Liber Apologeticus

atilli tales essa non possunt, quibus semper in corde loquitur Christus: contendite per angustam uiam introire: lata est enim, quae ducit ad mortem. et Paulus apostolus monet: [*]( AVCTORES 16 lob 16, 25 — 27 21 Luc. 13, 24; Matth. 7, 13: ) [*]( 1 litlera Φ || samuhel] ΤΦΧ samnel ΣΨ 2 heliseus] ΣΥΦΧΨ n isaias Σ2Ψ hesaias X || iearemias V || danihel] ΥΦΧ . daniel ΣΨ 3 uel indices uel regee] uel reges vel indices Ψ 4 affinnat W 6 ipsos Φ ipsos∗ (n aut ū aut fort si erasum) X 10 inponeve] ΣΦΧ imponere V ponere Tv || conabant (on ex nr m. n Z 11 fidem statim in fidelem corr. Ψ fidSlem (le in ras. m. 1; fuisse d uid.; ~ tamen non erasum) Z 13 difidunt X n portaz|di (*. e. in * corr. ut uid.) Z 15 in ex m radendo corr. 9 16 aduersus W 18 adnersos XV 19 oeruice a. lin. add. m. ut uid. 2 in X 90 tales (e ex i corr.) V 21 in corde om. Z . 22 aogustii Σ ) [*]( Y. ) [*]( 42 )

de uno praeoepto eodemque primo te, si dignaris, interrogo. in lege Dominus per Moysen iubet, quod et in euangeliis Christus adfirmat: diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tno et ex tota anima tna et ex totis uiribus tuis; et secundum simile huic: diliges proximum tuum tamquam te ipsum.

rogo te, responde non mihi sed Deo, non uoce sed conscientia, si ita ex toto corde Deum diligis, ut nullam umquam in eo cogitationem, quae absque timore et dilectione Dei intellegi possit, admittas; si ita in tota anima sequeris, ut suscepta semel cruce in nullam penitus oblectationem habita ad tempus iucunditate succedas; si ita in totis uisceribus tuis calore caritatis ardes, ut nulla penitus per argumenta necessitatis infirma concupiscentiis ant desideriis adquiescas;

deinde, cum scriptum sit: omne quod non sit ex fide peccatum sit et siue nobilium locorum episcopos uideris sine potentes saeculi uiros siue diuites sub religione uideas, utrum omnino nihil uel [*]( AVCTORES 1 curam — concup. Rom. 13, 14 || eet in me—2 uobis Cor. 2, 11, 10 et Rom. 9, 1 et 2 S Augudtinus 6 Deut. 6, 5 et Leuit. 19, 18; Matth. 22, 37 et 39 18 Bom. 14, 23 ) [*]( 1 ne feoeritis in rat. uel certe m spatio relicto ex corr. scr. Ψ 3 ect] es 2 5 moaen T 6 et in] v et codices || afBrmat Ψ 8 simile] simile est Σ 9 tanquam ΧΨ 11 nullā (Ilā in rawra) 9 || anquam Ψ 13 toto ΣΨ || animo Σ 14 pęnitus Φ || oblentationem T || habita] ΣΥΦΧΨ cfs habitae hg a incunditate] * ioconditate ΣΥΧΨ inennditatis (ioo- efs) e 16 totis (i corr., a n ut uid.) * 16 ardesns (sed us erasum) # U nulla] ΥΨv in nulla ΣΦΧ; fort. corr. in nullo || paenitus Φ || ki duo uersus argumenta — 18 omnes in ras. paullo angustiore V || argumenta] V (r ex n eorr.) augmenta ΣΥΧv augmente (te iw ta corr. m. 2) 9 || infirma] forl. corr. infirmatuB 17 ant] ΣΨv nt T et ΦΧ U eam scriptum] conscriptum Xa 18 omnes Σ1ΥΦΧ1Ψ n sit] sine (an si..t ?) X1 fit r y peccatum om. ΣvΥΦΧ1Ψ 19 episcopos] ep̄s ΣΧ ep̃οs in ras. 9 || scue T* I potens Φ1 D sch ΦΧΨ 20 nichil ΧΨ )

illud etiam consulo: utrum aeque omnes Christianos siout te ipsum diligis? nos enim sub uno capite, quod est Christus, et sub una Ecclesia, quae est, Christus, omnes fratres sumus et unum corpus in Christo. utrum ergo sicut te ipsum diligas omnes, qui misericordiam Dei sperant, quos tamen noueris, confitere; non enim te de ignotis consulo, quos ex eo te diligere arbitraris, quod quia non noueris non odisti.

sed quid ego haec a canfessione tua exigo, cum conuersationem tuam uulgus agnoscat P tu perfectus sine infirmitate, tu omnem legis sarcinam ferre possibilis, tu, inquam, homo inflate sed uacue, audi, si dignaris, Dominum Saluatorem te, si tamen hoc poteris, ad sancta reuocantem: amen dico uobis, quisquis non receperit regnum Dei uelut infans, non intrabit in illud.

infans nihil in se habet, nisi quod diligit blandientem et quod panem suum non in sudore suo sed in precibus sperans alimoniam uitae simplici petitione consequitur, quam fiduciali opere non meretur: qua tu conparatione commonitus conuertere ad infantiam, ut reuertaris ad uitam.

