Refutatio Omnium Haeresium (= Philosophumena)

καὶ ὅταν λἐγῃ, φηοίν, ὁ προφήτης »λαβεῖν ὲαυτῶ̣ γυναῖκα πορνείας, διότι πορνεύουσα ἐκπορνεύσει ἡ γῆ ἀπὸ ὄπισθε τοῦ κυρίου«, τουτέστιν ὴ ᾿Εδὲμ ἀπὸ τοῖ· Ἐλωείμ, ἐν τούτοις, φησίν, ὁ προφήτης σαφῶς λαλεῖ τὸ ὅλον μυστήριον, καὶ οὐκ ἀκούεται διὰ τὴν κακίαν τοῦ Νόας.

κατὰ τὸν αὐτὸν ἐκεῖνον τρόπον κοὶ τὰς ἄλλας <ῥήσεις τὰς> προφητικὰς ὁμοίως πραρᾴ δουσι δτὰ πλειόνων βιβλίων· ἔστι δὲ αὐτοῖς προηrουμένως βιβλίον ἐπιrραφόμενον Βαρούχ, ἐν ῴ ὅλην τὴν τοῦ μύθου αὐτῶν διαγωγήν ὁ ἐντυχὼν γνώσεται. πολλαῖς μὲν οὖν αἱρέσεσιν ἐντυχόν, ἀγαπητοί, οὐδενὶ τούτου κακῷ χείρονι ἐνἐτυχον.

ἀληθῶς δέ, ὥσπερ λέγει † καὶ ό κατά, τὸν αὐτοῦ Ἡρακλέα δεῖ μιμησαμένους ἐκκαθῆραι τὴν Αὐγείου κόπρον, μᾶλλον δὲ ἀμάραν, εἰς ἥν ἐμπεσόντες οἰ τούτου ἀνε,όμενοι οὐ πώποτε ἀπολυθήσονται, ἀλλ᾿ οὐδὲ ἀνακύψαι δυνήσονται.

᾿Επεὶ γοῦν καὶ τὰ Ἰουστίνου τοῦ ψει·δογνωστικοῦ ἐπιχειρήματα ἐξθέμεθα, δοκεῖ καὶ τὰς τῶν ἀκολούθων ἀκολούθων αἱρεέσεων ἐν ταῖς ἑξῆς βίβλοις ἐκθέσθαι, μηδένα δὲ καταλιπεῖν ἀνέ λεγετον αὐτῶν, τῶν ὐπ αὐτῶν λεγομένων παρατιθεμένων ὄντων ἱκανῶν πρὸς παρα- [*](1 ff vgl. die slavische Baruch-Apok., Gott. Nachrichten 1891 S. 5, 10—13. 11, 30. 31 — 4f I Kor. 2, 9 — 6f Joh. 4, 10. 14 contaminiert, vgl. zu V 19, 21 — 7—11 Gen. 1, 6. 7 — 12 Psal. 109, 4 — Hos. 1, 2) [*](1 οὕrως Ρ, verb. Gö. πάντων aus πάντα Ρ If τὸν τὸν ἄγαθὸν in ἀγαθῶν Ρ, s. Ζ. 3 u. V 24, 1 10 ἐστὶν] τὸ We. ὑπὸ ἄνω Ρ 11 <καὶ> Cruice 17 + ῥήσεις τὰς We., λαλιάς ö. 17f παραδιδοῦσι Ρ, verb. ó. 20 ὁ εὺ τυχὼν Ρ 21 λέγει λέγει ει’καιότατα We.; λἐγεται, κατὰ Gö., aber καιὰ sich nicht mit μιμησαμένους 23 ἐχόμενοι ö. 24 ἀποπλυθήσονται corr. in ἀποπληρωθήσονται Ρ 27 ἀνέλεχτον Ρ αύτὸν Ρ)

τἀδε ενεστιν ἐν τῇ τῆ τοῦ κατὰ πασῶν αἱρέσεων ἐλέγχου·

Τίνα τὰ Σίμωνι τετολμημένα, καὶ ὄτι ἐκ μαγικῶν καὶ ποιητικῶν τὸ δόγμα κρατύνει.

Τίνα ὁ Οὐαλεντῖνος δογματίξει, καὶ ὄτι ἐκ γραφῶν οὐ συνίσταται αὐτοῦ τὸ δόγμα, ἀλλὰ ἐκ τῶν Πλατωνικῶν καὶ Πυθαγορικῶν δογμάτων.

Καὶ τίνα τὰ Σεκούνδῳ καὶ Πτολεμαίῳ καὶ Ἡρακλέων δοκοῦντα, ὡς καὶ αὐτοὶ τοῖς αὐτοῖς, οῖς οί Ἕλληνες σοφοί, ἐχρήσαντο <δόγμασιν, ἄλλ᾿> ἄλλοις ῥήμασι.

