Commentarium In Evangelium Matthaei (Lib. 12-17)

Origen

Origenes. Origenes Werke Vol 10.1-10. 2. Klostermann, Erich, translator. Leipzig: Hinrichs, 1935-1937.

Post haec videamus quomodo dictum est Petro et omni fideh, qui Petrus est: dabo tibi claves regni caelorum. et primum quidem arbitror consequenter dominum prius dixisse: super hanc petram aedificabo ecclesiam meam, et portae inferorum non praevalebunt ei et postea: tibi dabo claves regni caelorum. dignus est enim ab eodem ipso verbo accipere claves regni caelorum, qui obstruxit portas inferorum, ut non praevalerent adversus eum. quasi praemium enim in secundo loco dantur claves regni caelormn ei qui potuerit virtutibus portas obstruere inferorum, ut ipse sibi aperiat portas regni caelorum quae clausae sunt eis, qui a portis inferorum vincuntur. et ingreditur, qui quidem castus est, per aliquam castitatis portam, ipsa castitate sibi eam aperiente, ut clave. qui autem iustus est, intrat per iustitiae portam, quae aperitur clave iustitiae. et sic in singuhs quibusque virtutibus. omnis enim species virtutum,

[*](7 παντὶ] + <πιστεύοντι ὄντι> Kl, vgl. lat. 18 πρὸς] Kl πράξεσι Koe, vgl. lat. 26 εἰσέρχηται Μ 29 σωφροσύνης Kl, vgl. lat. σωφροσύνην MH 34 τινα <καὶ> Koe 35 εἴδη H)[*](3 odierunt G 6 haec] hoc y 11/12 hac petra G a 18 obstrusit B L obstruxerit Pasch 30 ea G eas L 30/31 ut clave L et clave G a (B) < G a 32 per y* perfectam L)

v.10.p.97

cum quis eam coeperit operari. quasi ipsa se adaperit ante eum qui accesserit ad eam ex corde, doinino videlicet eam aperiento per gratiam suam ei, qui a portis inferorum non fuerit victus, ut inveniatur eadem virtus et porta esse et clavis portae, et tot inveniantur claves quot portae. forsitan autem et unaquaeque virtus regnum est caeli, et omnes simul sunt regnum caelorum. secundum hoc qui conversatur secundum virtutes, iam videtur in regno esse caelorum. forsitan secundum hunc intellectum et iUud dicitur: wpaenitentiam agite, adpropinquavit regnum caelorum«, ut non ad tempus referatur, sed ad actum et propositum uniuscuiusque, quod dicitur: »adpropinquavit regnum caelorum«, quod est Christus, qui est omnis virtus, qui venit et loquitur. sicut enim »regnum dei non venit cum observatione, nec dicent: ecce hic, ecce «, sed est intra

[*](10–15 Vgl. auch Π 186 6ff — 18 Matth. 3, 2; 4, 17 — 28 ff Vgl. Luc. 17, 21)[*](14 πᾶσαι Kl, vgl. lat. πᾶσα MH 15 οὐρανῶν] + οὐκ ἐπὶ χρόνον ἀναφέρεσθαι M a, del. M c 16 εἶναι <δοκεῖν>? nach Koe, vgl. lat. 16 τὸν] τὸν] H)[*](9 quot + ct L | portae] virtutes tutes Pasch 14 caeli Kl caelorum X 16 qui G a L quod G c B 17/18 in regno esse y esse in regnum L 30 intra μ infra x)

v.10.p.98

discipulos Christi, sic et regnum caelorum. nam videtur ad idipsum referri in multis locis evangeliorum regnum caelorum et regnum dei.

