In XII Prophetas

Cyril of Alexandria

Cyril of Alexandria. Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini In XII Prophetas, Vol 1-2. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1868.

Οὐκοῦν ἐπειδήπερ κατοικήσειν ἔφη πεποιθότως τὴν Ἰεπουσαλὴμ, ἥτις ἐστὶν Ἐκκλησία Θεοῦ ζῶντος, ἦν δὲ δὴ τοῦτο, καὶ μάλα ὀρθῶς, ἀποπερανθήσεσθαι προσδοκᾶν ἀναιρουμένων ἐχθρῶν, καὶ τῶν εἰωθότων διώκειν αὐτὴ ἀνατετρμμένων, ἀναγκαίαν ποιεῖται καὶ τούτων ἡμῖν τὴν ἀφήγησιν. αὕτη γὰρ ἕσται φησὶν ἡ πτῶσις ἣν κόψει Κύριος [*](e) παντας τοὺς λαους οσοι επεστρατευσαν ἐπὶ Ιερουσαλημ· αἱ σάρκες αὐτῶν κατατακήσονται, έκρυήσονται δὲ καὶ οἱ ὀφθαλμοὶ, συντηκομένης καὶ γλώττης. ὁ μὲν γὰρ κοινὸς οὗτος καὶ κατὰ τῆς φύσεως θάνατος τήκει μὲν τὰς ἁπάντων σάρκασς, καὶ ἀποκενοῖ μὲν ὀφθαλμοὺς, σήπει δὲ καὶ γλώσσας· πάνἐκρυήσονται [*](1. F. (23. Co.) ῥυήσ. B.C. Edd. sed cf. infra. 3. ὦτε C. ω sed cf. supra a. 4. προπεφ. Edd. 5. ἐπενεγκών B.D. ἐπενεγκεῖν hodie C, ε primum et ω manu recenliori, qiiasi prius ὑπενεγκεῖν C. ἐνεγκών Edd. 6. δέδωκα γὰρ ὑμῖν B.C.D. Pont. δέδωκε γὰρ ἡμῖν Aiib. 8. οὖν C. δὲ iid. g. τε assumptum ex C. ἀλητηρίων C. 11. ἐνκοσμίων ( = ἐγκοσμίων) C. 16. περ assumptum ex C. 23. Habet ἐκρυήσονται C. 25. κατὰ C. (K Edd. 26. ἀποκενοῖ C, ἀποκείρει Edd. μὲν et σήπει δὲ accesseurunt ex C. )

531
δεῖνον δὲ καὶ τῆς εἰς λῆξιν ἡκούσης συμφορᾶς εἴη ἃν εἰκότως τὸ ζώντων τε καὶ ἑστηκότων ἔτι τακῆναι μὲν τὰς σάρκας, καὶ ἀπορρεῖν ὀφθαλμοὺς, κολάζεσθαι δὲ καὶ γλώττας. εὖ δὲ δὴ σφόδρα τὰ τοιάδε συμβήσεσθαί φησι τοῖς θεομισῆ καὶ ἐπάρατον ἐπιτηδεύσασι ζωήν. πραχθήσονται γὰρ δίκας, [*](a 807 Α.) οὐχ ὑπέρ γε μόνον τῶν εἰς ἁγίους αὐτοῖς πεπλημμελημένων, ἀλλὰ γὰρ καὶ ὑπὲρ ἧς ἐσχήκασιν ἐν τῷδε τῷ κόσμῳ φιλοσαρκίας· ἢ καὶ γέγονεν αὐτοῖς αἰτία τοῦ μήτε προσήκασθαι τὴν πίστιν, μήτε μὴν ἑλέσθαι ζῆν εὐσεβῶς, καὶ τῆς ἐν Χριστῷ πολιτείας ἀγαπῆσαι τὴν δόξαν. γεγόνασι μὲν γὰρ, ὡς ἔφην, ἀπονενευκότες ἀσχέτως εἰς ἐκτόπους ἡδονάς· ἐσχήκασι δὲ καὶ ἀκρατεῖς ὀφθαλμοὺς τὰς ἐφ’ ἑκάστῳ τῶν ὁρωμένων ἐπιθυμίας μονονουχὶ χανδὸν ἐκπίνοντας. ἠκόνησαν γὰρ καὶ γλῶτταν κατὰ Χριστοῦ, καὶ τῶν ἱερῶν τῆς Ἐκκλησίας [*](b) δογμάτων ἀνοσίαν πεποίηνται τὴν κατάρρησιν. εἰκότως δὴ οὖν εἰς σάρκας τε καὶ ὀφθαλμοὺς καὶ γλώττας τὴν δίκην ἐσχήκασιν. ὥσπερ γὰρ ἡ τὸ ὕδωρ τοῦ ἐλεγμοῦ πίνουσα γυνὴ καὶ ψευσαμένη τὸν ὅρκον εἰς μηρὸν ἐκολάζετο, περὶ ὃν ἂν γένοιτο καὶ τὰ ἐκ τῆς πορνείας ἐγκλήματα· “ Πρισθή- [*](Num. v. 27.) “σεται γὰρ φησὶ καὶ διαπεσεῖται ὁ μηρὸς αὐτῆς·” κατὰ τὸν ἴσον οἶμαι τρόπον καὶ τοῖς τὴν ἁγίαν διώκουσι πόλιν, εἰς σάρκας τε καὶ ὀφθαλμοὺς καὶ γλώττας ἡ κόλασις· φιλοσαρκίαι γὰρ αὐτοῖς ἡδυπάθειαί τε καὶ πρὸς τούτοις αἱ δι’ ὀμμάτων τὰ ἐγκλήματα, καὶ ἀπαιδεύτου γλώττης [*](c) φωναί.

[*](2. τῶν pro τὸ C. ’ito D. τε assuraptum ex C.D. ἑστηκότων B.C. ἑσυστήτων Pont. ἑστώτων Aub. τὰς assumptum ex C. 3. γλῶτταν C. 4. θεομισεῖ C. 5. πραχθήσονται D. π ραχθήσονται C. quasi παραχθήσ. prius scriptum, εἰσ’ hodie suprascr. manu recenti. εἰσπραχθήσ. Edd. 6. μόνον C. Migne. μόνων iid. πεπλημμένων C. 7. γὰρ assumptum ex C, II. ἀσχέτως C. ἀτόπως iid. 12. Haec ἀκρατεῖς ὀφθαλμοὺς τὰς accesserunt ex C. 13. ἐπιθυμίαν iid. ἐκπίνοντας C. ἐκπίνοντες iid. 14. γὰρ C. δέ iid. γλῶσσαν C. sed bis habet γλῶττας paullo infra. 19. ἂν γένοιτο C. γίνονται iid. 22. γλώττας B.C. γλώσσας Edd. 23. φιλοσαρκίαι — ἡδυπάθειαί C. φιλοσαρκία — ἡδυπάθεια iid. καὶ πρὸς τούτοις hoc ordine C. πρὸς τούτοις καὶ iid. Statim αἱ assumptum ex C.)
532

