In XII Prophetas

Πρέποι δ’ ἃν τοῦτο καὶ ἐπ’ αὐτῶν, εἴπερ ἕλοιτό τις, τῶν [*](b) ἀνοσίων Φαρισαίων ἀληθὲς εἶναι λέγειν. πεποτίκασι γὰρ τὸν πλησίον ἀνατροπὴν θολεράν· ταύτην δὲ εἶναί φαμεν τὴν αὐτῶν διδασκαλίαν, τὰ τῶν ἀνθρώπων ἐντάλματα, καὶ πρός [*](S.Matth. xv. 9.) γε δὴ τούτοις τὴν κατὰ Χριστοῦ μανίαν, καὶ τὰ τῆς ἀθυροστομίας ἐγκλήματα. ὁ μὲν γὰρ ἐκάλει πρὸς ζωὴν, οἱ δὲ εἰς τοῦτο κατώλισθον ἀπονοίας, ὥστε καὶ φάναι τοῖς ἀκροωμένοις “Δαιμόνιον Δαιμόνιον ἔχει καὶ μαίνεται, τί ἀκούετε αὐτοῦ;” [*](S.Joan. x. 20.) ἔδρων δὲ τοῦτο, ἵνα τὸν τῆς σωτηρίας ἀποσειόμενοι λόγον, [*](c) τὸν καταλαμπρύνοντα νοῦν, εἰς τοι αὐτῶν ἐπιβλέπωσι σπήλαια, τουτέστιν, εἰς τὰ σκοτεινὰ καὶ ἀφεγγῆ καὶ τεθνηκότα διδάγματα. τοιγάρτοι πεπώκασι πλησμονὴν ἀτιμίας, καίτοι πάλαι λαμπροί τε ὄντες καὶ δόξης εἴσω βεβηκότες οὐ μικρᾶς. καθηγοῦντο γὰρ ποιμνίων, ἦσαν δὲ καὶ ἱερεῖς καὶ κριταί.

Ἁρμόσαι δ’ ἂν ὁ τοιόσδε λόγος καὶ τοῖς τῶν ἀνοσίων δογμάτων εὑρεταῖς, οἳ ποτίζουσι κατὰ τὸ ἀληθὲς τὸν πλησίον ἀνατροπὴν θολερὰν, τὸν τῆς ἀπάτης ἰὸν ταῖς τῶν ἁπλουστέρων [*](1. ἂν om. D. 2. λελυθότα (sic) καὶ κεκρυμμένως D. 4. καὶ secundum om. D. 5. περιέβαλλε D. τοι assnniptum ex B.D. 8. ἁπανταχῆ B.D. ἁπανταχοῦ Edd. 10. ἰσόρροπον ἀνατλήσῃ Β. ἰσόῤῥ. ἀνατλήσεις D. ἰδίαν ἀναπλήσεις Edd. 11. τις ἔλοιτο inv. ord. b. 12. ἀτρεκὲς D. 14. κοὶ assumptiun ex B.D.b. 19. τοῦτο δὲ ἔδρων inv. ord. D. σωτήριον pro τῆς σωτηρίας D. λόγον] νόμον D. 22. πεπώκασι D. πεπόκασι Β. πεπτώκασι εἰς Edd. 23. τε om. Β. 24. ποιμνίων Β. ποιμένων Edd. πόλεων (sic) D. 26. διδαγμάτων D. τὸν πλησίον om. D. 27. ἀνατροπῇ θολερᾷ Edd.)

Χρῆναι δὲ οἶμαι πρὸς διασάφησιν τῶν προειρημένων ἀκριβεστέραν κἀκεῖνο εἰπεῖν. Ἑβραῖοί φασιν· ὡς ἐκ παραδόσεως [*](e) δὲ πάλιν ὁ λόγος· ὅτι πορθήσας τήν τε Ἰουδαίαν καὶ ἁπάσας δὲ τὰς ἄλλας χώρας ὁ Ναβουχοδονόσορ, καὶ ἀποκομίσας εἰς τὴν ἑαυτοῦ τοὺς τῶν ἐθνῶν ἡγουμένους, ἐποιεῖτο πότους κατὰ καιρούς. εἶτα τοὺς ἁλόντας εἰσφέρων, καὶ περιέργοις πόμασι καταμεθύσκων αὐτοὺς ὀρχεῖσθαι παρεσκεύαζε· κατασειομένοις δὲ καὶ διαπίπτουσι καὶ ἀπογυμνουμένοις ἔσθ’ ὅτε καὶ τὰ κεκρυμμένα τοῦ σώματος μέρη δεικνύουσιν, ἐπιμειδιῶν τρυφὴν ἐποιεῖτο τὸ χρῆμα καὶ πρό. [*](544 Α. a) φασιν εὐθυμίας. ταῦτά φασιν ὠνομάσθαι εὐφυῶς σπήλαια· ἔχει ’δε πὼς καὶ τὸ εἰκὸς ὁ λόγος. ἐκδεδώκασι γὰρ οἱ ἕτεροι τῶν ἑρμηνευτῶν 1 ἀντὶ τῶν σπηλαίων, τὴν γύμνωσιν, ἵν ᾖ τοιοῦτον τὸ λεγόμενον Οὐαὶ ὁ ποτιζων τὸν πλησίον αὐτοῦ ἀνατροπὴν θολερὰν καὶ μεθύσκων, ὅπως ἐπιβλέπῃ ἐπὶ τὴν γύμνωσιν αυτων.

