In XII Prophetas

Cyril of Alexandria

Cyril of Alexandria. Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini In XII Prophetas, Vol 1-2. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1868.

Ἄλλως τε· χρῆναι γὰρ ὑπολαμβάνω καί τι τῶν ἀναγκαιοτέρων ἐπὶ τούτοις εἰπεῖν· ψευδῆ σάββατα, τὰ παρὰ τοῖς Ἰουδαίοις· εἴπερ ἐστὶ σκιὰ μὲν ὁ νόμος, καὶ τύπος κατὰ τὸ ἀληθὲς τὰ διὰ Μωυσέως. ὁ δὲ τύπος οὐκ ἀλήθεια, [*](b) [*](1. εὐχόμενοι Α. ἐρχ. Edd. 2. Haec τουτέστιν οἱ ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις desunt in Edd. 3. τὸν Β. τὸ Edd. Neutrum habet Α. 7. τὸ pro τοῦτο Β. ἐκείνου, πόθεν;] Sic edidi ex Β. ἐκείνου ποθὲν, Α. Edd. ἥκει Edd. 9. ἀποδόντα Α. ἀρετῆς pro ἐμ τῆς Α. 10. ὀφειλομένης Α.Β. ἀποκειμένης Edd. 12. ἁλῶναι Α. 13. οἱ Α. ὡς Edd. 15. ἐπετέλουν] ἐπετρίβουν Edd. [Correxit ἐπετήρουν Migne.] 17. σφόδρα Α.Β. πάμπαν Edd. 18. σάββατον iid. 20. τοι assumptum ex Α. 21. ὡς οὐκ Α. οὐχ ὡς (sic) Β. Edd. 25. τὰ om. Α. 27. ἀληθὲς] + καὶ Edd. Statim τὰ διὰ Μ. om. Β.)

484
μόρφωσιν δὲ μᾶλλον τῆς ἀληθείας εἰσφέρει. τοιγάρτοι καὶ ὁ θεσπέσιος Παῦλος ἐπιστέλλει τοῖς Ἑβραίοις, καί φησι περὶ [*](Heb. iv. 9.) τῶν ἀρχαιοτέρων “Ἄρα ἀπολείπεται σαββατισμὸς τῷ λαῷ [*](Ib. 8.) “τοῦ Θεοῦ.’’ οὐ γὰρ κατέπαυσεν ἐκείνους Ἰησοῦς, οὔτε μὴν εἰσεληλάκασιν εἰς τὴν κατάπαυσιν τοῦ Θεοῦ· σαββατίζομεν δὲ πνευματικῶς ἡμεῖς ἐν Χριστῷ, καταλύοντες καὶ ἀποφοιτῶντες μὲν ἁμαρτίας, καταλήγοντες δὲ παντὸς φθαρτοῦ καὶ γηίνου πράγματος. ὡς γὰρ ὁ μακάριος γράφει Παῦλος [*](Ιb. 10.) “Ὁ γὰρ εἰσελθὼν εἰς τὴν κατάπαυσιν αὐτοῦ, καὶ αὐτὸς [*](c) “κατέπαυσεν ἀπὸ πάντων τῶν ἔργων αὐτοῦ, ὥσπερ ἀπὸ “τῶν ἰδίων ὁ Θεός.

[*](4)

Οἱ καθεύδοντες ἐπὶ κλινῶν ἐλεφαντίνων καὶ κατασπαταλῶντες ἐπὶ ταῖς στρωμναῖς αὐτῶι, καὶ ἔσθοντες ἐρίφους ἐκ ποιμνίων [*](5) καὶ μοσχάρια ἐκ μέσου βουκολίου γαλαθηνά· οἱ ἐπικροτοῦντες πρὸς τὴν φωνὴν τῶν ὁργάνων, ὡς ἑστῶτα ἐλογίσαντο καὶ [*](6) οὐχ ὡς φεύγοντα· οἱ πίνοντες τὸν διυλισμένον οἶνον καὶ τὰ [*](d) πρῶτα μύρα χριόμενοι, καὶ οὐκ ἔπασχον οὐδὲ ἐμ τῇ συντριβῇ Ἰωσήφ.

Οὐαὶ πάλιν ἀπὸ κοινοῦ τοῖς καθεύδουσιν ἐπὶ κλινῶν ἐλεφαντίνων, τοῦτό τε κἀκεῖνο δρᾶν εἰωθόσιν. ἐπαιτιᾶται δὲ λίαν τῶν ἐν τῇ Σαμαρείᾳ τοὺς ἐν δόξῃ περιφανεστέρους, καὶ ταῖς τῶν χρημάτων περιουσίαις τῶν ἄλλων ὑπερηρμένους, ὡς ἐκ πολλῆς ἄγαν εὐημερίας μονονουχὶ καὶ μεθύοντας, καὶ τῷ [*](e) τῆς τρυφῆς πλάτει παρενηνεγμένους μένους εἰς τὸ μηδὲν ὅλως ὑποκατηγόρει [*](1. in litura pro εἰσφέρει Β. 2. ὁ θεσπέσιος Παῦλος ἐπιστέλλει τοῖς Ἑβραίοις] Παῦλος Ἑβραίοις ἐπιστέλλει Edd. 3. σαββατισμὸς] + ἐν Β. iid. 5. τὴν deest in Edd. 6. καταλύοντες Β. Edd. καταδύοντες Α. 8. Haec ὁ μακάριος desunt in Edd. Statim γράφει Παῦλος hoc ordine A.B. 9. γὰρ assumptum ex Α. 13. ἐπὶ habet Α. καὶ ἔσθοντες Α.Β. καὶ ἐσθίοντες F. Edd. (42. al.) 14. βουκολίου Α.Β. βουκολίων Edd. (A. V. c.) 15. ἑστῶτα A.B. (Alex. XII.) infra et Hom. Pasch. 24. 297 b. ἑστηκότα Edd. (Vat.) 17. συντριβῇ] + τοῦ Β. Edd. (22. al.) invito Α. cf. in Es. 339 d. Hom. Pasch. l. c. 19. ἀπὸ κοινοῦ Α.Β. ἀπὸ κακοῦ Edd. Jam dixit sic corrigendum Cotel. (Mon. Gr. ii. 590) a Migne cit. 20. τε A.B. δὲ Edd. 21. τῇ deest in Edd. 22. ὡς om. Α.)

