Unde quaeso te, uirgo, ne in sola, tibi pudicitia blandiaris neque in unius membri integritate confidas, sed secundum Apostolum solide conserua corporis sanctitatem. Munda ab omni inquinamento caput, quia crimen est illud post chrismatis sanctificationem aut croci aut alterius cuiuslibet pigmenti suco uel puluere sordidari, aut auro uel gemmis uel qualibet alia terrena specie comi, quod iam caelestis ornatus splendore refulget. grandis quippe diuinae gratiae contumelia est mundani et saecularis ornamenti praelatio. Munda frontem, ut humana, non diuina opera erubescat, et illam confusionem recipiat, quae non peccatum sed Dei gratiam parit, scriptura dicente: est confusio adducens peccatum, et est confusio adducens gratiam. Munda collum, ut non aurea reticula capillus\' [*]( 19 Eccl. 4, 25, 26. ) [*]( I quoinquinatione B j) sed nt — integritas (u. 8) om. A 3 pnrgata] add. in V glossema: Esto hunc habet sensum quasi diceret. Consentiamus utitasit.uidelicet ut nihil iniqui contrahat )) quia autwM: quia ut R, qua aut H, aut CF 4 falsum test..B: test. falsum C, falsum om. F 5 sine aliorum JR 6 tMMM cum in uno est 7 iiagitiis F 8 prodent B et ed. Vall.: proSciet C, proRciat F 9 ne — neque CF: neque — neJ-R 10 confundaris A )j solide V: soli R, soli deo ACH 11 omni inquinamento JLB: omnibus inquinamentis C, omni iniquitate V 12 crismatis C-B, chrimatis r )j aut croci Mt alt. om. A 13 picmenti B )) Buco C\'2!F: fuco AHb; illud magis quadrat ad oppositum puluere )) uel gemmis AR: aut g. C, om. V 14 uel OM. R jj qualibet alia terrena specie A: cuiuscumque terrenae specie (speciei B) R, cuiuslibet (cuiuscumque C) terrenae creaturae specie CF )) comi BF: componi A, otH. C )) quod — refulget NF: ont. C; quod iam — praelatio (u. 16) om. A 16 et saecnlaris ont. F )) fontan B 17 confusione F 18 Dei gloriam A jj scriptura jRF: scriptura diuina C; scriptura — gratiam ("M. 20) om. JL 19 et .BF; OM. C 20 gratiam .BF: gratiam dei C j) non ut F )) aurea reticula capillus portet et H et ed. Vall.: aurea texta pilis portet B, auro textacapillis (lapillia V) portet CF, aurea ex capillis portet A )
238
portet et suspensa monilia, sed illa potius ornamenta circumferat, de quibus scriptura dicit: misericordia et fides non deficiant a te. suspende autem illa in corde uelut in collo tuo. Munda oculos, dum eos ab omni concupiscentia retrahis et ab intuitu pauperum numquam auertis et ab omnibus fucis liberos ea qua a Deo facti sunt sinceritate custodis. Munda linguam a mendacio, quia os quod mentitur occidit animam: munda eam a detractione, a iuramento, ab adulatione, a periurio. nolo praeposterum ordinem putes, quod prius a iuramento quam a periurio linguam dixi debere mundari, quia tunc periurium facilius effugies, si in toto non iures, ut impleatur in te illa sententia: cohibe linguam tuam a malo, et labia tua ne loquantur dolum. et memor esto dicentis Apostoli: benedicite et nolite maledicere. sed et illud crebrius recordare: uidete ne quis malum pro malo alicui reddat neque maledictum pro maledicto, sed e contrario benedicentes, quia in hoc uocati estis, ut benedictionem hereditate possideatis. et illud: si quia autem in lingua non offendit, hic perfectus est. nefas est enim ut labia illa, quibus Deum confiteris, rogas, benedicis et laudas, alicuius polluantur sorde peccati. nescio qua. conscientia ea. lingua quis Deum rogat, qua aut mentitur aut maledicit aut detrahit. labia sancta exaudit Deus et Iabia annuit cito precibus, quas lingua inmaculata pronuntiat. Munda aures,