Καὶ σὺ καρδία σαλεύθητι καὶ σείσθητι· ἐκύκλωσεν ἐπἰ σὲ ποτήριον δεξιᾶς Κυρίου, καὶ συνήχθη ἄτιμα ἐΜ ὦι δόξα σου.

διότι ἀσέβεια τοῦ Λιβάνου καλύψει σε, καὶ ταλαιπωρία θηρίων [*](4. οὐδὲν] κατ’ οὐδὲν Edd. ἔμπλεω Β. ἔμπλεα D. iid. καὶ δ. ἁ.] δυσωδίας τε πάσης D. 6. προειρημένων Β. εἰρημένων D. προκειμένων Edd. 8. πορθήσας Β. νικήσας D. Edd. 9. πάσας D. χώρας om. D. 11. ἐποίει D. 12. περιέργων Edd. 13. κατασειομένοις D. σειομ. Edd. 14. καὶ assumptiim ex B.D. μέρη τοῦ σώματος inv. ordine D. 16. φησιν D. εὐφυῶς ὠνομάσθαι inv. ord. D. 1Sic Aquila. 19. τοιοῦτο Edd. 20. ἀνατροπῇ θολερᾷ Edd. et hoc loco D. ἐπιβλέψῃ Edd. 21. αὐτοῦ iid. 22. Ab hoc loco usque ad finem capitis, pro D. Cyrilli commentariis, Theophylacti (ledit B., qnae taraen ad Theoph. textum emendandiim in volnniinis calre dediinns. Nihilominus his in commentariis in Abac. Proph., multa D. Cyrilli, mutatione verborum quadam, reprompsit Theophylactus. Est in Bibl. Vat. Codcx chart. olim Pii. 11. (vide Assemani Bibl. Or. i. 595.) nunc Bibl. Reg. 18. D. Cyrilli in Ab. ’roph. continens; hic autem dat ea quae B. σείσθητι καὶ σαλεύθητι inv. ordine D.)