485
βλέπεσθαι τῶν δεινῶν, μήτε μὴν οἴεσθαι τὸν τῶν ὅλων Θεὸν τοῖς οὕτω διακειμένοις ἐπιθήγεσθαί ποτε, καὶ ποινὰς ἐπάγειν τοῖς φιλαμαρτήμοσιν. ἐξηγεῖται δὲ ἀκριβῶς τὸ ἀνειμένον αὐτῶν καὶ ἄφετον εἰς τρυφάς. κλῖναί τε γὰρ αὐτοῖς ἐξ ἐλέφαντος, φησὶν, αἱ πολυτελεῖς τε καὶ μαλακαὶ μὲν εὐναὶ, τὰ δὲ ἀπόλεκτα τῶν ἀμνῶν, μόσχοι τε ὑπότιτθοι τὰ ἐδώδιμα, ᾠδαί τε καὶ μέλη, καὶ πάντα τὰ δι’ ἀργάνων συνεισθέοντα ταῖς τρυφαῖς, κῶμοί τε καὶ κρότοι, καὶ τὸ ἔτι φορτικώτερον, ὅτι τὰ τοιάδε τῶν κακῶν ὡς ἑστῶτα ἐλο- [*](a 316 A.) γίσαντο καὶ οὐχ ὡς φεύγοντα. καθόλου μὲν γὰρ παρίπταται τὰ τοιάδε, καὶ ἀπάτη κοσμικὴ τὸ ἱδρυμένον οὐκ ἔχει. λύεται γὰρ ἐν ἴσῳ σκιαῖς, καὶ “παράγει τὸ σχῆμα τοῦ κόσμου κοσμου [*](1 Cor. vii. 31.) “τούτου,’’ κατὰ τὸ γεγραμμένον· συγκαταλήγει δὲ πάντως τοῖς τεθνεῶσιν ἡ τρυφή. ἐπὶ δέ γε τῶν ἐν Σαμαρείᾳ καὶ καθ’ ἕτερον ἂν νοοῖτο τρόπον τῶν εἰρημένων ὁ νοῦς. ἐπειδὴ γὰρ ἔμελλον ἁλώσεσθαι, καὶ οὐκ εἰς μακρὰν, φεύγοντά τε καὶ οὐχ ἑστῶτ‘ι λέγει τὰ εἰς τρυφὴν αὐτοῖς ἐξιτήλως ἐξηυρημένα, ὡς ὅσον οὐδέπω παρελευσόμενα. ἐπικροτοῦσι δὴ οὖν τοῖς ὀργάνοις, οἶνον πίνοντες τάχα που τὸν ἀνθοσμίαν, καὶ λεπτῶς εὖ μάλα διυλισμένον· καταχρίονται δὲ καὶ μύρῳ, συντιθέντες τὰ ἐξαίρετα, καὶ λόγον οὐδένα πεποίηνται παντελῶς τοῦ συντρίβεσθαι μέλλειν τὸν Ἰωσήφ. ὡς γὰρ ἔφην ἀρτίως, καίτοι προεγνωκότες τὴν ὅσον οὐδέπω παρεσομένην συμφορὰν, καὶ τῆς Σαμαρείας τὴν ἅλωσιν, καὶ τὴν τοῖς ἐξ Ἰωσὴφ γενησομένην συντριβὴν, τῆς αὐτοῖς κατειθισμένης οὐ κατημέλουν τρυφῆς.

Πάνδεινον οὖν ὡς ἀληθῶς τὸ σωματικῆς ἡττᾶσθαι τρυφῆς [*](c) [*](4. ἄνετον Edd. 5. τε assumptum ex Α. Statim κοὶ μάλα καὶ pro καὶ μαλακαὶ Edd. 6. μὲν] μὴν correxit Migne. μὲν εὐναὶ om. Α. invito Β. ἐπίλεκτα Edd. ἑπότιτθοι Β. ὑποτίτθιοι Α. ἐπίτιτθοι Edd. 8. κρότος Α. ἐπιφορτικώτ. pro ἔτι φορτ. Α. 10. περίπταται Α. 11. τοιαῦτα Α. 13.γεγραφέναι (sic) Edd. 17. ἐξηυρημένα Α. ἐξευρ. Edd. 18. οὔπω iid . invitis Α.Β. Statim παρεσόμενα Α. δὲ pro δὴ οὖν Α. 19. ἀντοσμίαν Aubertus. 22. ὡς γὰρ ἔφην ἀρτίως καίτοι] καίτοι γὰρ Edd. 23. προεγνωκότας Α. οὔπω Edd. 24. τοῖς ἐξ Β. ἐξ Α. ἐν τῷ Edd. 25. γενομένην Α. αὐτῆς Α. 27. ὡς om. Α. ἡττῆσθαι Edd.)