Καὶ ἕσται ἐν τῇ ἡμέρᾳ εκείνῃ ἕκστασις Κυρίου ἐπ’ αὐτοὺς μεγάλη· κω ἐπιλήψεται ἕλαστος τῆς χειρὸς τοῦ πλησίον αὐτοῦ, καὶ συμπλακήσεται ἡ χεὶρ αὐτοῦ πρὸς χεῖρα τοῦ πλησίον αὐτοῦ. καὶ ὁ Ἰούδας παρατάξεται ἐν Ἱερουσαλὴμ, καἰ συνάξει τὴν ἰσχύν πάντων τῶ λαῶι κυκλόθεν, χρυσἰον κοὶ ἀργύρωι καὶ ἰματισμὸν εἰς πλῆθος σφόδρα. [*](d) Ἕκστασιν ἐν τούτοις τὸν φόβον, ἤγουν τὴν κατάπληξιν, ὀνομάζει πάλιν. κατ’ ἐκεῖνο δὴ οὖν φησι τοῦ καιροῦ, καθ’ ὃν ἃν ἀλλήλους ἀθρήσειαν οἱ τῆς Ἐκκλησίας ἐχθροὶ, ταῖς οὕτω δειναῖς ὑποπίπτοντας δίκαις, καταπλαγήσονται μὲν τοῖς δείμασιν, ἀφέντες δὲ οὕτω λοιπὸν τὸ διώκειν ἔτι τολμᾶν τὴν ἁγίαν πόλιν, οἰχήσονται μὲν φυγάδες, μόνον δὲ οὐχὶ καὶ χείρας ἁψάμενοι, καὶ τὰς παρ’ ἀλλήλων ἀνονήτως ζητοῦντες ἐπικουρίας, οἰκτροί τε ἔσονται καὶ κατερριμμένοι [*](e) καὶ ὑπὸ πόδας ἁγίων. ὁ ’δε γε Ἰούδας, φησὶ, τουτέστιν οἱ διὰ πίστεως τῆς εἰς Χριστὸν δεδικαιωμένοι καὶ τὸν νοητὸν [*](Cf. Rom. ii. 29.) περιφέροντες Ἰουδαῖον, καὶ τὴν ἐν Πνεύματι τῶ Ἁγίῳ περιτομην πλουτήσαντες, παραταξονται ἐν Ιερουσαλημ, τουτέστι καταστρατεύσονται τῶν ἐχθρῶν, κατανεανιεύσονται τῶν ἀνθεστηκότων, [*](Ps. xc. 13.) θεστηκότων, συμπατοῦντες ὡς σκορπίους, ἐπ’ ἀσπίδα δὲ καὶ βασιλίσκον ἐπιβαίνοντες, λέοντός τε καὶ δράκοντος εἰς ἅπαν ἠφειδηκότες ἔσονται· λαμπροὶ δὲ καὶ ἀξιοθαύμαστοι, τὸν [*](808 Α. a) ἐκ τῶν τοιούτων κατορθωμάτων συλλέγοντες πλοῦτον ὡς χρυσίον καὶ ἀργύριον καὶ ἱματισμόν. ὅτι γὰρ οὐκ ἔν γε τοῖς αἰσθητοῖς τῆς προφητείας ὁ νοῦς, πῶς ἃν ἐνδοιάσειέ τις ; πλοῦτος γὰρ ἁγίων, οὐχ ὁ φθαρτὸς καὶ ἐπίγειος, ἀλλ’ ὁ νοητὸς καὶ ἐπουράνιος καὶ διηνεκὴς, ὃν συναγείρουσι ταῖς [*](1. ἕνστασις F. ἐπ’ αὐτοὺς μεγάλη hoc ordine C. (Alex. XII.) 3. συμπλεκήσεται C. χεῖραν C. 5. κύκλωθεν C. 8. κατ’ ἐκεῖνο — καιροῦ D. Edd. κατεκείνου δὴ οὖν τοῦ καιροῦ φησιν C manu prinia. κατεκεῖνον δὴ οὖν τὸν καιρὸν φησὶν C manu recentiori. 9. ἀθρήσειαν B.C. ἀθροίσειαν Edd. II. ἔτι τολμᾶν C. ἀποτολμᾶν iid. 12. μόνον — ἁψάμενοι accesserunt ex C. 13. ἀνονήτως ζητοῦντες edidi. ἀνονήτους ζητοῦντες C. ἐπιζητοῦντες ἀνονήτως Edd. 20. δὲ assumptum ex C. 22. ἠφειδηκότες ἕσονται· λαμπροὶ δὲ C. ἠφειδηκότες. ἕσονται δὲ λαμπροὶ Edd.)

533
ἑαυτῶν ψυχαῖς οἱ διδάσκοντες τε καὶ καθ’ ἑτέρους τρόπους εὐδοκιμοῦντες ἐν ἐκκλησίαις. διαρπάζουσι γὰρ ὥσπερ τὴν ἰσχὺν πάντων τῶν λαῶν, προσάγοντες διὰ πίστεως τῷ Χριστῷ τὰ ἐξαίρετα τῶν ἐθνῶν. οὕτω γὰρ ἔφη καὶ αὐτὸς διηρπακέναι τὰ σκεύη τοῦ ἰσχυροῦ.

[*](b S.Matth. xii. 29.)

Εἰ δὲ δή τις λέγοι τὸν Ἰούδαν συναγαγεῖν τὴν ἰσχὺν πάντων τῶν λαῶν κυκλόθεν χρυσίον καὶ ἀργύριον καὶ ἱματισμὸν, ἵνα νοῶμεν ὅτι καὶ τὴν ἐν κόσμῳ σοφίαν συλλέγοντες καταλαμπρύνονται δι’ αὐτῆς, τοῖς τῆς εὐσεβείας ἐπ’ ἀγωνιζόμενοι δόγμασιν, ἕχοι ἂν ὁ νοῦς τὸν εἰκότα λόγον. ἐσκύλευσαν γάρ ποτε τοὺς Αἰγυπτίους αἱ σοφαὶ γυναῖκες τῶν ἐξ Ἰσραὴλ, χρησάμεναι “ παρὰ γείτονος καὶ συσκήνου αὐτῶν [*](Exod. iii. 22.) σκεύη χρυσᾶ τε καὶ ἀργυρᾶ καὶ ἱματισμὸν. οὔκουν ὡς ἐν γε τοῖς αἰσθητοῖς καὶ ὡς ἐν ὕλαις ταῖς ὁρωμέναις, ἡ τῶν εἰς [*](c) νοῦν ἀγαθῶν λαμπρότης σημαίνεται. διδασκάλων δὲ μά· λιστα πλοῦτος οἱ μαθηταί. καὶ γοῦν ὁ θεσπέσιος Παῦλος τοῖς δι’ αὐτοῦ σεσωσμένοις καὶ πεπιστευκόσι προσεφώνει λέγων “ Νὴ τὴν ὑμετέραν καύχησιν, ἀδελφοὶ, ἣν ἔχω ἐν [*](1 Cor. xv. 31. Phil. iv. 1.) “ Χριστῷ Ἰησοῦ·” “ στέφανον δὲ καὶ χαρὰν” αὐτοῦ ἰδίαν ὠνόμαζε πάλιν.

Καὶ αὔτη ἕσται ἡ πρῶσις τῶι ἵππων καὶ τῶ ἡμιόνων καὶ τῶ καμήλων κω τῶι ὅνων καὶ πάντων τῶι κτηνῶν τῶι ὅντων ἑ ταῖς παρεμβολαῖς ἐκείναις κατὰ τὴν πτῶσιν ταύτην.

Ὁρισάμενος ἤδη τῆς τιμωρίας τοὺς τρόπους, οὓς πάντη τε καὶ πάντως ὑπομενοῦσι κατὰ καιροὺς οἱ τῆς ἁγίας πόλεως κατεστρατευκότες γεγονότες τε διωκταὶ καὶ ὑβρισταὶ, βδεκαὶ [*](1. prius omissum, manu recentiori aliquantum suprascriptum C. 2. ἐκκλησίαις C. ἐκκλησίᾳ Edd. 6. συναγαγεῖν C. συνάγειν iid. 7. κυκλῶ· θὲν C. Statim ὡς suprascriptum C manu recentiori. lo. ἐοικότα C. II. ποτε post σοφαὶ tr. C. 13. τε assumptum ex C. 18. ὑμετέ- ραν C. Aub. ἡμετ. Pont. 19. δὲ C. τε Edd. αὐτοῦ B.C. αὐτοὺς Edd. 20. ὠνόμαζε C. ὀνομάζει iid. 23. ταύτην] αὐτῆς C.)

