Refutatio Omnium Haeresium (= Philosophumena)

ὅτι δὲ τὸ λ ἑνδεκάτῳ κείμενον τόπῳ ἐπὶ τὴν τοῦ ὁμοίου αὐτῷ κατῆλθε ζήτησιν, ἵνα ἀναπληρώσῃ τὸν δωδέκατον ἀριθμόν, καὶ εὑρὸν αὐτὸν ἐπληρώθη, φανερὸν εἶναι ἐξ αὐτοῦ τοῦ σχήματος τοῦ στοιχείου. τὸ γὰρ λάβδα ὥσπερ ἐπὶ τὴν τοῦ ὁμοίου αὐτῷ ζήτησιν παραγενόμενον καὶ εὑρὸν #x003E; ἀναρπάσαν, τὴν τοῦ δωδεκάτου ἀνεπλήρωσε χώραν τοῦ Μ [*](2—6 aus Iren. Ι 16, 2 S. 160 — S. 187, 4 Iren. Ι 16, 2 S. 160 καὶ ἐπεὶ ὁ δωδέκατος (consequenter lat.) Αἰὼν ἀποστὰς κατέλειψε τοὺς ἄνω ἕνδεκα, κατάλληλον λέγουσι τὸν τύπον τῶν γραμμάτων τῷ σχήματι τοῦ λόγου (alter Fehler ür λ) κεῖσθαι — ἑνδέκατον γὰρ τῶν γραμμάτων κεῖσθαι τὸ λ, ὅ ἐστιν ἀριθμὸς τῶν τριάκοντα — καὶ κατ’ εἰκόνα κεῖσθαι, dann wie Hipp. Ζ. 14 ff) [*](1 ὐπεξαιρούμενος δὲ τὸ ἐπίσημον καὶ ἐπισυντιθεὶς τὴν ἐπαύξησιν τῶν γράμμάτων εὑρήσει τὸν τῶν τριάκοντα ἀριθμόν Iren. 2 † τὸν τῶν Epiph. Cruice, † τὸν Gö. τῶν2 > Epiph. 3 † τρὶς Iren. Miller 4 τρὶς > Iren. lat. 5 ἐνενήκοντα] † καὶ αὐτὴ δὲ ἡ τριὰς ἐφ’ ἑαυτὴν (ἐαυτῆς συντεθεῖσα ἐννέα ἐγέννησεν Iren. ἐννέα] † παρ’ αὐτοῖς Epiph. 10 <τὸν> τῶν We. 11 τοὺς ö.: τὸν Ρ, τοὺς ἄνω Iren. Cruice 12 τόπος? Harvey S. 160 14 + καὶ Iren. Gö. 16 + κατὰ Iren. Gö. 17 ποιεῖ We. 18 ἐν δεκάτω Ρ ἑνδέκατον ὂν τῇ τάξει Epiph., quae est undecimo loco in ordine ἐνδεκάτῳ ὂν τόπῳ τῇ τάξει) Iren. lat. τὴν zweimal Ρ αὐτοῦ Iren. 19 εὑρὼν Ρ 20 λ Iren., λάμβδα Miller 21 αὐτοῦ Epiph. [sui lat.) εὑρὼν Ρ 22 † καὶ Gö. (καὶ εἰς ἑαυτὸ ἁρπάσαν)

Κατε>σκευάσθαι <δὲ> διὰ τῆς μητρὸς λέγουσι πρῶτον τὰ τέσσαρα στοιχεῖα, ἅ φησιν, πῦρ, ὕδωρ, γῆν, ἀέρα, εἰκόνα προβεβλῆσθαι τῆς ἄνω τετράδος· τὰς δὲ ἐνεργείας αὐτῶν συναριθμοῦντες, οἷον θερμόν, ψυχρόν, ὑγρόν, ξηρόν, λέγουσιν ἀκριβῶς ἐξεικονίζειν τὴν ὀγδοάδα.

