Carmina

Catullus

Catullus, Gaius Valerius. Carmina. Merrill, Elmer Truesdell, editor. Boston: Ginn, 1893.

  1. urbis Dardaniae Neptunia solvere vincla,
  2. alta Polyxenia madefient caede sepulcra,
  3. quae, velut ancipiti succumbens victima ferro,
  4. proiciet truncum submisso poplite corpus.
  5. currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
  6. quare agite optatos animi coniungite amores.
  7. accipiat coniunx felici foedere divam,
  8. dedatur cupido iam dudum nupta marito.
  9. currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
  10. non illam nutrix orienti luce revisens
  11. hesterno collum poterit circumdare filo
  12. (currite ducentes subtegmina, currite, fusi),
  13. anxia nec mater discordis maesta puellae
  14. secubitu caros mittet sperare nepotes.
  15. currite ducentes subtegmina, currite, fusi.”
  16. talia praefantes quondam felicia Pelei
  17. carmina divino cecinerunt pectore Parcae.
  18. praesentes namque ante domos invisere castas
  19. heroum et sese mortali ostendere coetu
  20. caelicolae nondum spreta pietate solebant.
  21. saepe pater divum templo in fulgente, revisens
  22. annua cum festis venissent sacra diebus,
  23. conspexit terra centum procumbere tauros.
  24. saepe vagus Liber Parnasi vertice summo
  25. Thyiadas effusis euantis crinibus egit,
  26. cum Delphi tota certatim ex urbe ruentes
  27. acciperent laeti divum fumantibus aris.
  28. saepe in letifero belli certamine Mavors
  29. aut rapidi Tritonis era aut Rhamnusia virgo
  30. armatas hominum est praesens hortata catervas.
  31. sed postquam tellus scelere est imbuta nefando,
  32. iustitiamque omnes cupida de mente fugarunt,
  33. perfudere manus fraterno sanguine fratres,
  34. destitit exstinctos natus lugere parentes,
  35. optavit genitor primaevi funera nati
  36. Liber ut innuptae poteretur flore novercae,
  37. ignaro mater substernens se impia nato
  38. impia non verita est divos scelerare parentes,
  39. omnia fanda nefanda malo permixta furore
  40. iustificam nobis mentem avertere deorum.
  41. quare nec talis dignantur visere coetus
  42. nec se contingi patiuntur lumine claro.
  1. Etsi me adsiduo defectum cura dolore
  2. sevocat a doctis, Ortale, virginibus,
  3. nec potis est dulcis Musarum expromere fetus
  4. mens animi: tantis fluctuat ipsa malis,—
  5. namque mei nuper Lethaeo gurgite fratris
  6. pallidulum manans adluit unda pedem,
  7. Troia Rhoeteo quem subter litore tellus
  8. Ereptum nostris obterit ex oculis.
  9. ---
  10. nunquam ego te vita frater amabilior
  11. adspiciam posthac: at certe semper amabo,
  12. semper maesta tua carmina morte canam,
  13. qualia sub densis ramorum concinit umbris
  14. Daulias absumpti fata gemens Ityli,—
  15. sed tamen in tantis maeroribus, Ortale, mitto
  16. haec expressa tibi carmina Battiadae,
  17. ne tua dicta vagis nequiquam credita ventis
  18. effluxisse meo forte putes animo,
  19. ut missum sponsi furtivo munere malum
  20. procurrit casto virginis e gremio,
  21. quod miserae oblitae molli sub veste locatum,
  22. dum adventu matris prosilit, excutitur;
  23. atque illud prono praeceps agitur decursu,
  24. huic manat tristi conscius ore rubor.
  1. Omnia qui magni dispexit lumina mundi,
  2. qui stellarum ortus comperit atque obitus,
  3. flammeus ut rapidi solis nitor obscuretur,
  4. ut cedant certis sidera temporibus,
  5. ut Triviam furtim sub Latmia saxa relegans
  6. dulcis amor gyro devocet aerio,
  7. idem me ille Conon caelesti in lumine vidit
  8. e Bereniceo vertice caesariem
  9. fulgentem clare, quam cunctis illa deorum
  10. levia protendens bracchia pollicita est,
  11. qua rex tempestate novo auctus hymenaeo
  12. vastatum finis iuerat Assyrios,
  13. dulcia nocturnae portans vestigia rixae
  14. quam de virgineis gesserat exuviis.
