In XII Prophetas

Cyril of Alexandria

Cyril of Alexandria. Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini In XII Prophetas, Vol 1-2. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1868.

Προσεπενήνεκται τοῖς ἀνόμοις ἔθνεσι καὶ ὁ νόμῳ παιδαγωγούμενος, τουτέστιν ὁ Ἰούδας· ἀπροσωπόληπτος γὰρ ὁ Κριτής. ὅτι δὲ ἀεὶ πλημμελοῦντος ἠνέσχετο, καὶ διεκαρτέρησε μακρὰν, τὸ ἐπὶ τρίτῃ μόλις ἁμαρτίᾳ καὶ μὴν καὶ [*](d) τετάρτη κεκινῆσθαι δηλοῖ. καίτοι ἐχρῆν δήπου, κατά γε τὸ εἰκὸς, τοῖς μὲν ἄλλοις ἔθνεσιν, ἅτε δὴ τὸν θεῖον οὐκ ἔχουσι νόμον, ἀμφιλαφεστέραν ἀπονέμειν τὴν ἡμερότητα, καὶ τὸ τῆς συγγνώμης ἐπιδαψιλεύεσθαι μῆκος, ἐξαιτεῖν δὲ τῆς ῥᾳθυμίας τὰς δίκας παραχρῆμα τὸν Ἰσραὴλ, ἅτε δὴ καὶ ἐντεθραμμένον τοῖς θείοις ἐντάλμασι, καὶ τὴν τοῦ συμφέροντος οὐκ ἠγνοηκότα τρίβον, ἀλλ’ ἠνέσχετο καὶ τῶν εἰδότων τὸν νόμον, ὡς [*](e) μὴ ἐγνωκότων. ἐπειδὴ δὲ εἰς λῆξιν ἤδη φαυλότητος καὶ λογισμῶν σκαιότητος ἀπενηνεγμένους κατεθεάσατο λοιπὸν, τότε καὶ αὐτοῖς φησὶν τοῖς Ἱεροσολύμοις ἐπαφήσειν τὸ πῦρ, [*](2. καὶ primum omisit Aubertus. καὶ πάντες αὐτῆς οἱ ἡγούμενοι assumpta ex Α. αὐτοῖς καὶ ἡγούμενοι Β. 3. τῶν ὑπεστρωμένων Edd. invitis Α.Β. 5. τοῖς ἄλλοις om, Α. 7. αὐτοὺς habet Α. 9. ἐπλάνησεν Α.Β. ἐπλάνησαν Edd. (42. al.) II. Ἰούδαν Α. ’lούδα F. Edd. 14. τουτέστιν ex Α.Β. ὁ ex Α. assumpta. 15. ἀεὶ accessit ex A.b. Statim πλημμελοῦντος Α. πλημμελοῦντα ν Edd, 16. μακρὰν] Sic edidi. μακρὰ Α. μακρὰ Edd. τὸ] τῷ Edd. 25. κατεθεάσατο A. κατεθεᾶτο Edd. 26. φησὶν post Ἱερ. transp. iid.)

400
καὶ μέχρις αὐτῶν δαπανῆσαι βάθρων τὴν οὕτω λαμπράν τε καὶ περιώνυμον πόλιν. καὶ πλεῖστα μὲν ὅσα τῶν ἐξ Ἰσ- ραὴλ τὰ ἐγκλήματα· μάλιστα δὲ πάντων ἐπαιτιᾶται Θεὸς τὸ ταῖς τῶν πατέρων ἀκολουθῆσαι πλάναις. οἱ μὲν γὰρ [*](265 A. a) ἔτι ταῖς Αἰγυπτίων πλεονεξίαις ὑπεζευγμένοι, καὶ τοῖς ἐκεί- νῶν ἔθεσί τε καὶ νόμοις ἐντεθ ραμμένοι, μόσχῳ τὸ σέβας ἀνῆπτον· οἱ δὲ τὴν παμμόχθηρον ἐκείνην διαφυγόντες δουλείαν, καὶ τοῖς θείοις ἐντάλμασι πολυτρόπως παι. δαγωγούμενοι πρὸς τὸ εἰδέναι σαφῶς τὸ τῷ Θεῷ δοκοῦν, ἀνόπιν ἰόντες ἡλίσκοντο, καὶ εἰς τὴν τῶν πατέ- ρων κατασυρόμενοι πλάνησιν, καὶ τὸ μὴ ἐν ἴσοις ὁρᾶσθαι κακοῖς τάχα που καὶ δεδιότες ὡς ἀκαλλές. προσκεκυνή- [*](b) κάσι γὰρ καὶ αὐτοὶ ταῖς δαμάλεσι ταῖς χρυσαῖς. αἴτιον δὲ τῆς τοιαύτης αὐτοῖς γέγονε δυσσεβείας, τὸ ‘ἰπώaaιισθιιι τὸν νόμον κυροῦ, κόιὶ τὼ προττόίγμν̣aaιιι aa̓ιιτοῦ μὴ ἐθελῆσαι τηρεῖν.

Oὐκοῦν ἕως μέν ἐσμεν νομοφύλακες καὶ φιλόθεοι, καὶ τηρεῖν σπουδάζοντες τὰ προστεταγμένα, σοφοὶ καὶ ἀγχίνοι, καὶ ἁπάσης ἀρετῆς ἐπιστήμονες, καὶ τί γὰρ οὐχὶ τῶν τοίου. τῶν πεπλουτηκότες εὑρεθησόμεθα ; νενευκότες δὲ πρὸς τὸ ῥᾴθυμον, καὶ τῶν θείων ἀλογήσαντες νόμων, περιενεχθη- [*](Eph. iv. c) σόμεθα λοιπὸν ἀνέμῳ παντὶ, νοῦ καὶ φρενὸς τῆς ἀρίστης τη- [*](Ps. ixii.) τώμενοι. ἐσόμεθα δὲ καὶ " μερίδες ἀλωπέκων,’’ τῇδε κἀκεῖσε περιελκόντων ἡμᾶς τῶν ἀκαθάρτων πνευμάτων. ὀρθῶς οὖν ἄρα καὶ σοφῶς περὶ δικαίου παντὸς ὁ θεσπέσιος ψάλλει Δαυείδ α Ο νόμος τοῦ Θεοῦ αὐτοῦ ἐν καρδία αὐτοῦ, καὶ " οὐχ ὑποσκελισθήσεται τὰ διαβήματα αὐτοῦ.’’ [*](6. Τάδε λέrο κδρωc Έπι τα-ιc τρωι aa̓εβεωω Ἰ0ραH̀λ κΜ ἐΜ 4. ἀκολουθῆσαι] ἐπακολ. Edd. 6. ἤθεσί . (). τὸ prius . τῷ Edd. ante Migne. τῷ assumptum ex . ἀνόπιν] ἄνω που (sic) . 1 1, τὸ] τοι Edd. 15. θελῆσαι . ι6. μέν assumptum ex Β. post τηρcιν transp. . Statim νόμου φύλακε ς . ΐ8. ἁπάσης . πάσης Έ,άά. 21. ἡττώμενοι . 22. τε post τμε add. Edd. repugnantibus . Β. 25. Ό νόμος] ὄνομα Edd. ante Migne.)

401
ταῖς τέσσαρσιν οὐκ ἀποστραφήσομαι αὐτὸν, ἀνθ’ ὧν ἀπέδοντο ἀργυρίου δίκαιον, καὶ πένηγα ἕνεκεν ὑποδημάτων τῶν πατούντων [*](7) ἐπὶ τὸν χοῦν τῆς γῆς.