534
[*](Ps.lxxiv. 6) λυροὶ καὶ φιλεγκλήμονες, καὶ λαλοῦντες ἀδικίαν κατὰ Θεοῦ, ἐπαίροντές τε καὶ εἰς ὕψος τὸ κέρας, κατὰ τὴν τοῦ ψάλλοντος [*](e) φωνὴν, ἐπάγει χρησίμως ὅτι Αὕτη ἕσται ἡ πτῶσις τῶν ἵππων καὶ τῶν ἡμόνων καὶ τῶν καμήλων καὶ τῶν ὄνων καὶ πάντων τῶν κτηνῶν. ἀπὸ δέ γε τῶν ὑποζυγίων τοὺς αὐτοῖς ἐποχουμένους ὑποδηλοῖ. ἐπεφύοντο γὰρ τοῖς Ἰουδαίοις καὶ αὐτοῖς δὲ τοῖς Ιεροσολύμοις οἱ ἀπωτάτω τε καὶ τὰ περίοικα τῶν ἐθνῶν· οἱ μὲν ἵπποις ἔποχοι, Βαβυλώνιοί τε καὶ Σύροι καὶ μὴν καὶ τὰ Αἰγυπτίων ἕθνη· οἱ δὲ καμήλους τε καὶ ὄνους καὶ ὀρεῖς ὑπο- ζεύξαντες, οἷον Μωαβῖται, καὶ οἱ τῆς ἐρήμου νομάδες, ὧν καὶ [*](809 Α. a) ὁ προφήτης Ἡσαΐας διαμέμνηται λέγων “Ἐν θλίψει καὶ [*](Es. xxx. 6.) “τῇ στενοχωρίᾳ λέων καὶ σκύμνος λέοντος, ἐκεῖθεν καὶ “ ἀσπίδες καὶ ἔκγονα ἀσπίδων πετομένων, οἳ ἔφερον ἐπ’ ὄνων “ καὶ καμήλων τὸν πλοῦτον αὐτῶν. τεθεᾶσθαι δὲ καὶ ἑτέρωθί φησιν “ ἀναβάτην ὄνου καὶ ἀναβάτην καμήλου.” γράφει δὴ οὖν τοὺς τῆς ἀληθείας ἐχθροὺς ὡς ἐν τύπῳ τοῖς ἔθνεσι, τοῖς ἀεὶ πεπολεμηκόσι τὴν ἐπίγειον Ἱερουσαλὴμ, ἵν’ ἐξ αὐτῶν νοῶμεν τοὺς καθ’ ἡμῶν ὁρατούς τε καὶ ἀοράτους [*](b) ἐχθροὺς, πρὸς οὓς ἡμῖν ἡ μάχη. εἰ δὲ δὴ βούλοιτό τις καὶ εἰς τρόπους ἀναφέρειν τῶν τῆς Ἐκκλησίας ἐχθρῶν τὰ τῶν κτηνῶν ἰδιώματα, τὸ ἀδικοῦν οὐδὲν ἐκεῖνο φάναι τε καὶ νοεῖν· ὡς οἱ μὲν γεγόνασιν ὁρμητίαι καὶ θρασεῖς, ὡς ἵπποι τυχόν· περιθείη δ’ ἄν τις αὐτοῖς καὶ μάλα εἰκότως τὸ φιλήδονόν τε καὶ θῆλυ θηλυμανές· οἱ δὲ ἡμιόνων δίκην ἄγριοί τε καὶ ἀπηνεῖς, ἀγριωτέρας δὲ αὐτὰς καὶ τοῖς Ἑλλήνων ποιηταῖς ὀνομάζειν ἔθος· οἱ δὲ καμὴλοις κατά γε τὴν ἕξιν προσεοικότες, τουτέστιν ἄνισοί τε καὶ ἀλαζόνες, ὑψοῦ τε ἠρμένην ἐξ ἀποπληξίας [*](c) τὴν διάνοιαν ἔχοντες· οἱ δὲ καὶ ὄνων διενεγκόντες [*](2. καὶ assumptum ex B.C. 3. ἐπάγοι C. 4. καὶ πάντων τῶν κτηνῶν om. C. 6. τοῖς prius om. C. 7. τε om. C. 8. ἐποχούμενοι C. 9. opus] ἡμιόνους C. 10. νομάδες B.C. μονάδες Edd. 16. ἀληθείας D. Edd. ἐκκλησίας C. 17. ἵν’ C. ἵνα Edd. 19. ἐχθροὺς om. C. habet D. 20. τρόπους C. τρόπον D. τύπον Edd. τῆς om. C. habet D. 21. καὶ assumptum ex B.C. 22. γεγόνασιν C. ἐφάνησαν Edd. θαρσεῖς C. 25. ἀγρειοτέρας C. 27. ἠρμένην] Post hoc verbum folium amisBum in D. pergit μηδὲ ἔλθῃ. (811 b.) 28. καὶ assuinptuin ex B.C.)
535
οὐδὲν, τὴν ἁπασῶν ἐσχάτην νενοσήκασιν ἀλογίαν· νωθὴς γὰρ ἡ ὄνος καὶ βραδεῖα πρὸς αἴσθησιν, καὶ τῆς ἐσχάτης ἀλογίας εἰκών. σημειωτέον δὲ, ὅτι τοὺς τῇ Ἐκκλησίᾳ πεπολεμηκότας οὐδενὶ μὲν ἐξομοιοῖ τῶν ἡμέρων τε καὶ καθαρῶν ζῴων, οἷον προβάτῳ φημὶ καὶ βοὶ, παρεικάζει δὲ μᾶλλον τοῖς βδελυροῖς τε καὶ ἀνημέροις, ἃ καὶ ταῖς τοῦ νόμου φωναῖς, ὡς βέβηλά τε καὶ ἀκάθαρτα κατεδικάζοντο.

Καὶ ἕσται ὅσοι ἅν καταλειφθῶσιν ἐκ πάντων τῶ ἐθνῶν τῶ ἐλθόντων πρὸς Ἱερουσαλὴμ, κω άναβήσονται κατ’ ἐναυτὸν [*](d) τοῦ προσκυνἦσαι τῶ̣ βασιλεῖ κυρίῳ παντοκράτορι Θεώ κὼ τοῦ ἑορτάζειν τὴν ἑορτὴν τῆν σκηνοπηφίας. καὶ ἕσται ὅσοι ἅν μἠ ἀναβῶσιν ἐκ πασῶν τῶι φυλῶν τῆς γῆς εἰς Ἱερουσαλὴμ τοῦ προσκυνῆσαι τῶ̣ βασιλεῖ κυρίῳ παντοκράτορι Θεῷ, κω οἶτοι ἐκείνοις προστεθήσονται.

Τοὺς ταῖς ἐκκλησίαις πεπολεμηκότας, καὶ κατὰ τῆς ἁγίας Ἱερουσαλὴμ ὑψηλήν τε καὶ ἀλαζόνα τὴν ὀφρὺν ἀνατείναντας, [*](e) ταῖς αὐτοῖς πρεπούσαις δίκαις ἐνολισθήσειν εἰπὼν, τὴν τῶν μετ’ ἐκείνους περιλελειμμένων προαγορεύει προσκύνησιν, δῆλον δὲ ὅτι τὴν ἐν Χριστῷ διὰ πίστεως. αὐτὸς γάρ ἐστιν ἡ τῶν ἐθνῶν προσδοκία κατὰ τὴν τοῦ πατριάρχου Gen. φωνήν. τέθειται δὲ καὶ “ εἰς φῶς ἐθνῶν, καὶ εἰς διαθήκην Es. ‘‘ γένους, ἀνοῖξαι ὀφθαλμοὺς τυφλῶν, καὶ ἐξαγαγεῖν ἐκ “ δεσμῶν δεδεμένους καὶ ἐξ οἴκου φυλακῆς καθημένους ἐν [*](a 810 A.) “ σκότει.” ὅτι τοίνυν τὴν τῆς εἰδωλολατρείας ἀφέντες ἀχλὺν, καὶ τῆς τοῦ διαβόλου σκαιότητος τὰ δεσμὰ διαρρήξαντες οἱ [*](4. ἡμέρων] ἱέρων C. 7. κατεδικάζοντο C. κατεδικάζετο Edd. 8. ἅν Edd. (Alex. 49, 106.) ἐὰν C. 9. ἐπελθόντων F. (42.) 10. Θεῷ om. C. invito F. [ante παντοκράτ. tr. (23, 36, 311. Co.)] 11. σκηνοπηγείας C. 12. ἐὰν C. (A.V. &c. ) τῶν om. F. Edd. 13. Θεῷ om. C. invito F. [ante παντοκράτ. tr. (36, 311. Co.)] 17. αὐταῖς (sic) C. 18. περιλελειμμένων C. προαγόρευσιν pro προαγορεύει προσκύνησιν C. 21. εἰς alt. om. C. 22. ἐξαγαγεῖν C. ἐξάγειν Edd. Neutrum habet B. 35. διαβόλου] + καὶ Edd. repugnantibiis B.C.)