Τίνα τά Μάρκῳ καὶ Κολαρβάσῳ νομισθέντα, καὶ ὅτι τινὲς αὐτῶν μαγείαις καὶ ἀριθμοῖς Πυθαγορείοις † ἔδχον.

Ὅσα μὲν οὐν ἐδόκει τοῖς ἀπὸ τοῦ ὄφεως τὰς ἀρχὰς παρειληφόσι καὶ κατὰ τελείωσιν τῶν χρόνων εἰς φανερὸν τὰς δόξας ἑκουσίως προενεγκαμένοις, ἐν τῇ πρὸ ταύτης βίβλῳ οὕσῃ πέμπτῃ τοῦ ἐδέχου τῶν αἱρέσεων ἐζεθἐμην· νυνὶ δὲ καὶ τῶν ἀκολούθων τὰς γνώμας οὐ σιωπήσω, ἀλλ' οὐδὲ μίαν ἀνέλεγκτον καταλείφω, εἰ γε δυνατὸν πάσας ἀπομνημονεῦσαι καὶ τὰ τούτων ἀπόρρητα ὄργια, ὅ δικαίως ὄργια κλητέον· οὐ γὰρ μακρὰν ἀπέχουσιν ὀργῆς τοιαῦτα τετολμηκόες, ἵνα καὶ τῇ ἐτυμολογίᾳ χρήσωμαι.

Δοκεῖ καὶ καὶ τὰ Σίμωνος τοῦ πετηνοῦ, κώμης τῆς Σαμαρείας, νῦν ἐκθέσθαι, παρ᾿ οὑ καὶ τοὺς ἀκολοὺθους δείξομεν ἀφορμὰς [*](1 ἐκκριθείη ρ αὐτῆς Ρ 2 μύονται Ρ 4 Titel fehlt Ρ, aber eine Zeile frei und rote Initiale Τ (freilich dieselbe Art des Absatzes Z. 17) 13 <καὶ> We. Ἑλλήνων We. 14 < > Diels (S. 135, 1 u. V 23, 3 ἄλλοι ἄλλως τὰ αὐτὰ διηγούμενοι): ἀλλ’ ö. 16 ἐσχόλαζον oder ἐνέσχον Miller, προσέσχον ö. έχρήσαντο Paequali 17f περιειληφόσι falsch als Lesart Ρ Miller 18 τελείωσιν Bunsen, Hipp, and bis age I 2 P 350 (1 35): μείωσιν Ρ 18f ἀνοδίως Bunsen a. a. 0. 19 προσενεγκαμένοις Ρ, verb. ö. 19f τοὺς ἐλÚχους Ρ, verb. Gö. 25 Γιττηνοῦ ö.: γειττηνοῦ αus γειττινοῦ Ρ)

οὑ πολλῷ σοφώτερον καὶ μετριώτερον ”Αφεθος ὁ Λίβυς ὀρεχθεὶς θεὸς νομιδθῆναι ἐν Λιβύῃ ἐπεχείρησεν· οὑ τὸν τὸν οὐ πολύ τι ἀπεμφαίνοντα τῆς Σίμωνος τοῦ ματαίου ἐπιθυμίας, δοκεῖ διηγήσασθαι ὄντα ἄξιον τῆς τούτου ἐπιχειρήσεως.

Ἄψεθος ὁ Λίβυς ἐπεθύμησε θεὸς γενέσθαι· ὡς ώς πολυπραγμονῶν πάνυ ἀπετύγχανε τῆς ἐπιθυμίας, ἠθέλησε κἂν δοκεῖν γεγονέναι, καὶ ἔδοξέ γε ὡς ἀληθῶς χράνῳ πλείονι γεγονέναι θεός. εθυον γὰρ οἱ ἀνόητοι Λίβυες αὐτῷ, θείᾳ τινὶ [δυνάμει,] νομίζοντες ἄνωθεν ἐζ οὐρανοῦ πεπιστευκέναι φωνῇ.

συναθροίσας γὰρ εἰς ἕνα καὶ τὸν αὐτὸν τὸν οἰκίσκον ὄρνιθας πλείστους ψιττακοὺς κατέκλεισεν· εἰσὶ δὲ πλεῖστοι κατὰ τὴν Λιβύην ψιττακοὶ καὶ ἐναργῶς μιμούμενοι πάνυ τὴν ἀνθρωπίνην φωνήν. οὗτος χρόνῳ διαθρέψας τοὺς ὄρνεις ἐδίδαξε λἐrειν· Ἄψεθος θεός ἐστιν. ὡς δὲ ἤσκησαν οἱ ὅρνιθες χρόνῳ πολλῷ καὶ τοῦτο ἔλεγον, ὅπερ ᾤετο [τὸ] λεχθὲν θεὸν θεὸν ποιήσειν τὸν Ἄφεθον, τότε όνοίζας τὸ δόκημα εἴασεν ἄλλον ἀλλαχόσε τοὺς ψιττακούς.