  15. estne novis nuptis odio Venus, atque parentum
  16. frustrantur falsis gaudia lacrimulis
  17. ubertim thalami quas intra limina fundunt?
  18. non, ita me divi vera gemunt, iuerint.
  19. id mea me multis docuit regina querelis
  20. invisente novo proelia torva viro.
  21. at tu non orbum luxti deserta cubile,
  22. sed fratris cari flebile discidium?
  23. quam penitus maestas exedit cura medullas!
  24. ut tibi tunc toto pectore sollicitae
  25. sensibus ereptis mens excidit! at te ego certe
  26. cognoram a parva virgine magnanimam.
  27. anne bonum oblita es facinus, quo regium adepta es
  28. coniugium, quod non fortior ausit alis?
  29. sed tum maesta virum mittens quae verba locuta es!
  30. Iuppiter, ut tristi lumina saepe manu !
  31. quis te mutavit tantus deus? an quod amantes
  32. non longe a caro corpore abesse volunt?
  33. atque ibi me cunctis pro dulci coniuge divis
  34. non sine taurino sanguine pollicita es,
  35. si reditum tetulisset. is haud in tempore longo
  36. captam Asiam Aegypti finibus addiderat.
  37. quis ego pro factis caelesti reddita coetu
  38. pristina vota novo munere dissolvo.
  39. invita, o regina, tuo de vertice cessi,
  40. invita: adiuro teque tuumque caput:
  41. digna ferat quod si quis inaniter adiurarit:
  42. sed qui se ferro postulet esse parem?
  43. ille quoque eversus mons est quem maximum in oris
  44. progenies Thiae clara supervehitur,
  45. cum Medi peperere novum mare, cumque inventus
  46. per medium classi barbara navit Athon.
  47. quid facient crines, cum ferro talia cedant?
  48. Iuppiter, ut Chalybon omne genus pereat,
  49. et qui principio sub terra quaerere venas
  50. institit ac ferri fingere duritiem!
  51. abiunctae paulo ante comae mea fata sorores
  52. lugebant, cum se Memnonis Aethiopis
  53. unigena impellens nutantibus aera pennis
  54. obtulit Arsinoes † elocridicos ales equus,
  55. isque per aetherias me tollens avolat umbras
  56. et Veneris casto conlocat in gremio.
  57. ipsa suum Zephyritis eo famulum legarat,
  58. Graia Canopiis incola litoribus,
  59. †hi dii ven ibi vario ne solum in lumine caeli
  60. ex Ariadneis aurea temporibus
  61. fixa corona foret, sed nos quoque fulgeremus
  62. devotae flavi verticis exuviae,
  63. uvidulam a fletu cedentem ad temple deum me
  64. sidus in antiquis diva novum posuit:
  65. Virginis et saevi contingens namque Leonis
  66. lumina, Callisto iuncta Lycaoniae,
  67. vertor in occasum, tardum dux ante Booten,
  68. qui vix sero alto mergitur Oceano.
  69. sed quamquam me nocte premunt vestigia divum,
  70. lux autem canae Tethyi restituit,
  71. (pace tua fari hic liceat, Rhamnusia virgo:
  72. namque ego non ullo vera timore tegam,
  73. nec si me infestis discerpent sidera dictis,
  74. condita quin veri pectoris evoluam)
  75. non his tam laetor rebus quam me afore semper
  76. afore me a dominae vertice discrucior,
  77. quicum ego, dum virgo quondam fuit, omnibus expers
  78. unguentis, una milia multa bibi.
  79. nunc vos optato quom iunxit lumine taeda,
  80. non prius unanimis corpora coniugibus
  81. tradite nudantes reiecta veste papillas,
  82. quam iucunda mihi munera libet onyx,
  83. vester onyx, casto colitis quae iura cubili.
  84. sed quae se impuro dedit adulterio,
  85. illius ah mala dona levis bibat irrita pulvis:
  86. namque ego ab indignis praemia nulla peto.
  87. sed magis, o nuptae, semper concordia vestras,
  88. semper amor sedes incolat adsiduus.