536
ἐξ ἐθνῶν, πρὸς τὸ τῆς ἀληθείας ἥξουσι φῶς, καὶ τὸν τοῦ Σωτῆρος ὑποδραμοῦνται ζυγὸν, σαφηνιεῖ, λέγων ὡς οἱ κατάλοιποι τῶν κεκολασμένων, ἤτοι τῶν ταῖς ἐκκλησίαις μεμα- χημένων· ἀριθμοῦ δὲ οὗτοι κρείττονες· ἀναβήσονται κατ’ ενιαυτὸν τοῦ προσκυνησαι τῷ κυρίῳ παντοκράτορι Θεῷ κα) τοῦ [*](b) ἑορτάζειν τὴν ἑορτὴν τῆς σκηνοπηγίας. ὁ μὲν γὰρ διὰ Μωυσέως [*](Lev. xxiii. 34.) προσέταττε νόμος ἐπιτελεῖσθαι τὴν ἑορτὴν τῆς σκηνοπηγίας τῇ πεντεκαιδεκάτῃ του ἑβδόμου μηνὸς, συναγηγερμένης εἰς [*](Ib. 36.) ἀποθήκας τῆς ἐξ ἀγρῶν εὐκαρπίας. ἐξόδιον ταύτῃτοι τὴν ἑορτὴν ὀνομάζει, ὡς ἤδη τῶν ἔργων τῶν ἐν ἀγροῖς ἐκκεχωρηκότων [*](Ib. 40.) ἐς πέρας. ἐκέλευε δὲ λαμβάνειν “ κάλλυντρα φοινίκων “ καὶ καρπὸν ὡραίου ξύλου, καὶ κλάδους ξύλου δασεῖς “ καὶ ἰτέας καὶ ἄγνου κλάδους,” πίνειν τε ὕδωρ ἐκ χειμάρρου, [*](c) καὶ ἐπ’ αὐτῷ κατευφραίνεσθαι. καὶ πρόφασιν μὲν ὁ νόμος ἐποιεῖτο τῆς ἑορτῆς, τὸ ἐν σκηναῖς κατοικῆσαι τὸν Ἰσρὴλ, [*](Ib. 43.) τῆς Αἰγυπτίων πλεονεξίας ἐξηρημένον.

Ἧν δὲ ἄρα τὸ χρῆμα μυστηρίου τύπος τοῦ κατὰ ριστόν. ἐξῃρήμεθα μὲν γὰρ καὶ ἡμεῖς αὐτοὶ τῆς τοῦ διαβόλου πλεονεξίας, κεκλήμεθα δὲ, ὡς ἔφην, εἰς ἐλευθερίαν διὰ Χριστοῦ, καὶ ὑπ’ αὐτῷ γεγόναμεν τῷ τῶν ὅλων βασιλεῖ καὶ Θεῷ, τῆς τῶν πάλαι κρατούντων σκαιότητος ἀλογήσαντες. ἑορτάζομεν δὲ τὴν ἀληθῆ τῆς σκηνοπηγίας ἑορτὴν, τουτέστι τὴν [*](d) ἡμέραν τῆς ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ, ὅτε τὰ πάντων ἐν αὐτῷ μονονουχὶ πέπηκται σώματα, καίτοι λελυμένα τῇ [*](S. Joan. xi. 25.) φθορᾷ καὶ θανάτῳ κεκρατημένα. αὐτὸς γάρ ἐστιν ἢ ἀνάστασις, αὐτὸς ἡ ζωὴ, πρωτόλειον ὥσπερ ἐκ νεκρῶν καὶ [*](1 Cor. xv. 20.) “ἀπαρχὴ τῶν κεκοιμημένων·” ὁ νοηταῖς ἡμᾶς εὐκαρπίαις καταπιμπλὰς, καὶ οἷον τοὺς ἐξ ἀγρῶν συλλεγέντας πόνους [*](5. τῷ et Θεῷ om. C. 7. προσέταττε B.C. προσετάττετο Edd. 9. ἐξόδιον] + δὲ iid. invito C. 1 1, ἐς] εἰς C. καλλυντρα C. Aub. cf. de Ad. 619 c. κάλλυνθρα Β. κάλλυνθρα Pont. (A.V. &c. ) 12. ὡραίου B.C. [ ὁραίου C] cf. in S. Joan. 468 b. ὡραῖον Edd. 14. ἐπ’ αὐτῷ C. ἐπ’ αὐτοῖς Edd. 18. μὲν assuraptum ex C. 19. δὲ C. τε iid. 20. Θεῷ C. ζωῇ iid. 27. νοηταῖς ἡμᾶς εὐκαρπίαις καταπιμπλὰς C. νοητῆς ἡμᾶς εὐκαρπίας κατεμπιπλῶν iid. 28. συλλέγοντας C.)

537
ἐνσωρεύειν ἀποθήκαις ταῖς ἄνω παρασκευάζων. αὐτὸς ἡμῖν ἀποδώσει τὴν ἐν παραδείσῳ δίαιταν καὶ τρυφὴν, δῆλον δὲ ὅτι πνευματικὴν, νενικηκόσι τὴν ἁμαρτίαν, εὐωδιάζουσι νοητῶς, [*](e) ὡραῖον καὶ ἀξιέραστον τὸν τῆς εὐαγγελικῆς πολιτείας ἔχουσι καρπὸν, ἁγνῶς καὶ ὁσίως πεπολιτευμένοις. σημεῖον δ' ἂν γένοιτο καὶ τοῦδε πάλιν, τὸ κάλλυντρά τε φοινίκων καὶ ὡραίου ξύλου καρπὸν ὁμοῦ τοῖς ἄλλοις κλάδοις συνδήσαντας ἔχειν. αὐτός ἐστιν ὁ χειμάρρους τῆς τρυφῆς ὃν πεπότικεν [*](Ps. xxxv. 9.) ἡμᾶς ὁ Θεὸς καὶ Πατήρ· αὐτὸς ἡ πηγὴ τῆς ζωῆς, καὶ ὁ τῆς εἰρήνης ποταμὸς, ὁ ἐκκεκλικὼς εἰς ἡμᾶς τοὺς ἐξ ἐθνῶν κεκλημένους. [*](Es. lxvi. 12. Ad. xvii. 619d.) εἴρηται δὲ περὶ τούτων ἡμῖν ἰσχνῶς ἐν ἑτέροις. cf.de οὐκοῦν οἱ ἀναβαίνοντες προσκυνησαι τῷ Κυρίῳ παντοκρατορι, καὶ τελέσαι τὴν ἑορτὴν τῆς σκηνοπηγίας, οἱ διὰ πίστεως εἰσιν [*](a 811 Α.) ἐν Χριστῷ δεδικαιωμένοι. ἀπειλεῖ δὲ τοῖς μὴ ἀναβαίνουσιν ὄλεθρον, ποινάς τε τὰς ἴσας, ἃς ἂν ὑποσταῖεν οἱ διῶκταί τε καὶ ὑβρισταί. ἐν ἴση γὰρ μοίρᾳ κείσονται τοῖς ἐχθροῖς, οἱ μὴ ἀγαπᾶν ᾑρημένοι. καὶ τοῦτο οἶμαί ἐστιν, ὃ καὶ αὐτὸς ἔφη Χριστός “ Ὁ μὴ ὢν μετ’ ἐμοῦ κατ’ ἐμοῦ ἐστι, καὶ ὁ μὴ [*](S. Luc. xi. 23.) “ συνάγων μετ’ ἐμοῦ σκορπίζει.”

Ἐὰν δὲ φυλὴ Αἰγύπτου μὴ ἀναβῇ μηδὲ ἕλθῃ ἐκεῖ, καὶ ἐΜ τούτοις ἕσται ἡ πτῶσις ἥν πατάξει Κύριος πάντα τὰ ἕθνη ὅσα ἅν [*](b) μὴ ἀναβῇ τοῦ ἑορτάσαι τὴν ἑορτὴν τῆς σκηνοπηγίας. αὕτη ἕσται ἡ ἁμαρτία Αἰγύπτου κω ἡ ἁμάρτια πάντων τῶ ἐθνῶν, ὅσα ἐὰν μὴ ἀναβῇ τοῦ ἑορτάσαι τὴν ἑορτὴν τῆς σκηνοττηγἰας.