486
τοὺς χωρῶν ἢ πόλεων ἣ λαῶν ἡγεῖσθαι λαχόντας. δέον γὰρ ὃν μᾶλλον ταῖς καθηκούσαις νήψεσιν εὖ μάλα χρωμένους περιαθρεῖν τὰ συμφέροντα, καὶ κατ’ εὐθὺ τοῦ πρέποντος ἀποφέρειν τοὺς ὑπεστρωμένους, καὶ διὰ παντὸς τρόπου λελυπημένον ἐκμειλίσσεσθαι Θεὸν, πῶς οὐκ ἀπόπληκτον κομιδῇ τὸ κατολισθεῖν εἰς τρυφὰς, καὶ τῆς βεβήλου φιλοσαρκίας οὐδὲν ἡγεῖσθαι τὸ ἄμεινον; περὶ τῶν τοιούτων τάχα που [*](Hier. xxiii. 1.) φησὶν διὰ φωνῆς ἁγίων “Ὦ οἱ ποιμένες οἱ διασκορπίζοντες [*](d) “καὶ ἀπολλύντες τὰ πρόβατα τῆς νομῆς.” ὅτι γὰρ ταῖς τῶν ποιμένων ῥᾳθυμίαις κινδυνεύσει τὸ ὑπήκοον, σαφὲς ἃν [*](Ib.x. 21.) γένοιτο, πάλιν Θεοῦ λέγοντος ἐναργῶς “Ὅτι οἱ ποιμένες “ἠφρονεύσαντο, καὶ τὸν κύριον οὐκ ἐξεζήτησαν· διὰ τοῦτο “οὐκ ἐνόησε πᾶσα ἡ νομὴ, καὶ διεσκορπίσθησαν.

[*](7)

Διὰ τοῦτο νῦν αἰχμάλωτοι ἔσονται ἀπ᾿ ἀρχῆς δυναστῶν, καὶ ἐξαρθήσεται χρεμετισμὸς ἵππων ἐξ Ἐφραΐμ.

[*](e)

Ἐπειδὴ γὰρ, φησὶ, τετρυφήκασι, τὴν εἰς Θεὸν ἀφέντες [*](Supra ver. 1.) ἀγάπησιν, τεθαρσήκασι δὲ καὶ ἐπὶ τὸ ὄρος Σαμαρείας, τουτέστι, τοῖς οὖσιν ἐν Σαμαρείᾳ, μεγάλην ὀφρὺν ἀνασπῶντες οἱ ἡγούμενοι, ὡς ἀμετρήτου πληθύος ἐξάρχοντες καὶ ἀριθμοῦ κρεῖττον ἔχοντες τὸ μάχιμον γένος, ταύτῃτοι, φησὶν, ἥξει μὲν ἥξει, καὶ μάλα γοργῶς, κατὰ πάντων ὁ τῆς αἰχμαλωσίας καιρὸς, πρωτόλειον δὲ ποιήσεται τοὺς δυνατωτέρους· ἀεὶ γὰρ [*](317 Α. a) πολέμιοι καταδῃοῦντες πόλιν ἐπὶ τοὺς τῶν ἐπισημοτέρων τρέχουσιν οἴκους, τὰ ἐν αὐτοῖς διαρπάσοντες.

Ἐπειδὴ δὲ ἦν ἔθος τοῖς ἐν Σαμαρείᾳ λαμπροῖς, τοῖς ἐξαιρέτοις τῶν ἵππων ἐποχεῖσθαι φιλεῖν, οἱ δὲ, κατὰ τὸ [*](1. ἰδίων pro ἢ λαῶν Α. 2. ὂν Β. Pont. ὂν Aub. ἦν Α. 4. ἐπεστρωμένους Edd. ante Migne. 8. φησὶν om. Α. οἱ prius assumptum ex Α.Β. (Alex.) 9. νομῆς] + μου Α. (Alex.) sed αὐτῶν legitur infra 620 c. 756 e. 10. κινδυνεύσει Β. κινδυνεύει Edd. 13. διεσκορπίσθησαν] + τὰ πρόβατα Β. 17. ἀγάπην Edd. 19. καὶ pro οἱ iid.)

487
εἰκὸς, διὰ μέσων ᾔεσαν τῶν πλατειῶν, ἔννουν τι καὶ σοφὸν καὶ οἷον ἐξ ἐπιστήμης ὑποχρεμετίζοντες· ἕτοιμον γὰρ ἀεί πὼς τὸ ζῷον εἰς εἴδησιν εὐκοσμίας καὶ τῆς αὐτῷ πρεπούσης ἐπιστήμης εἰς παραδοχήν· καὶ τοῦτο πεπαύσεται, φησίν. ἐξαρθήσεται γὰρ χρεμετισμὸς ἐξ ἵππων Ἐφραΐμ. ὅμοιον ὡσεὶ [*](b) λέγοι Πεπαύσεται τῆς ἀγερωχίας τῶν ἐν Σαμαρείᾳ τὸ προκριτὸν, καταλήξουσι δὲ καὶ οὐχ ἑκόντες τοῦ περιφανεῖς ποιεῖσθαι τὰς προόδους, ὑποχρεμετιζόντων αὐτοῖς τῶν ἵππων, οἳ λαμπροῖς φαλάροις κατεστεμμένοι, τὸν ἐπιβάτην τάχα που καὶ ἐπιγινώσκουσι, μόνον δὲ οὐχὶ καὶ φυσῶσι μέγα, σεπτόν τε καὶ ἀξιάγαστον ἐπαναθέμενοι τὸν ἡνίοχον. ἀλλ’ ὅτι τὸ νήφειν τοῖς ἡγουμένοις ἀσφαλὲς, τὸ γεμὴν ὑπτιοῦσθαι φιλεῖν ἐπιζήμιον, κἀντεῦθεν ἃν μάθοις. ἐπ’ αὐτοὺς γὰρ ἔσται καὶ πρό γε τῶν ἄλλων τὰ ἐξ ὀργῆς· καὶ [*](c) ἁπάσης μὲν εὐκλείας ἐξωσθήσονται, κείσονται δὲ καὶ αὐτοὶ τοῖς ἄλλοις ὁμοῦ, πικρόν τι καὶ δυσαχθὲς ἔχοντες κρῖμα, καὶ ὅτι μὴ μόνον ἑαυτοὺς ἀπολωλέκασι, Προσέθεσαν δὲ καὶ ἑτέρους ταῖς ἑαυτῶν παρανομίαις, ἀπολογήσονται.

