Adversus Marcionem

Publicanum adlectum a domino in argumentum deducit, quasi ab aduersario legis adlectum extraneum legis et ludaismi profanum. excidit ei uel de Petro, legis homine et tamen non tantum adlecto sed etiam testimonium consecuto agnitionis praestitae a patre; nusquam legerat lumen et spem et expectationem nationum praedicari Christum. atquin probauit potius Iudaeos, dicendo medicum sanis non esse necessarium, sed male habentibus. si enim male ualentes uoluit intellegi ethnicos et publicanos, . quos adlegebat sanos Iudaeos confirmabat, quibus medicum necessarium negabat. hoc si ita est, male descendit ad legem destruendam quasi ad malam ualitudinem remediandam, in qua qui agebant bene ualebant, quibus medicus necessarius non erat. quale est autem, ut similitudinem medici proposuerit nec impleuerit? nam sicut sanis medicum nemo adhibet, ita nec in tantum extraneis, quantum est homo a deo Marcionis, suum habens et auctorem et protectorem et ab illo potius medicum Christum. hoc similitudo praeiudicat, ab eo magis praestari medicum, ad quem pertinent qui languent. Unde autem et Iohannes uenit in medium? subito Christus, subito Iohannes. sic sunt omnia apud Marcionem, quae suum et plenum habent ordinem apud creatorem. sed de Iohanne cetera alibi. ad praesentes enim quosque articulos respondendum est. nunc illud tuebor, ut demonstrem et Iohannem Christo et Christum Iohanni conuenire, utique qua prophetae creatoris Christum creatoris, atque ita erubescat haereticus, Iohannes ordinem frustra frustratus. si enim nihil omnino administrasset Iohannes, secundum Esaiam [*]( 3] cf. Luc. 5, 27—32. 6] cf. Matth. 16. 17. 7] cf. Es. 42, 6; 49, 6; Luc. 2, 32. cf. Es. 51, 5. 8] cf. Gen. 49, 10. 9] cf. Luc. 5, 31. 21J ef. Luc. 5, 33-35. 29] cf. Es. 40, 3. ) [*]( 4 (ut) extraneum fort. 8 expectationem Gel: pectationem M, spectationem JR 11 sanis fort. 18 (in> quantum Iun 22 iohannes M, et lohannes Ruulgo 24 enim om. Pam 27 qua prophetae creatoris scripsi: prophetae creatoris qua MR ) [*]( XXXXVII. Teri. 111. ) [*]( 29 )

uociferator in solitudinem et praeparator uiarum dominicarum per denuntiationem et laudationem paenitentiae, si non etiam ipsum inter ceteros tinxisset, nemo discipulos Christi manducantes et bibentes ad formam discipulorum Iohannis adsidue ieiunantium et orantium prouocasset, quia, si qua diuersitas staret inter Christum et Iohannem et gregem utriusque, nulla esset comparationis exactio, uacaret prouocationis intentio. nemo enim miraretur et nemo torqueretur, si diuersae diuinitatis aemulae praedicationes de disciplinis quoque inter ae non conuenirent, non conuenientes prius de auctoritatibus disciplinarum. adeo Iohannis erat Christus et Iohannes Christi, ambo creatoris et ambo de lege et prophetis praedicatores et magistri. si Christus - reiecisset Iohannis disciplinam, ut dei alterius, et discipulos defendisset, ut merito aliter incedentes, aliam scilicet et contrariam initiatos diuinitatem, — at nunc, humi liter reddens rationem, quod non possent ieiunare filii sponsi quamdiu cum eis esset sponsus, postea uero ieiunaturos promittens, cum ablatus ab eis sponsus esset, nec discipulos defendit, sed potius excusauit, quasi non sine ratione reprehensos, nec Iohannis reiecit disciplinam, sed magis concessit, [tempori Iohannis eam praestans] ut tempori suo eam destinans, reiecturus alioquin eam et defensurus aemulos eius, si non ipsius fuisset iam quae erat. teneo meum Christum etiam in nomine sponsi, de quo psalmus: ipse tamquam sponsus egrediens de thalamo suo: a summo caeli [*]( 2J cf. Matth. 3, 2. Marc. 1, 4. Luc. 3, 3. 3] cf. Luc. 5, 33. 16] cf. Luc. 5, 34—35. 24] Ps. 18, 6. 