[*](d)

Οὐκ ἀνεύθυνον ἐᾷ, μᾶλλον δὲ ὑποφέρει ταῖς δίκαις, τὸν Ἰσραὴλ, τουτέστι, τὰς ἐν τῇ Σαμαρείᾳ φυλάς. ὅτι δὲ καὶ αὐτοὶ πλημμελοῦντες ἀφυλάκτως, μονονουχὶ καὶ δεδαπανήκασι τὴν τοῖς ἀσθενοῦσιν ὀφειλομένην παρὰ Θεοῦ γαληνότητα, παραδείξειεν ἂν ἡ ἐπὶ τρισὶ καὶ τέτταρσιν ἁμαρτίαις ἀποστροφὴ, ἢν ἀνάγκη πεπονθότας ὑποφέρεσθαι τοῖς δεινοῖς, καὶ ἐν [*](e) παντὶ γενέσθαι κακῷ. τοιγάρτοι καὶ ὁ θεσπέσιος Δαυεὶδ δεδιὼς τὸ χρῆμα, καὶ ὀλέθρου πρόξενον εἰδὼς, ἐλιπάρει λέγων “Μὴ ἀποστρέψῃς τὸ πρόσωπόν σου ἀπ’ ἐμοῦ, καὶ [*](Ps. xxvi. 9.) “μὴ ἐκκλίνης ἐν ὀργῇ ἀπὸ τοῦ δούλου σου.’’ ἕπεται γὰρ πάντως, καὶ ἱονείπως συνομαρτεῖ ταῖς ἀποστροφαῖς ἡ ὀργή. Τίνα δὲ δὴ τῶν ἐξ Ἰσραὴλ τὰ ἐγκλήματα, διαγορεύει σαφῶς. καταπεπράκασι γάρ φησιν ἀργυρίου δίκαιον καὶ πένητα ἕνεκεν ὑποδημάτων, τουτέστιν, ὀρθὰ καὶ δίκαια λαλεῖν οὐκ ἠνέσχοντο, καὶ συμβαίνουσαν τῷ νόμῳ τὴν ἐφ’ ἑκάστῳ [*](a 266 A.) τῶν κρινομένων ποιεῖσθαι δίκην. ἀλλ’ εἰ συνέβη τυχὸν ἄνδρα δίκαιον, σώφρονα καὶ ἐπιεικῆ, μετριόφρονά τε καὶ ἀφιλόκομπον· νοηθείη γὰρ ἂν τοιόσδε δίκαιός τε ὁμοῦ καὶ πένης ἤτοι πτωχὸς τῷ πνεύματι· παρενεχθῆναι πρὸς κρίσιν ὑπό του τῶν δυνατωτέρων, οὗτος καταπέπραται τοῖς ἐχθροῖς, καίτοι τοῦ νόμου σαφῶς διηγορευκότος τό “Οὐ λήψῃ [*](Lev.xix. 15; Deut. i. 17.) “πρόσωπον ἐν κρίσει.’ καὶ πάλιν “Ἀθῷον καὶ δίκαιον οὐκ [*](Exod. xxiii. 7.) “ἀποκτενεῖς.” ὁ γάρ τοι τὸ κρίνειν πεπιστευμένος, μένος, καθιεῖταί [*](b) που πάντως ἐν τάξει Θεοῦ, ᾧ δὴ τὸ κρίνειν καὶ μόνῳ [*](1. οὐτὸν habent Α.Β. αὐτοὺς F. (42. al.) 2. τῶν πατούντων Β. (22 al.) τὰ πατοῦντα Α. (A.V.) καταπατοῦντα F. Edd. 5. τῆ assumptum ex Α.Β. 9. πεπονθότας Β. πεπονθόσιν Edd. 10. Haec ὁ θεσπέσιος accesserunt ex Α.Β. 13. ἕψεται Α. 14. οἷον ἰσομοιρεῖ ἤδη pro οἱονείπως συνομαρτεῖ Α. 16. πεπράκασι Edd. invitis Α.Β. φησιν assumptum ex Α. Statim ἀργυρίῳ Edd. 18. ἠνέσχοντο Α. ἀνέσχ. Edd, 19. κρίσιν pro δίκην Α. 20. τε om. Α. 21. τοιοῖσδε Β. 23. ὑπό του τῶν Α.Β. ὑπὸ τούτων Edd. 26. τό assumptum ex Α.Β. καθεῖταί Edd. 27. τὸ κρίνειν post μόνῳ transp. Α.)

402
[*](S. Jac. iv. 12.) οἰκεῖον. “Εἷς γάρ ἐστιν ὁ νομοθέτης καὶ κριτὴς,” κατὰ τὴν του ἁγίου φωνὴν. οὔκουν ο του δικαιου παρασημαίνων ’τον λόγον καὶ εἰς πρόσωπον βλέπων, ὑβριεῖ που πάντως τὸ [*](Zach. vii. 9.) θεῖον ἀξίωμα, καὶ Θεῷ προσκρούει λέγοντι “ κρῖμα δίκαιον κρίνατε, καὶ ἔλεος καὶ οἰκτιρμὸν ποιεῖτε ἕκαστος πρὸς τὸν “ πλησίον αὐτοῦ. ” αἰτιᾶται τοίνυν ὡς καταπωλοῦντας ἐχθροῖς τὸν δίκαιόν τε καὶ πένητα, καὶ τοῦτο δρᾶν εἰωθότας [*](C) ὀλίγων ἕνεκα καὶ εὐτελεστάτων λημμάτων, ἃ καὶ μόλις τοῖς λαβοῦσιν ἀρκέσειεν ἂν πρὸς ὑποδημάτων κτῆσιν. ἀλλ’ ἦν ἄμεινον παρὰ πολὺ τὴν ὀρθότητά τε καὶ τὸ Θεῷ δοκοῦν τιμᾶν ᾑρημένους ταῖς παρ’ αὐτοῦ μᾶλλον καταμεθύειν τιμαῖς, καὶ μέντοι καὶ πλοῦτον ἔχειν τὸν ἐξ ἀγαθῆς εὐφημίας. [*](Prov. xxii. 1.) “ Αἱρετὸν γὰρ, φησὶν, ὄνομα καλὸν ἢ πλοῦτος πολύς. ἰστέον δὲ ὅτι καὶ διὰ φωνῆς Ἡσαΐου τοιοῦτόν τι φησὶ πρὸς [*](Es. i. 22, 23.) τὴν τῶν Ἰουδαίων μητέρα, τουτέστι τὴν Ἱερουσαλήμ “ Τὸ “ ἀργύριον ὑμῶν ἀδόκιμον· οἱ κάπηλοί σου μίσγουσι τὸν “ οἶνον ὕδατι· οἱ ἄρχοντές σου ἀπειθοῦσι, κοινωνοὶ κλεπτῶν, “ ἀγαπῶντες δῶρα, διώκοντες ἀνταπόδομα, ὀρφανοῖς οὐ “ κρίνοντες, καὶ κρίσει χήρας οὐ προσέχοντες· διὰ δὲ [*](Mic. iii. 11. d) φωνῆς Ἱερεμίου πάλιν “ Οί ἡγούμενοι αὐτῆς μετὰ δώρων “ ἔκρινον.’’ ἐπάρατον οὖν πανταχῆ τὸ μὴ ὀρθήν τε καὶ ἀδιάβλητον ποιεῖσθαι τὴν κρίσιν, ἀλλ’ ἐπαχθῆ τρόπον τινὰ καὶ ἐπ’ ἀνισότητι διαβεβλημένην.

[*](1. ὁ assumptum ex Α. 2. ἁγίου] + Παύλου Β. 3. ὑβριεῖ Α. ὑβρίσει Edd. που om. Α. πάντως assumptum ex Α. 4. κοὶ] + τῶ Edd. invitis Α. Β. προσκρούει Α. προσκρούσει Edd. 8. ἀτελεστάτων Edd. repugn. libris. μόνοις pro μόλις iid. 9. ἀρκέσειεν Α. (Migne.) ἀρκεσειαν Β. ἀρέσκειεν (sic) Edd. 13. πλοῦτον πολύν Α. 14. τι om. Α. 15. τῶν ἀνταπόδομα ex Α.Β. τὸ ἀργύριον — ὕδατι Α.Β. ὅτι Edd. 17, 18. Haec ἀπειθοῦσι — ἀνταπόδομα desunt in Edd. 18. ὀρφανοῖς οὐ κρίνοντες, καὶ κρίσει χήρας οὐ προσέχοντες Β. ὀρφανοῖς οὐ κρίνοντες κρίσιν· χήρας οὐ προσέχοντες Α. ὀρφανοὺς οὐ κρίνουσι καὶ κρίσει χήρας οὐ προσέχουσι Edd. 19. δὲ om. Α. 20. φωνῆς assumptum ex Α.Β. 21. ἀδιαλωβητὸν Α. ἀδιάβητον Pont. 22. ἐταράχθη pro ἐπαχθῆ Α. 23. διαβεβλημένη Α.)
403

Καὶ ἐκονδύλιζον εἰς κεφαλὰς πτωχῶν.