Ἔνεστί πὼς ἀεὶ καὶ προσπεφυκὸς ὁρᾶται δεινῶς ταῖς τῶν ἀλαζόνων ψυχαῖς καὶ τὸ πλείστην ὅσην εἰς νοῦν ἔχειν ἀναισθησίαν, καὶ μέντοι καὶ πρὸς τῷδε τὸ οἴεσθαι κατὰ σφᾶς ἀκράδαντον ἕξειν τῆς εὐημερίας τὴν μέθεξιν, ἀποσείονται δὲ ὥσπερ, καὶ σφόδρα γενικῶς, τὸ προσδοκᾶν ὅλως ἔσεσθαί [*](c) ποτε τὴν ἐπὶ τὰ χείρω τῶν πραγμάτων μεταδρομήν. ὁποῖόν ἐστι τὸ διὰ φωνῆς τοῦ Δαυεὶδ ὡς ἐκ προσώπου λεγόμενον τῶν ἐν εὐπαθείαις ὄντων καὶ τρυφαῖς “Ἑγὼ δὲ εἶπα ἐν τῇ [*](Ps. xxix. 7.) “εὐθηνίᾳ μου Οὐ μὴ σαλευθῶ εἰς τὸν αἰῶνα. δὴ οὖν ἐκ πολλῆς ἄγαν ὑπεροψίας τῷ Βαβυλωνίῳ τὸ ἀνάλγητον, μονονουχὶ καὶ ἐπιπλήττει λοιπὸν ὡς ἀτέγκτῳ, λέγων Καὶ σὺ καρδία σείσθητι, τουτέστι, μὴ ἐν ἀκλονήτοις εὐημερίαις ἐρηρεῖσθαι νομίσῃς, εἰσδέχου λοιπὸν τὰς περὶ] τῶν λυπούντων ἐννοίας, ἐν αἰσθήσει τῶν συμβησομένων γενοῦ, [*](d) καὶ παραχώρει τῇ πείρᾳ, καίτοι πρὸ[ς] αὐτῆς οὐδ’ ὅσον εἰπεῖν κἂν γοῦν ἐν ψιλαῖς ἐπινοίαις ἀξιώσας ἑλεῖν, ὅτι γενήσῃ ποτὲ καὶ αὐτὸς ἐν σκυθρωποῖς, καὶ τοῖς ἀνιᾶν οὐ μετρίως πεφυκόσιν ἡ σὴ περιπεσεῖται καρδία. τί δὴ οὖν ἄρα τὸ σαλεῦον αὐτὴν καὶ καταδονοῦν εἰς λύπας; Ἐκύκλωσεν ἐπὶ σὲ ποτήριον δεξιᾶς κυροῦ κα) συνήχθη ἀτιμία ἐπὶ τὴν δόξαν σου. γὰρ αὐτὸς ἐπότιζες τὸν πλησίον ἀνατροπῇ θολερᾷ, τὸν αὐτὸν [*](e) τρόπον τὰ ἐκ τῆς θείας ὀργῆς ἐπενεχθησόμενα πεπ[τ]ωκὼς, βδελυρὸς ἔση παρὰ πᾶσιν ἠτιμωμένος, οἰκτρός τε καὶ ἀπεῤῥιμμένος, καὶ τῆς ἀρχαίας ἐκείνης εὐκλείας ὁλοτρόπως ἡττῶ [*](1. τῆς pro γῆς καὶ D. et cf. infra 545 d. [καὶ om. 153.] 3. τῶν assumptum ex D. 4. ἔχειν εἰς νοῦν inv. ord. D. 5. καὶ alt. assumptum ex D. 6. ἔξιν (sic) D. τὴν μ. τῆς εὐημ. inv. ord. D. δὲ D. τε Edd. 8. μεταδρομήν] μεταβολήν D. 11. εὐθυνείᾳ iid. ante Migne. 12. ἄγαν ἐκ πολλῆς inv. ord. D. τὸ ἀνάλγητον D. καὶ ἀναλγήτῳ Edd. 13. λέγων ὡς ἀτέγκτῳ inv, ord. D. 15. περὶ om. D. 16. ἐννοίας assumptum ex D. 17—21. καίτοι — εἰς λύπας; om. D. 17. πρὸ[ς] Sic Migne. πρὸς 24. τῆς assumptum ex D. πεπωκὼς correxit Migne. πεπτωκὼς Edd. πεπτωκὸς D. 25. πᾶσι] + καὶ Edd. invito D. τε om. D. ἀπεῤῤιμμένος D. [ἀπεριμμ. κατεῤῥ. Edd.)

Ἀκούσεται δὲ καὶ τῶν Φαρισαίων ἕκαστος, οἳ καὶ τῆς κατὰ Χριστοῦ μανίας γεγόνασιν εὑρεταὶ καὶ συνθέται Καὶ σὺ [*](e) καρδία σαλεύθητι καὶ σείθητι. ἐκύκλωσε γὰρ ἐπ’ ποτήριον δεξιᾶς Κυρίου, συνήχθη δὲ καὶ ἀτιμία ἐπὶ τὴν δόξαν αὐτῶν. ἐκπεπώκασι δὲ ὡς ὀλέθρου ποτήριον τὴν ἐπισυμβᾶσαν αὐτοῖς ὀργὴν, ἄτιμοί τε γεγόνασι καὶ ἁπάσης εὐκλείας ὡς ἀπωτάτω. ἠσέβησαν γὰρ καὶ οὗτοι κατὰ τοῦ Λιβάνου. Λίβανον δὲ νοήσεις τὴν Ἐκκλησίαν, τὴν ἀληθῶς εὐώδη, τὸ ὄρος τὸ διαφανὲς, καὶ τοῖς ἁπανταχῆ γνωριμώτατον. ἐδίωξαν δὲ τὴν Ἐκκλησίαν μετὰ τὸν τοῦ Σωτῆρος σταυρόν. τοιγάρτοι [*](a 546 A.) καὶ κατεπτόηνται καθάπερ ὑπὸ θηρίων τῶν πεπορθηκότων αὐτοὺς, καὶ πολλοῖς αἵμασι γεγονότες ἔνοχοι τοῖς τῶν ἁγίων προφητῶν, προσέθηκαν τούτοις καὶ τὰ τῶν πεπιστευκότων εἰς τὸν κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν, ὧν [*](1. τοῦ Λιβάνου τὴν κατ’ ἐκείνου D. τὴν κατὰ Λιβάνου Edd. 2. ἔφη iid. ante Migne. Statim ἢ om. D. 5. αὐτὸν om. D. κατὰ et γεγενημένη assumpta ex D. 8. θῆρας ἀποκαλεῖν hoc ordine D. 10. οἷς ἂν ἄν τις (sic) D. 11. ἔδειξεν εἰπών D. διὰ αἵματος Edd. 15. κατὰ D. τοῦ iid. μανίας D. μιαιφονίας iid. 16. σείσθητι et σαλεύθ. inter se transp. D. (ut supra.) γάρ ἐπ’ assumpta ex D. 18. ἐκπεπ. D. [ἐκπεπτ.? Cod.] καταπεπ. δὲ D. γὰρ iid. 19. ὀργὴν αὐτοῖς inv. ord. D. 20. οὗτοι] αὐτοὶ D. 21. δὲ om. D. 22. ἁπανταχοῦ Edd. 23. τὸν assumptum ex D. 26. προσέθεσαν D. )

