Vita Constantini
Eusebius of Caesarea
Eusebius. Eusebius Werke, Volume 1. Heikel, Ivar, editor. Leizpig: Hinrichs, 1902.
ἀλλ’ ὁ μὲν φιλανθρωπίας ὑπερβολῇ ταῦτα διενοεῖτο ἀνεξικακεῖν τ' ἤθελεν καὶ νἐμειν τῷ μὴ ἀξίῳ συγγνώμην, ὁ δὲ οὐκ ἀπείχετο μοχθηρίας, κακὰ δ' ἐπὶ κακοῖς σωρεύων χειρόνων ἥπτετο τολμημάτων, καὶ δὴ πάλιν γοήτων κακοτέχνοις ἐπιτηδεύμασιν ἐγχειρῶν ἐθρασύνετο· ἠν δὲ καὶ [*](1 ἐπήγνυτο κατεπείρετο] Hkl Ι 2 ποιουμ. τὴν διακονίαν ~ A Ι 3 ἀλλ’ ἀλλὰ τοῦ V Ι 7 τούτου JMBA | Wortfolge οἱ τῆς ἐναντίας ὁρμὴν MBA Ι 8 τοῖν χεροῖν V, ταῖν χεροῖν MBA, τῶν χειρῶν J, aber beide ω auf Ras. u. ι ügt 11 προκλήσεις φιλικὰς V, πρὸς κλήσεις φιλικὰς J, πρὸς φιλικὰς κλήσεις MBA 11 οὕς Hkl, olq HSS | 13 ἐτρέποντό MBA Ι 14 πλείους δ’ V, ἀλλοι δ’ J, οἱ δ’ MBA Ι 15 ἀλλήλους JMBA Ι 16 Ἐκπλαγεὶς hier nicht neues Cap. in V Ι ἐκπλ δ’ V, μόνος δ’ J, < MBA Ι 17 οἰκείων Val., οἰκετῶν HSS Ι γυμνωθέντα V, J, στερηθέντα MBA Ι 18 < ΜΒΑ | συνειλημμένης MB Ι 19 ὡν] V Ι οὖσα < JMBA Ι πείρα < J im leeren Raume von migef. 5 Buchst βρ. — ὑπηκόου nur in JV, aber in J steht ür εἴσω: ει und ein leerer Raum von 3 Buchst. Ι 24 ἴοι Hkl, εἴη HSS Ι 25 μεταβαλέσθαι 27 μὴ ἀναξίων J Ι ἀ χετο, ει auf Ras., J.)
Ἀλλ’ ὁ μὲν τοιούτοις ἐμπλέκων ἑαυτὸν κατὰ βαράθρων ἀπωλείας ὤθει, βασιλεὺς δὲ ἐπεὶ ἑώρα δευτέρας αὐτῷ δεῖσθαι πολέμου παρατάξεως, τῷ αὐτοῦ σωτῆρι τὴν σχολὴν ἀνετίθει, τοῦ μὲν στρατοῦ τὴν σκηνὴν ἐκτὸς καὶ πορρωτάτω πηξάμενος, ἁγνῇ δ’ ἐνταυθοῖ χρώμενος καὶ καθαρᾷ διαίτῃ τῷ τε θεῷ θεῷ τὰς εὐχὰς ἀποδιδούς, κατ’ αὐτὸν ἐκεῖνον τὸν παλαιὸν τοῦ θεοῦ προφήτην, ὅν τῆς παρεμβολῆς ἐκτὸς πήξασθαι τὴν σκηνὴν τὰ θεῖα παιστοῦνται λόγια. προσεκαρτέρουν δ’ αὐτῷ βραχεῖς οἱ πίστει καὶ θεοσεβείας εὐνοίᾳ παρ’ αὐτῷ δεδοκιμασμένοι. τοῦτο δ’ αὐτῷ σύνηθες ἦς πράττειν, καὶ εἴποτε ἄλλοτε παρατάξει πολέμων ὡρμᾶτο συμβαλεῖν. βραδὺς μὲν γὰρ ἦν δι’ ἀσφάλειαν, θεοῦ δὲ βουλῇ πάντα πράττειν ἠξίου.