Καταδυναστείαν αὐτοῖς καὶ πλεονεξίαν ἐγκαλεῖ καὶ καταιτιᾶται σαφῶς, ὡς ἀνοσίους τε καὶ ἀφιλοικτίρμονας, καὶ οὓς ἦν ἄμεινον καὶ φροντίδος ἀξιοῦν καὶ τιμᾶν ἑλέσθαι, [*](e) καὶ τοῖς ἐξ ἀγάπης ἐπικοῦ ῥήμασιν ἀνακτᾶσθαι φιλεῖν, ἐκ τῶν ἐναντίων καὶ ἀδικεῖν εἰωθότας, ἀφορήτοις τε καὶ πικραῖς κατατήκοντας λύπαις, τοὺς τῆ πτωχείᾳ πεφορτισμένους. ἀλλ’ ὅ γε Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς εἰς οἰκεῖον ἀναγράφει πρόσωπον τὰ εἰς αὐτοὺς πραττόμενα. φησὶ γὰρ “Ἐφ᾿ [*](S.Matth xxv. 40.) “ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιήσατε.” οὐκοῦν οὐ μετρίως Θεῷ προσκρούσομεν, πλεονεκτοῦντες τὸν ἀσθενῆ καὶ “Τύπτοντες μὲν πυγμαῖς ταπεινὸν, [*](Εs. iviii. 4.) καθὰ γέγραπται, καταπικραίνοντες δὲ ταῖς δυσθυμίαις τοὺς [*](a 267 Α.) τῆ πτωχείᾳ κατηχθισμένους, καίτοι χεῖρα μᾶλλον ὀφείλοντες ὀρέγειν αὐτοῖς τὴν φιλάλληλον. “Πενία γὰρ, φησὶν, ἄνδρα [*](Prov. x 4.) “ταπεινοῖ, χεῖρες δὲ ἀνδρείων πλουτίζουσι·” γράφει δέ που καὶ ὁ Χριστοῦ μαθητὴς, ὅτι “Θρησκεία καθαρὰ καὶ ἀμί- [*](S.Jac. i. 27.) “αντος παρὰ τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ αὕτη ἐστὶν, ἐπισκέπτεσθαι “ὀρφανοὺς καὶ χήρας ἐν τῇ ταπεινώσει αὐτῶν, ἄσπιλον “ἑαυτὸν τηρεῖν ἀπὸ τοῦ κόσμου.”

Kαὶ ὁδὸν ταπεινῶν ἐξέκλιναν.

[*](b)

Τοῦτο νοήσεις διχῆ· ἢ γὰρ ἐκεῖνό φησιν, ὅτι πεφρονήκασιν ὑπέρογκα, καὶ θεοστυγοῦς ἀλαζονείας εἰς τοῦτο ἥκασι μέτρον, ὡς παραιτεῖσθαι καὶ ἀδελφοὺς, εἰ μὴ πλούτῳ περι- [*](2. καταδυναστείαν Α. κατὰ δὺν. Β. Edd. ἀπειλεῖ pro ἐγκαλεῖ Α. 6. πιραῖας] δειναῖς. Α. 8. Haec Ἰησοῦς Χριστὸς accesserunt ex Α.Β. 9. Haec φησὶ —ἐμοὶ ἐποιήσατε accesserunt ex Α.Β. 11. προσκρούομεν Edd. repugn. Α.Β. 12. πυγμαῖς ταπεινὸν hoc ordine Α.Β. Statim καθὼς Edd. 14. κατηχθημένους iid. 16. ἀνδρεῖον (sic) Β. 17. ὅτι assumptum ex Α.Β. Statim καὶ add. Α. 18. τῷ assumptum ex Β. καὶ πατρὶ om. Β. 19. ταπεινώσει Β. Edd. θλίψει Α. αὐγῶν] + καὶ Edd. ἀσπίλους ἑαυτοὺς Α. 22. δίχη] δίχα Edd. 23. ἥκασι Β. ἥκουσι Α. (Migne.) ἥκουσαν Edd. Statim τὸ add. iid.)

404
χέοιντο καὶ λαμπρὰς ἔχοιεν τὰς περιουσίας, μίσει δὲ ὥσπερ ἰέναι καὶ κατὰ ταὐτὸν τοῖς οὐκ ἄγαν ἐξησκηκόσι τὸ φιλοχρήματον πάθος, οἳ καί εἰσι ταπέινοὶ, τὸν εἰκαῖον τοῦ βίου διωθούμενοι σάλον· ἤγουν ὅτι καθηγηταὶ γεγονότες καὶ [*](c) λαῶν ἡγούμενοι, παρευθύνουσι τὴν ὁδὸν τῶν ἀσθενεστέρων ἤτοι τῶν ταπεινῶν, δῆλον δὲ ὅτι τῶν οἴκοθεν μὲν οὐκ ἐχόντων τὴν τοῦ συμφέροντος εἴδησιν ἀκριβῆ, προσκειμένων δὲ μᾶλλον ταῖς τῶν παιδαγωγούντων φωναῖς. πλείστη δὲ ὅση πληθὺς ἡ τοιάδε. ζῶσι μὲν γὰρ ἀπεριεργότερον καὶ ἐν ἁπλότητί τινες, ἀπήρτηνται δὲ τῆς τῶν διδασκόντων φωνῆς ἤτοι παιδαγωγίας, καὶ ἥνπερ ἃν μάθοιεν εὖ ἔχειν ὁδὸν, ἀγαπῶσι λίαν. οὐκοῦν οἱ μὲν σοφοὶ καὶ θεοφιλεῖς τῶν καθηγεῖσθαι λαχόντων, τὴν ἐπ’ εὐθὺ δεικνύουσι τρίβον, δι’ ἧς μάλιστα [*](d) διάττοντες τὴν ἁνδάνουσαν τῷ Θεῷ κατορθοῦσι ζωήν. οἱ δὲ δὴ μικρὰ τοῦ θείου πεφροντικότες νόμου, παρευθύνουσι τῶν ταπεινῶν τὴν ὁδὸν, ἔξω τοῦ εἰκότος καὶ τοῦ πρέποντος ἀληθῶς γενέσθαι παρασκευάζοντες· ὁποῖόν τι δέδρακεν Ἱεροβοὰμ, ἀναπεπεικὼς προσκυνεῖν ταῖς χειροκμήτοις δαμάλεσι· καὶ ἀποστήσας ὁδοῦ τῆς εἰς εὐθύ τε καὶ ἀγαθῆς, τοῦ προσκεῖσθαί φημι τῷ φύσει τε καὶ ἀληθῶς Θεῷ καὶ Δεσπότῃ. Ἐκκλίνουσι τῶν ταπεινῶν τὴν ὁδὸν οἱ λέγειν οὐ παραιτούμενοι τῷ νηπίῳ τὰς φρένας “Ἐλθὲ μεθ᾿ ἡμῶν, κοινώνησον [*](e) “αἵματος ἀδίκου. ἐκκλίνουσι τῶν ταπεινῶν τὴν ὁδὸν καὶ οἱ τῶν ἐκκλησιαστικῶν δογμάτων τὴν ὀρθότητα παρατρέποντες ἔπι γε τό σφισι δοκοῦν, καὶ σκολιὰν καὶ διεστραμμένην ἰέναι τρίβον τὸν τῶν ἁπλουστέρων ἀναπείθοντες νοῦν· καὶ. [*](1. μίσει] Sic edidi. μίση Α. μισεῖν Edd. 2. καὶ κατὰ ταὐτὸν Β. κατ αὐτῶν Α. ταὐτὸ pro ταὐτὸν Edd. 4. σάλον] κόμπον Α. 8. παιδαγωγουμένων Α. δὲ οm. Α. 10. δὲ] + καὶ Α. 11. διδασκαλίας pro παιδαγ. Α. 13. τὴν] τὸ Edd. ante Migne. μάλιστα Β. εὖ μάλα Α. μάλα Edd. 14. διατάττοντες Α. ἀδδάνουσαν Α. Statim τῷ assumptum ex Α.Β. 15. μικρὰ] μακρὰν Edd. repugn. A.B. πεφρονηκότες iid. Statim νόμον iid. ante Migne. 16. καὶ τοῦ πρέποντος om. Β. 18. χειροκμήτοις Β. χειροτμήτοις Α. χειροτεύκτοις Edd. 19. ἀποστήσας Β. ἀποστῆσαι Α. ἀποστήσαντες Edd. ἀγαθῆς Β. ἀγαθὸν Edd. 20. Haec τε καὶ ἀληθῶς et καὶ Δεσπότῃ accesserunt ex Α.Β. 21. τὰς ὁδοὺς Edd. invitis Α.Β. Statim καὶ add. Edd. 22. νηπίω ἠπίῳ iid. 24. τὴν ὀρθ. παρατρ. hoc ordine Α.Β.)
405
γάρ ἐστι παρ’ αὐτοῖς ὀρθὸν μὲν οὐδὲν, ἐκτετραμμένα δὲ μᾶλλον καὶ ἀκαλλῆ ῥημάτια, καὶ συνθῆκαι λόγων, ἀσεβείας τε ὁμοῦ καὶ ἀμαθίας ἔμπλεα.

