De alimentorum facultatibus

εὔδηλον δ’ ἐκ τῶν ἤδη πολλάκιϲ εἰρημένων, ὡϲ τὰ μὲν ϲτύφοντα τὰϲ κάτω διαχωρήϲειϲ ἐπέχει διὰ παντόϲ, ὅϲον ἐφ’ ἑαυτοῖϲ, τὰ δ’ ὀξέα, χυμὸν μὲν εὑρόντα παχὺν ἐν τῇ γαϲτρί, τέμνοντα τοῦτον, ὑπάγει τε κάτω καὶ διὰ τοῦθ’ ὑγραίνει τὰ διαχωρήματα καθαρὰν δ’ εὑρόντα τὴν κοιλίαν ἐπέχει μᾶλλον αὐτήν. ὁ δὲ γλυκὺϲ χυμόϲ, ἐὰν μὲν ἀκριβῶϲ ᾗ μόνοϲ ἄνευ δριμύτητόϲ τε καὶ πάχουϲ ἀναδίδοται μᾶλλον, ὅϲον ἐφ’ ἑαυτῷ, δριμύτητα δ’ ἔχων ἢ πάχοϲ ὑπέρχεται μᾶλλον.

ἔϲτι δέ τι καὶ ἄλλο χυμοῦ γένοϲ οὐκ ἐν μήλοιϲ μόνον, ἀλλὰ καὶ τοῖϲ ἄλλοιϲ ἅπαϲιν, ὃ καλοῦϲιν ὑδατῶδέϲ τε καὶ ἄποιον, ὡϲ καὶ πρόϲθεν εἶπον, ἥκιϲτα μὲν εὐϲτόμαχον, ἐν τῷ μέϲῳ δ’ ὃν ὧν διῆλθον ἄρτι δυνάμεων, ὥϲπερ καὶ τὸ ὕδωρ αὐτό. κακία δ’ ἐϲτὶν ἐν μήλῳ τὸ τοιοῦτον, τῶν ἐπὶ τὴν ἐδωδὴν αὐτοῦ παραγιγνομένων ἢ δι’ ἡδονὴν τοῦτο πραττόντων ἢ δι’ ὠφέλειαν. ὅταν οὖν μήθ’ ἡδέα φαγεῖν ᾖ τὰ τοιαῦτα μήτε ῥώμην ἐντιθῇ τῇ γαϲτρὶ καθάπερ τὰ ϲτύφοντα μήτ’ ἴϲχῃ ῥεομένην, εἰκότωϲ ἀτιμάζεται, καθάπερ καὶ παρ’ ἡμῖν ἐπὶ τῆϲ Ἀϲίαϲ πολλαχόθι τοῖϲ ὑϲὶν αὐτὰ βάλλουϲι, πλατανίϲτινα καλοῦντεϲ, ἐπειδὴ παραπλήϲιά πώϲ ἐϲτι γευομένῳ τοῖϲ ἁπαλοῖϲ φύλλοιϲ τῶν πλατάνων.

φυλάττεϲθαι δὲ χρὴ καὶ τὰ κάλλιϲτα τῷ γένει μῆλα πρὶν ἐπὶ τῶν δένδρων πεπανθῆναι· δύϲπεπτά τε γάρ ἐϲτι καὶ βραδυπόρα καὶ κακόχυμα μετὰ τοῦ καὶ ψυχρὸν καὶ παχὺν ἀτρέμα τὸν χυμὸν ἔχειν. ὅϲα δὲ καλῶϲ πεπανθέντα φυλάττουϲιν εἴϲ τε τὸν χειμῶνα καὶ τὸ μετ’ αὐτὸν ἔαρ, ὠφελιμώτατα γίγνεται πολλάκιϲ ἐν νόϲοιϲ, ἤτοι περιπλαϲθέντα ϲταιτὶ καὶ κατὰ θερμὴν ϲποδιὰν ὀπτηθέντα ϲυμμέτρωϲ ἢ ἐν ὕδατοϲ ζέοντοϲ ἀτμῷ καλῶϲ ἑψηθέντα. διδόναι δ’ αὐτὰ χρὴ μετὰ τὴν τροφὴν εὐθέωϲ, ἐνίοτε δὲ καὶ μετ’ ἄρτου ῥώμηϲ τε γαϲτρὸϲ ἕνεκα καὶ ϲτομάχου τοῖϲ ἀνορέκτοιϲ καὶ βραδυπεπτοῦϲιν ἐμετικοῖϲ τε καὶ διαρροῖζομένοιϲ καὶ δυϲεντερικοῖϲ.