Vide autem quantam potestatem habet petra, super quam aedificatur ecclesia Christi, et omnis qui dicit: tu es ChristiLS filius dei vivi, ut etiam iudicia eius maneant firma, quasi deo iudicante per eum, si tamen in eo ipso quo iudicat, portae inferorum non praevaluerint ei. qui ergo iniuste iudicat et non secundum verbum dei [neque] ligat in terris, neque secundum voluntatem ipsius solvit, portae inferorum praevalent contra eum. adversus quem autem portae non praevalent inferorum, iste iuste iudicat; propter quod et habet claves regni caelorum, et aperit eis qui soluti fuerint swper terram, ut sint soluti et hberi in caelo, et cludit eis qui iusto iudicio eius hgati fuerint super terram, ut sint quasi hgati in caelo et iudicati. quoniam autem qui episcopatus vindicant locum, utuntur hoc textu quemadmodum Petrus, et claves regni

[*](28 ff Vgl. Hieron. in Matth. 124 E: istum locum episcopi et presbyteri non intellegentes aliquid sibi de Pharisaeorum adsumunt supercilio, ut vel damnent innocentes vel solvere se noxios arbitrentur etc. — 30 ff Gemeint ist der Bisehof Demetrius von Alexandria (Koe))[*](6ff i. m. ABBREV ABBREV tmd οὐχ οὕτω χώρ (?) Μ 7/8 ὠκοδόμηται Μ 17 αὐτοῦ τοῦ Μ 22 λυομένοις Μ 27/28 κριμένοι Ha)[*](16 [neque] Kl 1 ligat y Pasch liget L 17/18 solvit B Pasch solvet G a solvat L 21 iuste < G 29 vindicant + sibi B (Pasch))

v.10.p.99

caelorum acceptas habentes a Christo docent, quoniam qui ab eis ligati fuerint, et in caelo esse ligatos, et qui ab eis soluti fuerint, id est remissionem acceperint, esse et in caelo solutos, dicendum est quoniam bene dicunt, si opera habent illa propter quae dictum est illi Petro: tu es Petrus, et tales sunt ut super eos aedificetur ecclesia Cliristi, si portae inferormn non praevalent eis. alioquin ridiculum est ut dicamus eum, qui »vinculis peccatorum suorum ligatus est« et »trahit peccata sicut funem longum, et tamquam iugi lorum vitulae iniquitates suas«, propter hoc sohnn, episcopus dicitur, habere huiusmodi potestatem, ut soluti ab eo sint sokiti in caelo, aut hgati m terris sint hgati in caelo. [*](15. 27 Prov. 5, 22 — 15 lat. = 29 gr. Jes. 5, 18) [*](5 <λελυμένα τουτέστιν> > Kl, vgl. lat. 6 καὶ < Μ 16 17 MH 17 *** Kl, vgl. lat.) [*](3 ligati] + <id est >? Diehl Kl | et < L 6 et < 8 habeant L 10 eis G 13 ut dicamus] videamus G 15 et x* < μ 17 iugi Kl, vgl. XI, 239, 23 iuge x)

v.10.p.100

»sit ergo episcopus «, qui alterum ligat aut solvit, dignus sit ligare vel solvere in caelo: »sit unius uxoris vir, sobrius, castus. ornatus, hospitalis, docibihs, non vinolentus, non percussor, sed modestus, non litigiosus, non concupitor pecuniarum, bene praesidens domui suae, filios habens subditos cum omni «. si tahs fuerit, non iniuste ligabit super terram neque sine iudicio solvet. propterea quaecumque solverit super terram qui huiusmodi est, soluta erunt et in caelo, et quae hgaverit super terram, ligata erunt et in caelo. si enim <non> fuerit quis (ut dicam) Petrus et non habuerit quae in hoc loco dicuntur quasi ad Petrum, et putaverit se posse Hgare, ut sint ligata in caelo, et solvere, ut sint soluta in caelo, ipse se fallit. non intellegens voluntatem scripturae, et »inflatus« incidit ’in iudicium diaboli«.