Τί ἐφελεῖ γλυπτὸν, ὅτι ἔγλυψαν αὐτό; ἔπλασεν αὐτὸ χώνευμα, [*](b) φαντασίαν ψευδῆ, ὅτι πέποιθεν ὁ πλάσας ἐμ τὸ πλάσμα αὐτοῦ τοῦ ποιῆσαι εἴδωλα κωφά.

Ἡ μὲν οὖν θέσις τοῦ ῥητοῦ κατὰ τοῦτόν ἐστι τὸν τρόπον. τι γὰρ ὠφελεῖ φησι τὸ γλυπτὸν ὅτι ἔγλυφαν αὐτό; τί δὲ ὠφελεῖ ὁ πλάσας ἐπὶ τὸ πλάσμα αὐτοῦ ὅτι πέποιθεν ἐπ’ αὐτῷ; τίς ἴς δὲ δὴ πάλιν ὁ τοῦ Προφήτου σκοπὸς, ἐροῦμεν ὡς ἔνι. Κύρου καὶ Μηδῶν κατὰ τῆς τῶν Βαβυλωνίων ἐμβεβληκότων, καὶ τοῦ πολέμου λοιπὸν περιηγγελμένου, τὰ αὐτοῖς συνήθη [*](c) δρῶντες οἱ μάγοι τοὺς ψευδωνύμους ἐκάλουν θεοὺς εἰς ἐπικουρίαν κινδυνευούσῃ τῇ πόλει, θυσίας τε καὶ σπονδὰς τοῖς ἀναισθήτοις προσῆγον, ὅλην ἐπ’ αὐτοῖς τοῦ σώζεσθαι τὴν ἐλπίδα θέμενοι. ἁλλ’ ἦν ὕθλος καὶ φενακισμὸς ἐκεῖνα, ἀπάτη τε καὶ κενοβουλία, καὶ ἕτερον οὐδέν· ἥλω γὰρ καὶ πεπόρθηται, καὶ τοῦτο παθεῖν οὐκ οἰηθεῖσά ποτε. διαγελᾶ τοιγαροῦν ὁ τῶν ὅλων Θεὸς τῶν πεπλημμελημένων τὴν σκέψιν, καὶ τὴν ἐπὶ τοῖς ἀψύχοις ἐλπίδα. τί γὰρ ὠφελεῖ φησι τὸ γλυπτὸν, ἕτερον οὐδὲν ὑπάρχον ἣ φαντασία ψευδὴς οὐδὲν [*](d) ἔχουσα τὸ ἀληθές; θεία γὰρ ὅλως δύναμις πῶς ἃν ἢ πόθεν εἶναι πιστεύοιτο τοῖς ἐξ ἀνθρωπίνων χειρῶν πεπλαστουργλημένοις; εἰκαῖον οὖν ἄρα τὸ ἐπ’ αὐτοῖς πεποιθέναι, καὶ καταγέλαστον ἀληθῶς τὸ χρῆμά ἐστι παρά γε τοῖς ἐρρωμένον ἔχουσι νοῦν καὶ τὴν φρένα διεγηγερμένην. δοκεῖ ’δε τις καὶ [*](1. τῶν ἁγίων μαρτύρων assumpta ex D. 2. πρωτόλειον] + κόσμιον Edd. 3. ἔπλασαν F. (22. al.) χωνευτὸν D. 5. τοῦ om. Εdd. (22. al.) 6. οὖν θέσις] σύνθεσις D. κότα D. διὰ Edd. ἔσται iid. 7. φησι om. D. 8. ἐπ’ αὐτό D. 10. τῶν Βαβυλωνίων] Βαβυλῶνος iid. 11. Haec τὰ Haec συνήθη δρῶντες accesserunt ex D. 14. τὴν ἐλπίδα θέμενοι et καὶ φενακισμὸς ἐκείνα lioc ordine D. 16. τε assumptum ex. D. 16—20. Ab ἕτερον ad ἕτερον transilit D. Edd. 25. νοῦν καὶ assuinpta ex D. φρένα] + καὶ Edd.)