7. ) [*]( 1 solitudine Iun 3 ipsum <dominum> lort. 9 praedicationis Rl 11 Iohannis R, iohannes M 13 ai scripsi: eed MRI, sed (et) R? uulgo 14 incedentes R3, intercedentes MRl 15 diuinitatem Mjn ras. diuinitatem (mente supple tale quid: aliter res se baberet), — at nunc scripsi: diuinitatem. at nunc MR 21 tempori-praestans seclusi: interpretantur haec ea quae sequuntur, et quidem falso; suo enim tempori intellege ei tempan, cum ablatus sit sponsus, id est post obitum domini ea (ã ex t m. 1 in mg.) M ut tempori suo Lat: temporis ut tempore suo MRlt temporis, ut tempori suo R3 22 reiecturus R3, reiecturos MR1 defenaurus MR3, defensuros Rl 23 quae erat. teneo MR3, quaerat, teneo JR1 ) profectio eius et deuersio eius ad summum usque eius, qui etiam per Esaiam gaudens ad patrem: exultet, inquit, anima mea in domino; induit enim me indumentum salutaris et tunicam iocunditatis, uelut sponso circumposuit mihi mitram, uelut sponsae **. in se enim et ecclesiam deputat, de qua idem spiritus ad ipsum: et circumpones tibi omnes eos uelut ornamentum sponsae. hanc sponsam Christus sibi etiam per Salomonem ex uocatione gentium arcessit, si quidem legisti: ueni, sponsa, de Libano, eleganter Libani utique montis mentione iniecta, qui turis uocabulo est penes Graecos; de idolatria enim sibi sponsabat ecclesiam. nega nunc te dementissimum, Marcion. ecce legem tui quoque dei impugnas. nuptias non coniungit, coniunctas non admittit, neminem tingit nisi caelibem aut spadonem, morti aut repudio baptisma seruat. quid itaque Christum eius sponsum facis? illius hoc nomen est, qui masculum et feminam coniunxit, non qui separauit. Errasti in illa etiam domini pronuntiatione, qua uidetur noua et uetera . discernere. inflatus es utribus ueteribus et excerebratus es nouo uino, atque ita ueteri, id est priori euangelio, pannum haereticae nouitatis adsuisti. in quo aliter creator, uelim discere. cum per Hieremiam praecipit: nouato uobis nouamen nouum, nonne a ueteribus auertit? cum per Esaiam edicit: uetera transierunt. ecce noua, quae ego facio, nonne ad noua conuertit? olim hanc statuimus destinationem pristinorum a creatore potius repromissam a Christo exhiberi, sub unius [dei] et eiusdem dei auctoritate, cuius sint et uetera et noua. [*]( 2J Es. 61, 10. 6] Es. 49, 18. 9] Cant. 4, 8. 16] cf. Luc. 5, 36—39. 21] Hier. 4, 3. 23] II Cor. 5, 17 (cf. Es. 43,18.) Es. 43,19. ) [*]( 3 salutans, et uulgo 4 iocunditatis uelnt sponso uulgo 5 mitram uelut uulgo lacunam signaut: indidit mihi ornatum (XAXSXDAFJ.RaOEV JJLS XOOJJLOI) intercidisseputo, <et)uelut sponsam<ornauit me ornatu)Pam enim om. R 6 circumpones (syll. cum s. u.) M 8 etiam om. Rl arcessit. siquidem uulgo 9 eliganter M 10 turis22, turris MF uocabulo est = dient zur JBeseichnung (Eng): uocabulum ed. Migniana 11 nunc te :JI, te nunc R 14 morti aut R3, mortis aut M, mortis autem Rt 20 aliter (supple egerit) Jun: alter MR creator uelim discere, cum uulgo 21 praecipit scripsi: praecepit MR 22 per (#. u.am. 1) M 23 ecce M, et ecce R 26 dei secl. Pam ) [*]( 29* ) nam et uinum nouum is non committit in ueteres utres, qui nec ueteres utres habuerit, et nouum additamentum nemo inicit ueteri uestimento, nisi cui non defuerit et uetus uestimentum. ille non facit quid, si faciendum non est. qui (non) habeat, unde faciat, si faciendum esset. itaque si in hoc dirigebat similitudinem, ut ostenderet se euangelii nouitatem separare a legis uetustate, suam demonstrabat et illam, a qua separabat. alienorum separatio non fuisset notanda, quia nemo alienis sua adiungit, ut ab alienis separare possit. separatio per coniunctionem capit, de qua fit. ita quae separabat et in uno ostendebat fuisse, sicut et fuissent, si non separaret. et tamen, si concedimus separationem istam, per l\'eformationein, per amplitudinem, per profectum. sicut fructus separatur a semine, cum sit fructus ex semine, sic et euangelium separatur a lege, dum prouehitur ex lege, aliud ab illa, sed non alienum. diuersum, sed non contrarium. nec forma sermonis in Christo noua. cum similitudines obicit, cum quaestiones refutat, de septuagesimo (septimo) uenit psalmo: aperiam, inquit, in parabolam os meum, id est similitudinem; eloquar problemata. id est edisseram quaestiones. si hominem alterius gentis probare uoluisset, utique de proprietate loquelae probaret. ,