Ὅτι ὤμοσε Κύριος καΘ’ ἑαυτοῦ διότι βδελύσσομαι ἐγὼ πάσαν τὴν [*](8) ὕβριν Ἰακὼβ, καὶ τὰς χώρας αὐτοῦ μεμίσηκα.

Τὸ ἀμετάθετον τῆς ὀργῆς ἀποφαίνει, δεικνὺς ὀμωμοκότα [*](d) Θεὸν, ὡς εἴη μεμισηκὼς τὴν ὕβριν τοῦ Ἰακώβ. καὶ οὐ δήπου φαμὲν ὅτι τοῦ προπάτορος ἡμῶν Ἰακὼβ ὁ θεῖος ἡμῖν λόγος ποιεῖται κατάῤῥησιν· κομιδῇ γὰρ εὔηθες τὸ τῇδε νοεῖν, ὅτι καὶ ἠγάπησε τὸν Ἰακὼβ ἐκ μήτρας, καὶ ἀπόλεκτον ἐποιεῖτο καὶ ἐν ἐμβρύοις ὄντα Θεός· Ἰακὼβ δὲ πάλιν φησὶ τοὺς ἐξ [*](4. εἰς assumptum ex Α 5. γὰρ] + φησι Edd. invitis Α.Β. ἐξ ἵππων Α.Β. ἵππων ἐξ Edd. ἐξ om. b. 6. Πεπαύσεται τῆς ὅγ’. τῶν ἐν Σ. τὸ πρόκριτόν Β. πεπαύσονται τῆς ὅγ’. τῶν ἐν Σ. πολλοὶ Edd. 8. προσόδους Α. 9. ἐμβάτην Α. 10. δὲ assumptum ex Α.Β. καὶ alt. om. Α. 13. ἃ pro ἂν Α. 15. Haec δὲ κα assumpta ex Α.Β. 16. δὲ pro τι Α. 23. Assumpta ἡμῶν ex Β. θεῖος ex Α.Β. ἥμιν ex Α. 24. εὐθὺς pro εὔηθες Α. 20. ἐν ἐμβρύοις (ἐμβρίοις Α.) Α.Β. ἔμβρυον Edd. ἁλλ’ Ἰακὼβ pro Ἰακὼβ δὲ Β.)

488
Ἰακὼβ, ὧν τὴν ἐπάρατον ἀλαζονείαν· ὕβριν γὰρ ἔθος τὴν ὑπεροψίαν ὀνομάζειν τῇ θείᾳ γραφῆ· μεμισηκέναι φησίν. [*](e) ἢ γὰρ οὐχὶ τὸ χρῆμά ἐστιν ὑπεροψία λοιπὸν, τὸ παρωθεῖσθαί - φημι τὸ εἰς Θεὸν σέβας, εἰδώλοις δὲ ἀπονέμειν τὴν αὐτῷ πρεπωδεστάτην ὅτι μάλιστα δόξαν, καὶ προσέτι τούτοις μήδε’ ἐπαΐειν ἀξιοῦν ὧν ἂν ἕλοιτο δηλοῦν διὰ προφητῶν ἁγίων, ἄθυρμα δὲ ὥσπερ ποιεῖσθαι τὴν ἀπειλὴν, καὶ πλήθει συμμάχων ἐπιθαρσήσαντας, ἀλογῆσαι παντελῶς τῆς παρ’ αὐτοῦ φειδοῦς καὶ ἐπικουρίας; εἶτα, πῶς τοῦτο ἀμφίβολον;

[*](318 Α. a)