ἐπὶ καὶ θεοφανείας ἐτύγχανεν, εἶτα ὥσπερ θειοτέρᾳ κινηθεὶς ἐμπνεύσει, τῆς μέλλειν ἀλλὰ καὶ αὐτῆς ὥρας ξιφῶν ἅπτεσθαι παρεκελεύετο. οἱ δ’ ἀθρόως ἐπιθέμενοι ἡβηδὸν ἔκοπτον, ἔστ’ ἄν τὴν νίκην ἐν ὥρας ἀκαρεῖ ῥοπῇ ἀπολαβόντες τρόπαια κατ’ ἐχθρῶν ἀνίστων ἐπινίκια.
Οὕτω μὲν δὴ βασιλεὺς ἄγειν ἑαυτόν τε καὶ τὸν αὐτοῦ στρατὸν ἐν ταῖς τῶν πολέμων παρατάξεσι καὶ πάλαι πρότερον εἰώθει, τὸν ἑαυτοῦ θεὸν πρὸ τῆς ψυχῆς ἀεὶ τιθέμενος καὶ πάντα ταῖς αὐτοῦ βουλαῖς πράτειν διανοούμενος ἐν εὐλαβείᾳ τε τιθέμενος τὸν τῶν πολλῶν θάνατον.
ἔνθεν οὐ μᾶλλον τῆς τῶν οἰκείων ἤ τῶν ἐχθρῶν προυνόει σωτηρίας. διὸ καὶ κρατήσασιν ἐν μάχῃ τοῖς οἰκείοις τῶν ἁλόντων φειδὼ ποιεῖσθαι παρῄνει μηδ’ἀνθρώπους ὄντας τῆς ὁμογενοῦς φύσεως ἐν λήθῃ γίγνεσθαι. εἰ δὲ καί ποτε τῶν ὁπλιτῶν τοὺς θυμοὺς ἀκρατεῖς ἑώρα, χρυσοῦ δόσει αὐτοὺς ἐχαλίνου, τὸν ζωγροῦντά τινα τῶν πολεμίων ὡρισμένῃ χρυσοῦ τιμάσθαι προστάττων ὁλκῇ. καὶ τοῦτο δέλεαρ ἀνθρώπων σωτηρίας ἡ βασιλέως εὕρατο σύνεσις, ὥστ’ ἤδη μυρίοι καὶ αὐτῶν ἐσώξοντο βαρβάρων, χρυσῷ βασιλέως τὴν ζωὴν αὐτοῖς ἔξωνουμένου.
[*](1 Exod. 9,12. – 3 ff.: vgl. Sozom. H.E. I, 8 (32). – 9 Exod. 33,7.)[*](1 ὁ <J | 3 Ἀλλ’ — ὥθιε gehört zum vorigen Cap. in VMB| ob ἐμπλακεὶς? Ηkl| βάραθρον schreibt Wil. | σωτῆρι — πορρωτάτω <Μ | 6 στρατοῦ VJ, σταυροῦ ΑΒ 1, στρατοῦ Β 2 | 7 τε <Α |10 εὐνοία ΗSS, ἀρετῇ Ηκl vgl. 48, 22 u. 7,17, εἰλικρινείᾳ V al. | 17 παρεκλεύετο, das zweite ε αυf Ras., J | 18 ἐν V, ν auf Ras. J, ἐς ΜΒΑ| 19 ἐπινίκια, daw zweite ι auf Ras., J | 22 πάντα hier in VJ, nach βουλαῖς in ΜΒΑ| 23 διανοούμενος ἐν <JMBA| 28 αὐτοὺς Ηκl, τ’ αὐτοὺς VJMB, τούτους Α | 29 ὡρισμένους Μ, ὡρισμένον Α, in B unleserlich.)