Καὶ υἱὸς καὶ πατὴρ αὐτοῦ εἰσεπορεύοντο πρὸς τὴν αὐτὴν παιδίσκην, [*](a 268 Α) ὅπως βεβηλώσωσι τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ αὐτῶν. Ἐπὶ θερμαῖς καὶ ἀνεπιπλήκτοις ἡδοναῖς καταιτιᾶται πάλιν, καὶ ἁπάσης εὐκοσμίας ἠφειδηκότας ἐφ’ ἑνὶ δὴ τούτῳ δέδειχε πλημμελήματι. ἦν μὲν γὰρ ἄμεινον τὸ κατανδρίζεσθαι παθῶν καὶ κατευμεγεθεῖν ἡδονῆς ἐκτόπου καὶ μυσαρᾶς καὶ ἀποκόπτειν ἐπιθυμίας, καὶ τοῖς τῆς σαρκὸς θελήμασιν ἐπιτιμᾶν ἐγνωκότας καὶ κατηρεμεῖν ἀναπείθοντας τὸν ἐν [*](b) τοῖς μέλεσιν ἡμῶν ἀγριαίνοντα νόμον. ἀλλ’ ἦσαν ἐκεῖνοι τῆς οὕτω λαμπρᾶς κατόπιν ἀρετῆς, ἥττηντο δὲ τάχα που καὶ τῶν εἰς σάρκα παθῶν.

Εἶτα πῶς οὐ σοφὸν κἂν γοῦν ἐν αἰσχροῖς αἱρεῖσθαι τὸ ἄμεινον, ἐννοεῖν τε ὅτι τῶν ἄγαν ἐκτοπωτάτων, πατρος μὲν εὐναῖς ἐπιθρώσκειν υἱὸν, πατέρα δὲ αὐταῖς τοῦ υἱοῦ κοίταις ἀνοσίως ἐπιμαίνεσθαι φιλεῖν, καὶ πρᾶγμα δεινὸν ἑλέσθαι πληροῦν, ὃ καὶ δίχα νόμου τοῦ διὰ Μωυσέως ἡ φύσις οἶδεν αἰσχρὸν, καὶ τοῖς ἐξ ὀργῆς κινήμασι καταδικάζειν ἀξιοῖ; καὶ [*](c Gen. xlix. 4.) γοῦν ὁ Ῥουβεὶμ τὴν τοῦ πατρὸς ἀδικήσας εὐνὴν προσκέκρουκεν οὐ μετρίως· ἠγανάκτει δὲ σφόδρα καὶ ὁ θεσπέσιος Παῦλος ἐπὶ τοιῷδέ τινι πεπραγμένῳ παρά τισι· Κορίνθιοι δὲ οὗτοι· οἷς καὶ ἐπιστέλλει λέγων “ Ὅλως ἀκούεται ἐν ὑμῖν [*](1 Cor. v. 1.) [*](2. ῥημάτια Α. ῥήματα Edd. καὶ συνθῆκαι] καὶ εὐθῆ καὶ in mg. οὐκ ante εὐθῆ Α. 3. ἀμαθείας Edd. ἔμπλεα Α. ἔμπλεοι Edd. 4. καὶ alt.] + ὁ Α. (36, 51, 238.) αὐτοῦ deest in Edd. (153.) 5. τὸ ὄνομα] τὰ νόμιμα Α. 6. ἀνεπιπλήκτοις] ἐπιπλήκτοις (sic) Edd. 7. εὐκοσμίας] εὐδοκιμίας Α. ἠφειδηκότας] Sic correxi. ἠφειδοκότας Edd. 10. καὶ alt. assumptum ex Α. τῶν σαρκῶν Edd. 11. ἠρεμεῖν Β. 13. ἥττηνται Edd. est vacuum in Α. inter ἀρετῆς et η ἥττηντο in mg. ζ/( = ζήτει.) 14. καὶ assumptum ex Α. 15. ἐν] + τοῖς Edd. 16. ὅτι assumptum ex B. καὶ pro ὅτι Α. ἐκτοπ. Α. ἀτοπωτάτων Edd. 17. εὐνοῖς ἐπιθρώσκειν υἱὸν Α. υἱὸν ἐπιθρ. εὐναῖς Edd. τοῦ om. Β. 18. πρᾶγμα] πράξει Edd. inv. Α.Β. 21. Ῥουβὶμ Β. Ῥουβὴν Α. πατέρος Edd. 22. Haec ὁ θεσπέσιος assumpta ex Α.Β. 23. παρά τισι. Κορίνθιοι δὲ οὗτοι· οἷς] παρὰ Κορινθίοις Edd. 24. λέγων deest in Edd.)

406
“πορνεία, καὶ τοιαύτη πορνεία ἥτις οὐδὲ ἐν τοῖς ἔθνεσιν, “ὥστε γυναῖκά τινα τοῦ πατρὸς ἔχειν.’’ ἀλλ’ οὐ μέχρι [*](1 Cor. v. 5.) τούτων ἵστη τὴν ἀγανάκτησιν· παρεδίδου δὲ τὸν ἐργασάμένον “τῷ σατανᾶ, εἰς ὄλεθρον τῆς σαρκός.’’ βεβηλοῦσι δὴ οὖν τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ αὐτῶν οἱ τοῖς τοιοῖσδε πταίσμασιν ἔνοχοι. καὶ οὔ τι που φαμὲν, ὅτι βεβήλωσιν καὶ ἀκαθαρσίαν [*](d) τῇ θείᾳ προσέτριβον φύσει. πῶς γὰρ ἃν, ἢ πόθεν; δυσφημεῖσθαι δὲ μᾶλλον παρασκευάζουσι τὸν τῶν ὅλων Θεὸν, ὡς βελήλων ἄρχοντα λαῶν. καὶ γοῦν ἔφη που πρὸς Ἰου- [*](Es. lii. 5.) δαίους “ Δἰ ὑμᾶς τὸ ὄνομά μου διὰ παντὸς βλασφημεῖται “ἐν τοῖς ἔθνεσιν.” ὥσπερ γὰρ ἁγιάζειν λέγονται τὸν Θεὸν οἱ ζῶντες ὀρθῶς, οὕτως ἂν νοοῖντο καὶ βεβηλοῦν οἱ τὴν ἀκάθαρτον καὶ ἀκλεᾶ ἐπιτηδεύοντες πολιτείαν.

[*](8)

Καὶ τὰ ἱμάτια αὐτῶν δεσμεύοντες σχοινίοις παραπετάσματα [*](e) ἐποίουν ἐχόμενα τοῦ θυσιαστηρίου, καὶ οἶνον ἐκ συκοφαντιῶν ἔπινον ἐν τῶ οἴκω του Θεοῦ αὐτῶν.

Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ Χριστὸς οὐχ ἑτέρου του χάριν τοὺς θείους χρῆναι ναοὺς ἐπιτελεῖσθαι διδάσκων, ἢ ὥστε δοξολογεῖν ἐν αὐτοῖς τὸν τῶν ὅλων Θεὸν, καὶ τὴν αὐτῷ πρέπουσαν ποιεῖσθαι προσκύνησιν, ἐπετίμα ποτὲ τοῖς Ἰουδαίων ἐμπόροις· παρεκόμιζον γὰρ ἐν τῷ ἱερῷ πρόβατά τε [*](S. Joan. ii. 15.) καὶ βοῦς καὶ περιστεράς· καὶ δὴ καὶ “ποιήσας φραγέλλιον [*](S.Matth. xxi. 13.) “ἐκ σχοινίων, πάντας ἐξέβαλεν ἐκ τοῦ ἱεροῦ λέγων Γέ- [*](1. Haec ἥτις οὐδὲ ἐν τοῖς ἔθνεσιν accesserunt ex Α.Β. addidit primus Migne. 3. ἵστη Β. ἵστησι Edd. ἐργασάμενον Α. εἰργασμένον Edd. 4. εἰς Α. πρὸς iid. 5. πταίσμασιν] Edebatur πάθεσιν invitis nostris. 6. τοι pro τι Edd, 9. πρὸς Ἰουδαίους Α. τοῖς Ἰουδαίοις B. πρὸς Ἰούδαν Edd. 10. διὸ παντὸς accessit ex Α.Β. 12. ἂν νοοῖντο] νοοῖντ’ ἂν Β. Statim καὶ assumptum ex Α.Β. ἀκλεᾶ καὶ ἀκάθαρτον inverso ordine Α. 14. σχοινίῳ Α. 16. οἴκῳ] + κυρίου Β. 17. Quae sequuntur partim citantur in Catena in D. Pauli Epistolas in Bibliotheca παντοκράτορος Montis Sancti Monasterii conservata, sec. forte x ineuntis. ὁ alt. assumptum ex Cat. 21. γὰρ] παρακομίζουσιν Edd. πρόβατά τε τε om. Α.] καὶ βοῦς βόας Α.] καὶ π.— ἐκ τοῦ ἱεροῦ λέγων] Haec accesserunt ex Α.Β. et (omittens καὶ περιστεράς et ἐκ σχοινίων) Cat. quorum loco ζῶα edebatur.)