ἐπιτήδεια δ’ εἰϲ τὴν τοιάνδε χρείαν ἐϲτὶ τὰ ϲτρυφνά· ϲυμμετρίαν γὰρ ἔχει τῆϲ ϲτύψεωϲ, ὡϲ εἶπον ἄρτι παραϲκευαϲθέντα, τῶν μετρίωϲ αὐϲτηρῶν ἅπαϲαν | ἀποτιθεμένων τὴν ϲτῦψιν ἐν τῇ τοιαύτῃ παραϲκευῇ καὶ διὰ τοῦτο παραπληϲίων γιγνομένων τοῖϲ ἐξ ἀρχῆϲ ὑδατώδεϲιν.

Ἐπειδή τινων ἤκουϲα λεγόντων ὑπέρχεϲθαι τὴν κοιλίαν αὐτοῖϲ ἐπὶ τῇ τῶν ϲτυφόντων ἐδωδῇ, βέλτιον ἐνόμιϲα καὶ περὶ τούτου διελθεῖν

ἐπειδή τινοϲ Πρώτου ῥήτοροϲ, ἡμετέρου πολίτου, λέγοντοϲ ἤκουϲα ἐπὶ τῇ τῶν αὐϲτηρῶν ἀπίων τε καὶ μήλων ἐδωδῇ λαπάττεϲθαι τὴν κοιλίαν, ἐνενόηϲα τὸ γιγνόμενον ἐπήγαγόν τε τὴν ἐκ τῆϲ πείραϲ βάϲανον αὐτῷ, μετὰ ταῦτα δὲ ἤδη θαρραλεώτερον ἐπ’ ἄλλων ἐπὶ τὴν αὐτὴν πεῖραν ἧκον. ἠξίωϲα γὰρ ὁμοδίαιτόν μοι γενέϲθαι τὸν ἄνδρα κἂν μιᾶϲ ἡμέραϲ, ὅπωϲ ἴδοιμι, πηνίκα τε καὶ πόϲα προϲφέρεται τὰ ϲτύφοντα. καὶ κατά γε τὴν πρώτην εὐθέωϲ, ὡϲ εἴθιϲτο, διαιτηθῆναι παρεκάλουν αὐτόν, ὑπαλλάξαντα μηδὲν ὅλωϲ τῶν κατὰ τὴν δίαιταν.

ὁ δὲ μετὰ τὸ λουτρόν, ὕδατοϲ οὐ πολὺ προπιών, εἶτα τῆλίν τε καὶ ῥαφανῖδαϲ καὶ ὅϲα τοιαῦτα τοῖϲ πολλοῖϲ εἴθιϲται προϲφέρεϲθαι, πρὶν ἄλλου τινὸϲ γεύϲαϲθαι, καὶ αὐτὸϲ ὁμοίωϲ προϲενεγκάμενοϲ ἐπιπιών τε ϲύμμετρον οἴνου γλυκέοϲ, ἐφεξῆϲ ἔφαγε μαλάχαϲ δι’ ἐλαίου καὶ γάρου ϲμικρὸν ἐχούϲαϲ οἴνου καὶ μετὰ ταῦτ’ ἰχθύοϲ τι καὶ χοιρείου κρέωϲ καὶ ὄρνιθοϲ, εἶτα πιὼν ἕν που καὶ δεύτερον ὀλίγον τε διαλιπὼν ἐπέφαγεν ἀπίουϲ αὐϲτηράϲ. κἄπειτα προελθόντων ἡμῶν ἐπὶ περίπατον ὀλίγα τε περιπατηϲάντων ὑπῆλθεν ἀξιολόγωϲ ἡ γαϲτὴρ αὐτῷ.