De sabbato quoque illud praemitto, nec hanc quaesti- onem consistere potuisse, si non deum sabbati circumferret Christus. nec enim disceptaretur, cur destrueret sabbatum, si destruere deberet. porro destruere deberet, si alterius dei esset, nec quisquam miraretur facientem quod illi congruebat. mirabantur ergo, quia non congruebat illi deum creatorem [*]( IJ cf. Lue. 5, 36-37. 1SJ Pe. 77, 2. 22] cf. Luc. 6, 1—o. ) [*]( 1 is R3, id MRl 2 nec Eng: et MR habuerit MR, (non) habuerit Gel reliqui 4 <non) habeat ed. Migniana: habeat MR 8 separabat alienorum uulgo separatio scripsi: separatione ltf, separationem R fuisset notanda M, fuisse notandam R (notanda F) 10 ita quae Urs: itaqae JIR 12 si R, eic M (Eng) istam per uulgo, istam: per Eng 13 per profectuni (scil. concedimus). sicut scripsi: per profectum, sicut uulgo 18 septimo add. b Pam 19 proplemata M 21 uoluisset-probaret Eng: uoluisses-probares MR 23 potuisse Gcl: potuisses MR deum MR, dominum Patn )

circumferre et sabbatum eius impugnare. et ut prima quaeque decidamus, ne eadem ubique nouemus ad omnem argumentationem aduersarii ex aliqua noua Christi institutione nitentem. haec iam definitio stabit: ideo de nouitate institutionis cuiusque disceptatum, quia de nouitate diuinitatis nihil erat usque adhuc editum, sicuti nec disceptatum ***, nec posse retorqueri ex ipsa nouitate institutionis cuiusque satis aliam a Christo demonstratam diuinitatem, quando et ipsam nouitatem pronuntiatam a creatore constiterit in Christo non esse mirandam et oportuerit utique prius alium deum exponi, postea disciplinam eius induci, quia deus auctoritatem praestet disciplinae, non deo disciplina; nisi si et Marcion plane tam peruersas non per magistrum litteras didicit, sed per litteras magistrum. cetera de sabbato ita dirigo: si sabbatum Christus interuertit, secundum exemplum fecit creatoris, si quidem in obsidione ciuitatis Hierichonis circumlata per muros arca testamenti septem diebus, etiam sabbato, ex praecepto creatoris sabbatum operatione destruxit, ut putant qui hoc et de Christo existimant, ignorantes neque Christum sabbatum destruxisse neque creatorem, ut mox docebimus. et tamen per Iesum tunc quoque concussum est sabbatum, ut et hoc in Christum renuntiaretur. etiam si odio insecutus est sollemnissimum Iudaeorum diem ut Christus non Iudaeorum, de odio quoque sabbati professus creatorem, ut Christus ipsius, sequebatur exclamantem ore Esaiae: neomenias et sabbata uestra odit anima mea. sed et haec quoque, (quo)modo dicta sint, scimus. adhibenda tamen in hac specie etiam abrupta [*](15] cf. Ios. 6, 3—4. 24] Ea. 1, 14. ) [*](6 lacunam signaui: fuisset, si fuisset editum intercidisse puto, deleri mauult uerba sicuti nec disceptatum Eng 9 mirandam R, miranda M mirandam. et uulgo 15 si quidem (= E: FE, wenn anders. wenn wirklich cf. 451, 9) scripsi: siquidem uulgo hierichonis-M, Hierichontisii>, Hierichuntis Pam circumlata arca nominatiuum intellego 16 septem Pam: octo MR ex praecepto creatoris coniunge cum circumlata 20 lesum scil. JiliumNaue 21 renuntiaretur, etiam uulgo 22 diem-Iudaeorum om.lrI 24 exclamante M 25 quoque <quo) scripsi: quoque MR, quoquo Gel reliqui 26 post scimus grauiter distinxi adhibenda ... abrupta defensio est scripsi: adhibendam ... abruptam defeneionem MR ) defensio est aduersus abruptam prouocationem. Nunc et ad ipsam materiam disceptabo, in qua uisa est destruere sabbatum Christi disciplina. esurierant discipuli ea die, spicas decerptas manibus effrixerant, cibum operati ferias ruperant. excusat illos Christus et reus est sabbati laesi; accusant Pharisaei. Marcion captat statum controuersiae quasi — ut aliquid ludam cum mei domini ueritate — \'scripti et uoluntatis\'. de scriptura enim sumitur creatoris et de Christi uoluntate color, quasi ** de exemplo Dauid, introgressi sabbatis templum et operati cibum audenter fractis panibus propositionis. meminerat enim et ille hoc priuilegium donatum sabbato a primordio, quo dies ipse compertus est, ueniam ieiunii dico. cum enim prohibuisset creator in biduum legi manna, solummodo permisit in parasceue, ut sabbati sequentis ferias pridiana pabuli paratura ieiunio liberaret. bene igitur, quod et causam eandem secutus est dominus in sabbati, si ita uolunt dici, destructione; bene, quod et adfectum creatoris expressit in sabbati non ieiunandi honore. denique tunc demum sabbatum destruxisset, etiam ipsum creatorem, si discipulos sabbato ieiunare mandasset aduersus statum \'scripti et uoluntatis\' creatoris. sed quoniam discipulos non constanter tuetur, sed excusat, quoniam humanam opponit necessitatem quasi deprecatricem, quoniam potiorem honorem sabbati seruat non contristandi quam uacandi, quoniam Dauid comitesque eius cum discipulis suis aequat in culpa et in uenia, quoniam placet illi quia creator indulsit, quoniam de exemplo eius et ipse tam bonus est, ideo alienus est a creatore? Exinde obseruant Pharisaei, si medicinas [*]( 1] cf. Luc. 6, 1-5. 9] cf. I Reg. 21, 2-6. 13] cf. Exod. 16, 5. 271 cf. Luc. 6, 7. ) [*]( 4 effrixerant Pam: efflixp.rant]ĮIR 6 captare = sophistisch deuien statum scripsi: status MR quasi MR, om. Pam ludam Oehlerus: eludam MR, cludam Pam 7 quasi scripti et uoluntatis (scil. controuerpiam) = als tinen Streituber den Worilaut des GcsetzesunddieAbsicht, dieder Gesetzgeberhatte 8 de Christi uoluntate: animaduerteto a7rpoaSdxatov;postulatur enim: de creatoris (c/. I. 20) quaai MR3, quia si Rl lacunam signaui: non instructi uelim suppleri 11 die M 16 dici Rig: diei MR 17 sabbati MR (cf. I. 23), Rabbato Rig 21 tuetur «cnjj«\':tuebatur ilf22 23 nocandiBI 26 iam fort. ) sabbatis ageret, ut accusarent eum, certe qua sabbati destructorem, non qua noui dei professorem. fortasse enim hunc solum articulum ubique ingeram, alium t Christum nusquam praedicatum. in totum autem errabant Pharisaei circa sabbati legem, non animaduertentes condicionaliter deum indicentem ferias operum, sub certa specie eorum. nam cum de die sabbati dicit: omne opus tuum non facies in ea, dicendo (tuum) de humano opere definiit, quod quisque ex artificio uel negotio suo exequitur, non de diuino. opus autem salutis et incolomitatis non est hominis, sed dei proprium, sicut et rursus in lege: non facies, inquit, omne opus in ea, nisi quod fiet omni animae, id est in causa animae liberandae, quia opus dei etiam per hominem fieri potest in salutem animae, a deo tamen. quod facturus fuerat et Christus homo, qua et deus. in hunc ergo sensum legis inducere uolens illos per manus arefactae restitutionem, interrogat: licetne sabbatis benefacere an non? animam liberare an perdere? ut id operis permittens, quod pro anima facturus esset, admoneret eos quae opera lex sabbati prohiberet, humana scilicet, et, quae praeciperet, diuina scilicet, quae fierent animae omni, dominus sabbati dictus, quia sabbatum ut rem suam tuebatur. quod etiam si destruxisset merito qua dominus, magis ille, qui instituit. sed non omnino destruxit qua dominus, ut hinc iam apparere possit ne tum quidem in arcae circumlatione apud Hierichonem sabbatum a creatore destructum. nam et illud opus dei erat, quod ipse praeceperat et quod propter animas disposuerat hominum suorum in discrimine belli constitutas. sed et si odium alicubi sabbatorum professus est, (uestra sabbata\' dicendo, hominum ea deputans, non sua, [*]( 7] Ezod. 20, 10. 