πετομένων δὲ τῶν ὀρνίθων ἐξῆλθεν ὁ φθόνος εἰς πᾶσαν τὴν Λιβύην, καὶ τὰ ῥήματα αὐτῶν διῆλθε μέχρι τῆς Ἑλληνικῆς κῆς γῆς, καὶ οὕτως οἱ Λίβυες καταπλαγέντες ἐπὶ τῇ τῶν ὀρνίθων φωνῇ τό τε πραχθὲν ὑπὸ τοῦ Ἀψἐθου πανούργευμα μὴ ἐννοήσαντας θεὸν εἶχον τὸν ”Αφεθον.

τῶν δὲ Ἑλλήνων τις ἀκριβῶς ἐννοήσας τὸ σόφισμα τοῦ νενομισμένου θεοῦ διὰ τῶν αὐτῶν ἐκέασεν ψιττακῶν οὐκ ἐλέγχει μόνον, ἀλλὰ καὶ ὀρφανίζει τὸν ἀλαζόνα καὶ φορτικὸν ἐκεῖνον ἄκωπον. μετεδίδαξε δὲ ὁ Ἕλλην καθείρξας πολλοὺς ἀπὸ τῶν ψιττακῶν λέrειν· αἶθος ὑμᾶς κατακλείσας ἠνάγκασε λέγειν· Ἄφεθος θεός ἐστιν. | ἀκούσαντες όὲ οἱ Λίβυες τῆς παλινῳδίας τῶν ψιττακῶν, f. 60r πάντες ὁμοθυμαθὸν συνελθόντες κατέκαυσαν τὸν Ἄψεθον. — 3 Iren. 1 23, 1 S. 190. H. et universam inagicam adhuc amplius scrutans ita ut in stuporem cogeret multos hominum . . . ebenda Citate aus Apostelgesch.

Οὕτως ἡγητέον Σίμωνα τὸν μάγον ἀπεικάζοντας τῷ Δίβυϊ † τείχιον, ἀνθρώπῳ γενομένῳ οὕτως θεῷ. εἰ δὲ ἔχει τὰ τῆς λευκόιον ἀκριβῶς καὶ καὶ ὁ μάγος πάθος τι παραπλήσιον Ἀφέθω, ἐπιχειρήσωμεν μεταδιδάσκειν τοῦ Σίμωνος τοὺς ψιττακούς, ὅτι Χριστὸς οὐκ ἠν Σίμων ὁ ἑστώς, στάς, στησόμενος,

ἀλλ’ ἄνθρωπος ἢν ἐν σπέρματος. γέννημα γυναικός, ἐξ αἱμάτων καὶ ἐπιθυμίας σαρκικῆς καθάπερ καὶ οἱ λοιποὶ γεγεννημένος· καὶ ὅτι ταῦθ’ οὕτως ἔχει, προἰόντος τοῦ λόγου ῥᾳδίως ἐπιόρκησεν.

λέγει δὲ ὁ Σίμων μεταφράξων τὸν νόμον Μωϋσέως ἀνοήτως τε καὶ κακοτέχνως. Μωσέως γὰρ λέγοντός, »ὅτι ὁ θεὸς πῦρ φλέγον ἐστὶ καὶ καταναλίακον«, δεξάμενος τὸ λεχθὲν ὑπὸ Μωσέως οὐκ ὀρθῶς, πῦρ εἶναι τῶν ὄλων λέγει τὴν ἀρχήν, οὐ νοήσας τὸ εἰρημένον, ὅτι ὅτι οὐ πῦρ, ἀλλὰ πῦρ φλέγον καὶ καταναλίσκον, οὐκ αὐτὸν διασπῶν μόνον τὸν νόμον Μωσέως, ἀλλὰ καὶ τὸν σκοτεινὸν Ἡράκλειτον συλαγωγῶν.

ἀπέραντον δὲ εἶναι δύναμιν ὸ Σίμων προσαγορεύει τῶν ὅλων τὴν ἀρχήν, λέγων οὔτως· »τοῦτο τὸ γράμμα ἀποφάσεως φωνῆς καὶ ὀνόματος ἐξ ἐπινοίας τῆς μεγάλης δυνάμεως τῆς ἀπεράντου. διὸ ἔσται ἐσφραγισμένον κεκρυμμένον, κεκαλυμμένον, κείμενον ἐν τῷ οἰκητηρίῳ, οὗ ἡ ῥίζα τῶν ὅλων τεθεμελίωται«.