Ὡς ἐξ ἑνὸς ἔθνους τοῦ τῶν Αἰγυπτίων φημὶ, τοὺς εἰς ἄκρον ἥκοντας πλάνης, ἐκτόπως τε ἄγαν εἰδωλολατρεῖν [*](1. σωρεύειν C. 6, πάλιν C. λοιπὸν Edd. κάλυντρα Β (ut supra). Statim τε assumptum ex C. 7. ὡραίου C. ut supra. ὡραῖον Β. Edd. κλάδοις assumptum ex C. 8. πεπότηκεν C. 10. ἐκκεκληκὸς C. 12. Κυρίῳ B.C. Θεῷ Edd. 15. ἃς δν C. αἷς Edd. 18. κοτ’ ἐμοῦ, μετ’ ἐμοῦ inverso ordine Β. 22 –24. Assumpta haec αὕτη— Αἰγύπτου cx B.C.D., καὶ ἡ— σκηνοπηγίας ex C.D. Hunc versum 19 infra coUocant Edd. 23. ἐστιν F. (Alex.) 24. ὅσα] α manu recentiori habet C. nescio quid prius scriptum. ἐὰν F. (Alex. ℵ) ὂν Edd. (Vat.) 25. τοῦ assumptum ex C.)

538
ἑλομένους, καταδηλοῖ, οἷς ἔσται δεινὴ καὶ ἀδιάφυκτος δίκη καὶ ὀλέθρου πρόξενος τὸ μὴ ἑλέσθαι τιμᾶν τῆς διὰ Χριστοῦ σωτηρίας τὴν ἀξιόληπτον χάριν. μόνον γὰρ οὐχὶ φονευταὶ [*](c) τῶν ἰδίων γεγονότες ψυχῶν ἁλοῖεν ἃν, εἴπερ ἐστὶν ἀληθὲς, ὡς μετὸν αὐτοῖς ἐπιδράξασθαι τῆς αἰωνίου ζωῆς καὶ προκειμένης εἰς μέθεξιν τοῖς ἑλεῖν ἐθέλουσι τῆς ἄνωθεν ἡμερό- τητος, καὶ μὴν καὶ ἀποφορτίσασθαι τὴν ἁμαρτίαν, ταῖς ἑαυτῶν ἐντεθνήκασι πλάναις, καὶ ἀναπόνιπτον ἐσχήκασι τήν τε ἐκ τοῦ πλανᾶσθαι κηλῖδα καὶ τῆς πλημμελείας τὸν μολυσμὸν, διατετελέκασι δὲ καὶ ἐν πλάνῃ· καίτοι τοῦ θείου φωτὸς τὰ πάντα περιαστράπτοντος , καὶ καλοῦντος εἰς ἀνά- βλεψιν τοὺς ἐν ἀχλύι· καὶ σκότῳ. φαίην δ’ ἃν καὶ περὶ [*](Eccl. vi. 3. 4. d) ἑκάστου τῶν τοιούτων “ Ἀγαθὸν ὑπὲρ αὐτὸν τὸ “ ὅτι ἐν ματαιότητι ἦλθε, καὶ ἐν σκότει πορεύεται, καὶ [*](S.Matth. xxvi. 24.) “ σκότει ὄνομα αὐτοῦ κατακαλυφθήσεται.” καλὸν γὰρ “ αὐτοῖς εἰ μὴ ἐγεννήθησαν,” κατὰ τὴν τοῦ Σωτῆρος φωνήν. ὅτι δὲ οὐ κατὰ μόνον τῶν Αἰγυπτίων ὁ λόγος, ἥξει δὲ καὶ κατὰ πάντων τῶν ἐθνῶν, ἃ πάντη τε καὶ πάντως κολασθή- σονται, τῆς διὰ Χριστοῦ σωτηρίας ἠφειδηκότα, καὶ τὴν ἐπ’ αὐτῷ πανήγυριν οὐ τετιμηκότα, πιστώσεται λέγων Αὕτη [*](e) εσται η αματια Αἰγύπτου καὶ η αμαρτια πάντων τῶν ἐθνῶν ὅσα ἂν μὴ ἀναβῇ τοῦ ἑορτάσαι τὴν ἑορτὴν τῆς σκηνοπηγίας. πρὸ μὲν γὰρ τῆς τοῦ Σωτῆρος ἐπιδημίας τάχα πὼς ἦν ἔτι καὶ ἀπὸ μέρους εὐάφορμος τῶν ἐθνῶν ἡ παραίτησις, παρ’ οὐδενὸς κεκλῆσθαι λεγόντων· διεκήρυξε γὰρ αὐτοῖς οὐδείς. τοιγάρτοι καὶ ὁ Σωτῆρ’ ἐν εὐαγγελικαῖς ἡμῖν παραβολαῖς αὐτὸ τοῦτο καταδεικνύων, τοὺς ἐργάτας ἔφη τοὺς περὶ τὴν [*](2. πρόξενος D. Edd. πρόξενον e castigatione manus ut videtur primae C. 5. προσκειμένης prius C. σ postea eraso. προκειμένους Migne. 7. τὴν ἁμαρτίαν C. τὰς ἁμαρτίας Edd. 8. ἐντεθνήκασι C.D. ἐντεθείκασι Edd. 9. τε assumptum ex C. 10. δὲ C. τε iid. 13. σκότῳ C. σκότει iid. 13. ἀγαθῶν C manu prima, 16. αὐτοῖς εἰ μὴ ἐγεννήθησαν C αὐτῷ εἰ μὴ ἐγενήθη ἐγεννήθη correxit Migne] iid. τοῦ suprasciiptum manu forte prima C. 17. μόνον C. μόνων iid. 20 –22. Haec ut verba Prophetae collocant B. Edd. scholion novura incipientes. 21. ἔσται C. ἐστὶν Edd. (Alex.) cf, F. supra. 22. ὃς C. (Vat.) 24. εὐάφορμος C. εὔμορφος Edd. 27. κάτα. δεικνύων B.C. δεικνύων Edd.)
539
ἑνδεκάτην κεκλημένους εἰπεῖν τό “ O ὐδεὶς ἡμᾶς ἐμισθώσατο.” [*](812 Α. S.Matth. xx. 7. Ib. xii. 29) ἐπειδὴ δὲ λοιπὸν ἐπέλαμψεν ὁ Κριστὸς, ἕδησε τὸν ἰσχυρὸν, ἐξείλετο τῆς ἐκείνου δυστροπίας τοὺς ὑπ’ αὐτῷ κειμένους, δεδικαίωκε τῆ πίστει τοὺς προσιόντας αὐτῷ, τέθεικε τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν ὑπὲρ τῆς ἁπάντων ζωῆς, οὐδένα λοιπὸν ἀποχρώντως πρὸς παραίτησιν εὑρήσουσι λόγον, οἱ τὴν οὕτω σεπτὴν οὐ προσηκάμενοι χάριν. ἀληθεύσει δὴ οὖν καὶ περὶ αὐτῶν εἰ λέγοι τῶν ἐθνῶν ὁ Χριστός “ Εἰ μὴ ἦλθον καὶ [*](S.Jaon. xv. 22) “ ἐλάλησα αὐτοῖς, ἁμαρτίαν οὐκ εἶχον· νυνὶ δὲ πρόφασιν οὐκ [*](b) “ ἔχουσι περὶ τῆς ἁμαρτίας αὐτῶν. ”

Ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἕσται τὸ ἐπὶ τὸv χαλινὸν τοῦ ἵππου ἅγιον τῷ κυρίῳ παντοκράτορι.