11] Exod. 12, 16. 16] Luc. 6, 9. 20] cf. Luc. 6, 5. 23] cf. los. 6, 3-4. 231 cf. Es. 1, 14. ) [*]( 3 ubiqueJR3, utiqueMft1 ingeram (syll. ge in ras.) M aHum < deum a) Christo/orf. (cf. 476,14) 5 deum scripsi: eumlliRl, eam JR3 uulgo 10 in- coloxnitatisJfF, incolumitatis iiuutyo 13 tamen, quod uulgo 14 quaEng: quia MR 17 permittens Urs: promittens MR 18 lei sabbati at, sabbati lex R 20 omni Lat: omnia MR omni. dominus uulgo 22 magis scil. merito (Eng, qui rectius haec distinxit) 24 hierichonem M, Hierichontem R, Hierichnntem Pam 26 disposuerat (t ex B a m. 1) M ) quae sine dei timore celebrabat populus, plenus delictis, labiis deum diligens, non corde, suis sabbatis, id est quaecumque disciplina eius agerentur, alium statum fecit: quae per eundem postea propheten uera et delicata et non profananda pronuntiat. ita nec Christus omnino sabbatum rescindit, cuius legem tenuit, et supra in causa discipulorum pro anima operatus — esurientibus enim solatium cibi indulsit — et nunc manum aridam curans, factis ubique ingerens: non ueni dissoluere legem, sed adimplere, si Marcion hac uoce * os ei obstruxit. adimpleuit enim et hic legem, dum condicionem interpretatur eius, dum operum differentiam inluminat, dum facit quae lex de sabbati feriis excipit, dum ipsum sabbati diem benedictione patris a primordio -sanctum benefactione sua efficit sanctiorem, in quo scilicet diuina praesi<dia. ministrabat, quod aduersarius aliis diebus praestitisset, ne sabbatum creatoris ornaret, ne opera debita sabbato redderet. in quo die si et Heliseus prophetes Sunamitidis filium mortuum restituit in uitam, uides, Pharisaee tuque Marcion, olim creatoris esse sabbatis benefacere, animam liberare, non perdere, nihil Christum noui intulisse, quod non sit ex forma. ex lenitate, ex misericordia, ex praedicatione quoque creatoris. nam et hic specialis medicinae prophetiam repraesentat: inualescunt manus dissolutae, sicut et genua dissoluta in paralytico.

Certe euangelizat Sion et Hierusalem pacem et bona omnia, certe ascendit in montem et illic pernoctat in oratione et utique auditur a patre. euolue igitur prophetas et ordinem totum recognosce: in montem, inquit, excelsum, Esaias, ascende, qui euangelizas Sion, extolle cum uigore uocem tuam, qui euangelizas Hierusalem: adhuc in uigore [*]( 2] cf. Es. 29. 13. 4] cf. Es. 58, 13; 56, 2. 8] cf. Matth. 5. 17. 171 cf. IIII Re.4 32-37. 22] cr. Es. 35,3. 24] cr. Loc. 6,12. 27] EsAO. 9. ) [*]( 1 celebrabat scripså: celebrat JfR 4 aera et R3, tenuerat MRl delicta RI 9 si .MR, nec Urs lacunam signaui: eradicata uel erasa interciduae puto (cf. 434, 23; 444, 8-12) 11 dum om. Oehlerus 17 prophetes R\\ prophetae MRl 18 nita M pharisee M 27 inquit, eicelsum MR, excelsum, inquit Gel )

obstupescebant in doctrina. eius; erat enim docens tamquam uirtutem habens. et rursus: propterea cognoscet populus nomen meum in illa die, — quod nomen, nisi Christi? — quod ego sim ipse qui loquor: tunc enim ipse erat, qui in prophetis loquebatur, sermo filius creatoris. adsum, dum hora est, in montibus, ut euangelizans auditionem pacis, ut euangelizans bona; item Naum ex duodecim: quoniam ecce ueloces pedes in monte euangelizantis pacem. de uoce autem nocturnae orationis ad patrem manifeste psalmus: deus meus, clamabo per diem, et (non) exaudies, et nocte, et non in uanitatem mihi. et