Οὐαὶ ὁ λέγων τῶ ξύλῳ Ἔκνηψον ἐξεγέρθητι, καὶ τῷ λίθῳ Ὑψώοητι· κω αὐτό ἐστι φαντασία, τοῦτο δέ ἐστιν ἔλασμα χρυσίου καὶ ἀργυρίου, καὶ πᾶ πνεῦμα οὐκ εστίν ἐν αὐτῷ. ὁ δὲ Κύριος ἑ ἀφ’ ἁγίῳ αὐτοῦ· εὐλαβείσθω ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ πάσα ἡ τῆ.

Ἕπεται πάλιν, ὡς ἔφην ἀρτίως, τῶν προκειμένων ἡ δύναμις. ταλανίζει γὰρ εἰκότως τοὺς πεπλανημένους, οἳ τὸν ἕνα τε καὶ φύσει καὶ ἀληθῶς καταλελοιπότες Θεὸν, καὶ τῆς εἰς [*](b) αὐτὸν εὐλαβείας παρεκθέοντες τὴν ὁδὸν, ἵενται πρὸς ἀπώλειαν, ξύλῳ μὲν ἐπιφωνοῦντες Ἔκνηψον, ἐγέρθητι, λίθῳ δὲ λέγοντες ἀβουλοτάτως Ὑψώθητι. ἔθος γὰρ τοῖς πεπλανητρόπον [*](1. assumptum ex D. αὐτῶν pro τῶν Edd. ἐκδέχεσθαι δύναμιν pro δ. ἀναπτύξαι D. 2. ἁπάσας D. 4. τὴν alt.] + τοῦ iid. invitis D.b. 5. περιθεὶς D. περιτιθεὶς Edd. 6. περ assumptum ex D. 7. ἐκέλευεν. D.b. ἐκέλευσεν Edd. αὐτὴν b. 8. γλώσσας D.b. γλώττας Edd. 9. ὤφελος D.b. ὄφελος Edd. 10. διελήλακε D. ἐλήλ. iid. Statim λοιπὸν assumptum ex D. 11. καὶ ἐπέκεινα π. κ. ταῖς τηλικαύταις pro τοῦ π. κ. καὶ ταῖς ἐπέκ. λόγου D. περιπέπτωκε συμφοραῖς] Sic edidi. συμφ. περιπέπτωκεν b. περιπεπτωκὼς συμφοραῖς D. πέπτωκε συμθοραῖς Edd. 13. Οὐαὶ om. (sic) D. 14. χρυσοῦ καὶ ἀργύρου D. 18. ὄις pro ὡς D. 20. κοὶ secundum assumptum ex D. 21. τὴν—ἀπώλειαν] τὴν πρὸς ἀπώλειαν ἵενται ὁδὸν D. 23. λέγοντες assumptum ex D. ἀβουλοτάτως]. Sic edidi. (??) ἀβουλο D. ἀβούλως Edd.)

Χρήσιμον οὖν τι καὶ ἀναγκαῖον ὁ Προφήτης ἡμῖν ἐπιφθέγγεται, τό Εῦλαβείσθω ὰπὸ προσώπου αὐτοῦ πᾶσα ἡ γῆ. προσκυνητέον γὰρ τοῖς γε ἀληθῶς ἀρτίφροσιν ἕνα τὸν φύσει καὶ ἀληθῶς Θεὸν καὶ αὐτῷ τὸ σέβας ἀνάψει πᾶς σοφὸς, [*](d) αὐτῷ προσοίσει καὶ τὰς ἱκετείας, παρ’ αὐτοῦ ζητήσει τὸ τὸ σώζεσθαι, καὶ αὐτὸν ὁμολογήσει Δημιουργὸν, Δεσπότην τῶν ὅλων, Σωτῆρα καὶ Λυτρωτὴν, πανσθενῆ, πάναγνον, καὶ τῶν πραγμάτων μετασκευάζοντα φύσεις, ἐφ’ ὅπερ ἂν ἕλοιτο κατὰ καιροὺς καὶ ἰδίοις νεύμασι τόδε τὸ πᾶν διιθύνοντα.

Προσευχὴ Ἀμβακοὺμ τοῦ Προφήτου μετ’ ὠδῆς.

