Constantini imperatoris oratio ad coetum sanctorum

συνίεμεν δὴ φανερῶς τε ἅμα καὶ ἀποκρύψως δι’ ἀλληγορῶν τα ῦτα Λεχθέντα, τοῖς μὲν βαθύτερον ἐξετάζουσι τὴν τῶν ἐπῶν δύναμιν ὑπ’ ὄψιν ἀγομένης τῆς τοῦ Χριστοῦ θεότητος,

ὅτως δὲ μή τις τῶν δυναστευόντων ἐν τῇ βασιλευούσῃ πόλει ἐγκαλεῖν ἔχῃ τῷ ποιητῇ, ὡς παρὰ τοὺς πατρῴους νόμους συγγράφοντι ἐκβάλλοντί τε τὰ Πάλαι ὑπὸ τῶν προγόνων περὶ τῶν θεῶν νομιζόμενα, ἐπικαλύπτεται Τὴν ἀλήθειαν. ἠπίστατο γὰρ οἶμαι τὴν μακαρίαν καὶ ἐπώνυμον Τοῦ σωτῆρος τελετήν, ἵνα δὲ τὸ ἄγριον τῆς ὠμότητος ἐκκλίνοι, ἤγαγε τὰς διανοίας τῶν ἀκουόντων πρὸς τὴν ἑαυτῶν συνήσειαν, καί φησι χρῆναι βωμοὺς ἱδρύσθαι καὶ νεὼς κατασκευάζειν θυςίας τ’ ἐπιτελεῖσθαι τῷ νεωστὶ τεχθέντι. ἀκολούθως δὲ καὶ τὰ λοιπὰ ἐπήγαγε τοῖς φρονοῦσι. Φηςὶ γάρ· [*](4—5: Verg. Ecl. IV, 5, 6. — 11—15: Verg. Ecl. IV, 8 ff.) [*](2 προσεχώρησεν V | 3 αὖσις <Hk1 | 4 αὖθις Chr. G. Heyne in seiner Virgilausgabe, οὖτος HSS | ἄρ’ αἰώνον Ε, αἰεὶ ἐπῶν V, ἄρα εἶναι JM | στίχος < Μ | ὄρρυται V, ὤρνυται JME, ὄρν. Wil. | 5 ἄγουσα V, ἄγουσαν Μ | 6 ἂν Wil., ἄρα HSS | 8 ἐπανήξει] ἐπανῆλθε V | 9 ὅταν — δευτέρου < JME | 10 ἐπικουφίση V, ἐπικουσφίσει JME | 11 πάιν V, πω JME | 14 μενοείκεα + auch vor τοῦδε Μ | Τοῦδε] τοῦ μὲν V | τὰ μὲν ἕλκεα V, μενοείκεα JME | βρούτεια VM, βρούτια J, Βρότεια EN! | 15 ἴαται Wil., nur καὶ HSS | δὲ Wil., τε HSS | 16 ταῦτα ΗΚ1, Τὰ HSS | 17 ὑπ’ ὄψιν τὴν τοῦ θεοῦ θέότητα ἄγοντα Ε |18 ἀγομένης < JME | Χριστοῦ Ν!, θῦ VME, ἰῦ J | δὲ Ν, τε VJME | 23 τελετὴν ΜΝ, τελευτὴν VJE| Δὲ J, δὴ VME | ἐκκλίνη J | 27 φθονοῦσι V.)

θαυμαστὸς ἀνὴρ καὶ πάσῃ παιδείᾳ κεκοσμήμένος, ὅς ἀκριβῶς ἐπι- Στάμενος τὴν τῶν τότε παρόντων καιρῶν ὠμότητα·

τούτων οὐδὲν ἀληθέστερον οὐδὲ τῆς τοῦ σωτήρος ἀρετῆς οἰκειό- Τερον εἴποι τις ἔν· αὐτὰ γὰρ τὰ τοῦ θεοῦ σπάργανα, πνεύματος ἁγίου δύναμις, εὐώδη τινὰ ἄνθη νεολαίᾳ ὥπασε γέννᾳ. ὁ δὲ ὄφις ἀπόλλυται, καὶ ὁ ἰὸς τοῦ ὄφεως ἐκείνου, ὅς τοὺς πρωτοπλάστους [*](1—2: Verg. Ecl. IV, 15, 16. —4—7: Verg. Ecl. IV, 17—20. —10—14: Verg. Ecl. IV, 21—22. —17 —19: Verg. Ecl. IV, 23—25.) [*](1 ἀθροίσει J | 3 δηλαδὴ τοὺς δικαίους < J | 4 πατρί τε Rossignol | 5 πα- Τροδοτοῖς ἀρετῆσι V, πατροδοτῶ ἀρετῆ JME | 6 φύει < V | 7 κολακάσσι] βώλα- Κας J, φύλακας M |ἀκάνθῳ] ἰακάνθω VJM | 9 τῶν < V | παρόντων < JME | 10 δ’ Αὖγες (αἶγαις Druckfehlera) Val., δὲ παΐς VJM, δ’ ὦ παῖς Ε | θαλεραὶ V, θαλεροὶ JM, θαλεροῖς Ε |12 μαστοὶ Μ | 13 αὐτόμαται V, M1 aber ot ϋber der Zeile | 17 Σπάργανα σεῖό γε ποίην Wil., σπάργανα σεῖο τ’ ένυπλεῖν V, σπάργαν ἄσει τὲ ἐνιπήν J, σπάργανας εἴτε νιπὴν Μ, σπάργανα, dann ein leerer Raum, am Rande λείπει Ε |18 ὄλυται an beiden Stellen V | ὄλλυται ποίη V, o. Ποίης J, o. Βοτά- νης ποίης Μ, ο. Πίσσης Ε, ὄλλυτ’ ἄγρωστις Wil. | 19 λυγιος V | κατὰ τέμπε’] καταπέμπε JM | τέμπε’] πάμπαν Ε |22 νεολαίᾳ Ε, νεολδα V, vewλκὰ J, veoλκδὰ Μ | 24 ἀπώλλυτο V.)

πρὸ γάρ τοι τῆς κατελεύσεως τοῦ σωτῆρος τῆς ἀθαναςίας τῶν δικαίων ἀγνοίᾳ τὰς ψυχὰς τῶν ἀν- θρώπων ἀπὶ μηδεμιᾷ χρηστῇ ἐλπίδι ἐρειδομένας ἔθραυε, παθόντος Δὲ α’τοῦ καὶ πρὸς καιρὸν τοῦ περιτεθέντος σώματος χωρισθέντος ἐκ τῆς κοινωνίας τοῦ ἁγίου πνεύματος, ἀπεκαλύφθη τοῖς ἀνθρώ- ποις τὸ δυνατὸν τῆς ἀναστάσεως, καὶ εἴ τις ἰλὺς ἀνθρωπίνων ἀδι- κημάτων κατελείπετο, αὕτη πᾶσα λουτροῖς ἁγίοις ἐσμήχετο. Τότε δὴ παρακελεύεται τοῖς ὑπηκόοις θαρρεῖν, καὶ ἐκ τῆς αὐτοῦ σεμνῆς Διαςήμου τε ἀναστάσεως τὰ ὅμοια ἀλπίζειν ἐκέλευσεν.