alibi de loco et uoce eadem psalmus: uoce mea ad dominum exclamaui, et exaudiuit me de monte sancto suo. habes nominis repraesentationem, habes actum euangelizantis, habes locum montis et tempus noctis et sonum uocis et auditum patris, habes Christum prophetarum. Cur autem duodecim apostolos elegit et non alium quemlibet numerum? ne (non)et ex hoc meum Christum interpretari possem, non tantum uocibus prophetarum, sed et argumentis rerum praedicatum. huius enim numeri figuras apud creatorem deprehendo: duodecim fontes Elim, et duodecim gemmas in tunica sacerdotali Aaronis, et duodecim lapides ab Iesu de Iordane electos et in aream testamenti conditos. totidem enim apostoli portendebantur, proinde ut fontes et amnes rigaturi aridum retro et desertum a notitia (dei) orbem nationum, — sicut et per Esaiam: ponam in terra inaquosa flumina — proinde ut gemmae inluminaturi sacram ecclesiae uestem, quam induit Christus, pontifex patris, proinde ut et lapides solidi fide, quos [*]( 1] Marc. 1. 22. Matth. 7, 29. cf. Luc. 4, 32. 2] Es. 52, 6. 5] Es. 52, 6-7. 8] Nah. 2, 1. 10] Ps. 21, 3. 12] Ps. 3, 5. 16] cf. Luc. I), 13-16. 20] cf. Num. 33, 9. 21] cf. Eiod. 28, 17-21. 22] cf. Ios. 4, 9. 26] Es. 43, 19 ) [*]( 3 parenthesin indicaui: die. quod uulgo 4 sim ,JI. sum R 8 montes M 10 non add. Eng 14 actum Lat: sanctum MR, statum Eng, factum Ciacconius 16 patris JIR, pacis Lat 17 ne (non) scripsi: ne MF, nae R uulgo 21 aaronis MRl, Aaron R3 25 dei add. ed. Migniana in notis 26 in terra .I.llR3, intra Rl 27 inluminaturi MR\\ illuminaturae Rx ) de lauacro Iordanis Iesus uerus elegit et in sacrarium testamenti sui recepit. quid tale de numeri defensione competit Christo Marcionis? non potest simpliciter factum ab illo quid uideri, quod potest uideri non simpliciter factum a meo. eius erit res, apud quem inuenitur rei praeparatura. Mutat at Petro nomen de Simone, quia et creator Abrahae et Sarrae et Ausae nomina reformauit, hunc uocando Iesum, illis syllabus adiciendo. sed cur et Petrum? si ob uigorem fidei, multae materiae, solidae aeque, nomen de suo accommodarent. an quia et petra et lapis Christus? siquidem et legimus positum eum in lapidem offendiculi et in petram scandali. omitto cetera. itaque adfectauit carissimo discipulorum de figuris suis peculiariter nomen communicare, puto propius quam de non suis. Conueniunt a Tyro et ex aliis regionibus multitudo, etiam transmarina. hoc spectabat psalmus: et ecce allophyli et Tyrus et populus Aethiopum, isti fuerunt illic. mater Sion, dicet homo, et homo natus est in illa — quoniam deus homo natus est — et aedificauit eam — uoluntate patris —, ut scias ad eum tunc gentiles conuenisse, qui deus homo erat natus, aedificaturus ecclesiam ex uoluntate patris ex allophylis quoque. sic et Esaias: ecce isti ueniunt de longinquo, isti autem ueniunt ab aquilone et mari, alii autem de terra Persarum. de quibus et rursus: attolle per circuitum oculos tuos et uide: omnes congregati sunt; de quibus et infra, uidens ignotos et extraneos: et dices cordi tuo: quis istos genuit mihi? porro: hos quis mihi educauit? at hi mihi ubi fuerunt? hic erit Christus non prophetarum? et quis erit Christus Marcionitarum? si peruersitas placet: qui non fuerit prophetarum. [*]( 5] cf. Luc. 6, 14. 6] cf. Gen. 17, 5. 15. Num. 13, 17. 10] cf. Es. 8, 14. 13J cf. Luc. 6, 17-19. 15] Ps. 86, 4—5. 21] Es. 49,12. 23] Es. 49, 18. 251 Ea. 49, 21. ) [*]( 6 sarrae M, Sarae uulgo ausee M 8 cur et Eng: et cur MR 9 solidae aeque Eng: solidae que M, solidaeque R uulgo 13 proprius Pam 15 hos Ciacconius spectabat Rig: expectabat MR 17 natus !rf, factus JR uulgo 19 qui R, quia M, quia F 20 erat natus M, natus erat H 25 uidens Lat: uides MR (rectim haec distinxit Eng) 27 hii M )