Historiae Adversum Paganos

terea multas gentes diuersis proeliis subegit. urbem nominis sui Romanorum regum uel primus uel solus instituit. quae sola expers idolorum ad hoc breuissimo tempore condita a Christiano imperatore prouecta est, ut sola Romae, tot saeculis miseriisque prouectae, forma et potentia merito possit aequari. [*]( AVCTORES § 96 sed—punitinemOrosiusH Constantinus-interfecit Eucr. 10, 6 et Hier. 2341 || praeterea - subegit sec. Eutr. 10, 5 extr., ut uid. 9 27 Evtr. 10, 8 et ut uid. Augustin. C. D. 5, 25; cf. Oroe. 3, 13 § 2 ) [*]( EXPILATORES 12 urbem nom. sui, 13 instituit, 15 sola Romae, 16 potentia - aequari adhibuit Isidorus Orig. 15, 1, 42 12 urbem nominis sui adsciuit Beda D. t. r. 4259 (segq. ex Isidoro sumptis) ) [*]( 1 alezaudriae] D alezandria PB 2 confosns R2 || sectatores insectatoresque) Βς sectatoresque (tatores lines deletili temere traiectis et 8. 8. insectatores m. 2 aut 3) P sectatoresque D || alezadro D 3 tunc eiusdem TWh || eclesia P U cumque] cum quo PR* 4 sedictioem D 5 nicaeam] PB niciam D || bythiniae PB bithinie D || trecentorum decem et octo] PRD (decim D) 6 episcorum D U factd D U arrianum] PRD 7 exsitiabile (eras. c) PR || miserũnt (nt del. m. 1) P || ease om. fsh; est ed. 1542 || depraehensum (n 8. 8. m. 1 in D) PRD 10 proprius Pl || affectus] PD effectus B 11 sororis filium om. D 18 uel solus (soIus i sed i dd. m. 1 P) uel primus PR 14 & pers (s 8. 8. fort. m. 1, in mg. exps al., m. s. XIIII-x) R n condit ad xpiano D 15 sole B 16 prauecta D || formā (\' add. m. 2 aut 3) P || potentiaeritopus|sit D U marito (ae 2) R1)

tum deinde primus Costantinus iasto ordine et pio nieem uertit: edicto siquidem statuit citra ullam, hominum caedem paganorum templa dandi.

rex Gothorum fortissimas et copiosissimas gentes in ipso barbarici soli sinu, hoc est in Sarmatarum regione, deleuit.

Calocaerum quendam in Cypro adspirantem nonis rebus oppressit. tricennalibus suis Dalmatiam Caesarem legit.

cumque bellum in Persas moliretur, in nilla publica iuxta Nicomediam, dispositam bene rempublicam filiis tradens, diem obiit.

Anno ab Vrbe eondita MXCII Constantius tricensimus quintus cum Constantino et Constante fratribus suis adeptus imperium uiginti et quattuor annis tenuit. fuit inter successores [*]( AVCTORES § 28 sec. Hier. 2347* § 29 sec. Hier. 2348 § 30 Bier. 2350» et 2351r § 31 Eutr. 10, 8 et Hier. 2353* ex- ceptis dispositam bene remp. Orosianis cap. 29 § 1 Constantius sqg. Eutrop. 10, 9 et (maxime XXXV et XXIIII) Hier. 2354 ) [*]( EXPILATORES 1 Constantinus —6 oppressit exscripsit Anon Vales. § 34 sq. 2 statuit — 8 claudi exscripsit Beda D. t. r. 4259 8 Gothorum — 4 gentes .. in Sarm. regione delenit adhibuit Isidorus Hist. Goth. 6 6 Dalmatium — 7 legit uid. adhibuisse Anon. Vales. § 35 7 comque — 9 obiit compilauit Anon. Vales. § 35 ) [*]( 1 et pio siquidem edicto statuit T 2 ∗edicto P n post edicto interpunxerant e (item R), reete apud Anon. || ullā (x add. m. 2 aut 3 in P, m. ut uid. 2 in B) PR 3 gotorum D H et copiosissimas s. lin. add. m. 2 aut 3 (saec. VIIII-X) P 4 barbarici] P m. 3 aut 4, ς (uelut GYN,WX,) barbarioe D barbarieo P1Rς (uelut KM), Anon. 5 sarmatarum (ta a. a. m. 1) D || calocerum B poet ras. GVN1X2, Anon.; calocerus Hier. codd. (nisi quod calocharins M), calucerum D calocheram PRKMHNW (h eras. m R) Calo chareum T calotherum 0 ac locertlm G; cf. inscrr. (uelut Latina ed. in Bulletin Monument. 1876 p. 171) II quemdam D || cybro D 6 a∗spirantem (er. d) B 7 mo∗liretur (eras. 1) P -mo li∗∗∗retur (eras. uc) B 8 deapoeitam Ra 9 obiit om. Anon. codex 10 -I∗ LXLII∗ (alterum L eras.) P I-LX-LII- B millesimo nonagissimo secondo D N constacius D constantinus(a tertia del.) B ||XXXV PR 11 constantino (n tertia erasa sed m. 2 n s. 8.) B || constamto (ae corr.in i m. ant.) P constaute α ras. B 12 XXXIIII PR || -cessores JB* )