407
“γραπται Ὁ οἶκός μου οἶκος προσευχῆς κληθήσεται. ἐπεσημήνατο δὲ τὸ γράμμα τὸ ἱερὸν ὡς “Ἐμνήσθησαν οἱ [*](a 269 Α.) μαθηταὶ, ὅτι γεγραμμένον ἢν Ὁ ζηλος του οἴκου σου κατα- [*](S. Joan. i. 17.) “Φάγεταί με.” ἐπέπληττε δέ τισι καὶ ὁ θεσπέσιος Παῦλος τοιάδε τινὰ τολμᾶν εἰωθόσι· γράφει γὰρ οὕτω “Μὴ γὰρ [*](1 Cor. xi. 22.) “οἰκίας οὐκ ἔχετε εἰς τὸ ἐσθίειν καὶ πίνειν; ἢ τῆς ἐκκλησίας “τοῦ Θεοῦ καταφρονεῖτε, καὶ καταισχύνετε τοὺς μὴ ἔχοντας. ἀλυσιτελὲς δὴ οὖν ὁρᾶται πανταχῆ τὸ τοῖς θείοις οἴκοις κατακεχρῆσθαι τολμᾶν, ὡσανεὶ καὶ κοινοῖς καὶ τοῖς ἑκάστῳ προσήκουσιν ἰδικῶς. ποῦ γὰρ ἃν ἔτι τὸ Θεῷ προσῆκον τηροῖτο σέβας, εἰ σαρκὸς ἡδονὰς θεραπεύομεν ἐν ὀφθαλμοῖς [*](b) αὐτοῦ; καὶ ἐν οἷς ἔδει λαμπροὺς ὁρᾶσθαι διὰ σεμνότητος, ἐκεῖσε καταγελᾶσθαι κατ’ ὀλισθαίνοντας εἰς τὸ ἀκαλλὲς, καὶ δρᾶν ἐθέλοντας ἃ μὴ θέμις; ὃ δὴ ποιοῦντάς τινας οὐκ ἀμωμήτους ἐᾷ, καὶ σφόδρα εἰκότως. οὐ γὰρ ἀπήλλαττον, φησὶ, περιτανυσμάτων τὸ θυσιαστήριον, ἀλλ’ ὑπ’ αὐτῶν πεπτωκότες, καταμεθύειν κατετόλμων καὶ τὰ ἡδονῆς ἔργα πληροῦν, ἵνα καὶ ἀκούσειαν Θεοῦ λέγοντος ἐναργῶς “Καὶ [*](Hier. xxxvi. 23.) “ἐγὼ μάρτυς, λέγει Κύριος.” τίνος δ’ ἃν ἀπόσχοιτο τῶν [*](c) ἀτόπων κάτοινος ἀνὴρ, καὶ τὰς φρένας παρενηνεγμένος καὶ πρὸς πᾶν ὁτιοῦν εὐκόλως τῶν κακῶν; ἐφόρα μὲν γὰρ ο τῶν ὅλων Θεὸς καὶ “τὰ ἐν τῶ σκότει,’’ κατὰ τὸ γεγραμμένον, [*](Dan. ii. 22.) καὶ ἄποπτον αὐτῶ παντελῶς οὐδέν· δοκεῖ δέ πὼς τὰ ἐν ἐκκλησίαις μάλιστα, μονονουχὶ παρόντος τε καὶ θεωμένου, πράττεσθαι πρὸς ἡμῶν. καὶ εἴπερ ἐστὶ πάναισχρον ἀληθῶς, [*](2. ἐπεσημήνατο] ἐπεσήμηνε Edd. 4. Κορινθίοις pro τισι Cat. Haec ὁ θεσπέσιος assumpta ex Α.Β. Cat. 5. γράφει γὰρ οὕτω· μὴ γὰρ] μὴ γὰρ, φησὶν Edd. 7, καὶ καταισχύνετε τοὺς μὴ ἔχοντας] Haec accesserunt ex B. καὶ καταισχύνετε τοὺς πτωχούς Α. 8. οὐ λυσιτεὲς Cat. πανταχῆ Α.Β. πανταχοῦ Edd. Cat. 9. καὶ prius] + τοῖς Edd. invitis Α. Cat. 10. ἀν’ om. Α. Cat. post προσῆκον tr. Edd. τὸ Β. τῷ Cat. Edd. 11. τηροῖ τὸ pro τηροῖτο Cat. 12. ἐν οἷς ἔδει] εἶναι δὴ (sic) Α. ἵν᾿ ἔδει Cat. σεμνότητος Α. Cat. σεμνότητα Edd. 13. ἐκεῖσε καταγελᾶσθαι Β. ἐκεῖ γελᾶσθαι Cat. Edd. Haec εἰς τὸ ὅκ’. καὶ δρᾶν ἐθέλοντας accesserunt ex Α.Β. Cat. 16. τανυσμάτων Edd. ὑπ’ αὐτῶν Α. ὑπ’ αὐτῶ B. ὑπ’ αὐτὸ Edd. 17. μεθύειν Β. κατετόλμων Α. ἐτολμων Εdd. 18. ἀκούσειαν Θεοῦ hoc ordine Α.Β. 21. εὐκόλως Α. εὔκολος Edd. 22. τῷ assumptum ex Α. Cat. 24. ἐκκλησίᾳ Β. 25. ὑμῶν pro ἡμῶν Edd. repugnantibus Α.Β. Cat.)
408
καὶ τὴν ἐσχάτην ἐκ νόμου κατάρρησιν ἔχον, τὸ μεθύειν ὅλως, πῶς οὐ παντὸς ἐπέκεινα λόγου τοῦ πρὸς φαυλότητα βλέποντος, [*](d) τὸ καὶ ἐν αὐταῖς ἐκκλησίαις ὁρᾶσθαι τοιούτους; καὶ τὸ ἔτι φορτικώτερον, εἰ ἐξ ἀδίκων καὶ πονηρῶν λημμάτων τὰ εἰς τρυφὴν συλλέγοιτο; οἱ τοῦτο δρῶντες ἀκούσονται [*](Hier. vii. 11.) Θεοῦ λέγοντος ἐναργῶς “Μὴ σπήλαιον λῃστῶν ὁ οἶκός “μου;” οὐκοῦν τὰ ἑτέρων ἐγκλήματα πρὸς ὠφελείας ἡμῖν ἔσονται πολλῆς, καὶ δι’ ὧν ἕτεροι προσκεκρούκασιν, ἀμείνους ἡμεῖς ἐσόμεθα, εἰ παραιτοίμεθα τὰ ἐκείνων. ἀσφαλέστεροι γὰρ οἱ σώφρονες εἶεν ἂν εἰκότως, εἰ δὴ βούλοιντο διαζῆν [*](e) ἐννόμως, εἰ μὴ ζηλοῦν ἕλοιντο πονηρούς. Αλλ᾿ εἰ μὲν λέγοιτο πρὸς τὸν Ἰούσαν, ἤτοι ἤτοι ἃς δύο φυλὰς τὰς ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις Τὰ ἱμάτια Αὐτῶν δεσμεύοντες σχοινίοις παραπετάσματα ἐποίουν ἐχόμενα τοῦ ἔχοιεν ἂν ὀρθῶς τῆς πρὸς ἡμῶν ἀρτίως εἰρημένης θεωρίας ὁ λόγος. εἰ δὲ δὴ φέροιτο καὶ κατὰ τοῦ Ἱσραὴλ τὸ πλημμέλημα, φαίην ἂν, ὅτι οὐκ ἐν τῷ οἴκῳ αὐτοῦ Θεοῦ τοῦ κατὰ φύσιν καὶ ἀληθῶς, οὐδὲ ἐχόμενα τοῦ θυσιαστηρίου αἱ διὰ τῶν περιτανυσ μάτων ἐπλέκοντο σκηναὶ, ἤγουν τὰ ἐκ μέθης [*](270 Α. a) ἐπράττετο, ἀλλ’ ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ θεοῦ αὐτῶν, ἵνα λέγοι τὸν Βαὰλ, ἤγουν ἕτερόν τινα τῶν ἐξ ἐπινοίας ἀνθρωπίνης εἰς τύπον εἰδώλου πεποιημένων. πῶς οὖν ἔτι καταλογισθεῖεν ἃν εἰς ἔγκλημα τῷ Ἱσραὴλ, τὸ ἐν οἴκῳ τυχὸν εἰδώλων, καὶ παρ’ αὐτὸ τὸ βέβηλον θυσιαστήριον οἴνῳ τε μεθύειν καὶ ἐξυφαίνειν σκηνάς; ὅτι ταῦτα τετιμήκασι, καὶ μέθης ὥσπερ καὶ αἰσχρᾶς ἁπάσης ἡδονῆς ἐργαστήρια τῶν ἐν ὑπολήψει θεῶν ἐποιοῦντο [*](3. αὐταῖς ἐκκλησίαις] αὐτῇ ἐκκλησίᾳ Edd. 4. αἱμάτων pro λημμάτων iid. 5. συλλέγοιτο A. συλλέγοιντο iid. 7. ἡμῶν iid. 9. ἐσόμεθα assumptum ex Β. ἀσφαλέστεροι—πονηρούς om. Β. 12. μὲν om. A. 13.τοῖς assumptum ex Β. τὰ ἱμάτια αὐτῶν δ. σχ. παραπετάσματα ἐποίουν ἐπο ίουν παραπ. Α.) ἐχ. τοῦ θυσιαστηρίου Α. Β. τὸ ῥητὸν Edd. 15. ἔχοιεν Α. ἔχοι iid. 17. αὐτοῦ Α. τοῦ Edd. 18. Haec κοὶ ἀληθῶς accesserunt ex Α. Β. του] + θείου Edd. invitis Α. Β. διὰ assumptum ex Α. Β. 21. τινα Α. τι Edd. Statim τὸν—πεποιημένον Α. 22. καταληισθείη Edd. 23. τῷ ἐν οἰκῶ τυχὸν εἰδώλῳ Α. 24. βέβηλον] βέβηλα (sic) Edd. 25. αἰσχρᾶς accessit ex Β. post ἁπάσης transp. Α. 26. ἐποίουν Edd.)
409
τοὺς ναοὺς, καίτοι δέον ἐφιέσθαι μᾶλλον καθαρῶς καὶ πανάγνως λατρεύειν Θεῷ, καὶ εἰς οἶκον εἰσιέναι τὸν ἅγιον ἀληθῶς, [*](b) καὶ σεπτὸν ἡγεῖσθαι τὸ θυσιαστήριον. οἱ δὲ καὶ τὰ οὕτω σεπτά τε καὶ ἀξιάγαστα παρ’ οὐδὲν ἡγεῖσθαι σπουδάζοντες, τὰ πολὺ λίαν αἰσχίω τετιμηκότες, καὶ αὐτοῖς ἐμπαροινεῖν ἀπετόλμων τοῖς ἰδίοις θεοῖς, πανταχῆ τὸ θεῖον πατοῦντες ἀξίωμα, καὶ περιυβρίζοντες ἀδεῶς τὴν τῷ μόνῳ καὶ φύσει Θεῷ πρέπουσαν δόξαν, ὅτε καὶ τοῖς ψευδωνύμοις περιθέντες αὐτὴν, οὐδενὸς ἀξιοῦν ἠνέσχοντο λόγου.

[*](C)

Ἐγὼ δὲ ἐξῆρα τό Ἀμοῤῥαῖον ἐκ προσώπου αὐτῶ, οὗ ἦν καθὼς [*](9) ὕψος κέδρου τὸ ὕψος αὐτοῦ, κω ἰσχυρὸς ἦν ὡς δρῦς, καὶ ἐξήρανα τὸν καρπὸν αὐτοῦ ἐπάνωθεν, καὶ τὰς ῥίζας ὑποκάτωθεν.

Ὁμᾶς ὅπως ἀνοσίως περιυβρίζοντας καὶ καταφρονεῖν ἑλομένους ἀποφαίνει λοιπὸν, καὶ ὂν ἐδεῖ μᾶλλον ταῖς χαριστηρίοις εὐφραίνειν ᾠδαῖς καὶ ταῖς εἰς πᾶν ὁτιοῦν εὐπειθείαις, ἀνούστατά τε καὶ ἀβουλότατα λυπεῖν ᾑρημένους, διάτοι τὸ ἐκ πολλῆς ἄγαν σκαιότητος τρόπων, καὶ ὧν εὖ [*](d) πεπόνθασιν, ἐλάσαι πρὸς λήθην; ἐγὼ μὲν γάρ φησιν ἐξῆρα τὸν Ἀμοῤῥαῖον ἀπὸ προσώπου αὐτῶν· τουτέστι, τὰ βάρβαρα καθεῖλον γένη, δι’ ἑνός που τάχα τοῦ Ἀμοῤῥαίου καταδηλούμενα, ὡς σκληροῦ τε καὶ ἁδροτέρου· ἐγὼ νικῆσαι παρεσκεύασα τὸν οὕτως ὑπερφυῆ καὶ ἄθραυστον, ὡς δοκεῖν ἤδη πὼς ἦρθαι μὲν κέδρου πρὸς ὕψος, δροὸς δὲ τῆς ἄγαν εὐσθενοῦς ἀπομιμεῖσθαι τὴν δύναμιν. ἦν γὰρ οὐχ ἕτερος πλὴν ὅτι μόνος ἐγὼ, φησὶν, ὁ καταμαραίνων αὐτὸν, καὶ καταπλήττων εἰς ῥίζας, μόνον δὲ οὐχὶ καὶ ἀφαυαίνων αὐτοῦ e [*](2. λατρεύειν] + τῷ Α. εἰσιέναι Α. ἰέναι Edd. 6. πανταχῆ A. πανταχοῦ Edd. 1 2. ἐξῆρα Α. (22. al.) ἐπάνωθεν Α. (Alex.) ἐπάνωθεν Edd. (Vat.) 1 8. ὃν Α. 20. ἀπὸ 20 ἐκ Edd. τὰ om. Α. 21. καταδηλούμενα Α. δῆλ’. Edd. 26 ὅτι assumptum ex Α.Β. 27. καταπλήττων Α. πλήττων Edd. δὲ assumptum ex Α.Β. αὐαίνων Β.)