Ὀμώμοκε τοίνυν καθ᾿ ἑαυτοῦ, φησὶν, ὁ τῶν ὅλων Κύριος. [*](Heb. vi.13.) καθ᾿ ἑαυτοῦ δὲ, ὅτι “κατ’ οὐδενὸς εἶχε μείζονος ὀμόσαι.” τί δὲ τὸ ὀμωμοσμένον; ὅτι βδελύσσομαι πᾶσαν τὴν ὕβριν Ἰακὼβ, ἤτοι τὴν ὑπεροψίαν τοῦ Ἰακὼβ, καὶ ἁπάσας δὲ αὐτοῦ μεμίσηκα τὰς χώρας. οὐ γὰρ ἦν ἐν αὐταῖς ὁ τῶν θείων θελημάτων ἐκπληρωτής· οὐκ ἢν ὁ τὸ σέβας ἀνάπτων αὐτῷ, καὶ τοῖς εἰς δικαιοσύνην αὐχήμασι διαπρέπων. οὐ γὰρ ἃν ἀπεστράφη Θεὸς, εἴπερ τινὲς ἦσαν, κἂν γοῦν εὐαρίθμητοι, παρ’ αὐτοῖς, οἷς ἦν ἐν λόγῳ τὸ ἁνδάνειν αὐτῷ. καὶ γοῦν [*](Hier. v. 1. b) ἔφη ἔφη διὰ φωνῆς Ἱερεμίου “Περιδράμετε ἐν ταῖς ὁδοῖς “Ἱερουσαλὴμ, καὶ ἴδετε καὶ ζητήσατε ἐν ταῖς πλατείαις “αὐτῆς, ἐὰν εὕρητε ἄνδρα, εἰ ἔστι ποιῶν κρῖμα καὶ ἀγαπῶν “πίστιν, καὶ ἵλεως ἔσομαι αὐτῇ, λέγει Κύριος. ἐπειδὴ δὲ τοῦ Ἰακὼβ αἱ χῶραι γεγόνασιν ἐν ἐνδείᾳ παντὸς ἀγαθοῦ καὶ θεοφιλοῦς ἀνδρὸς, ταύτῃτοι δέδονται πρὸς ἐρήμωσιν, καὶ ὁμοῦ τοῖς ἐνοικοῦσιν ἀπολώλασιν αἱ πόλεις. πολλὴ τοιγαροῦν τῶν ἁγίων ἡ χρεία· σώζουσι γὰρ πόλεις, καὶ ἀπαλλάττουσι χώρας συμφορᾶς ἐπηρτημένης, τῆ τοῦ βίου [*](c) φαιδρότητι παρεγκόπτοντες ἐπὶ τὸ ῥᾴθυμον καίτοι ζέοντα [*](1. ὧν τὴν om. Α. 3. ὑπεροψίας Edd. παρωθῆσθαι iid. ante Migne. 6. μὴ pro μηδὲ Β. Statim ἐπαϊέναι (sic) Α. 11, μείζονα Edd. 13. Haec τοῦ Ἰακὼβ assumpta ex Α.Β. Statim καὶ ἁπάσας δὲ αὐτοῦ om. Α. αὐτῶν pro αὐτοῦ Edd. 14. Haec ἐν αὐταῖς αὐτοῖς Α.] ὁ τῶν θείων θελημάτων ἐκπληρωτής θεραπευτής Α.] οὐκ ἦν accesserunt ex Α.Β. 18. ἁνδάνον Edd. 19. φησὶ pro ἔφη iid. 21. ἀγαπῶν habent Α.Β. 22. αὐτῇ Α. (XII.) αὐτοῖς Β. Edd. (A.V. XII mg.) 26. χώρα pro χρεία (sic) Α.)

489
τὸν θυμὸν, καὶ οἷον ἀνασειράζοντες ἐπιτρέχοντά τισι τὰ ἐκ θείας ὀργῆς κινήματα.

Καὶ ἐξαρῶ πόλιν σὺν πᾶσιν τοῖς κατοικοῦσιν αὐτήν. κὼ ἔσται [*](9) ἐὰν ὑπολειφθῶσιν δέκα ἄνδρες έν οἰκίᾳ μιᾷ καὶ ἀποθανοῦνται, καὶ ὑπολειφθήσονται οἱ κατάλοιποι, κὼ λήψονται οἱ οἰκεῖοι [*](10) αὐτῶν καὶ παραβιῶνται τοῦ ἐξενέγκαι τὰ ὀστᾶ αὐτῶ ἐκ τοῦ οἴκου, καὶ ἐρεῖ τοῖς προεστηκόσι τῆς οἰκίας Εἰ ἔτι ὑπάρχει παρὰ σοί; καὶ ἐρεῖ οὐκ ἔτι· καὶ ἐρεῖ Σίγα, ἕνεκεν τοῦ μὴ [*](d) ὀνομάσαι τὸ δόμα Κυρίου.

Ἐπειδὴ γὰρ μεμίσηκε μὲν αὐτῶν τὰς χώρας, καταμυσάττεται δὲ καὶ πᾶσαν τὴν ὕβριν Ἰακὼβ, ἤτοι τὴν ἀλαζονείαν αὐτῶν, αὐτάνδρους τὰς παρ’ αὐτοῖς διολωλέναι πόλεις ταύτῃτοί φησι. τὸ δὲ ὅπως ἕκαστα τοῖς ἐκείνα πεπλημμεληκόσι συμβήσεται, διερμηνεύει λεπτῶς. ἐξαρῶ γὰρ, φησὶν, ἣν ἃν βούλωμαι πόλιν, καὶ οἷον ἐκ μέσου ποιήσομαι τοῖς κατοίκοις ὁμοῦ. κἂν εἰ γένοιτο τυχὸν δεκα τινας τῶν ἐκ μιας ὄντων οἰκίας διαδρᾶναι μὲν τῶν πολεμίων τὸ ξίφος, εἰσδῦναι [*](e) δὲ εἰς μυχοὺς καὶ εἰς τὰ ἐσώτερα τῆς οἰκίας, τεθνήξονται, δεδιότες τάχα που κἂν γοῦν προκύψαι βραχὺ τῶν ἐν οἷς εἰσὶ μυχῶν.