Tunc praecejjit discipulis suis, ut nemini dicerent quoniam ipse est Christus. exinde coepit lesus ostendere discipulis suis quoniam oporfef eum ire in Hieruscdem

[*](1–11 I. Tim. 3, 2—4 — 18ff Vgl. Harnack TU. 42, 4, 138 A. 3 — 23f Vgl. I. Tim. 6, 4 - 25 I. Tim. 3, 6)[*](19 ἐνταῦθα ὡς Πρὸς Πέτρον Koe, vgl. lat. 26 κρίμα Kl, vgl. lat. πτῶμα Μ H)[*](1 episcopus < R 2 alterum + aut R 3 dignus sit G c in ras. dignus B L ut inveniatur dignus R 10 habens + sibi R 12. 14. 16f terra G a 14 super terram y* < L 18 <non> Kl 27 praecepit] + ihs L 29 Christus < L | et exinde Ga)

v.10.p.101

» <>

et multa pati a senioribus et principibus et scribis et occidi et tertia die resurgere.

Superius quidem scriptum est, quoniam »hos duodecim misit lesus dicens eis: in viam gentium ne abieritis, et in civitates Samaritanorum ne introeatis, sed ite potius ad oves perditas domus « et cetera, quae dixit ad eos mittens eos ad praedicandum. videamus ergo si apostolatus iam opera facientes eos volebat etiam praedicare quoniam ipse erat Christus, et si volebat, dignum est quaerere, quid est quod nunc praecipit discipulis suis, ut nemini dicant quoniam ipse est Christus. si autem nolebat, quomodo salventur quae de testimonio mandata sunt eis, quale est illud: »tradent enim vos in conciUis, et in synagogis suis flagellabunt vos, et ante praesides et reges stabitis propter me in testimonium ilhs et gentibus«, vel ilhid: »cum tradiderint vos, nohte solhciti esse quomodo aut quid dicatis; dabitur enim vobis in illa hora quid dicatis« et quae sequuntur usque: »non con-

[*](5 Matth. 10, 5 — 22 Matth. 10, 17f — 27 Matth. 10, 19 — 31 Matth. 10, 23)[*](14 <καὶ> Deihl 15 γὰρ < Ηa 19 i. m. ἀπορία H)[*](1–3 a—resurgere <y 71. civitate<m>? Kl 19/20 salventur G solventur L dissolventur B 23 concilio G Pasch consilio L | in2 B Pasch < G L | suis Χ Pasch + et 30 dieatis] loquamini L Pasch)

v.10.p.102

summabitis civitates Israel, donec veniat filius ’f. nescio quomodo haec intellegi possint, nisi confiterentur lesum esse Christum, necnon etiam illud quod dicit: »omnis qui confessus fuerit me coram hominibus«, significet confessionem in Christo, nisi aliquis audeat dicere quia nolebat tunc praedicari, quoniam lesus ipse est Christus. sed haec dixit ut interpretationem loci huius non ad futurum tempus trahat, secundum quod postea discipuU lesu nominati sunt Christiani, incipiente ab Antiochia nomine isto. illud etiam in hoc loco quaerendum est utrum, cum mitterentur, iam cognoscebant quoniam ipse erat Christus. et si iam cognoscebant, sine dubio cognoscebat et Petrus. quomodo ergo post tanta interrogat eos: »vos autem quem me dicitis «? quando et respondenti et dicenti Petro: »tu es Christus filius dei vivi«, dixit: »beatus es, Simon Bariona, quia caro et sanguis non revelavit tibi, sed patermeus qui est in caelis«. per haec enim sermo demonstrat, quoniam tunc primum confessus f uerat eum Petrus Christum f iHum »dei vivi«.