410
τὸν καρπόν. ἐπειδὴ γὰρ ὡς περὶ δένδρου λελάληκεν, ἐπιμένει πιθανῶς ὁ λόγος τῇ τροπῇ, καὶ εἰς ῥίζαν αὐτῷ τὸ βλάβος γενέσθαι φησὶν, ἠφανίσθαι δὲ οὕτω καὶ τὸν καρπόν. ἀποθάνοι γὰρ ἂν οὐχ ἑτέρως τὸ ἐν δρυμοῖς ξύλον, πλὴν ὅτι κατὰ τοῦτον τὸν τρόπον. ὅτι γὰρ δεδαπάνηνται, πολεμούντων αὐτοῖς τῶν ἐξ Ἰσραὴλ, Ἀμοῤῥαῖοί τε καὶ Εὐαῖοι, Γεργεσαῖοι [*](271 Α. a) καὶ Φερεζαῖοι καὶ Ἰεβουσαῖοι, συνασπίζοντος δῆλον δὲ ὅτι Θεοῦ, ἐνδοιάσειεν ἂν οὐδείς.

Πικρὸν οὖν ἄρα τὸ καταφρονῆσαι Χριστοῦ τοῦ δόντος [*](S. Luc. x. 19.) ἡμῖν “Πατεῖν ἐπάνω ὄφεων καὶ σκορπίων καὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν “δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ,” τοῦ καταστρέφοντος τοὺς [*](Ephes. vi. 12.) καὶ ὑποφέροντος τοὺς εὐσθενεστέρους· “Οὐ γάρ ἐστιν “ἡμῖν ἡ πάλη πρὸς αἷμα καὶ σάρκα, ἀλλὰ πρὸς τὰς ἀρχὰς, “πρὸς τὰς ἐξουσίας, πρὸς τοὺς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους “τοῦ αἰῶνος τούτου, πρὸς τὰ πνευματικὰ τῆς πονηρίας ἐν “τοῖς ἐπουρανίοις.” καὶ τούτων ἁπάντων ἐν Χριστῷ κεκερατήκαμεν. καὶ εἰ μέλλομεν λυπεῖν, ἀποκλίνοντες εἰς τὸ ῥᾴθυμον, [*](b) τὸν ἑαυτῶν Σωτῆρα καὶ Λυτρωτὴν, ἀπορήσομεν, οἶδ’ ὅτι, καὶ λόγου καὶ ἀφορμῆς ἐξελέσθαι δυναμένης κολάσεως καὶ πυρός.

[*](10)

Καὶ ἐγὼ ἀνήγαγον ὑμᾶς ἐκ γῆς Αἰγύπτου, καὶ περιήγαγον ὑμᾶς ἑ τῇ ἐρήμῳ τεσσαράκοντα ἔτη του κατακληρονομῆσαι τὴν γῆν τῶ Ἀμοῤῥαίων.

Ερμηνεύει σαφῶς ὅπερ ἔφη, καὶ ἀνόπιν ὥσπερ ὁ λόγος ἰὼν, τὰ ἀπ’ ἀρχῆς μέχρι τέλους ὡς ἐν βραχέσι καταδηλοῖ. [*](1. δένδρου Β. δένδρων Edd. 2. αὐτῶν Α. τὸ βλάβος γενέσθαι hoc ordine Α.Β. 4. δρυμοῖς Β. (Migne.) δρυμῇ Α. δριμοῖς Edd. 7. καὶ alt. om. Α. δὲ assumptum ex Α. 8. ἂν assumptum ex Β. 10 πατεῖν—τοΰ ἐχθροῦ Α.Β. ἐπάνω ὄφεων πατεῖν Edd. 11 τοῦ alt. assumptum ex Α. καταστρέφοντος] + τε Β. 13. ἡμῶν Α. 13—16. πρὸς τὰς ὀρχὰς—κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ σκότους om. Β.] τοῦ αἰῶνος τούτου et ἐν τοῖς ἐπουρανίοις accesserunt ex Α.Β. 17. εἰς Α.Β. πρὸς Edd. 22. ἐν τῇ ἐρήμῳ om. Β. κατακληροδοτῆσαι F. 24. ὁ λόγος om. Β. 25. ἐν om. Edd.)

411
δουλείας μὲν γὰρ ἐξεῖλον, φησὶ, καὶ τῆς τῶν Αἰγυπτίων πλεονεξίας ἀπήλλαξα· ἔθρεψά τε κατὰ τὴν ἔρημον, καθιεὶς [*](c) μὲν ἄνωθεν τὸ μάννα αὐτοῖς, πηγὰς δὲ ὑδάτων θεοπρεπῶς ἀνιεὶς, καὶ ἐξ ἀκροτόμου πέτρας ἀδοκήτων ναμάτων ἐκδρομὰς δωρούμενος. καὶ ἦν ὁ πόνος τῆς ὁδοιπορίας αὐτοῖς οὐκ ἐπὶ μικροῖς, ἀλλ’ ἵνα κληρονομήσειαν τῶν Ἀμοῤῥαίων τὴν γῆν, τὴν τοῖς πατράσιν ἐπηγγελμένην. οἱ δὲ καὶ πρὸς τοῦτο σκαιότητος ὠλισθήκασιν, ὡς μηδὲ εἰδέναι τάχα που τὴν ἐμὴν περὶ αὐτοὺς ἀγάπησιν καὶ φιλανθρωπίαν.

Μεμνῆσθαι δὴ οὖ ἀναγκαῖον ἡμᾶς τοὺς ἐν Χριστῷ διὰ [*](d) πίστεως, ὅτι καὶ δουλείας ἀπηλλάγμεθα, καὶ καθάπερ ἐξ Αἰγύπτου μετακεχωρήκαμεν εἰς τὴν ἔρημον, τουτέστιν εἰς πλατεῖαν καὶ καθαρωτάτην ἀληθῶς, καὶ ἀσυμμιγῆ τοῦ χείρονος πολιτείαν, φημὶ δὴ τὴν Εὐαγγελικήν· ἄρτον πεπλουτήκαμεν τὸν ἐξ οὐρανοῦ τὸν ζωὴν διδόντα τῷ κόσμῳ. [*](S. Joan vi. 33.) νευρούμεθα γὰρ ἐν χριστῳ, καὶ πηγὰς ἀκηράτων ὑδάτων ἐσχήκαμεν τῶν ἁγίων Ἀποστόλων τὰς συγγραφάς· οὕτω γὰρ αὐτὰς καὶ ὁ προφήτης Ἡσαΐας ὠνόμαζε λέγων “καὶ [*](e Εs. xii. 3.) “ἀντλήσατε ὕδωρ μετ’ εὐφροσύνης ἐκ τῶν πηγῶν τοῦ σωτη- “ρίου.” σωτηρίου δὲ πηγαὶ τίνες ἂν εἶεν μᾶλλον ἢ ἐκεῖνοί που πάντως οἱ τὸν σωτήριον ἥμιν καὶ ζωοποιον ἀνιέντες λόγον, καὶ τὸ Χριστοῦ μυστήριον εὐαγγελιζόμενοι, μυσταγωγοῦντες τὴν ὑπ’ οὐρανόν.

Καὶ ἔλαβον ἐκ τῶι υἱῶι ὑμῶν εἰς προφήτας, κω ἐκ τῶν νεανίσκων [*](11) ὑμῶν εἰς ἁγιασμόν· μὴ οὐκ εστί ταύτα, υὑοὶ Ἰσραήλ; λέΓει Κύριος. καὶ ἐποτίζετε τοὺς ἡγιασμένους οἶνον, καὶ τοῖς [*](12) προφήταις ἐνετέλλεσθε λέγοντες Οὐ μὴ προφητεύσητε.