θεαϲάμενοϲ οὖν ἐγὼ ταῦτα ϲυνεθέμην τῷ φίλῳ κατὰ τὴν ὑϲτεραίαν ἐμοὶ πάλιν ἐπιτρέψαι τὰ κατὰ τὴν δίαιταν. ἑτοίμωϲ δὲ πειϲθέντι πρώταϲ ἁπάντων ἔδωκα μετὰ τὸ βαλανεῖον ἀπίουϲ φαγεῖν, εἶτα τἄλλα ἐφεξῆϲ, ὡϲ εἰώθει. καὶ τούτων οὕτω γεγενημένων, οὐχ ὅπωϲ ἀξιολόγωϲ, ἁλλ’ οὐδὲ μετρίωϲ ἀπέκρινεν ἡ γαϲτήρ. ἐθαύμαϲέ τ’ οὖν εἰκότωϲ τὸ γιγνόμενον ἤρετό τέ με τὴν αἰτίαν αὐτοῦ· κἀγὼ διῆλθον αὐτῷ ταυτὶ τὰ νῦν εἰρηϲόμενα.

τοῦ γάρου γάρ, ἔφην, ϲὺν τοῖϲ ἅμ’ αὐτῷ ληφθεῖϲιν ὑπάγειν πεφυ

μηδαμῶϲ, εἷπεν· ἐμέϲαιμι γὰρ ἂν αὐτίκα, μαλάχαϲ ὑϲτάταϲ ἐπιφαγὼν μετ’ ἐλαίου τε καὶ γάρου. κάλλιϲτ’, ἔφην, εἶπαϲ· ἀνατρέπει μὲν γὰρ ταῦτα τὴν γαϲτέρα καὶ μάλιϲτ’ αὐτῆϲ τὸ ϲτόμα, τὸ πρὸϲ ἀπάντων ἤδη ϲυνήθωϲ ϲτόμαχον ὀνομαζόμενον, ἐπιρρώννυϲι δὲ καὶ τονοῖ τὰ ϲτύφοντα. διὸ κἂν ἄλλοϲ τιϲ χυμὸϲ αὐτὴν ἀνατρέψῃ, καθάπερ εἴωθεν ἐνίοιϲ ὠχρὰ χολὴ πλείων ἀθροιϲθεῖϲα τοῦτο ποιεῖν, γευϲάμενόϲ τινοϲ τῶν ϲτυφόντων ὁ οὕτω διακείμενοϲ εὐθέωϲ ἐκκρινεῖ κάτω τὸν ἀνιῶντα χυμόν.

εἶτ’ ἔδειξά τινα νεανίϲκον αὐτῷ πρὸ ἡμερῶν ὀλίγων εἰληφότα μὲν ἕνεκα τοῦ καθαρθῆναι ϲκαμμωνίαϲ ὀπόν, ἤδη δ’ ὠρῶν γεγονυιῶν ἐπὶ τῇ προϲφορᾷ πέντε καὶ μηδεμιᾶϲ ἐκκρίϲεωϲ ἠκολουθηκυίαϲ θλίβεϲθαι μὲν λέγοντα τὸν ϲτόμαχον, ἐπῆρθαι δὲ καὶ βαρύνεϲθαι τὴν γαϲτέρα, | καὶ διὰ ταῦτ’ ὠχριᾶν τε καὶ ἀπορεῖϲθαι καὶ μοι κοινώϲαϲθαι τὰ κατέχοντα ϲυμπτώματ’ αὐτόν. ὅπωϲ οὖν ἰαϲάμην τὸν ἄνθρωπον, ἄκουϲον, ἔφην, αὐτοῦ τοῦ νεανίϲκου. καὶ δὴ καὶ παρέϲχον αὐτῷ παρόντα τε καὶ διηγούμενον, ὡϲ ἐγὼ μὲν ἐκέλευϲα μήλου ϲτύφοντοϲ ἢ ῥόαϲ ἢ ἀπίου βραχύ τι φαγεῖν, ὁ δ’ ἅμα τῷ καταπιεῖν εὐθέωϲ ἀπηλλάγη τῶν ὀχληρῶν, ἐκκρινάϲηϲ ἀθρόωϲ αὐτῷ πάμπολλα τῆϲ γαϲτρόϲ.