Διαπεράνας εὖ μάλα τὸν ἐπὶ τῆ Βαβυλῶνι λόγον, καὶ ὅτι [*](e) πικρὰς ἀποτιοῦσι δίκας οἱ καταδῃώσαντες μὲν τὴν ἁγίαν πόλιν, ἀποκομίσαντες δὲ τὸν Ἰσραὴλ. αἰχμάλωτον διαρκέστατα προαναπεφωνηκὼς, εὐαφόρμως ἔρχεται πρὸς τὸ τοῦ Χριστοῦ μυστήριον, καὶ ὡς ἐκ λυτρώσεως τῆς γεγενημένης ἐφ’ ἑνὸς ἔθνους καὶ μερικῶς, παρακομίζει τὸν λόγον εἰς τὴν κατὰ πάντων καὶ γενικωτάτην, ὑφ’ ἧς σέσωσται μὲν τὸ κατ’ ἄλειμμα τοῦ Ἰσραὴλ, σέσωσται δὲ οὐδὲν ἧττον ἡ σύμπασα γῆ. Κῦρος μὲν γὰρ ὁ Καμβύσου τῆς αἰχμαλωσίας [*](a 548 Α.) ἀνῆκε τὸν Ἰσραὴλ, τὴν ἀλαζόνα καὶ θεομισῆ βασιλείαν καθελὼν, φημὶ δὲ δὴ τὴν Χαλδαίων. ἐξεικονσμὸς δὲ ἄρα καὶ ὑποτύπωσις τὸ δρώμενον ἦν τῶν διὰ Χριστοῦ κατωρθωμένων· ὃς πᾶσαν τὴν ἀνθρωπότητα δορίληπτον ὥσπερ εὑρὼν, καὶ ὑπὸ χεῖρα κάμνουσαν τὴν τυραννικήν· βεβασίλευκε γὰρ ὥσπερ ἡμῶν διὰ τῆς ἁμαρτίας ὁ σατανᾶς· ἀπ- [*](1. Τόμος β΄. Sic D. 2. Sic B.D. Ἀββακοὺμ D. τοῦ Πρ. om. D. (23. al.) εἰς τὴν ᾠδὴν, ἐξήγησις τοῦ αὐτοῦ Edd. 3. ἔπι D. ἐν Β. Edd. 4. ἀποτιοῦσι Β. ἀποτίσουσι D. Edd. 6. τοῦ assumptum ex D. 13. ’δε prius om. D. ἔτι pro ἄρα D. 14. τὸ δρώμ. ἦν hoc ordine D. 15. τὴν assumptum ex B.D. 17. ὥσπερ assumptum ex B. deest in D. ὁ assumptum ex B.D.)

Κύριε, εἰσακήκοα τὴν ἀκοήν σου, κω ἐφοβήθην, κύριε, κατενόησα τὰ ἔργα σου, καὶ ἐξέστην.

Νοοῖτο δ’ ἂν ὁ λόγος καὶ πρὸς αὐτὸν, εἴπερ ἕλοιτό τις, γεγονὼς τὸν τῶν ὅλων Πατέρα καὶ Θεὸν, ὡς ἀποκαλύπτοντα τὸν Υίὸν, ἀκοήν τε τὴν περὶ αὐτοῦ διατρανοῦντα διὰ τοῦ Πνεύματος· ἢ καὶ πρὸς αὐτὸν εἰκότως τὸν ἐνανθρωπήσαντα Λόγον. καὶ εἰ μέν τις λέγοι πρὸς τὸν Πατέρα γενέσθαι [*](d) τυχὸν, τοιόνδε τι συνήσομεν Ὠ τῶν ὅλων Δέσποτα, φησὶ, τὴν δοθεῖσαν ἀποκάλυψιν, ἤγουν ἀκοὴν τὴν περὶ τοῦ σοῦ γεννήματος κατατέθηπά τοι· φρικτὰ γάρ ἐστι, καὶ πέρα λόγου τὰ διηγήματα, καὶ τῆς οἰκονομίας ὁ τρόπος παντὸς ἃν εἴη λοιπὸν ἐπέκεινα νοῦ· εἰ δὲ δὴ λεπτὸν ἐνιεὶς τῆς καρδίας τὸν ὀφθαλμὸν τὴν τῶν σῶν ἔργων καταθρήσαιμι δύναμιν, ἔκστασις ἔσται τὸ χρῆμα, καὶ ἕτερον οὐδέν. βλέποντος δὲ 2 τοῦ λόγου πρὸς τὸν Υἱὸν, οὐδὲν ἧττον προσβαλοῦμεν κατὰ τοιόνδε τινὰ τρόπον Ὦ κύριε καὶ κατάρχων τῶν ὅλων, [*](4. ἁγίων B.D. ἀγγέλων Edd. 5. πατριάδην iid. ἐπεγραψάμεθα Β. ἀπεγρ. D. Edd. 9. ὡς D.a καὶ pro ὡς Edd. Neutrum habet B. 12. κύριε alt. assumptuin ex B.D. ℵ a. 22. al.) 13. τὰ deest in Edd. 14. δ’ assumptura ex D. 15. γεγονὼς assumptum ex D. εἰ—οὐδέν om. D. 23. νοῦ] νόμου Edd. 27. κατάσχων Edd. ante Migne.)