Ὡς παντὸς ἤδη πολέμου κατηυνασμένου, μένου , καὶ μάχης ἀνῄρημένης, καὶ σεσοβημένων ἐχθρῶν, καὶ ἀρρήκτου λοιπὸν εἰρήνης τὴν ἁγίαν στεφανούσης πόλιν, τουτέστι τὴν Εκκλησίαν, ἀπρακτήσειν ἤδη φησὶ τοῦ πολέμου τὰ σκεύη, φάλαρά τε καὶ ἐπιχάλινα. τίνος γὰρ ὅλως ὁ ἱπποκράτης τοιούτου ἕξει χρείαν, ἀριστεύειν εἰδὼς ἐν μάχαις, εἰ μηδεὶς ὅλως ὁ ἀντεξάγων ἐστίν ; οὐκοῦν ἱερὰ, φησὶν, ἔσται σκεύη καὶ ἀναθήματα [*](c) θήματα τῷ Θεῷ, τὰ τοῖς πολεμοῦσι χρήσιμα. ἐπειδὴ γὰρ αὐτός ἐστι τῆς εἰρήνης ὁ βραβευτὴς, αὐτῷ δὴ δικαίως καὶ ἀνακείσεται περιττά τε ἤδη καὶ ἀπρακτοῦντα λοιπὸν τοῦ πολέμου τὰ σκεύη. ὥσπερ γὰρ ὁ μακάριος προφήτης Ἡσαΐας ἔφη περί τινων, ὅτι “ συγκόψουσι τὰς μαχαίρας [*](Es. ii. 4.) “ αὐτῶν εἰς ἄροτρα, καὶ τὰς ζιβύνας αὐτῶν εἰς δρέπανα, καὶ “ οὐ μὴ ἄρη ἔθνος ἐπ’ ἕθνος μάχαιραν, καὶ οὐ μὴ μάθωσιν ἔτι [*](5. ἀποχρῶντα C. 7. ἀληθεύσει C. ἀληθεύει Edd. Habet περὶ αὐτῶν εἰ λέγοι τῶν ἐθνῶν hoc ordine 9. νυνὶ C. νῦν iid. 13. παντως C manu prima. 14. ἀῤῥήτου C. ἀλήκτου iid. 17. τίνος τινὰς D.] —χρείαν D. Edd. τίνος γὰρ ὅλως ἱπποκρατήσειεν ἅν ὁ C. 1 8. μάχαις C. μάχῃ iid. 20, πολεμοῦσι C. τοῦ πολέμου idd. τοῦ πολέμου καιροῖς haud male D. 26. οὐ μὴ prius B.C. οὐκ Edd. ἐπ’ ἔθνος B.C. cf. supra 51 b. ἐπ’ ἔθνους Edd.)

540
[*](d) " πολεμεῖν,” τῶν τῆς εἰρήνης καιρῶν μονονουχὶ καὶ ἀναπει- θόντων αὐτοὺς τῇ τῆς γεωπονίας χρείᾳ χαρίζεσθαι τὰ πολε- μικὰ, καὶ εἰς ἑτέρας δὲ ὥσπερ μετατρέχειν σπουδὰς, τῆς τῶν τακτικῶν μελέτης ἠφειδηκότας· οὕτω καὶ ὁ θεσπέσιος Ζαχαρίας, ὡς ἀρρήκτου λοιπὸν τῆς εἰρήνης δοθείσης παρὰ Θεοῦ, τὰ τοῖς μαχομένοις χρήσιμα σκεύη μεταπλασθήσεσθαί φησιν εἰς ἀνάθημα τῷ Θεῷ. ἀργήσει γὰρ πάντως τὸ μάχιμον, οὐχ ἵππου πεφροντικὸς, οὐ χαλινῶν, οὐ φαλάρων, μετανεῦον δὲ [*](c) μᾶλλον εἴς γε τὸ ἑλέσθαι δεῖν τοῖς εἰς ἀρετὴν καὶ θεοσέβειαν διαπρέπειν σπουδάσμασι.

Δοκεῖ ’δε τισι καὶ καθ’ ἕτερον ἐκπεπεράνθαι τρόπον τῆς προφητείας τὴν δύναμιν. φασὶ γὰρ ὅτι ηὕρηται μὲν κατὰ καιροὺς τὸ τοῦ σταυροῦ ξύλον, ἐμπεπαρμένους ἔτι τοὺς ἥλους ἔχον· ὧν ἕνα λαβὼν ὁ εὐσεβὴς Κωνσταντῖνος ἐπὶ χαλινὸν γενέσθαι τῷ ἵππῳ τῷ ἰδίῳ παρεσκεύασεν, εύλογεῖσθαι παρὰ Θεοῦ καὶ διὰ τούτου πεπιστευκώς. οὐκ ἀπίθανον δὲ τὸ χρῆμα φαίη τις ἂν, εἴπερ ὧδε ἔχει, καὶ οὐκ ἔξω [*](813 A.) τοῦ λόγου τοῦ πρέποντος νοοῖτ’ ἂν εἰκότως, τὸ καὶ ἐν μνήμῃ γενέσθαι τῆ παρὰ Θεῷ, καὶ ἐν προρρήσει τετιμῆσθαι προφητικῇ βασιλέα τὸν εὐσεβέστατον. πλείστων γὰρ ὅσων ἐποιήσατο μνήμην καὶ προαναφώνησιν κατὰ καιροὺς τῶν ἁγίων [*](3 Reg. xiii. 2.) προφητῶν ὁ λόγος, καθάπερ ἀμέλει καὶ Ἰωσίου καὶ ἑτέρων τινῶν. ἔσθ’ ὅτε δὲ καὶ ἡ τῶν καιρῶν ἡμερότης καὶ εὐσέβεια διὰ τῶν ἐν αὐτοῖς κρατούντων σημαίνεται. οὐδὲν οὖν ἄρα τὸ ἀπεικὸς, εἰ διαμέμνηται καὶ νῦν ὁ Προφήτης Ζαχαρίας [*](b) ἀξιολογωτάτου πράγματος, καὶ θεοφιλοῦς ἀληθῶς καὶ βάσι· λείας εὐσεβοῦς, καὶ καιρῶν ἀνακειμένων τῆ εἰς Χριστὸν ἀγάπῃ. τὸ γὰρ δὴ καὶ βασιλέων ἵπποις ἐμπρέπειν τὸν ἧλον [*](3. δὲ ora. C. σπουδὰς B.C manu recentiori, σπονδὰς D.C ut videtur manu prima. Edd. 5. ἀῤῥήκτου C.D. ἀλήκτου Edd. τῆς assumptum ex C. 8. ἵππου C. ἵππων iid. Statirn πεφροντηκότος (sic) C. οὐ alt. C. ἢ iid. II. καὶ assumptum ex C. 12. ηὕρηται C. εὕρηται iid. 18. τοῦ utrumque assumptum ex C. 19. τετιμεῖσθαι C. 21. προαναφωνήσειν C manu prima. 22, καθάπερ D. Edd. ὥσπερ C. 24. οὖν assumptum ex C. deest in D. 8. θεοφιλοῦς ἀληθῶς καὶ βασιλείας βάσι = βασιλέω ? D.] εὐσεβοῦς C.D. θεοφιλοῦς βασιλέως ἀληθοῦς τε καὶ εὐσεβοῦς Edd.)

541
ἀπὸ τοῦ τιμίου ληφθέντα σταυροῦ, τί ἃν ἕτερον ἡμῖν ὑπεμφήνειεν ἂν, ἢ πλείστην ὅσην καὶ ἀξιάγαστον ἀληθῶς τῶν κρατούντων εὐσέβειαν;

Καὶ ἔσονται οἱ λέβητες οἱ ἑ τῷ οἴκῳ Κυρίου ὡς φιάλαι πρὁ προσώπου τοῦ θυσιαστηρίου.