ἑξῆς <δὲ> ῑ δυνάμεις οὕτω καταριθμοῦσιν· ἑπτὰ σώματα ματα κυκλοειδῆ, ἃ καὶ οὐρανοὺς καλοῦσιν, ἔπειτα τὸν περιεκτικὸν αὐτῶν κύκλον, ὃν καὶ ὄγδοον οὐρανὸν ὀνομάζουσι, πρὸς δὲ τούτοις ἥλιόν τε καὶ σελήνην.

καὶ ταῦτα ῑ ὄντα τὸν ἀριθμὸν εἰκόνας λέγουσιν εἶναι τῆς ἀοράτου δεκάδος, τῆς ἀπὸ Λόγου καὶ Ζωῆς· τὴν <δὲ> δωδεκάδα <μηνύεσθαι> διὰ τοῦ ζῳδιακοῦ κύκλου καλουμένου. γάρ δώδεκα ζῴδεκα φανερώτατα τὴν τοῦ Ἀνθρώπου καὶ τῆς Ἐκκλησίας θυγατέρα, δωδεκάδα, ἀποσκιάζειν λέγουσι.

καὶ ἐπεὶ ἀντ<επ>εζεύχθη, φησί, τῇ τῶν ὅλων ἀνα]φορᾷ ὠκυτάτῃ ὑπαρχούσῃ ὁ ὕπερθεν οὐρανός, ὁ πρὸς αὐτῷ τῷ κύτει βαρύνων καὶ ἀντιταλαντεύων τὴν ἐκείνων ὠκύτητα τῇ ἑαυτοῦ βραδυτῆτι, ὡς ἐν τριάκοντα ἔτεσι τὴν [*](3f vgl. Gassiamis, Coll. XXIV 26, 7: centenarius numerus de sinistra transfertur in dexteram und Friedländer zu Juvenal 10, 249) [*](5 — S. 189, 2 Iren. I 17, 1. 2 S. 164 ff ff βούλομαι δέ σοι καὶ ὡς αὐτὴν τὴν κτίσιν κατ’ εἰκόνα τῶν ἀοράτων ὑπὸ τοῦ Δημιουργοῦ, ὡς ἀγνοοῦντος αὐτοῦ, κατεσκευάσθαι διὰ τῆς Μητρὸς λέγουσι διηγήσασθαι. πρῶτον μὲν τὰ τέσσαρα στοιχεῖὰ φασι πῦρ κτλ. wie Hipp.) [*](1 ex duobus lamhdis ΛΛ Iren, lat., ἐκ δύο Λ Epiph. καὶ η übersehen von Miller): > We. διὸ καὶ φεύγειν Iren. 3 ἀριστερὸν Ρ 4 αὐτοὺς Iren. We.: αὐτοῦ Ρ Epiph. 4f μετὰ σκευάσθαι Ρ, verb. aus iren. 1 16, 2 Schlu und 17, 1 κατεσκευάσθαι (s. Test.) Gö. 5 + δὲ Gö. 6 φασιν Iren, (vielleicht bei Hipp, einzusetzen) 7 ἄνω] † πρώτης Epiph. τοῖς δὲ ἐνεργείοις αὐτῶ Ρ, verb. nach Iren. δὲ] τε Iren. συναριθμουμένας Iren. 8 θερμόν τε καὶ ψυχρόν, ξηρόν τε καὶ ὑγρόν Epiph. (humectum et aridiim Iren, lat.) λἐγουσιν > Iren. 9 ἑξῆς Epiph. ö.: ἐξ ἧς Ρ Iren. lat. + t] vor ι wohl ein ausgestrichener Buchst, μ Miller) Ρ ἑπτὰ] † μὲν Iren. 12 2 > Iren. 13 Ζωῆς] + προελθούσης Iren. + δὲ Iren. We. Iren., † δὲ μηνύσεθαι ö. καλουμένου κύκλου ~ Epiph. τὰ Iren. We.: ταῦτα Ρ 16 ἀποσκιάζειν ö. ἐπισκιάζειν Ρ, σκιαγραφεῖν Iren. 16f ἀντεπεζεύχθη Iren. ö.: ἀντεζεύχθη (so) Ρ 17 φασί Iren. φορᾶ Iren. ö.: ἀναφορᾶ Ρ 19 ἐκείνων Iren. We.: ἐκείνου Ρ ὥστε αὐτὸν ἐν Epiph.)