[*](6 Matth. 10, 22 — 14ff Vgl. Act. 11, 26 — 24ff Matth. 16, 15—17 — 32 ff Vgl. Matth. 16, 15—17)[*](32 ἐνφαίνει Μ)[*](21 si cognoscebant iara L 22 et Pasch < x 25 esse L Pasch 30 f non caro et sanguis G)

v.10.p.103

Et vide si potes huiusmodi facere quaestionis solutionem dicens, quoniam credere lesum esse Christum minus est quam cognoscere. quoniam autem minus est, manifestatur ex eo quod refert lohannes ita: »dicebat ergo lesus ad eos qui crediderant ei ludaeos: si vos manseritis in verbo meo, cognoscetis veritatem et veritas liberabit vos«,

[*](6 Marc. 8, 30 - 8 Luc. 9, 21 — 12 Matth. 16, 15f — Luc. 9, 20 — 28. 32 Joh. 8, 31 f)[*](3 μαθηταῖς + <αὐτοῦ> λ 8,9 H 16 ἀπόρησις M a 17 i. m. λύσις H 20 ὑπὸ μετρίων Diehl ὑπομετρίων (Μ) H 32 *** Diehl, vgl. lat.)[*](23 quaestioni G | solutionem] vgl. Ζ. 17 gr. 31 crediderunt B)

v.10.p.104

́ ́ o̓́

ut dicamus : quando mittebantur ad praedicandum, credebant quidem lesum esse Christum, non tamen adhuc cognoscebant. postea autem proficientes per doctrinam et plura miracula etiam cognoverunt, quando et interrogati confessi sunt: »tu es Christus filius dei vivi«. aut si aestimentur iam tunc apostoh cognovisse lesum esse Christum, ita est respondendum : quia inter cognoscere et cognoscere differentia est. utputa : quis sapiens non intellegit quoniam Timotheus cognoscens lesum esse Christum non tantum in agnitione eius erat inluminatus, quantum Paulus ? quis autem etiam hoc ignorat, quia etsi multi vera dicunt dicentes de deo : quoniam »ipse mihi dedit eorum quae sunt scientiam veram«, non tamen omnes similiter manifeste aut perfecte cognoseunt ea quae sciunt,

[*](29 Sap. Sal. 7, 17)[*](3 γινωσκόντων2 <H 26 οὖ Koe ἂν MH 30 οὐχὶ H)[*](19 cognoscere2 x* Pasch agnoscere μ 19/20 Vgl. gr. Ζ. 1f)

v.10.p.105

<»>

ut dicainus quoniani tunc quidem apostoli initia cognitionis Christi habebant et exigua cognoscebant de illo, postea autem profecerunt in agnitione ipsius, ut possent capere scientiam Christi revelatam sibi a patre, ciuemadmodum Petrus, cui et dixit: »beatus es, Simon, quia non caro et sanguis revelavit tibi, sed pater meus qui est in «. et beatificatur non solum in eo quod dixit: »tu es « sed in eo magis quod addidit: »tu es Christus fiUus dei «. Marcus vero et Lucas scripserunt Petrum respondentem dixisse »tu es «, non adicientes, quod positum est in Matthaeo, »filius dei «, propterea nec scripserunt ad confessionem Petri relatam beatitudinem neque <post beatitudinem> benedictionem dicentem: »tu es Petrus et super hanc petram aedificabo ecclesiam meauKc et cetera.

[*](3 loff Vgl. Matth. 16, 17 — 22ff Matth. 16, 16 - 26 Marc. 8, 29 (Luc. 9, 20) - 28 Vgl. Matth. 16, 16 — 30ff Vgl. Matth. 16, 17f)[*](27 τὸ] τῶ H a 28/29 <ὁ-τοῦτο> Kl nach Koe, vgl. lat.)[*](14 possint G 24 vero] enim BL 30 Petri < y 31 post beatitudinem) Diehl, vgl. gr.)