Ἐν τῇ ἁγίᾳ λέβητες ἦσαν σκηνῇ, καὶ ἐν τῷ μετὰ ταῦτα κατεσκευασμένῳ ναῷ, ἐν οἷς τὰ τῶν θυσιῶν ἥψετο κρέα, δαπανώντων αὐτὰ τῶν ἱερέων ἐν τόπῳ ἁγίῳ, καὶ τοῦτο τοῦ [*](c) νόμου τελεῖσθαι προστεταχότος, ὡς ἃν μὴ ἔξω που τῶν [*](Lev. 16, 26; Num. xviii. 9, 10.) ἱέρων ἐκκομίζοιντο χώρων τὰ ἡγιασμένα. ἐπειδὴ ’δε τῶν Num. ἀρχαίων ἐκείνων ἐθῶν ἀποπεπαυμένων, εἰς ἕτερον ἥμιν λατρείας τρόπον μετακεχώρηκε τὰ μυστήρια, καὶ μηλοσφαγίαις μὲν οὐκέτι καὶ λιβανωτοῖς, θυσίαις δὲ μᾶλλον ταῖς ἀναι- μάκτοις τὸν τῶν ὅλων καταγεραίρειν Θεὸν οἱ διὰ πίστεως δεδιδάγμεθα, καὶ αὐτὸν νοητῶς ἱερουργοῦμεν ἐν ἐκκλησίαις τὸν τῶν ὅλων Σωτῆρα Χριστὸν, ἀντὶ τῶν λεβήτων ἑτέροις [*](d) κεχρήμεθα σκεύεσιν ἱεροῖς, ἃς δὴ καὶ φιάλας ἐνθάδε φησὶν ὁ Προφήτης. σκεύη δὲ ταυτὶ τοῖς πίνουσι χρειωδέστατα. καὶ συνήσει πάντως ὁ σοφὸς ἀκροατὴς τοῦ σημαινομένου τὴν δύναμιν, κἂν εἰ ἀμυδρότερόν πὼς ἢ χρῆν ὁ παρ’ ἡμῶν πε- ποίηται λόγος, διά τοι τὸ δεῖν περιεσταλμένως ποιεῖσθαι τὴν τῶν κεκρυμμένων ἀφήγησιν. οὐκοῦν τότε μὲν ἦσαν οἱ λέβητες, νυνὶ δὲ φιάλαι πρὸ προσώπου τοῦ θυσιαστηρίου.

[*](e)

Καὶ ἔσται πᾶς λέβης ἐν Ἱερουσαλὴμ καὶ έν τῷ Ἱούδα ἅγιον [*](1. ἂν assumptum ex C.D. ὑποφήνειεν D. ὑπεμφήνειεν habet C., sed ὑπ’ manu recenti post rasuram. Statim ἂν habent C.D. 4. οἴκω] + τοῦ F. Edd. 6. ἐν τῆ ἁγίᾳ λέβητες ἦσαν hoc ordine C. λέβητες ἦσαν ἐν τῇ ἁγίᾳ Edd. 7. ἤψατο ( =?ἥψατο) ἥψατο) C. 14. οἱ B.C. ὃ Edd. 15. ἱερουργοῦμεν C. ἱερουργοῦντες 17. ἃς C.D. ἃ Edd. 18, ταυτὶ C.D. ταῦτα Edd. πίνουσι D. Edd. In C., ι prius est in rasura, σί’ in fine eflfarcitum, manu recentiori utrumque. 20. ἢ χρῆν D. ἢ χρὴ Edd. Neutrum habet C. 24. ἅγιον C.D. (Alex. XII.) In C. fit erasio, quasi ἅγιων prius scriptum. ἅγιοι Pont. (228.) ἅγιος Aub. (Vat. ℵ).)

542
τῷ Κυρίῳ παντοκράτορι· καὶ ἥξουσι πάντες οἱ θυσιάζοντες καὶ λήψονται ἕε αὐτῶι καὶ ἑψήσουσιν ἑαυτοῖς.

Λέβητας ἀποκαλεῖ, τοῖς ἀρχαίοις ὀνόμασι χρησάμενος ἔτι, τὰ σκεύη τὰ μυστικὰ, α καὶ ἐστιν ἅγια, σεπτὰ τε καὶ τίμια, καὶ αὐτοῖς τοῖς ἐν τῆ Ἱερουσαλήμ, ἤγουν τῆ Ἐκκλησίᾳ, δῆλον δὲ ὅτι τοῖς θείοις ἱερουργοῖς, καὶ παρ’ αὐτῷ δὲ τῷ Ιούδᾳ, τουτέστι πάλιν τοῖς τὴν ἐν πνεύματι λαχοῦσι περιτομήν. [*](814 A.) εἶεν δ’ ἃν οὗτοι πάλιν οἱ πεπιστευκότες. παρ’ οὐδενὸς γὰρ ὅλως εἰς κοινὴν λαμβάνεται χρείαν τοῦ ἁγίου θυσιαστηρίου τὰ σκεύη, ἁλλ’ ἔστιν, ὡς ἔφην, ἅγια καὶ εἰς δόξαν Θεοῦ τετηρημένα, καὶ μόναις ταῖς χρείαις ὑπηρετεῖν εἰωθότα τῆς ἁγίας τραπέζης, δι’ αὐτῶν τε καὶ ἐν αὐτοῖς αἱ τῶν πρόσ’. ἀγόντων τελοῦνται θυσίαι, οὐχ ἑκάστου φέροντος ἴδιον σκεῦος· ἁπάντων δὲ μόνοις τοῖς ἱεροῖς κεχρημένων. πᾶς γὰρ λέβης ἅγιος ἔσται φησὶ τῷ Κυρ́ῳ. οὐκοῦν διαλέγεται μὲν ὁ Προφήτης ὡς ἐπὶ θυσιῶν ἔτι τῶν κατὰ τὸν νόμον, λέβητάς [*](b) τε καὶ ἕψησιν καὶ τοὺς θυσιάζοντας ὀνομάζει, νοήσομεν δὲ πρεπόντως ἡμεῖς τοῖς διὰ Χριστοῦ καιροῖς καὶ τῇ παρ’ ἡμῶν ἐν Πνεύματι τελουμένῃ λατρείᾳ. οἰκονομικῶς δέ φαμεν ἀσυμφανῆ γενέσθαι, καὶ οὐ πᾶσιν ἁπλῶς ἐκκείμενον τῶν [*](S. Matth. vii. 6.) ἁγίων προφητῶν τὸν λόγον, ἵνα μὴ βάλληται πρὸς αὐτῶν τὰ ἅγια τοῖς κυσὶ, μήτε μὴν τοῖς βεβήλοις καὶ βδελυρωτάτοις ὁ μόνοις πρέπων ἁγίοις ἐκκαλύπτοιτο λόγος.

Καὶ οὐκ ἔσται Χαναναῖος οὐκ ἔτι ἐν τῷ οἴκῳ Κυρίου παντοκράτορος ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ.

Σαθρόν τε καὶ εὐδιάκλαστον τῶν ἀρχαιοτέρων τὸν νοῦν [*](2. ἑαυτοῖς B.C. ἐν αὐτοῖς Edd. (A.V. &c. ) 5. τοῖς manu recenti suprascriptum C. 16. τὸν assumptum ex C. 17. ἕψουσιν Edd. Statim assumpta καὶ ex C. τοὺς θυσιάζοντας ex C.D. νοήσωμεν C invito D. 18. καὶ τῇ — τελουμένῃ τετιμημένῃ Β.] λατρείᾳ assumpta ex B.C.D. 20. ἐγκείμενον D 21. βάλληται B.C.D. βάληται Edd. ante Migne. 22. τὰ ἅγια assumpta ex C. desunt in D. 23. ὁ μόνος D. Edd. μονιοῖς C et statim suprascripsit ὁ manus recens. ἐκκαλύπτοιτο Β.C.D. ἐκκαλύπτηται Edd. 24. τῷ assumptum ex B.C. οἴκῳ] + τοῦ F.)