τὴν σελήνην τε πάλιν τὸν οὐρανὸν ἐκπεριερχομένην ἐν τριάκοντα ἡμέραις, διὰ τῶν ἡμερῶν τὸν ἀριθμὸν τῶν αἰώνων ἐκτυποῦν· καὶ τὸν [*](f. 85r) ἥλιον δέ, ἐν δώδεκα μησὶν ἐκπεριερχόμενον καὶ τερματίζοντα τὴν κυκλικὴν αὑτοῦ ἀποκατάστασιν, τὴν δωδεκάδα φανεροῦν·

καὶ αὐτὰς δὲ τὰς ἡμέρας, δώδεκα ὡρῶν τὸ μέτρον ἐχούσας, τύπον τῆς κενῆς δωδεκάδος εἶναι· καὶ αὐτοῦ δὲ τοῦ ζῳδιακοῦ κύκλου τὴν περίμετρον εἶναι μοιρῶν τριακοσίων ἑξήκοντα, ἕκαστον <γὰρ> ζῴδιον ἔχειν τριάκοντα.

οὕτω δὴ καὶ διὰ τοῦ κύκλου τὴν εἰκόνα τῆς συναφείας τῶν δώδεκα πρὸς <τὰ> τριάκοντα τετηρῆσθαι λέγουσιν· μὴν καὶ τὴν γῆν εἰς δώδεκα κλίματα διῃρῆσθαι φάσκοντες καὶ καθ ἐν ἕκαστον κλίμα ἀνὰ μίαν δύναμιν ἐκ τῶν οὐρανῶν κατὰ κάθετον ὐποδεχομένην καὶ ὡμοιωμένα τίκτουσαν τέκνα τῇ καταπεμπούσῃ [κατὰ] τὴν ἀπόρροιαν δυνάμει, τύπον <εἶναι> τῆς ἄνω δωδεκάδος.

πρὸς δὲ τούτοις θελήσαντα τὸν δημιουργὸν τῆς ἄνω ὀγδοάτος τὸ ἀπέραντον καὶ αἰώνιον καὶ ἀόριστον καὶ ἄχρονον μιμήσασθαι καὶ μὴ δυνηθέντα τὸ μόνιμον αὐτῆς καὶ τὸ ἀίδιον ἐκτυπῶσαι διὰ τὸ καρπὸν αὐτὸν εἶναι ὑστερήματος, εἰς τοῦτο χρόνους καὶ καιροὺς ἀριθμούς τε πολυετεῖς πρὸς τὸ αἰώνιον αὐτῆς τεθεῖσθαι, οἰόμενον έν τῷ πλήθει τῶν χρόνων μιμήσασθαι αὐτῆς τὸ ἀπέραντον.