Διαδέξεται τοίνυν τὴν τοῦ παίοντος χεῖρα, φησὶν, ὁ λιμὸς, καὶ ἀποκτενεῖ τοὺς κεκρυμμένους. ἀποκεχωρηκότων δὲ τῶν ἐχθρῶν ἥξουσί τινες τῶν ἐξ αἵματός τε καὶ κατὰ διάθεσιν οἰκειῶν, καὶ παραβιωνται του εξενεγκειν τα οστα αυτων. τίνα δὲ καταβιάσονται τὰ τῶν τεθνεώτων συναγείροντες [*](a 319 Α.) [*](1. τισι assumptum ex Α.Β. 3. κατοικοῦσιν αὐτήν Β. κατοικοῦσιν αὐτῇ Α.̀ ἐν αὐτῇ pro κατ’. αὐτήν F. Edd. (Co.) 4. δέκα om. Edd. (Co.) κα ἀποθανοῦνται om. Α. 5. οἴκοι pro οἰκεῖοι (sic) Α. 6. παραβιάσονται Α. 7. εἰ om. Α. 8. ἕνεκεν 8. Β. (26. al.) cf. infra. ἕνεκα Edd. 9. ὄνομα] + τοῦ iid. invitis A.B. (A.V. c.) 10. καταμυσσάττεται Edd. καταμισάττεται (sic) Α. 12. διολωλέναι Β. διολλύναι Edd. 13. ἐκείνων Α. 15. βούλομαι Aub. 17. τῶν om. A. 21. λιμὸς Α.Β. λοιμὸς Edd. 24. παραβιάσονται (ut supra) 25. τίνα Α. Edd. τίνας Β.)

490
λείψανα; ἑαυτοὺς δηλονότι. φορτικὸν γὰρ καὶ δύσοιστον ἀληθῶς τὸ μυδώντων ἤδη καὶ σεσημμένων ἅπτεσθαι σωμάτων, καὶ ῥινὸς οἶμαί που μὴ τετρημένης τοῖς τὰ τοιάδε τολμῶσι χρεία· κακοσμίας γὰρ τῆς οὕτω δεινῆς οὐδὲν ἂν γένοιτο χεῖρον. ἑαυτοὺς οὖν ἄρα καταβιάσονται, τοῖς κατοιχομένοις καὶ ἀπολωλόσιν ὑπὸ λιμοῦ τὸ συμπαθὲς χαριζόμενοι, διὰ τοῦ καὶ τάφων καὶ περιστολῆς ἀξιοῦν αὐτούς. [*](b) οἱ δὲ τοῦτο δρῶντες, φησὶ, περιεργάσονται λοιπὸν παρὰ τοῦ τὴν οἰκίαν εἰδότος, μὴ ἄρα τις εἴη μετ’ ἐκείνους ἕτερος, ἢ ζῶν ἔτι τυχὸν καὶ ἐν μυχοῖς λανθάνων, ἢ τεθνεὼς ἤδη καὶ ὀδωδώς. ὁ δὲ ἀποκρίνεται λέγων Οὐκ ἔτι. τοῦτο δέ ἐστιν ἕτερον οὐδὲν, ἢ παντελοῦς ἐρημίας ἀπόδειξις ἐναργής.

Ἀλλ’ εἰ τοῦτο λέγοιεν οἱ τῆς οἰκίας προεστηκότες, ἀντακούσονται, φησὶ, παρὰ τοῦ τὴν πεῦσιν προσάγοντος Σίγα, ἕνεκεν τοῦ μὴ ὀνομάσαι τὸ ὄνομα Κύρου.

Kαὶ τί δὴ τοῦτό ἐστιν, ἀναγκαῖον ἰδεῖν. τινὲς μὲν οὖν [*](c) οἴονταί τε καί φασιν, ὅτι μέλλοντας ὀμνύναι τοὺς τῆς οἰκίας προεστηκότας, οἱ ἐρωτῶντες κατασιγάζουσιν, ἵνα μὴ ὀμόσωσι τὸ ὄνομα κυροῦ. προσεπάγουσι δὲ, ὅτι πρὸς τοῦτο τοῖς ἐξ Ἐφραῒμ τῆς ἐσχάτης ἀφιλοθεΐας κατώλισθεν ὁ νοῦς, ὡς μηδὲ ἀνέχεσθαί τινων, εἴπερ ἕλοιντό πὼς τὸν τῶν ὅλων ὀνομάζειν Θεόν. ἐστι δὲ οἶμαι σαθρὸς κομιδῇ καὶ τὸ ἀκαλλὲς ἔχων ὁ τοιόσδε λόγος. ὅτι μὲν γὰρ ἀπέθορον τῆς εἰς Θεὸν ἀγάπης ὁλοτρόπως οἱ ἐξ Ἐφραῒμ, ἐνδοιάσειεν ἂν [*](d) οὐδείς. ἀλλ’ ἐν πληγῇ καὶ μάστιγι γεγονότας, εἰκὸς δήπου μᾶλλον καταδεῖσαι βραχὺ καὶ μεταφοιτῆσαι λοιπὸν πρὸς τὸ χρῆναί τι βούλεσθαι τῶν ἀναγκαιοτέρων, οὐκ ἐκ τῶν ἐναντίων [*](2. σεσηπότων Edd. invitis A.B.b. 4. τολμώντων (sic) Α. 5. οὖν om. Α. 6. λοιμοῦ Edd. συμπαθὲς] τληπαθὲς Α. 7. καὶ prius assumptum ex Α.Β. 10. ἢ A.D. εἴτε Edd. 11. ἀποκρίνεται A.D. ἀποκρινεῖται Β. Edd. 12. ἔνδειξις D. habet ἀπόδ. Α. 14. περὶ Edd. ante Migne, repugnantibus libris. προσαγαγόντος Α. 18. προεστῶτας Β. κατασιγάζουσιν A.D. κατασιγάσουσιν Edd. ὀμώσωσι Edd. ante Migne. 23. μὲν assumptum ex D. deest in Α. 25. ἐν πληγῇ καὶ μάστιγι A.B.D. ἐκ πληγῶν καὶ μάστιγος Edd. γεγονότες Α. Statim σωφρονεστέρους add. Edd. invitis omnibus. που assumptum ex D. 27. οὐκ om. Α.)