[*](a 272 Α.)[*](2. ἀπήλλαττον Α. τε Β. δὲ Edd. Neutrum habet Α. καθίει Α. 6. κληρονομέησει Β. 7. καὶ assumptum ex Α.Β. 8. μὴ pro μηδὲ Α. 9. αὐτῶν Α. ἢ pro καὶ Εdd. 12. εἰς prius] πρὸς Β. 13. πλατεῖαν καὶ καθ’. hoc ordine Α. 18 αὐτὸς Α. Statim καὶ om. Α. Haec ὁ προθήτης et καὶ alt. accesserunt ex Α. Β. 19. ἀντλήσετε Β. ἀντλήσατε Α. Edd. 20. σωτηρίου δὲ—πάντως οἱ Α.Β. ἐκεῖνοι γὰρ πάντως πηγαὶ σωτηρίου, οἱ Edd. 21, ἡμῖν post ζωοπ. transp. Β. ἐνιέντες Α. 27. ἐντέλλεσθε Α. (311.))
412

Μέγα πρὸς ὀνειδισμὸν καὶ κατάῤῥησιν τὴν ἐπὶ παντὶ κακῷ, τὸ οἱονείπως ἀχαριστεῖσθαι παρὰ Θεοῦ, τοῦ πάντα ἡμῖν διανέμοντος τά τε εἰς δόξαν καὶ τὰ ζωαρκῆ. πολλῶν μὲν γὰρ ὄντων κατὰ τὴν οἰκουμένην ἐθνῶν, ἀπόλεκτον ἐποιεῖτο μόνον τὸν Ἰσραὴλ, καὶ εἰς τοῦτο λοιπὸν εὐκλείας ἐκάλει καὶ ἀνεκόμιζε Θεὸς, ὡς καὶ τῷ τῆς προφητείας ἀξιώματι [*](b) κατακαλλύνεσθαί τινας τοὺς τὸν εὐαγῆ τε καὶ ἐννομώτατον ἀγαπῶντας βίον, παραλαμβάνεσθαι δὲ καὶ εἰς αγιασμον τοὺς ἐν αὐτοῖς νεανισκους, τουτέστι, τοὺς ἁδροτέρους τὸ φρόνημα, καὶ νοητὴν ἔχοντας εὐρωστίαν. ἡγιάζοντο γάρ [*](Num. vi. 5.) τινες κατὰ νόμον, οἱ ἐπίκλην Ναζιραῖοι, τρέφοντες τρίχα [*](Ib. 3.) κόμης αὐτῶν τῷ κυρίῳ, οἶνον καὶ τὰ ἐξ αὐτοῦ, ὄξος δὴ λέγω καὶ σταφυλὴν καὶ σταφίδα καὶ γίγαρτον παραιτούμενοι, [*](Ib. 6.) ἀποφοιτῶντες δὲ λίαν καὶ νεκρῶν σωμάτων. καὶ βαθὺς μὲν ὁ λόγος ὁ περὶ τούτων ἐστί. πλὴν ἐτίμα Θεὸς καὶ εἰς προφήτας, [*](C) ὡς ἔφην, καὶ εἰς τὸ ἁγιάζεσθαι τυπικῶς ἀναφέρων τοὺς ἐξ αὐτῶν. οἱ δὲ καὶ τὴν οὕτω λαμπράν τε καὶ ἀξιόληπτον δόξαν ἐκτόπως ἀποσπουδάζοντες, ἐπότιζον οἶνον τοὺς ἡγιασμένους, τουτέστι τοὺς εὐχὴν ἔχοντας ἐφ’ ἑαυτοῖς ἁγιασμοῦ. ἀνέπειθον γὰρ καὶ αὐτοῦ τοῦ ἁγιάζεσθαι καταφρονεῖν, πάντως που λέγοντες, οὐδὲν εἶναι παντελῶς τὸν τοῦ Θεοῦ νόμον, καὶ ἀνόνητον ἀνθρώποις τὸ ἁγιάζεσθαι θέλειν, καὶ πληροῦν ἐπὶ τούτῳ τὰ νενομισμένα. εἰ γὰρ καὶ ἦν ἐν σκιαῖς ὁ νόμος, ἀλλ’ οὐκ ἐστέρητο παντελῶς τῶν τῆς ἀληθείας [*](d) δογμάτων· ἐναστράπτει γὰρ τοῖς τύποις τῆς εὐσεβείας ἡ μόρφωσις. τὸ δὲ καὶ αὐτοῖς τοῖς ἁγίοις προφήταις ἐπιτιμᾶν, ἀποσειομένων ἐστὶ παντελῶς τὸν τοῦ Θεοῦ λόγον, καὶ [*](1. τὴν deest in Edd. 2. του] τὰ iid. 3. τὰ alt. assumptum ex A. 7. τε om. Α. 11 Ναζιραῖοι Β. Ναζωραῖοι Α. Ναζαραῖοι Edd. 12. κόμην iid. invitis Α.Β. τὰ assumptum ex Β. ἀμπέλου pro αὐτοῦ Β. Haec δὴ λέγω accesserunt ex Α.Β. Statim καὶ om. Β. 13. σταφίδας Edd. invitis Α.Β. 15. ὁ alt. om. Α. 17. τε om. Α. ἀξιόληπτον Α. ἀξιόπιστον Edd. 18. ἐκτόπως accessit ex Α.Β. 19. αὑτοῖς Aub. αὐτοῖς Pont. invitis A.B. 20. ἀνέπιθον Α. κοὶ om. Α. Statim αὐτοῦ Β. αὐτοὺς Α. Edd. 25. εὐσεβείας] ἀληθείας Β. 20. τοῖς deest in Edd. 27. παντελῶς accessit ex Α. νόμον pro λόγον Edd. repugnantibus Α.Β.)

413
παιδεύεσθαι μὴ ἀνεχομένων, καὶ ἠγνοηκότων ὅτι τετίμηνται, εἴπερ ὄντες ἐξ αὐτῶν παρελήφθησαν εἰς κοινολογίαν τὴν ὡς πρὸς Θεόν. προσεπερωτᾷ δὲ διὰ μεσοῦ καί φησι Μῆ οὐκ ἔστι ταῦτα υἱοὶ Ἰσραὴλ, λέγει Κύριος 5 ἆρα, φησὶ, καὶ οὕτως ἐναργῶν πραγμάτων καθοριεῖτε τὸ ψεῦδος; ἆρα μαρτύρων δεήσει Θεῷ πρὸς τὸ ἐλέγχειν ὑμᾶς, καὶ τὰ οὕτως [*](e) ἐμφανῆ συκοφαντεῖν ᾑρημένους; χρὴ τοιγαροῦν ἁγιάζεσθαι, καὶ λογισμῷ πεπηγότι προσεδρεύειν Θεῷ τὰς τῶν πονηρῶν οὐ προσιεμένους γνώμας. “Φθείρουσι γὰρ ἤθη χρηστὰ [*](1 Cor. xv. 33.) “ὁμιλίαι κακαὶ,” καὶ ἀποφέρουσιν ἁγιασμοῦ τε καὶ ἁπάσης ἐπιεικείας τῶν φιληδόνων οἱ λόγοι. οὐκοῦν προσκεισόμεθα μᾶλλον ἡμεῖς ταῖς τῶν θεηγόρων φωναῖς, οἷς καὶ αὐτὸς ὁ Σωτῆρ’ ἐπιμαρτυρεῖ, λέγων “Οὐχ ὑμεῖς ἐστε οἱ λαλοῦντες, [*](S.Matth. x. 20.) “ἀλλὰ τὸ Πνεῦμα τοῦ Πατρὸς ὑμῶν τὸ λαλοῦν ἐν ὑμῖν.

[*](a 273 Α.)

Δῶ τοῦτο ἰδοὺ ἐγὼ κυλίω ὑποκάτω ὑμῶν, ὅν τρόπον κυλίεται ἡ [*](13) ἅμαξα ἡ γέμουσα καλάμης.