  89. tu vero, regina, tuens cum sidera divam
  90. placabis festis luminibus Venerem,
  91. unguinis expertem non siris esse tuam me,
  92. sed potius largis adfice muneribus.
  93. sidera cur retinent? utinam coma regia fiam
  94. proximus Hydrochoi fulgeret Oarion.
  1. O dulci iucunda viro, iucunda parenti,
  2. salve, teque bona Iuppiter auctet ope,
  3. Ianua, quam Balbo dicunt servisse benigne
  4. olim, cum sedes ipse senex tenuit,
  5. quamque ferunt rursus voto servisse maligne,
  6. postquam es porrecto facta marita sene,
  7. dic agedum nobis quare mutata feraris
  8. in dominum veterem deseruisse fidem.
  9. “non (ita Caecilio placeam, cui tradita nunc sum)
  10. culpa mea est, quamquam dicitur esse mea,
  11. nec peccatum a me quisquam pote dicere quicquam:
  12. †verum istius populi ianua qui te facit!
  13. qui, quacumque aliquid reperitur non bene factum,
  14. ad me omnes clamant, “Ianua, culpa tua est.””
  15. non istuc satis est uno te dicere verbo,
  16. sed facere ut quivis sentiat et videat.
  17. “qui possum? nemo quaerit nec scire laborat.”
  18. nos volumus; nobis dicere ne dubita.
  19. “primum igitur, virgo quod fertur tradita nobis,
  20. falsum est. non illam vir prior attigerit,
  21. languidior tenera cui pendens sicula beta
  22. nunquam se mediam sustulit ad tunicam:
  23. sed pater illius gnati violasse cubile
  24. dicitur et miseram conscelerasse domum,
  25. sive quod impia mens caeco flagrabat amore,
  26. seu quod iners sterili semine natus erat
  27. et quaerendus is unde foret nervosius illud
  28. quod posset zonam solvere virgineam.”
  29. egregium narras mira pietate parentem,
  30. qui ipse sui gnati minxerit in gremium.
  31. “atqui non solum hoc se dicit cognitum habere
  32. Brixia † chinea suppositum specula,
  33. flavus quam molli praecurrit flumine Mella,
  34. Brixia, Veronae mater amata meae,
  35. sed de Postumio et Corneli narrat amore,
  36. cum quibus illa malum fecit adulterium.
  37. dixerit hic aliquis, “quid? tu istaec, Ianua, nosti,
  38. cui nunquam domini limine abesse licet,
  39. nec populum auscultare, sed hic suffixa tigillo
  40. tantum operire soles aut aperire domum?”
  41. saepe illam audivi furtiva voce loquentem
  42. solam cum ancillis haec sua flagitia,
  43. nomine dicentem quos diximus, ut pote quae mi
  44. speraret nec linguam esse nec auriculam.
  45. praeterea addebat quendam, quem dicere nolo
  46. nomine ne tollat rubra supercilia.
  47. longus homo est, magnas cui lites intulit olim
  48. falsum mendaci ventre puerperium.”
  1. Quod mihi fortuna casuque oppressus acerbo
  2. conscriptum hoc lacrimis mittis epistolium,
  3. naufragum ut eiectum spumantibus aequoris undis
  4. sublevem et a mortis limine restituam,
  5. quem neque sancta Venus molli requiescere somno
  6. desertum in lecto caelibe perpetitur,
  7. nec veterum dulci scriptorum carmine musae
  8. oblectant, cum mens anxia pervigilat,
  9. id gratum est mihi, me quoniam tibi dicis amicum
  10. muneraque et Musarum hinc petis et Veneris.
  11. sed tibi ne mea sint ignota incommoda, Manli,
  12. neu me odisse putes hospitis officium,
  13. accipe quis merser fortunae fluctibus ipse,
  14. ne amplius a misero dona beata petas.
  15. tempore quo primum vestis mihi tradita pura est,
  16. iucundum cum aetas florida ver ageret,
  17. multa satis lusi; non est dea nescia nostri
  18. quae dulcem curis miscet amaritiem:
  19. sed totum hoc studium luctu fraterna mihi mors
  20. abstulit. o misero frater adempte mihi,
  21. tu mea tu moriens fregisti commoda, frater,
  22. tecum una tota est nostra sepulta domus,