History of the Peloponnesian War

Haec autem omnia, quae Graeci vel iuter se, vel adversus barbarum gesserunt, intra quinquaginta ferme annos gesta sunt a discessu Xerxis usque ad hujus belli initium; quorum annorum spatio Athenienses imperium coniirmarunt, et ipsi in magnam potentiam provecti sunt. Lacedaemonii vero, quamvis hoc intelligerent, non impediebant, nisi aliquatenus, majo-remque temporis partem ab armis abstinebant, quippe etiam antea ad bella suscipienda non admodum celeres, nisi cogerentur, tum etiam bellis domesticis impediti, priusquam Atheniensium potentia aperte exsurrexit suosque socios jam attrectabant. Tunc enim rem non amplius ferendam judicabant, sed conandum omni studio videbatur et potentia illorum frangenda, si possent, bello hoc suscepto.

Lacedaemonii igitur apud se quidem statuerant ftedera esse fracta, et Athenienses injuste facere; sed tamen, legatis Delphos missis, deum interi ogarunt, essetne sibi res feliciter eventura, si bellum susciperent. Ille vero, ut aiunt, respondit ipsis, si totis viribus bellum gererent, victoriam eos secuturam, atque se ipsum dixit et vocalum et non vocatum adfu turum.

Rursus autem socios accitos in suffragia mittere volebant, utrum bellum gerendum esset necne. Quum autem legati a sociis missi venissent, et concilium haberetur, quum alii dixerunt, quae volebant, accusantes plerique Athenienses, et bellum suscipiendum censentes; tum etiam Corinthii, et antea singulas civitates separatim precati, ut suis suffragiis bellum decernerent, quia Potida*ae metuebant, ne prius everteretur; tunc vero item praesentes, et postremo loco in medium prodeuntes, habuerunt hanc orationem :

« De Lacedaemoniis, o socii, non amplius conqueri possimus, quasi non et ipsi bellum decreverint, et nos nunc ad hoc convocarint. Decet enim duces, in suis rebus pari conditione usos, publica commoda praecipue spectare.

De nobis vero, quotquot commercium cum Atheniensibus jam habuerunt, non sunt admonendi, ut ab illis caveant; sed illos potius, qui loca mediterranea incolunt, nec in aditu aliquo liabitant, scire oportet, nisi hominibus loca maritima incolentibus opem ferant, majore eos cum difficultate fructus, quos anni tempora ierunt, comportaturos, et vicissim eorum, quae maris usus continenti suppeditat, perceptionem difficiliorem habituros; nec oportet eos malos esse judices rerum, quae nunc dicuntur, quasi ad ipsos minime pertineant; sed exspectare, si res hominum oram maritimam incolentium neglexerint, calamitatem istam ad se quoque tandem perventuram; et sc nunc de se ipsis non ininus consultare.

Quamobrem etiam dubitandum iis non est, quin bellum pro pace sumant. Nara virorum quidem modestorum est, quiescere, si non lacessantur injuria, fortium vero, si injnria afficiantur, post pacem bellum gerere et si commode fieri possit, rursus in gratiam redire, et nec felici bellorum successu extolli, neque

Etenim et qui propter voluptatem dubitat, celerrime privabitur Eae otii jucunditate, propter quam dubitat, si quiescat ; et qui felici rerum successu in bellis abundat, is se audacia infida efferri non animadvertit.

Multa enim male consulta, quum hostes inconsultiores extitissent, felicem exitum habuerunt; et longe plura, quae recte consulta videbantur, contra turpiter ceciderunt. Destinat enim animi fiducia nemo eadem atque in ipso opere exsequitur, sed cum securitate opinamur, cum timore in opere deficimus.

« Nos vero nunc et injuriam patientes bellum excitamus et idoneas liabentes querendi causas, et postquam Athenienses ulti erimus, hoc deponemus in tempore.

Mullis autem de causis verisimile est, nos fore superiores : primum quidem, quia et numero et rerum bellicarum peritia praestamus; deinde vero, quia pariter omnes ad imperata faciendum imus;

et classem qua illi pollent, instruemus quum ex facultatibus, quae quibusque suppetunt, tum etiam ex Delphicis et Olympicis pecuniis. Nam mutuati pecuniam peregrinos illorum nautas majori mercede subducere possumus; emptae enim magis sunt Atheniensium copiae quam domesticae; sed nostris hoc minus contingit, siquidem plus corporibus, quam pecuniis pollent.

Quod si illi vel unico navali proelio superati fuerint, capi eos verisimile est; sin vero resistant, nos etiam interposito majori temporis spatio res nauticas meditabimur, et ubi parem scientiam erimus assecuti, animi certe fortitudine superiores erimus. Nam quod nos bonum natura insitum habemus, Ime illi disciplina nunquam adipiscenlur; quo vero illi propter scientiam praestant, id evertendum nobis est meditatione.