinem atque instituta vendidisse?

verum ut istos ego iudices tam severos, tam diligentis, tam religiosos non habeam[*](habeam VcO: haberem p rell.), ecquis est ex iniuriarum magnitudine, improbitate decretorum, iudiciorum iniquitate qui hoc non iam dudum statuerit et iudicarit? etiam[*](ac O (§20)) sane sit aliquis[*](aliqui V) dissolutior in iudicando, legum offici rei publicae sociorum atque amicorum neglegentior: quid? is possitne de istius improbitate dubitare, cum[*](cum VO: dum p rell.) tanta lucra facta, tam iniquas pactiones vi et metu expressas cognoverit, cum[*](cum O: tum p rell.: om. V) tanta praemia civitates vi atque[*](atque Vop: et al. Iordan.) imperio, virgarum ac mortis metu, non modo Apronio atque eius similibus verum etiam Veneriis servis dare coactas?

quodsi quis[*](qui V) sociorum incommodis minus commovetur,—si quem aratorum fugae calamitates exsilia suspendia denique non permovent,—non possum dubitare quin is tamen, cum vastatam Siciliam, relictos agros ex civitatum litteris et ex epistula[*](ex epist. O: epistula p rell.) L. Metelli cognoverit, statuat fieri non posse ut de isto non severissime iudicetur. erit etiam aliquis[*](aliquis etiam O) qui haec omnia dissimulare ac neglegere possit? attuli sponsiones ipso praesente factas de decumarum societate ab ipso prohibitas iudicari: quid est quod possit quisquam manifestius hoc desiderare? non dubito quin vobis satis fecerim, iudices; verum tamen progrediar longius, non mehercule[*](mehercle O) quo magis hoc vobis[*](vobis magis hoc O) persuadeatur quam iam persuasum esse confido, sed ut ille aliquando impudentiae suae finem faciat, aliquando desinat ea se putare emere[*](putare posse emere Victorius) quae ipse semper habuit venalia,—fidem ius iurandum veritatem officium religionem,—desinant amici eius ea dictitare quae detrimento maculae invidiae infamiae nobis omnibus esse possint.