543
κατίδοι τις ἃν καὶ ἀταλαιπώρως κομιδῇ. λελύτρωνται μὲν γὰρ [*](c) ἐξ Αἰγύπτου διὰ Μωυσέως οἱ ἐξ Ἰσραὴλ, καὶ τῆς ἀφορήτου δουλείας ἀπεσείοντο τὸν ζυγὸν, πλείστων τε ὅσων ἐπ’ αὐτοῖς καὶ ἀξιαγάστων τετελεσμένων σημείων, ἐξῄεσαν μόλις, διεβιβάσθησαν βιβάσθησαν δὲ καὶ διὰ θαλάσσης αὐτῆς, κατεδηδόκασί τε τὸν ἄρτον τὸν ἐξ οὐρανοῦ, καὶ ὕδωρ ἐκ πέτρας ἀδοκήτως ἐκκομισθὲν ἐν τῇ ἐρήμῳ πεπόκασι. τί οὖν οἱ τάλανες ; μεμοσχοποιήκασιν ἀπόντος Μωυσέως, καὶ ὡς ὁ προφήτης φησὶν, ἀνέλαβον “ τὴν σκηνὴν τοῦ Μολὸχ καὶ τὸ ἄστρον [*](Acta SS. App. vii. 43; ex Amos v. 26. Heb. iii. 17.) “ του θεου αυτων Ρεφαν, τοὺς τύπους οὑς πεποιήκασι [*](b) προσκυνεῖν αὐτοῖς. ἀλλ’ ἐκεῖνοι μὲν διολώλασι πέπτωκε ν. γὰρ τὰ κῶλα αὐτῶν ἐν τῆ ἐρήμῳ, καθὰ γέγραπται. ἐπειδὴ δὲ διεβιβάσθησαν τὸν Ἰορδάνην οἱ μετ’ αὐτοὺς, στρατηγοῦντος Ἰησοῦ, πάλιν τοῦ χρόνου προβαίνοντος, γεγονότες ὑπὸ κριτὰς, λελατρεύκασι τοῖς εἰδώλοις· ἀλλὰ καὶ ἐν καιροῖς τῶν ἁγίων προφητῶν τεθύκασι ταῖς δαμάλεσι ταῖς χρυσαῖς, ἃς πεποίηκεν αὐτοῖς ὁ ἐπάρατος Ἱεροβοὰμ, καὶ πρὸς ταύταις ἔτι τεμένη τε καὶ βωμοὺς ἀνιστάντες, οὐδὲν ἧττον προσκεκυνήκασι τῆ Βάαλ, τῷ Χαμὼς, τῆ Ἀστάρτῃ, τῷ Βεελφεγώρ. [*](e) καὶ τὸ ἔτι τούτων ἐπέκεινα τῶν κακῶν· οὐ γὰρ δὴ τὴν ἀγελαίαν καὶ συρφετώδη πληθὺν μόνην ἐν τούτοις γεγενῆσθαί φαμεν· ἀλλὰ γὰρ καὶ ἐξ αὐτῶν τῶν ἱερέων ἐκκεκλικότας πολλοὺς εὑρήσομεν. τοιγάρτοι καὶ ἔφασκε διὰ τοῦ προφήτου Θεός “ Οἱ ἱερεῖς οὐκ εἶπαν Ποῦ ἐστι κύριος ; καὶ [*](Hier. ii. 8.) οἱ ἀντεχόμενοι τοῦ νόμου μου οὐκ ἠπίσταντό με, καὶ οἱ ποι- “ μένες ἠσέβουν εἰς ἐμὲ, καὶ οἱ προφῆται προεφήτευον τῇ [*](a 815 A.) “ Βάαλ, καὶ ὀπίσω ἀνωφελοῦς ἐπορεύθησαν.” τεθέαται δὲ καὶ ὁ προφήτης Ἱεζεκιὴλ “ ὡς εἴκοσι καὶ πέντε ἄνδρας ἐκ τῶν [*](Ezek. vii. 6) viii. [*](1. κατείδοι C. ἀταλαιπώρως C. ταλαίπωρον Edd, γὰρ assumptum ex B.C. 3. ἐπ’ αὐτοῖς καὶ ἀξιαγάστων hoc ordine C ἐπ’ αὐτοῖς post ἀξιαγάστων tr. Edd. 4. ἐξίεσαν C. 6, τὸν alt. om. C. 7. πεπόκασι Β. Pont. πεπώκασι C. Aub. 10. ῥεφὰν habet C. τόπους (sic) B. 13. διεβιβάσθησαν [διεβηβ. Cod.] C. διέβησαν Edd. μετ’ αὐτοὺς] μετ’ αὐτοῦ (σ a manii recentiori addito) C. μετ’ αὐτὸν D. 15. τοῖς ora. C. 17. ταύταις C. τούτοις Edd. 19. τῇ prius C.D. τῷ Edd. 20. ἔτι assumptum ex C. 31. γεγενῆσθαι C. γενέσθαι iid. 24. πρὸ φήτου] + ὁ iid. invito C. 25. τοῦ νόμου μου B.C. (Alex. XII.) νόμου Edd.)
544
“ πρεσβυτέρων Ἰσραὴλ, τὰ ὀπίσθια μόνα ἔχοντας πρὸς τὸν “ ναὸν κυρίου καὶ τὰ πρόσωπα αὐτῶν ἀπέναντι, προσ- “ κυνοῦντάς τε καὶ κατὰ ἀνατολὰς τῷ ἡλίῳ. καὶ πλεῖστα μὲν ἐν τούτοις ἐπισωρεύειν ἕτερα χαλεπὸν οὐδέν· ἀρκέσειν δὲ οἶμαι καὶ ταῦτα πρὸς ἔλεγχον τῆς ἐνούσης αὐτοῖς ἀφιλομαθίας. οὐκοῦν σεσάλευτο μὲν τῶν ἀρχαιοτέρων ὁ νοῦς, καὶ [*](b) ἦν εὐπαράφορος κομιδῇ. τοιγάρτοι καὶ περὶ αὐτῶν ἔφη Θεός [*](Hier. xiv. 10.) “ Ἠγάπησαν κινεῖν πόδας αὐτῶν καὶ οὐκ ἐφείσαντο, καὶ ὁ “ Θεὸς οὐκ εὐδόκησεν ἐν αὐτοῖς. παρεκομίζοντο γὰρ εὐκόλως εἰς ἐκτόπους εἰδωλολατρείας καὶ, γεγονότες ἐξ αἵματος Ἰσραὴλ, τοὺς ἀλλογενεῖς Χαναναίους ζηλοῦν ἐσπούδαζον.

Ἐπειδὴ δὲ καθ’ ἡμᾶς γέγονεν ὁ Μονογενὴς τοῦ Θεοῦ Λόγος, καὶ δικαιώσας τῆ πίστει, τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι κατεσφράγισε τοὺς τῇ παρ’ αὐτοῦ προσιόντας χάριτι, γέγονεν ἡμῖν ἑδραῖος ὁ νοῦς, ἀσφαλής τε καὶ ἀκατάσειστος, καὶ πεπηγὼς [*](c) εἰς εὐσέβειαν. ἀναπείσει γὰρ οὐδεὶς τοὺς ἡγιασμένους, ἕτερον εἰδέναι θεὸν παρὰ τὸν φύσει τε καὶ ἀληθῶς, ὃν ἐγνώκαμεν Θεὸν ἐν Χριστῷ. παρέδειξε γὰρ ἡμῖν ἐν ἑαυτῷ [*](S. Joan. xiv. 9.) τὸν Πατέρα λέγων “ Ὁ ἑορακὼς ἐμὲ, ἑόρακε τὸν Πατέρα.’ οὔκουν ἐν τη ημερα εκεινη φησὶ, τουτέστι κατ’ ἐκεῖνο τοῦ καιροῦ, οὐκ ἔσται Xctvcivcuof, τουτέστιν ἀλλογενὴς καὶ εἰδωλολάτρης ἐν τῷ οἴκῳ Κύρου παντοκράτορος. ἐρηρείσμεθα γὰρ, ὡς ἔφην, ἐν πίστει, καὶ τοῖς εἰς ἀσφάλειαν αὐχήμασι κατεστέμμεθα διὰ Χροστοῦ, δι’ οὗ καὶ μεθ’ οὗ τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ ἡ δόξα, σὺν τῷ ’ Ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν.

[*](1. μόνα C. μόνον Edd. 3. καὶ prius assiimptuni ex C. 4. χαλεπὸν] + δὲ C. sed semi-crasum. δὲ non habet D. ἀρκέσει C. invito D. 5. ἀφιλομαθίας D. Edcl. ἀφιλοθεΐας C. 7. εὐπαράξορος C. παράφ. D. Edd. 9. εὐδόκησεν C. (Frid.-Autr.) ηὐδόκ. Edd. (Alex.) 10. ἐκτόπους B.C. ἀτόπους Edd. 17. εἰδέναι C τιμῆσαι iid. 18. Θεὸν om. C. habet D. ο manu end. 19. ἑορακὼς [ἑωρακὼς Cod.] —ἑόρακε C. ἑωρακὼς — ἑώρακε iid. 22. ἐριρείσμεθα C.)