interea maligna semper aduersus Deum uerum diaboli insectatio, quae ab initio mundi usque ad nunc a sincero fidei religionisque tramite offusis errorum nebulis lubrica hominum corda perturbat, postquam Christianis imperatoribus summam regiae potestatis in meliora uertentibus Ecclesiam Christi zelo idololatriae persequi destitit, aliud machinamentum, quo per eosdem Christianos imperatores Christi Ecclesiam uexaret, inuenit.

fit igitur Arrio, noui erroris auctori, ceterisque discipulis ipsius ad familiaritatem Constantii imperatoris promptus aditus et facilis uia. suadetur Constantio, ut quosdam in Deo gradus credat, et qui per ianuam ab errore idololatriae fuerat egressus, rursum in sinum eius, dum in Deo deos quaerit, tamquam per pseudothyrum inducitur.

peruerso igitur zelo potestas armatur inlusa et sub nomine pietatis uis persecutionis agitatur. de noua nominis electione contenditur, ut Arrianorum potius ecclesiae quam catholicorum sint.

sequitur terrae motus horribilis, qui plurimas Orientis [*]( AVCTORES § 3 et § 4 sec. Hier. 2355 (cf. Rufin. 10, 11) ab Qrosio exornata § 5 sequitur — strauit Hier. 2357h (plurimas pro multis more suo Orosius) ) [*]( EXPILATORES 1 Dalmatius—filius uid. adhibuisse Anon. Vales.§ 35 ) [*]( 2 ad factione, s. 8. hoc y nota, in marg. adscr. sed mox erasa sunt haec: Ciurationej oc..... imp P || decerptus] ed. Venet. 1483 v deceptus PRD ς ZZ1; oppressuB Eutr. || est om. D solus || aduersum PR 3 insectatio diaboli v 4 effusis D || ne pulis D 7 eclesiam P || idololatriae (lo dei. m. 3 aut 4) P idolatriae BD || persequ∗∗ (i m ras. m. 2) B 9 christi ecclesiam] Dg ecclesiam (ecl- P) PR1 ecclesiam xpι͠ R* || uexari D || arrio] PBD || ∗noui (noni in ras. m. 1) P noul (ui m. 1) D || erroris om. D 10 constanti B1 constantii∗∗∗ (circ. 5 lin. eras.) D 11 |imperatoris (im ex corr. add. m. 1) D || promptus∗∗| B prumptus D promtus P || constancio D 12 dd* (0 in ras. m. 2; dẽο ut uid. m. 1) B || grados P\' 13 idololatriae] P\'D idolatriae P post corr. m. ant., B || rursum] PBG om. D rursũs (sic) T rursus WX1 f s h reuersus antea v 14 pseudotbyrum] D pseudotyrum B seudo tyrum P; psoudo atrifl Y 16 uis] suae D || agi|tur R2 17 arrianorum] PRD || eclesiae P ecclesia (ccles in ras. m. 1; pro c alt. fuit 1) D 18 sint om. D )

Constans aduersus Pereas et Saporem, qui Mesopotamiam uastauerat, nouem proeliis parum prospere decertauit. nouissime seditione atque intemperantia militum nocte adoriri pugnam coactus, patratam paene uictoriam insuper uictus amisit.

post cum se intolerandis uitiis dedisset ac poena prouincialium fauorem militum compararet, Magnentii dolis in oppido, cui Helena nomen est, in proximo Hispaniae interfectus est.

Magnentius enim apud Augustodunum arripuit imperium, quod continuo per Galliam Africam Italiamque porrexit.