v.10.p.106

Aut ita tractandum est, non quia tunc docebant lesum esse Christum, et modo praecepit eis ut nemini dicant, sed tunc quidem leviter de eo adnuntiabant quasi de magno et admirabili viro, Christum autem esse eum nondum adnuntiabant, sed quasi ad inductionem Iudaeo rum quaedam modica praemittebant de eo, ut praeparatis ex parte modica ad fidem eius tempore opportuno etiam hoc adderetur, quod ipse esset Christus. aut certe ita quaestio est solvenda, ut dicamus: pkira, quae tunc Christus ad apostolos dixit, non tantum ad apostolos pertinebant quantum ad omnes credentes in Christum. nec enim solis conveniebat apostolis quod est dictum: »ante praesides et reges stabitis propter me in testimonium ilLis et gentibusf, item quod ait: »tradet autem frater fratrem in mortem et pater fihum, et insurgent filii in parentes et morte adficient eos«, sed et illud: »omnis [*](3ff Vgl. Hieron. in Matth. 125 C: mihi (l) videtur aliud esse Christum praedicare, aliud lesum Christmn — 22 Matth. 10, 18 — 27. 29 Matth. 10, 21. 32) [*](3 κατήγγελλον ρ κατήγγελλον M H 4 <αὐτὸν> Diehl, vgl lat. 10 τὴν <H | καταγγέλειν Μ 25 ἔθνεσιν H a | δ᾿ οὐδ᾿ H 26 ἀλλὰ M) [*](2 dicebant B 21 <quod> plura μ 22 xݲpݲoݲ Gc 27 et + ante y 32/33 et in morte adicient G a (adficient G c)L)

v.10.p.107

qui confessus fuerit me corani hominibus« et cetera non apostolis, sed omnibus credentibus dicta sunt. secundum hoe ergo dicendum est, quod praemissa fuit illa doctrina quae factaestad apostolos, postea autem inplenda, ut videantur ea quidem, quae superius de adnuntiando Christo sunt dicta a Christo, non ad tempus pertinere quod fuit ante Christi resurrectionem, sed ad tempora post futura, haec autem quae mandat ut nemini dicant, timc apostoHs convenire.

Adhuc autem qui vult et Christum eum praedicatum prius ab apostolis, dicet quoniam leviter praemittere voluit eos mentionem nominis sui, ut interim facto silentio praedicationis huiusmodi hoc ipsum, quod leviter de Christo auditum fuerat, digeratur in sensibus auditorum et sic opportunius insinuetur eis lesus Christus crucifixus et ex mortuis suscitatus. quod in primis nec ipsi apostoli cognoscebant, sicut prae-

[*](19 Matth. 10, 27 — 108, 13 Vgl. C luc Nr. 23 Or. - 31 f Vgl. I. Kor. 1, 23)[*](23/24 <ἀμαυρότερον> und <παρὰ> Kl nach C luc Nr. 23 vmd lat. 26 τοῦτο] τὸ H | πεμφθῆναι M)[*](15 apostoUs *** Koe, vgl. gr. 17 eum x esse μ? eum <esse> Diehl)

v.10.p.108

sens sermo testatur dicens: exinde coepit ostendere discipulis siiis, quoniam oportet ire eum in Hierusalem et multa pati a senioribus et principibus et scribis, et occidi et tertia die resurgere. si autem tunc apostoli haec discebant de lesu quae erat passurus, quid aestimare debemus scisse prius de ’hristo eos qui ab apostolis docebantur? nam etsi adnuntiabatur eis Christus, quasi in inductione non manifeste adnuntiabatur. ideo et salvator mittens apostolos volebat ut nemini dicerent manifeste quoniam ipse erat Christus, videUcet ut perfectiorem de eo doctrinam in posterum opportunius reservarent, quando poterant adnuntiare eis qui eum viderant crucifixum de resurrectione eius ex mortuis. si enim apostoH, qui semper iuxta eum fuerunt et viderunt Mmiracula universa quae fecit« [*](12 f Vgl. Luc. 18, 33 — 19ff Vgl. Hieron. in Matth. 125 C: jjotest autem fieri, ut idcirco ante passionem et resurrectionem se noluerit praedicari, ut completo postea sanguinis sacramento oportunius apostolis diceret: »euntes docete oynnes gentesn etc. — 31f Vgl. Matth. 21, 15; vgl. Luc. 4, 22?) [*](5 ὅτι Lo εἰ Μ H 14/15 μαθητευσομένους Μ 16 Ἰησοῦ ἢ ὅτι] Ἰησοῦ; ἤτοι Koe 18 κατηγγέλετο Μ 25 ὅτε Μ C luc Nr. 23 ὅτι H) [*](6 1. nunc? Diehl 9 scire L 18 <et> non μ)