[*]( 2 Pron. 3,5 Mc. LXX. 6 Sap. 1, 11. 11 Ps. 33, 14. 12 Rom. 12, 14. 14 I Thess. 5, 15 et I Petr. 3, 9. 17 Jac. 3, 2. ) [*]( 1 potius illa C 2 fides CR: ueritM jlF, ut habet Vulgata, sed Mt ZXX M<: ἐλεημοσύναι ϰαὶ πίστιςr () deficient C 3 antem ottt. F )) in corde uelut H et ed. Vall.: om. ACRV 4 retraes R 5 auertes B II et ab omnibus — custodias OM. J. II liberos — sinceritate BP\' (item B ae<< hac liberas eaa): liberos ad ea quae sunt a deo facta C 6 custodias CZf 7 munda eam H et ed. Vall.: om. ACRV 8 ab adulatione om. A et ed. Vall. )) nolo CE: Nam V; nolo — sententia (u. 11) om. A t) putes om. V 9 lingua d. d. mundare R 10 in toto CJ!: omnino V j) ut ed. Vall.: om. CJ!F 12 docentis F(Apostolum dicentem A) 13 sed illud J!; sed — perfectus est (M. 18) OMt. A 14 reddat alicui C 16 benedieticnem hereditate corr. R (hereditatem pr. m.): benedictione hereditatem F benedictionem hereditatis C 17 illut V j( in lingua RV: in uerbo C*, cerbo6 18 offenditAF: offendit fratrem C 19 deum F: dominum ACH 20 ea ARVb: et CH )) dominum AC 21 labia enim A )) dominus C 22 quas ACR: quas ei F ) 239
ut nonnisi sermonibus sanctis et ueris auditum praebeant, ut numquam obscena aut turpia aut saecularia uerba suscipiant aut aliquem de altero audiant derogantem, propter illud quod scriptum est \'saepi aures tuas spinis et noli audire linguam nequam\' , ut cum eo habere partem possis, de quo dicitur: quoniam auditu et uisu iustus erat, hoc est, nec oculis nec auribus delinquebat. Munda manus, ne porrectae ad accipiendum sint, ad dandum autem collectae, nec ad feriendum paratae, sed ad omnia misericordiae et pietatis opera satis promptae. Munda pedes, ne latam et spatiosam pergant uiam, quae ducit ad splendida saeculi et pretiosa conuiuia, sed arduum magis et angustum gradiantur iter, quod tendit ad caelum , quia scriptum est: iter rectum facite pedibus uestris. agnosce tibi a Deo artifice non ad uitia, sed ad uirtutes membra formata: et cum uniuersos artus mundaueris ab omni sorde peccati et toto fueris sanctificata corpore, tunc tibi castitatem intellegas profuturam, et cum omni fiducia palmam uirginitatis exspecta.
Quid sit sanctam esse corpore breuiter quidem, sed plene exprsuisse me arbitror: nunc quod sequtur et spiritu, nosse debemus, hoc est, ut quod opere nefas est fieri, nec fas sit cogitatione concipore. illa enim est sancta tam corpore quam spiritu, quae nec mente nec corde delinquit, sciens etiam cordis esse inspectorem Deum, et idcirco satisagit, ut omni modo etiam animum cum corpore mundum [*]( 3 EccL 28, 28. 5 n Pet. 2, 8. 7 Eccles. 4, 36 12 Pron 4, 26. ) [*]( 1 BMctismodestMet F jj ueris H et ed. Vall.: senis CBV; etueriN OM. A 2 obscoena <dd. [) ant non aliquem C 3 derogantem ARV: detrahentem C 4 ut cum — munda (u. 7) om. A 6 nec oculis nec fmribus F 7 sint ad accipiendum F )) ad d. aut. collectae om. A 10 pergant uiam AR: Qiamp. C, uiam pergant et V 11 sed ad arduum C 12 tendat F )( quia - uestris ow. J. 13 uirtutem AH, non ad uitia sed ad uirtutem (sic) cKid. in R M. 2 14 actus C 15 totne -R corr. manu 3 in tota || tibi tunc F 16 omni OM. C 17 expectes cd. Vall. 18 Quid -defendi (p. 241, 15) om. A )) sancta C 20 operi R )) fieri nefas est F, fieri OHt. R j) nec fas sit cogit. concipere 2f: nec cogitatione concipere CjK, nec concipiamua cogitatione V 21 cst OM..B 1 m. j) sancta corpore et spiritu F 22 corde B: carne CF, corpore ed. Vall. )t deliquit F || etiam RV: enim C t) cordis V post deum habet j) speculatorem C 23 satagit H )