ἴϲθι τοίνυν, ἔφην τῷ ῥήτορι, καὶ ϲοὶ τοῦτο ϲυμβαῖνον, ὅταν ἐπιφάγῃϲ τὰ ϲτύφοντα, διὰ τὴν ἀτονίαν τῆϲ γαϲτρὸϲ ὅληϲ καὶ τοῦ ϲτομάχου. ὁ δέ, καὶ μάλ’, ἔφη, καὶ τοῦτ’ ἀληθὲϲ εἶπαϲ. ἔϲτι τε γάρ μοι φύϲει τοιοῦτοϲ ὁ ϲτόμαχοϲ ἀνατρέπεταί τε ῥᾳδίωϲ ἐπὶ τοῖϲ ϲτύφουϲιν, ἐγὼ δὲ τότε μᾶλλον προϲφέρομαι τῶν αὐϲτηρῶν τι μετὰ τὴν τροφήν, ὅταν αἴϲθωμαί ποθ’ ὕπτιον ἱκανῶϲ αὐτὸν γεγονότα καὶ

Ἐξαίρετόν τι παρὰ τἄλλα μῆλα τούτοιϲ ὑπάρχει ϲτῦψίν τε πλείονα κεκτημένοιϲ καὶ τὸν χυλὸν ἔχουϲι μόνιμον, εἴ τιϲ ἑψήϲαϲ αὐτὸν ϲὺν μέλιτι φυλάττειν ἐθέλοι· τῶν δ’ ἄλλων μήλων ὁ χυλὸϲ ὀξύνεται κείμενοϲ ὑγρότητα πολλὴν ἔχων ψυχράν. ἡμεῖϲ δὲ καὶ τὸ διὰ τοῦ χυλοῦ τῶν ϲτρουθίων μήλων φάρμακον ἐπιτηδειότατον τοῖϲ ἀνορέκτοιϲ, οὐκ ἐν φανερῷ κατὰ τύχην κείμενον, ὕϲτερόν ποθ’ εὕρομεν ἐτῶν ἑπτὰ μεταξὺ γεγονότων οὐδεμίαν ἐϲχηκὸϲ ὑπαλλαγὴν τῆϲ ποιότητοϲ.

ἐπεποιήκει δὲ κατὰ τὸ ϲτόμα τοῦ ἀγγείου πυκνὸν ἐπίπαγον, οἷοϲ καὶ μέλιτι πολλάκιϲ ἐπιπήγνυται καὶ ἄλλοιϲ τιϲί· καὶ χρὴ φυλάττειν αὐτὸν ἐπικείμενον, ὅταν ἐθέλῃϲ ἀμετάβλητον ἐπὶ πλεῖϲτον διαμεῖναι τὸ φάρμακον ἢ τὸ μέλι. τοῦτο μὲν οὖν εἰρήϲθω μοι κατὰ τὸ πάρεργον· οὗ δ’ ἕνεκεν ἐμνημόνευϲα τοῦ μὴ διαφθαρέντοϲ ἐν χρόνῳ πλείονι φαρμάκου, πάλιν ἀναλήψομαι.