Et quoniam superius dixeram de possibilitate oneris sustinendi tuum primum sensum discutio et meum postea, si uideatur, explano\':

mea sententia est, quia et in hoc quoque [*]( AVCTORES 16 Marc. 10,15 .24 tuum — 25 eiplano cap. 30 § 6 ) [*]( 1 captos Σ1ΥΦ1 2 rep̃hendat ΣΦ 4 accommodata W 5 diligis] ΣΥΦΧ diligas Wv 7 xpc corr. m. 1 aut 2 in corp9 xpi X 8 diligas omnea] omnes diligas Ψ 9 5 noaeria n in ras. Ψ 11 egotehaec (te deletum m. 1 aut 2) Z 12 conaersionem V 14 inflate homo W 17 ante uersum illud — 18 diligit vn marg. haec i nota adscr. in Ψ || in illud] ΣΦΧb illud ΥΧaΨv || nichil XV 18 niiq (i. e. ni aibi qui) corr. in nis̍q (sic) m. 1 aut 2 r 19 suo B; t in ras. ψ || pcibus ΣΦ 20 quaj supra q ras. et na in ras. Ψ 21 comparatione W 23 sqq. correxi inter- punctionem 24 discucio (ante ras. discur̉sio) X 25 nidetur cap. 30 § 6 II qq; peccam9 tn ras. angustiore V ) [*]( 42* )

infirmitatis enittt querelia propriae uirtutis ambitio est, quoniam occulte adiutorium Dei fastidit, qui peculiarem fortitudinem quaerit. et hic diabolus est, qui dicit \'uiribus faciam\'. ego autem secundum apostolum gloriabor semper in infirmitatibus meis, ut semper dicat cor meum Deo: in uelamento alarum tuarum exultabo, adhaesit anima mea post te; me suscepit dextera tua.

unde et scriptum est: postnlationes uestrae innotescant coram Deo, et pax Dei, quae exsuperat omnem mentem, custodiat corda et corpora uestra in Christo Iesu. habeo itaque infirmitatem et gaudeo in cognitione infirmitatis meae. cum enim infirmor, tunc potens sum, potentem inuocando Deum, qui me exaudit infirmum, qui nobis fidelissime repromisit: ego autem uobiscum sum omnibus diebus Usque ad consummationem saeculi.

pecdliare opus infirmitatis est in omni loco semper orare, ut omnipotens Deus, [*]( AVCTORES 2 Rom. 9,20 7 Cor. 2, 12, 9 8 Psalm. 62, 8 et 9 10 FhMpp. 4, 6 et 7 14 Cor. 2,12,10 17 Matth. 28, 20 ) [*]( 1 conquerimus ΥΦΧ1; post conquerimur codices omnes inserta ex- hibent oxcerpta ex Augustini De natura et gratia contra Pelagium libro cap. 13 — 21 (hanc esse intentionem—uitiari anima tna) et oap. 3 — 13 (medico indiget — didicimus) ad uerbum fert trunscripta, sed ut Orosiani opusculi tenori quadamtenus accommodarentur hoc modo transposita. Bem detexit A. Schottus in Bibl. PP. Col. uol. 15 (1622) p. 144; ef. Vossius De Hist. Lat. 2, 14 et Hist. Pelag. 1,17. Nos ita fine subiccimus sicut Schot- tus 1622 et g, expressa secundum nostros Orosii codices; editores cfs (1615) h Migne in ipsis Orosianis reliquerunt 2 nnnquid Ψ numqui X. n dicet hg H fincmentum T 3 fincxit T || finxisti] ΣΦΧ fecisti ΥΨv (cum Vulg.) n enim] ΣΦΧ ei ΥΨv || quQrela Σ quaerella Φ querellam ( prior 1 erasa, m linea subducta deleta) X 4 ad uersum ambicio — 5 fastidit in marg. m (t. e. nota) X N ambicio # 6 dicitur T || niribus meis (meis a. s. m. 2) Σ 9 post te] poste X 10 dixtera Ψ2 11 coram deo] apud deum Ψ 12 quae] qui ΥΨa p exsuperat] 2 exuperat V superat ΥΦΧv 14 gandio Σ1 17 sū omnib; in ras. W 18 sch ΦΧΨ 19 in] & ΣΥΦΧ || semper] a semper (& a. s. m. 2) L )

magna et qerta est 4e perfectione fiducia, cum omnipotens facit quod optat infimus, rursusque magna et certa est de confirmatione securitas, cum omnipotens seruat nec perdit infirmos; sicut scriptum est: ei autem, qui pote$t omnia abundantius facere quam petimus et intellegimus, secundum uirtutem quam operatur in nobis: ipsi gloria in Christo Iesu. quamobrem.