v.10.p.109

>et testimoniuin perhibuerunt verbis eius, quoniam »verba vitae aeternae« erant, scandalizati in ea nocte qua tradebatur, quid arbitramur passuros eos fuisse qui primum audiebant, si audissent quia ipse erat Christus? propter quod parcens eis mandat apostolis, ut nemini dicant, quia ipse est Christus. sicut fecit Paulus, Atheniensibus adhuc rudibus constitutis, adnuntians eis non Christum filium dei, sed virum quendam hoc modo: »tempora igitur ignorantiae despiciens deus. nunc denuntiat omnibus hominibus ubique paenitentiam agere, eo quod statuit diem iudicare orbem in aequitate, in viro quem statuit fidem praestare omnibus, resuscitans eum a mortuis«.

Qui ergo vult, haec quae tunc ad apostolos dicta sunt, pertinere ad temjDora post futura et necdum apostolos tunc praedicasse, quia ipse esset Christus, huiusmodi dat rationem: quoniam interim quidem nomen lesu vohiit praedicari, Christum autem et crucifixum tempore opportuno post passionem et resurrectionem, quando et rebus ipsis quod dicebatur poterat adprobari. quod sciens dicebat apostolus ad Corinthios: nec enim iu-

[*](1 Vgl. Joh. 6, 68 — 15 Act. 17. 30 f — 33 I. Kor. 2, 2)[*](4 <ἂν> Koe 5 <μανθάνοτας> Kl, vgl. lat.)[*](8 propter — xps y* Pasch <L 20 viro Kl virum x 21 praestare f idem omnilDus L 28 det G c 31 et <L)

v.10.p.110

dicavi scire quid in vobis nisi lesum Christum et hunc crucifixum«. ergo primum quidem lesum praedicaverunt taha et taha facientem et haec et haec praedicantem. nunc autem postquam Petrus confessus est eum Christum fihum »dei vivi«, nolens eos hoc interim praedicare praecepit dicens, ut nemini dicant quia ipse est Christus. propter quam autem causam nolebat se interim praedicari Christum, dat rationem, quoniam oportet eum abire in Hierusalem et multa pati. [*](4. 21 Vgl. Matth. 16, 16 — 24ff Vgl. I. Kor. 2, 2 - 29 Vgl. II. Tim. 2, 8 - 32 Kol. 2, 15) [*](4 1. ὡμολόγει? Kl, vgl. lat. 24–27 αὐτοὺς—πιστεύειν <H 28. 30 χν ιν H) [*](5 et haec2 <B)

v.10.p.111

si quis ergo confunditur in cruce Christi, confunditur in dispensatione per quani triumphati sunt in ligno principatus et potestates, qui genus honiinum debellabant, cum deberet potius gloriari quasi ficlehs et sciens haec dispensata esse in cruce domini nostri lesu Christi, per quem crucifixo mundo traducti sunt et triumphati sunt principatus eis sohs qui credunt, in quibus principatibus arbitror fuisse etiam principem huius mundi. propterea iuxtapassionem factus dicebat : "nunc princeps luiius mundi iudicatus est : nunc princeps huius mundi expelhtur foras«. quo expulso »si fuero (inquit) exaltatus a terra, omnes trahani ad me ipsuma, videlicet iam non tantum quantum poterat prius potente principe, qui vetabat venire ad Christum eos qui trahebantur ab ipso.