491
ἀγρίως οὕτως καταθρασύνεσθαι τῆς εἰς Θεὸν εὐσεβείας. ἄλλως τε· προσθείην γὰρ ἂν τοῖς εἰρημένοις καὶ τόδε· ποία γὰρ ἦν ἀνάγκη τοῖς προεστηκόσι τῆς οἰκίας ἐρωτωμένοις εἴ πη τις ἄρα παρ’ αὐτοῖς ἢ ζῶν ἔτι τυχὸν, ἤγουν τεθνεὼς ἤδη λανθάνει, προσθεῖναι καὶ ὅρκον, ὡς οὐδεὶς ἔτι παρ’ αὐτοῖς;

Τί οὖν ἐστὶ τὸ ἐρεῖ Σίγα ἕνεκεν τοῦ μὴ ὀνομάσαι τὸ ὄνομα [*](e) Κυρίου; φαμὲν, ὅτι τὴν κατὰ Θεοῦ κατάρρησίν τε καὶ βλασφημίαν ἔθος ἢν οὕτως ἀποκαλεῖν τοῖς ἐξ αἵματος Ἰσραὴλ ἐκ νομικῶν ἐνταλμάτων ἔχουσι τὴν ἀρχήν. γέγραπται μὲν γὰρ ἐν τῷ Λευιτικῷ, ὅτι δύο τινὲς ἄνδρες συνεπλάκησαν [*](Lev. xxix. 10sqq.) ἀλλήλοις ἐν τῆ συναγωγῇ, εἶτα δεδυσφήμηκεν εἷς τῶν μεμα- Τημένων, ὁ τῆς Αἰγυπτίας υἱὸς, καὶ τελευτᾷ μὲν λιθόλευστος. ἐτίθει δὲ νόμον εὐθὺς τὸν ἐπὶ τῷδε Θεὸς, οὕτω λέγων “Ἄνθρωπος ἂν καταράσηται Θεὸν αὐτοῦ, ἁμαρτίαν [*](Ib. 15, 16.) “ λήψεται, ὀνομάζων δὲ τὸ ὄνομα Κυρίου, θανάτῳ θανα- [*](a 320 A.) “τούσθω.’’ οὐκοῦν τὸ ὀνομάσαι τὸ ὄνομα Κυρίου, τὸ δυσθημεῖν ἐστὶν, εὐφήμοις λέξεσι διὰ τῶν ἱερῶν ἐκπεφωνημένον γραμμάτων. ἐπειδὴ δὲ πολλοῖς ἔθος, εἰ γένοιντό πὼς ἐν λύπαις, παλιμφήμους ἐσθ’ ὅτε ῥίπτειν κατὰ Θεοῦ φωνὰς, ἀπαγγέλλοντα, φησὶ, τὸν προεστηκότα τῆς οἰκίας, ὡς οὐδείς ἐστιν ἔτι παρ’ αὐτῷ, καί τι πεπονθότα τῶν ἐξ ἀνηκέστου συμφορᾶς, ἐπιστομιεῖ φησὶν ἵνα μὴ ὄνομάσῃ τὸ ὄνομα Κυρίου, τουτέστιν, ἵνα μή τι τῶν παλιμφήμων εἴπῃ κατὰ Θεοῦ. [*](b) τοῦτο δ’ ἔστιν οὐκ εἰκῆ δεικνύοντος ἐπενηνεγμένην αὐτοῖς τὴν μάστιγα, καὶ κολάζοντος οὐ μάτην, ἀλλ’ ἐπὶ χρησίμῳ καὶ ἀναγκαίῳ. ἔστι γὰρ ἔστι, καὶ μάλα εὐκόλως, ὡς ἀπό γε τοῦ συμβεβηκότος ἰδεῖν, ὅτι μετέστησεν εἰς εὐλάβειαν [*](3. γὰρ om. Β. habet Α. 4. εἴ πη Α. εἰπεῖν Β. Edd. τις] Sic correxi. τίς Edd. 5. λανθάνει habent A.B. 10. ἔχοντας Α.b. μὲν assumptum ex Α. b. 11. ὅτι om. Α. Statim δύστηνοι pro δύο τινὲς Β. 14. τῶν pro τὸν Α. b. 15. ἀν’ Α. ἐὰν Β. Edd. 17. δυσφημία pro τὸ δυσφ. Α. b. 18. ἐκπεφώνηκε Α. ἐκπεφονημένη (sic) b. 20. κατὰ] + τοῦ Β. 22. καί τι Β. καὶ τί b. καίτοι Α. Edd. πεπορθότα Edd. ante Migne. ἐξ ἀνηκέστου Α.Β. b. ἐξανηκέστου Α.b.) ἐξανηκέστων Edd. 23. συμφορῶν Edd. ἐπιτομιεῖ Α. 25. δέ b.)