Ἐν μέσῳ δύο ζώων γνωσθήσῃ.

Κατὰ διαφόρους τρόπους ἡρμήνευται τοῦτό τισι. καὶ ὁ [*](d) μὲν ἔφη, δύο κεκλῆσθαι ζῷα τὸ Πνεῦμα καὶ τὸν Υἱὸν, ὧν καὶ ἐν μέσῳ γινώσκεσθαι τὸν Θεὸν καὶ Πατέρα. ἀμαθὲς οἶμαι τὸ τῇδε νοεῖν, καὶ πολὺ τὸ εὔηθες ἔχον. τίς γὰρ ὁ φάναι τολμῶν, ὅτι ζωόν ἐστιν ἡ ζωὴ, τουτέστιν, ὁ Υἱὸς ἤτοι τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον; ζωὴ γὰρ μᾶλλον τὸ ζωοποιοῦν, ζῷον δὲ δὴ τὸ τῆς παρ’ ἑτέρου μέτεχον ζωῆς. ἄτοπον δὲ καὶ ἑτέρως μέσον ὥσπερ ἀμφοῖν νοεῖσθαι τὸν Πατέρα, ὅς γε καὶ πρῶτος ὀνομάζεται κατά γε τὴν σύνταξιν τῆς ὁμολογίας τῆς ἁγίας τε καὶ ὁμοουσίου τριάδος. καὶ οὐ δήπου φαμὲν, ὡς προτεταγμένος κατὰ τὴν κλῆσιν τοῦ τε Υἱοῦ καὶ τοῦ [*](e) Πνεύματος, προὐφέστηκεν αὐτῶν· λῆρος γὰρ τοῦτο καὶ ψευδοέπεια· διακείμεθα δὲ μᾶλλον καὶ πεπιστεύκαμεν, ὅτι καὶ συναΐδιον ἔχει τὸν ἐξ αὐτοῦ πεφηνότα Λόγον, καὶ ἦν, ὅ ἐστιν, οὐ δίχα τοῦ ἰδίου Πνεύματος, ἀλλ’ ἅμα τε Θεὸς νοεῖται ὁ Πατὴρ, καὶ συνεισβέβηκεν εὐθὺς ἡ ὕπαρξις τοῦ δι’ ὅν ἐστι Πατὴρ, καὶ αὐτὸ δὲ τὸ θεῖον αὐτοῦ καὶ ἅγιον νεῦμα. ἐπειδὴ δὲ πηγή τις ὥσπερ ἐστὶ τοῦ ἰδίου γεννήμάτος, [*](550 Α. a) οἰκονομικῶς προωνόμασται. ὅπως οὖν ἔσται μέσος Υἱοῦ καὶ νεύματος, ἐννοεῖν οὐκ ἔχω. ἀλλ’ ἐροῦσιν ἴσως, κατά γε τὸ εἰκὸς, ὡς ἐν τόπῳ χρῆναι νοεῖσθαι τὸ μέσον. [*](5. ἡρμήνευται Β. ἑρμηνεύεται Edd. 8. ὢν 8. ἔχον B. ἔχειν D. ἔχει Edd. 9. τολμῶν] δυνάμενος ἢ τολμῶν D. ὁ υἱὸς] τὸν υἱὸν Edd. 10. ἢ iid. τὸ ἅγιον om. D. 11. δὴ om. D. τῆς assumptum ex D. 12. ὥσπερ om. D. γε assumptum ex D. 14. δήπου] δή ποτέ Edd. 15. κλίσιν (sic) iid. 18. καὶ prius assumptum ex D. Haec ἐξ αὐτοῦ πεφηνότα accesserunt ex D. Θεὸν pro Λόγον 1). 19. ἰδίου] ἁγίου D. 22. ὥσπερ ἐστὶ hoc ordine D. τοῦ assumptum ex B.D. 23. ὅπως D. πῶς Edd. 24. ἐροῦσιν ἴσως boc ordine D. 25. γε assumptum ex D,)

