De alimentorum facultatibus

Galen

Galen. De alimentorum facultatibus libri tres. Corpus medicorum Graecorum, 5,4,2. Helmreich, Georg, editor. Leipzig; Berlin: Teubner, 1923.

ὥϲπερ δὲ δύϲπεπτον ἔχει τὴν ϲάρκα τὰ ϲκληρόϲαρκα τῶν ὀϲτρακοδέρμων ζῴων, οὕτω καὶ δυϲδιάφθαρτον· αἱρούμεθά τε διὰ τοῦτο διδόναι πολλάκιϲ αὐτὰ | τοῖϲ διαφθείρουϲιν ἐν τῇ κοιλίᾳ τὴν τροφὴν ὑπὸ κακοχυμίαϲ ἤτοι γ’ ἐξ ἥπατοϲ εἰϲ αὐτὴν καταρρεούϲηϲ ἢ περιεχομένηϲ ἐν τοῖϲ χιτῶϲιν αὐτῆϲ. ἔχει δὲ πάντα μέν, ὡϲ εἶπον, ἁλυκὸν χυμόν, ὑπακτικὸν τῆϲ γαϲτρόϲ, ἥττονα μέντοι τῶν ὀϲτρέων τὰ ϲκληρόϲαρκα. διὸ καὶ δίδομεν αὐτὰ τοῖϲ διαφθείρουϲι τὴν τροφὴν ἕψοντεϲ δὶϲ ἢ τρὶϲ ἐν ὕδατι καλλίϲτῳ, μεταθέντεϲ εἰϲ τὸ καθαρόν, ὅταν ἤδη τὸ πρότερον ἁλμυρὸν φαίνηται.

γεννᾶται δ’ ἐξ αὐτῶν ὁ καλούμενοϲ ὠμὸϲ χυμὸϲ πάμπολυϲ, ἐκ δὲ τῶν μαλακοϲάρκων καὶ τὸ φλέγμα. καθάπερ οὖν ἀποθεμένων αὐτῶν τὸν ἁλυκὸν χυμὸν ἡ ϲὰρξ ὥϲπερ δύϲφθαρτοϲ οὕτω καὶ ϲταλτικὴ γίγνεται γαϲτρόϲ, ὡϲαύτωϲ, ἐὰν ἀρτύϲαϲ δι’ ἁλῶν ἢ γάρου, καθάπερ εἰώθαϲι τὰϲ χήμαϲ, ἐκπίῃ τιϲ τὸν γενόμενον ζωμόν, ὑπαχθήϲεται μὲν ἡ γαϲτὴρ ἱκανῶϲ, οὐδεμίαν δὲ τροφὴν ἐξ αὐτοῦ τὸ ϲῶμα τἀνθρώπου λήψεται.

Ἀϲτακοὶ καὶ πάγουροι καρκίνοι τε καὶ κάραβοι καὶ καρῖδεϲ καὶ καμμαρίδεϲ ὅϲα τ’ ἄλλα λεπτὸν μὲν ἔχει τὸ περιέχον ὄϲτρακον, ὅμοιον δὲ τῇ ϲκληρότητι τοῖϲ ὀϲτρακοδέρμοιϲ, ἣττονα μὲν ἐκείνων ἔχει τὸν ἁλυκὸν χυμόν, ἔχει δ’ οὖν ὅμωϲ οὐκ ὀλίγον. ἐϲτὶ δὲ ϲκληρόϲαρκα

πάντα καὶ διὰ τοῦτο δύϲπεπτά τε καὶ τρόφιμα, προεψηθέντα δηλονότι κατὰ τὸ πότιμον ὕδωρ.

ἐϲτὶ δὲ καὶ τούτων ἡ ϲὰρξ ὥϲπερ καὶ τῶν ὀϲτρέων ἐπιϲχετικὴ τῶν κατὰ τὴν κοιλίαν, ὅταν ἐναπόθηται τῷ ὕδατι τὸν ἁλυκὸν χυμόν, ὥϲπερ εἴρηται, προεψηθέντα. καὶ τοίνυν καὶ ταῦτα δύϲφθαρτα τοῖϲ ϲκληροῖϲ τῶν ὀϲτρακοδέρμων ὡϲαύτωϲ ἐϲτίν.

Μαλάκια καλεῖται τὰ μήτε λεπίδαϲ ἔχοντα μήτε τραχὺ μήτ’ ὀϲτρακῶδεϲ τὸ δέρμα, μαλακὸν δ’ οὕτωϲ, ὡϲ ἄνθρωποϲ. ἐϲτὶ δὲ ταῦτα πολύποδέϲ τε καὶ ϲηπίαι καὶ τευθίδεϲ ὅϲα τ’ ἄλλα τούτοιϲ ἔοικεν.

ἁπτομένοιϲ μὲν οὖν μαλακὰ φαίνεται διὰ τὸ μήτε λεπιδωτὸν ἔχειν μήτε τραχὺ μήτ’ ὀϲτρακῶδεϲ τὸ ϲκέπαϲμα· ϲκληρόϲαρκα δ’ ἐϲτὶ καὶ δύϲπεπτα καὶ βραχὺν ἐν ἑαυτοῖϲ περιέχοντα τὸν ἁλυκὸν χυμόν. εἰ μέντοι πεφθείη, τροφὴν οὐκ ὀλίγην δίδωϲι τῷ ϲώματι. πλεῖϲτον δ’ οὖν καὶ ταῦτα τὸν ὠμὸν ἐργάζεται χυμόν. |

Τραχὺ καὶ λάμπον ἐν τῇ νυκτὶ τὸ δέρμα τῶν τοιούτων ἐϲτὶ ζῴων· διὸ καί τινεϲ ἀπὸ τοῦ ϲέλαϲ ἔχειν ὠνομάϲθαι φαϲὶν αὐτὰ ϲελάχια. μαλακὴν δ’ ἐν αὐτοῖϲ ἔχει τὴν ϲάρκα νάρκη τε καὶ τρυγών, ὥϲπερ οὖν καὶ ἡδεῖαν ὑπιοῦϲάν τε κατὰ γαϲτέρα μετρίωϲ καὶ πεττομένην οὐ χαλεπῶϲ. ἀλλὰ καὶ τρέφει μετρίωϲ, ὥϲπερ καὶ τἄλλα πάντα τὰ μαλακόϲαρκα.

κοινὸν δ’ ἐν αὐτοῖϲ ϲχεδὸν ἅπαϲίν ἐϲτι πολυϲαρκότερα τῶν μέϲων μορίων τὰ κατὰ τὰϲ οὐρὰϲ εἶναι· μάλιϲτα δὲ τοῦθ’ ὑπάρχει ταῖϲ νάρκαιϲ. ἔοικε γάρ τοι τὰ μέϲα τῶν ζῴων τούτων οἷόνπερ

χόνδρον τακερὸν ἐν ἑαυτοῖϲ ἔχειν. βάτοι δὲ καὶ λειόβατοι καὶ ῥῖναι καὶ πάνθ’ ὅϲα τοιαῦτα ϲκληρότερα καὶ δυϲπεπτότερα καὶ τροφὴν πλείονα τῷ ϲώματι παρέχοντα νάρκηϲ τε καὶ τρυγόνοϲ ἐϲτίν.