492
τοὺς ζῶντας ἔτι καὶ περιλελειμμένους ἡ τῶν πεπονθότων πληγὴ, καὶ δεδιέναι παρεσκεύασε τὸ προσκρούειν ἔτι Θεῷ, κἂν γοῦν ἐν ψιλοῖς αὐτὸν καταλυπῆσαι λόγοις, καίτοι πάλαι [*](c) καὶ τοῦτο δρᾶν ἀφυλάκτως εἰωθότας, προστιθέντας δὲ τοῖς λόγοις καὶ τὰς ἐν αὐτοῖς τοῖς πράγμασιν ὕβρεις. οὐκοῦν ἄμεινον παρὰ πολὺ τοῖς γε ἀληθῶς ἀγαθοῖς καὶ σώφροσι πρὸ πληγῆς καὶ μάστιγος ἐπὶ τὴν τοῦ συμφέροντος ἰέναι θήραν, καὶ φθάσαι τὴν πεῖραν τῶν ἐξ ὀργῆς κινημάτων ἀποφοιτῶντας φαυλότητος, καὶ κατορθοῦν ᾑρημένους ἅπερ ἁνδάνοι κατὰ τὸ ἀληθὲς τῷ παναγίῳ Θεῷ.

[*](11)

Διότι ἰδοὺ Κύριος ἐντέλλεται, καὶ πατάξει τὸv οἶκον τὸν μέγαν [*](d) θλάσμασι, κὼ τὸν οἶκον τὸν μικρόν ῥήγμασιν.

Αλώσεσθαι μὲν, μᾶλλον δὲ ἀπολεῖσθαι πόλεις ὁμοῦ τοῖς κατοικοῦσιν αὐτὰς, ἠπείλησεν ἐναργῶς. ὅτι δὲ παρὰ Θεοῦ τὸ χρῆμα, καὶ οὐκ αὐτομάτως ἔσται συμβεβηκὸς, σαφηνιεῖ λίαν τὸ ἐντέλλεσθαι μὲν αὐτὸν τοῖς καταδῃοῦν ἰσχύουσιν, ἐκείνους δὲ δρᾶν εὐκόλως ἅπερ ἂν ὁ θεῖος ὁρίζοι θυμός. οἶκον δὲ μέγαν καὶ μικρὸν τὸν Ἐφραῒμ τάχα που καὶ τὸν Ἰούδαν ἀποκαλεῖ. πολυάνθρωπος μὲν γὰρ ὁ Ἐφραῒμ, ὡς ἐν φυλαῖς μετρούμενος δέκα· ταύτῃτοι καὶ μέγας οἶκος. μείων γεμὴν [*](e) ὁ Ἰούδας, ὡς ἔν γε δυσίν· αὐτὸς γὰρ ἦν ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις, καὶ φυλὴ Βενιαμίν.

Εννοεῖν δὲ ἀκόλουθον, ὅτι τὸ μὲν θλώμενον ἔχει πὼς ὁλοτελῆ τὴν κατάπτωσιν· τὸ δέ γε ῥηγνύμενον νοοῖτ’ ἂν εἰκότως ὡς πάσχον ἐκ μέρους. συμβέβηκε δὲ τὸν μὲν οἶκον [*](1. παραλελειμμένους Edd. invitis A.B.D. b. 2. ἔτι post Θεῶ tr. D. Statim τῷ add. Α. Edd. invitis B.D. 3. κοὶ pro κἂν Β. κἂν habet D. 5. πατράσιν pro τοῖς πράγμασιν Edd. 9. ᾑρημένους] + πράττειν δὲ (sic) Α. voluitne πράττειν τε ? 10. ἁνδάνοι Α. ἁνδάνει Edd. 11. Διότι] ὅτι Edd. (130, 311.) ἐντελεῖται F. Edd. (42, 130, 311.) 12, οἶκον τὸν om. Β. 15. σαφηνίζει Edd. 17. ὁρίζοι Β. ὁρίζει Α. Edd. 19. Haec μὲν γὰρ accesserunt ex Α. Β. b. 20. καὶ] + ὁ Edd. invitis Α.B. b. 21. ὁ assumptum ex Α.Β. ἦν] + ὁ b.)

493
τοῦ Ἐφραῒμ, ἤτοι τὸν Ἰσραὴλ τελείαν ὑπομεῖναι τὴν ἅλωσιν, καὶ δυσίατον τὴν ἐκ τοῦ πολέμου συμφορὰν, ἀπὸ μέρους δὲ τὸν Ἰούδαν, καὶ ὡς ἐν βραχεῖ ῥήγματι τοῦτο παθεῖν. δίκαιος οὖν ὁ κριτὴς καὶ ἀπροσωπόληπτος. ταλαντεύει γὰρ, ὡς [*](a 321 Α.) ὁρᾷ, τὰ πόλεων ἢ χωρῶν ἐγκλήματα, καὶ ἀναλόγως ἑκάστῳ τὴν ὠφελεῖν ἰσχύουσαν ἐπάγει πληγήν. μὴ δὴ καταφρονῶμεν Θεοῦ, τὸ παναλκὲς εἰδότες τῆς ὑπερτάτης χειρός· χρῆμα γὰρ ἄριστον ἡ εἰς τοῦτο σύνεσις.

Εἰ διώξονται ἐν πέτραις ἵπποι; εἰ παρασιωπήσονται ἐν θηλείαις; [*](12) ὅτι ὑμεῖς ἐξεστρέψατε εἰς θυμὸν κρῖμα, καὶ καρπὸν δικαιοσύνης εἰς πικρίαν.

[*](b)