Ἕτεροι δὲ αὖ δύο ζῷα εἰρήκασι, τήν τε νέαν καὶ τὴν παλαιὰν διαθήκην, ὧν ἐν μέσῳ γινώσκεται ὁ χριστός. ἐν δὲ τοῖς τοιούτοις θεωρήμασιν οἶμον ἴτω τις, ἢν ἂν βούλοιτο καθ’ ἑαυτόν· ἡμεῖς δὲ ἅπαξ τὸν λόγον εἰς τὸ τοῦ Χριστοῦ πρόσωπον περιτρέποντες, νομικὴν ποιησόμεθα τὴν τῶν νοημάτων [*](b) ἀφήγησιν. γέγονε τοίνυν ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ἱλαστήριον διὰ τῆς πίστεως· ἐδόκει γὰρ ὧδε φρονεῖν τε καὶ λέγειν καὶ τῷ θεσπεσίῳ Παύλῳ· ἀπηλλάγμεθα γὰρ δι’ αὐτοῦ παντὸς αἰτιάματος, ἵλεώ τε καὶ εὐάντητον ἐσχήκαμεν τὸν Πατέρα. καὶ μαρτυρήσει λέγων ὁ σοφὸς Ἰωάννης “Τεκνία, ταῦτα γράφω ὑμῖν, ἵνα μὴ ἁ,αρτάμξτε.[*](18 Joan. ii. 1, 2.) “καὶ ἐάν τις δὲ ἁμάρτη, παράκλητον ἔχομεν πρὸς τὸν Πα- “τέρα, Ἰησοῦν Χριστὸν δίκαιον, καὶ αὐτὸς ἱλασμός ἐστι “περὶ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν· οὐ περὶ τῶν ἡμετέρων δὲ μόνον, [*](c) “ἁλλὰ καὶ περὶ ὅλου τοῦ κόσμου.’ ἐπειδὴ δὲ ἦσαν τύποι τῶν ἐσομένων κατὰ ἀλήθειαν τὰ πάλαι δι’ αἰνιγμάτων ἀνατυπούμενα, φέρε τι λέγωμεν τὸν ἐν τῆ ἁγίᾳ σκηνῇ γεγονότα παρὰ τοῦ Πατρὸς ἱλαστήριον δεικνύοντες τὸν Υἱόν. προστέταχε τοίνυν ὁ τῶν ὅλων Θεὸς κιβωτὸν γενέσθαι καὶ Exod. λυχνίαν, καὶ μέντοι καὶ τράπεζαν ἐν τῇ ἁγίᾳ σκηνῇ· εἶτα πρὸς τούτοις ἱλαστήριον ἐκ χρυσοῦ καὶ πορφύρας καὶ βύσσου κεκλωσμένης καὶ κοκκίνου διανενησμένου, καὶ τοῦτο ἐπὶ τεσσάρων αἰρόμενον στύλων ἐπεκρέματο τῆ ἁγίᾳ κιβωτῷ· d εἶτα δύο Χερουβὶμ εἰς δεξιόν τε καὶ εὐώνυμον ἐκ χρυσοῦ [*](1. τὸ θεῖον] Pergit D. ἄπειρον γὰρ καὶ ἀπεριόριστον, τόδε τὸ πᾶν καὶ τοὺς αἰῶνας ἀνεπινοήτως διακυβερνῶν. καταλλάγμεθα γὰρ αὐτῷ οἱ γηγενοῖς (sic) δι’ αἴματος υἱοῦ· λεώ τε (11) (post inceptum καταλλ., deinde erasit, scripsitque verba ἄπειρον — διακυβερνῶν.) D. 3. ζῷα correxi. ζωὰς (sic) B. Edd. et ita legit Theophyl. 4. ὁ assumptum ex B. 5. οἶμον] ὁδὸν Edd. 6. τοῦ assumptum ex Β. 11. αἰτιάματος Β. ἐγκλήματος Edd. δι’ αὐτοῦ post εὐάντητόν tr. D, 12. τὸν Π. ἔσχ’. inv. ordine D. μαρτυρήσει] τούτοις D. λέγων post Ἰωάννης tr. D. 17. καὶ] δὲ (sic) iid. ante Migne. δὲ om. D.a. 18. ἀνατυπούμενα D.a. τυπούμενα Β. Edd. 19. τὸν— γεγονότα a. τῶν(?)—γεγονότα B. τῶν—γεγονότων D. Edd, 22. μέντοι καὶ om. Β. habent D.a. 23. καὶ alt. B.D.a. ἢ Edd. 24. τούτων D. )

Ἐν τῷ ταραχθῆναι τὴν ψυχήν μου ἑ ὄρω ἐλέους μνησθήσῃ.