240
habeat a peccato, sciens scriptum esse: omni custodia. serua cor tuum, et iterum: diligit Deus sancta cor, accepti sunt autem ei omnes inmaculati, et alibi beati mundo corde, quoniam ipsi Deum uidebunt: quod de illis dici arbitror, quos conscientia in nulla redarguit culpa peccati, de quibus et Iohannem in epistola dixisse reor: si cor nostrum nos non reprehendit, fiduciam habemus ad Deum, et quaecumque petierimus accipiemus ab eo. nolo existimes te crimen fugisse peccati, si uoluntatem non sequatur effectus , cum scriptum sit: quicumque uiderit mulierem ad concupiscendam eam, iam moechatus est in corde suo. nec dicas \'cogitaui quidem, sed non perfeci\', quia etiam concupiscere nefas est quod fieri nefas est. unde et beatus Petrus praecipit dicens \'animas uestras castificantes*: qui si nullam animae constuprationem nosset, nec castificari eam desiderasset. sed et illum locum quo continetur \'hi sunt qui se cum mulieribus non coinquinauerunt, uirgines enim permanserunt, hi secuntur agnum quocumque ierit\', adtentius considerare debemus et animaduertere, si solius integritatis ac pudicitiae merito isti diuino comitatui copulentur et per omnia caelorum tabulata discurrant, an et alia sint quibus adiuta uirginitas tantae beatitudinis gloriam consequatur. sed unde hoc scire poterimus? de sequentibus nisi fallor, in quibus scriptum est: hi empti sunt ex hominibus primitiae Deo et agno, et in ore eorum non est inuentum mendacium, sine macu*la
[*]( 1 Prou. 4, 23. 3 Matth. 5, 8. 6 I Joh. 3, 21 sq. 9 Matth. 5, 28. 13 I Pet. 1, 22 17 Apoc. 14, 4, 22 ibid. 4, 4 sq. ) [*]( 1 serna CJBF: custodi b 2 iterum CRV: Ita enim b )] dominus CR 3 omnes JBF: om. C 5 et ad iohannem R 6 epistola sua F et ed. Vall. jj non repr. nos C 8 peccati om. V, ante crimen habet C 9 affectus B )) qui F 10 concup. eam RY: concupiscendum C || mechatus CRY 11 est N: est eam CF jj nec CRF: Ne b 12 quia CBF: quoniam b [) quod f. nefas est V: OtM. R, quod f. crimen est C 13 praecepit R ) castiflcate C 14 quia si F, quasi R () animam B 15 eam CjR: iam F )) locum illum H 16 cum mulieribus non se F tj quoinquinauerunt B 19 ac om. R )j ipsi H 20 tabulata NP\': tabernacula C )] sunt F et ante rasuram B )) adiuta F: auita R, adiuncta CH 21 consequantur B 22 de sequentibus — scriptum est deest in V 23 cx CR: de F )j hominibus HV: omnibus CR 24 eorum V: ipsorum CR ) 241
enim sunt ante thronum Dei. uides ergo quod non in uno tantum membro dominicis referantur inhaerere uestigiis, sed illi qui praeter uirginitatem ab omni contagione peccati inmaculatam gesserint uitam. idcirco uel maxime uirgo nuptias spernit, ut, dum securior est, facilius, quod etiam a nubentibus quaeritur, ab omni ae delicto custodiat et uniuersa legis mandata. perficiat. nam si non nubat et ea nihilominus faciat, a quibus et nuptae esse iubentur inmunes, non nupsisse quid proderit? quamquam enim nulli Christianorum peccare liceat et omnes quicumque spiritualis lauacri sanctificatione purgantur, inmaculatam decurrere conueniat uitam, utecclesiae', quae sine macula, sine ruga, sine aliquo eiusmodi esse describitur, possint uisceribus intimari: multo magis hoc uirginem implere necesse est, quam nec mariti nec filiorum nec alterius necessitatis causa prohibet quo minus diuinam scripturam perficiat, nec aliqua, si peccet, poterit excusatione defendi.