ἐνταῦ- [*](1 Gronau, Poseidonios Lpz. 1914 S. 10 — 19 vgl. Gen. 1, 14) [*](3 τὸν] + ἑαυτῆς Iren. ἐκπεριερχομένην Gö. (circumeuntem Iren, Ρ, ἐμπεριεχομένην Epiph. ἐν > Epiph. 4 τῶν] † τριάκοντα ἐκτυποῦν Iren.: ἐκτυποῦσαν Ρ 5 ἐκπεριερχόμενον ö.: περιεχόμενον Epiph., circumeuntem Iren, lat., ἐνπεριεχόμενον (so) Ρ 6 αὐτοῦ Ρ ἀποκατάστασιν διὰ τῶν δώδεκα μηνῶν τὴν δωδεκάδα φανερὰν ποιεῖν Iren. 6 f καὶ αὑτὰς δὲ τὰς Ρ Iren, lat.: τὰς δὲ Epiph. 7 κενῆς Ρ: φαεινῆς Epiph., von apparentis IrenAiit. 8 εἶναι) † ἀλλὰ μὴν καὶ τὴν ὥραν φασί, τὸ δωδέκατον τῆς ἡμέρας, ἐκ τριάκοντα μοιρῶν κεκοσμῆσθαι διὰ τὴν εἰκόνα τῆς τριακοντάδος Iren. 9 † γὰρ Iren. Miller 10 δὴ Ρ: δὲ Epiph. (sic quoque Iren, lat.) 11 τῶν Iren.: τῆς Ρ † τὰ Iren. ö. τετηρῆσθαι Iren. ö.: μετρῆσθαι Ρ 12 γῆν Iren. Miller: αὐτὴν Ρ διῃρῆσθαι Iren. Miller: ἀνηρτῆσθαι Ρ 13 ἒν > Epiph. κατὰ κάΜον καθ᾿ ἕκαστον Ρ 14 ὡμοιωμένα Diele: ὁμοίωμα Ρ, ἐοικότα Iren., καθ’ ὁμοίωμα ö., ὁμοούσια Cruice κατὰ > Iren. Dind. a. a. Ο. S. 676 15 δύναμιν † εἶναι Iren. ö. τῆς δωδεκάδος καὶ τῶν τέκνων αὐτῆς σαφέστατον διαβεβαιοῦνται Iren. 16 θελήσαντά] † φασι Iren. 18 μόνιμον Iren. ö.: ἄμωμον Ρ τὸ > Epiph. 19 αὐτὸν > Epiph. τοῦτο > Iren. 20 κατατεθεῖσθαι Iren. οἰόμενον Iren. ö.: γενόμενον μὲν οὖν Ρ 21 ἀπέραντον Iren.: ἀόρατον Ρ)

Ταῦτα μὲν οὖν οἱ ἀπὸ τῆς Οὐαλεντίνου σχολῆς περί τε τῆς κτίσεως καὶ περὶ τοῦ παντὸς λέγουσιν, καινότερα καινότερα επιγεννῶντες, καὶ τοῦτο καρποφορίαν νομίζουσιν εἴ τις μεῖζον ὁμοίως ἐφευρὼν τερατουργεῖν όόζει.

καὶ ἐκ τῶν γραφῶν γραφῶν πρὸς τοὺς προειρημένουυς ἀριθμοὺς ἐφευρίσκοντες σύμφωνα κατηγοροῦσι Μωσέως καὶ τῶν προφητῶν, φάσκοντες ἀλληγορικῶς αὐτοὺς τὰ μέτρα τῶν αἰώνων λέγειν, ἃ παρατιθέναι μοι οὐκ ἔδοξε, <ὄν> φλύαρα ἀσύστατα, ἤδη τοῦ μακαρίου πρεσβυτέρου Εἰρηναίου δεινῶς καὶ πεπονημένης [ὠς] τὰ δὄγματα αὐτῶν διελέγξαντος, Ι παρ’ οὗ καὶ αὐτῶν [*](f. 85ν) ἐφευρήματα <παρειλήφαμεν> ἐπιδεικνύντες αὐτοὺς Πυθαγορείου καὶ ἀστρολόγων περιεργίας ταῦτα σφετερισαμένους ἐγκαλεῖν Χριστῷ ὡς ταῦτα παραδεδωκότι.

ἀλλ' ἐπεὶ ἱκανῶς νομίζω καὶ τὰ τούτων φλύαρα δόγματα ἐκτεθεῖσθαι σαφῶς τε ἐπιδεδεῖχθαι, τίνων εἶεν μαθηταὶ Μάρκος τε καὶ Κολάρβασος, οἱ τῆς Οὐαλεντίνου σχολῆς διάδοχοι γενόμενοι, ἴδωμεν τί λέγει καὶ Βασιλείδης.

Τάδε ἔνεστιν έν τῇ ἑβδόμῃ τοῦ κατὰ πασῶν αἰρέσεων ἐλέγχου·