Historiae Adversum Paganos

Claudius quarto imperii sui anno, cupiens utilem reipublicae ostentare se principem, bellum ubique et uictoriam undecumque quaesiuit. itaque expeditionem in Britanniam mouit, quae excitata in tumultum propter non redhibitos transfugas uidebatur: transuectus in insulam est, quam neque ante Iulium Caesarem neque post eum quisquam adire ausus fuerat,

ibique — ut uerbis Suetoni Tranquilli loquar — \'sine [*]( AVCTORES § 9 quarto item Eus. 2061 Arm. et Hier. codd. ABFMR (quinto adscr. ceteri) || expeditionem et q. s. — § 10 recepit Suetonius (qui § 10 laudatur) Claud. 17; lin. 18 plurimam Orosianum est ) [*]( EXPILATORES 6 Claadius — anno, 8 expeditionem — 9 mouit, 10 quam neque-12 fuerat, sine ullo-p. 450, 2 insulas, 3 Romano- 4 rediit compilauit Beda De t. r. a. 4007 6 Claudiua-p. 450, 4 rediit (omissis 449,12 ut - loquar) exacripsit Beda Hist. eccl. 1, 3 8 expeditionem — 450, 4 rediit compilauit Iordanis CAron. p. 235 A2 Mura- tori 10 neque ante Iulium Caesarem, 11 quisquam ausus fuerat ad- hibuit Beda Hist. ecd. 1, 2 princ. ) [*]( 1 (et tenera christiano)rum P || et] i D || germani D 2 (ad sanctae) P || prof(essionem) P profectionem R || (erumpen)tia P || exoriente m (m m. 3) P 3 tyranni(de)m P || (et consurgenB istud ciuile bellum) P || et om. D 4 (conpressum qui praeteritis) P || conpraessum (com- R2) BlD; interrogandi signum h. I. υ || qui] si D siquis 0 quid ed. Thor. || praeteriti D || (temporibus de co)npressione P || conpraessione (com- R2) R1D 5 (Bimile probarit ezemplum) P 6 〈claudius qn)arto P || cladius R1 || cupiens (ens cuanidae) P || reipu〈b. ostentare princip)em P || re∗ipublicae (er. g) D 7 ostentata D || se om. PRDς, add. h. I. V3M2HO2 (sedpro glossa O), post utilem G2OI (sed pro gl. G), post cupiens X1υ 8 quaesiu〈it itaque ezpeditionem) P || itaque] ita D || brit.taniam P brittaniam RD 9 p(ropter non redhib)itoa P || redhibitus D redi∗bitos (di ex cu uel dn m. 2, 08 ex us m. ut uid. 1) R reddibitos G1 redditos G2М2Т2O, edd. Suet. 10 transuectuaque v II (quod (sic) ne)que P quam nemo $ 11 ad∗ire P || ausu〈s fuerat) P || au|∗sus (er. a) D 12 sue toni (i in ii corr. m. 1 aut 2) P suaetonii B soetoni D || loquitu D ) [*]( v ) [*]( 29 )

Conferatur nunc, si cuiquam placet, sub una insula tempus et tempus, bellum et bellum, Caesar et Caesar — nam de fine nil confero, quoniam hoc felicissima uictoria, illud acerbissima clades fuit — et sic demum Roma cognoscat, per eius latentem prouidentiam in agendis rebus antea se partem felicitatis habuisse, cuius agnitione suscepta plenissima felicitate perfruitur, in quantum non tamen blasphemiarum offendiculis deprauatur.

Eodem anno imperii eius fames grauissima per Syriam facta est, quam etiam prophetae praenuntiauerant; sed Christianorum necessitatibus apud Hierosolymam, conuectis ab Aegypto frumentis, Helena Adiabenorum regina conuersa ad fidem Christi largissime ministrauit. [*]( AVCTORES § 10 Orcadas .. insulas .. Romano adiecit imperio Hier. 2061L (desunt in Arm.) || ultra Br. in Oc. sitas Eutrop. 7,13 || sexto - rediit Suet. Claud. 17 § 12 eodem anno Eus. 2061k (ad Claudii a. 4 codd. APFMR) || fames - ministrauit Rufinus 2, 8 et 12 (exceptis conuersa ad f. Christi; prophetae cum Rufino ex Act. Apost. 12, 27 laudantur; cf. Scaliger ad Eus. a. 2056) ) [*]( EXPILATORGS 8 ultra - positas compiiauit Isidorus Orig. 14, 6, 5 13 eodem — 14 praennntiauerant compilauit Bella Hist. eccl. 1, 3 p. 40, 5 sqq. ) [*]( 1 proelii G || ac] om. G aut Suet. || (sanguin)e P .2 dedi(tionem) P || etiam] autem $ 3 intra 3 || brittaniam PRDD britaniam 2 || (poait)as P || romanum (m fin. er.) D || imperium (m fin. er.) D 4 quam] DGX2 Suet. postquam PBTW || (mense) P 5 cui quam (cui m. 1 in ras.) P || (ins)ula P 7 nihil v || profero Ου || quoniam hoc] BD (sic quo B) quo hoc (hoc s. lin. add. m. 3) P || acernissima. PBl 9 augendis fsh 11 blasfaemiarum (ae in e corr.) P blas phi mia rum D 12 depraeuatur D 15 hierusolyma (n m. 1 in o corr., a m. ut uid. 2 in S) P hierusolimam D || frumentos P* 16 adzabenorum PR* )

Anno imperii eius quinto inter Theram et Therasiam insula de profundo emicuit triginta stadiorum spatio extenta.