Epistolae (Tres)

ubi uero uexillum crucis et orationis arma repetisset, medias cessisse flammas, seque tum sensisse rorantes, quas male esset expertus urentes. unde intellegat quisquis haec legerit, temptatum quidem illo Martinum periculo, sed uere probatum. [*]( 1 sciens V: om. AFo 4 erant mei: cubabant Berol. et 1 cod. Gisel. 5 sono excitati Lazius || demotoque AFV: dimotoque v || igni A 6 de Y: e ed. Lazii, om. AFv uerbis V: ut uerbis AFv 9 e V: 8 e (t. e. est e) F, a A 12 neiillam V: auxilium AFv 13 tunc \\v 15 martino V 16 sed uere V: sed Av, et F, sed et cum Aldina de Prato, qui falso refert sed uere in V inductum esse II ExpL epistula sulpici (— cii corr.) seueri. Item inc. eiusdem ad aurilium diaC V, ExpL epta Seueri Inc. alia eiusdem ad Aurelianum (sed idem in stibscriptione aurelium) diaconum F, ExpL epta Seueri ad Eusebium presb. Item alia eiusdem ad Aurelianum diaconum A)

Posteaquam a me mane digressus es, eram residens solus in cellula, subieratque me illa quae saepius occupat cogitatio, spes futurorum praesentiumque fastidium, iudicii metus, formido poenarum, et, quod consequens erat adque unde cogitatio tota descenderat, peccatorum meorum recordatio tristem me confectumque reddiderat.

deinde cum fatigata animi angore in leetulo\'membra posuissem, ut plerumque ex maestitudine solet, somnus obrepsit — qui ut semper matutinis horis lenior incertusque, ita suspensus ac dubius per membra diffunditur, ut quod in alio sopore non euenit, paene uigilans dormire te sentias —:

cum repente sanctum Martinum episcopum uidere mihi uideor, praetextum toga candida, uultu igneo, stellantibus oculis, crine purpureo: adque ita mihi in ea habitudine corporis formaque, qua eum noueram, uidebatur, ut, quod eloqui nobis paene difficile est, non posset aspici, cum posset agnosci. adridensque mihi paululum libellum, quem de uita illius scripseram, dextera praeferebat.

ego sancta genua eius conplexus benedictionem [pro consuetudine ] flagitabam, superpositamque capiti meo manum tactu blandissimo sentiebam, cum inter benedictionis uerba sollemnia familiare illud ori suo crucis nomen iteraret. mox in eum luminibus intentis, cum exsatiari uultu illius conspectuque non possem, [*]( 3 Praemittitur in edd. Sulpicius Seuerus Aurelio diacono salutem, quae abnunt ab AFV 4 cogitatio AFQV: om. v 8 angore animi AFv 11 ac AFV: et v 13 praetextatum 2 codd. Gisel. 15 in ea habitu V II forma FQ II qua eum V: qua AFQ, quam v 17 possit aspici cum posait AFv 18 dextra v 19 conplexus AFV: amplexus v II pro consuetudine om. V 20 tactum blandissimum V 22 ore F corr. ex ori 23 possim FQV )

nec multum post sanctum Clarum presbyterum, discipulum illius, qui nuper excesserat, uideo eadem qua magistrum uia scandere. ego inpudens sequi cupiens, dum altos gressus molior et conitor, euigilo: somnoque excitus congratulari coeperam uisioni, quam uideram, cum ad me puer familiaris ingreditur, solito tristior uultu loquentis pariter et dolentis.

quid tu, inquam, tam tristis loqui gestis? at ille duo' inquit cmonachi modo a Turonis adfuerunt: domnum Martinum obisse nuntiant\'. concidi, fateor, obortisque lacrimis fleui uberrime. quin etiam dum haec ad te, frater, scribimus, fluunt lacrimae, nec ullum inpatientissimi doloris admitto solacium. te uero, ubi hoc mihi nuntiatum est, participem esse uolui luctus mei, qui eras socius amoris.

ueni ergo ad me statim, ut pariter lugeamus, quem pariter amamus: quamquam sciam uirum illum non esse lugendum, cui post euictum mundum triumphatumque saeculum nunc demum reddita est corona iustitiae. sed tamen ego non possum mihi imperare, quin doleam.

praemisi quidem patronum, sed solacium uitae praesentis amisi: etsi, si rationem ullam dolor admitteret, gaudere deberem. est enim ille consertus apostolis ac profetis, et, quod pace sanctorum omnium dixerim, in illo iustorum grege nulli secundus: ut spero, credo et confido, in illis potissimum, qui stolas suas in sanguine lauerunt, adgregatus agnum ducem ab omni integer labe comitatur.

nam licet ei ratio temporis non potuerit praestare martyrium, gloria tamen martyris non carebit, [*]( 1 emensa Giselinus ex suis libris: inmensaAFV 4 multum AFQV: multo v, cf. Ind. IIIs. u. multus II presbyterum sanctum (om. F) clarum . AFv 5 uideo eum V II eadem qua m. uia Y: eandem quam m. uiam AFv II ascandere Y 6 gressos V 7 connitor v II euigelo V II uisione V 8 quam (qua V) uideram V et 2 alii codd. apud de Prato: om. AFv II cum A: Tum F, statim V 9 quid] praemissum in V aio ad eum, unde coni. de Prato: ego ad eum || inquam om. F pr. m. et v || tam om. V 10 at ille V: om. AFv 1\\ modo om. AFQ 11 domnum V: dominum AFv, cf. dePrato p concedi V 14 mihi V: om. AFv 16 amaui- mus dett. 18 mundum V: om. AF.v 21 etsi si de Prato: et si libri 22 ille FV: ille ut est Av 24 et QV: om. AF II in illis V: in om. AFv 25 in sanguine AFV: in sanguine agni v II lauerint AFlV )

quodsi Esaianum illud supplicium persecutori forte placuisset, numquam profecto inpar profetae serris et lamminis desecari membra timuisset ac si praecisis rupibus abruptisque montibus agere felicem furor impius maluisset, perhibeo confisus testimonium ueritati, sponte cecidisset. si uero gentium doctoris exemplo gladio deputatus inter alias, ut saepe prouenit, uictimas duceretur, primus omnium. carnifice conpulso, palmam sanguinis occupasset.

iam uero aduersus omnes poenas adque supplicia quibus plerumque humana cessit infirmitas, ita a confessione Domini non recedens, inmobilis obstitisset, ut laetus ulceribus congaudensque cruciatibus quaelibet inter tormenta risisset.

Sed quamquam ista non pertulerit, inpleuit tamen sine cruore martyrium. nam quas ille pro spe aeternitatis humanorum dolorum non pertulit passiones, fame, uigiliis, nuditate, ieiuniis, opprobriis inuidorum, insectationibus inproborum, cura pro infirmantibus, sollicitudine pro periclitantibus? quo enim ille dolente non doluit?

quo scandalizante non ustus est? quo pereunte non gemuit? praeter illa cotidiana illius aduersum uim humanae spiritalisque nequitiae diuersa certamina, dum in eo uariis temptationibus adpetito semper exsuperat fortitudo uincendi, patientia expectandi, aequanimitas sustinendi.