Historiae Adversum Paganos

natus est autem VIII kalendas Ianuarias, cum primum incrementa omnia anni uenientis incipiunt. ita factum est, ut, cum Abraham quadragensimo tertio anno natus sit, sub fine quadragensimi secundi natiuitas Christi conueniret, ut iam non ipse in parte tertii anni sed in ipso potius tertius annus oreretur.

qui annus quantis, quam nonis quamque inusitatis bonis abundauerit, satis etiam me non proferente compertum haberi arbitror: toto terrarum orbe una. pax omnium non cessatione sed abolitione bellorum, clausae Iani geminae portae extirpatis bellorum radicibus non repressis census ille primus et maximus, cum in hoc unum Caesaris nomen uniuersa magnarum gentium creatura iurauit simulque per communionem census unius societatis effecta est.

Igitur anno ab Vrbe condita DCCLII natus est Christus [*]( AVCTOBES § 14 Caesar metator imperii fort. ex chorographo || XLII Euseb. 2015 5 cf. Oros. 6, 20 § 3; Mommsen Corp. Inscr. Lat. 1 p. 410 13 cf. 6, 22 § 1 cap. 3 § 1 DCCLn cf. 6, 22 § 1 et § 5 ) [*]( EXPILATORES 18 anno-Christns compihuit Seuerus Chron. p. 453 ) [*]( 1 meator R* 2 ex∗titerit (eras. a) B extiterit D || ergo] inquam v 3 quadrage*aimo R 5 vni] PRg octauo Dς (octaua G) v VII fsh || kalendas ianuarias] PR Idend ianuarias D 6 cum] quando v || primo D 7 quadraginsimo* (er. m) tercio D XLIII- B XLIII∗ (fuisse uid. XLIIII-) P 8 quadragensimi secundi) PR sed n priore erasain R XLII|secundi (sic) D 9 tertius∗∗∗| R, om. D 10 oreretur] DP* oriretur P m. 1 uel 2, R || qui (i 8. s. m. ont.) R || quatis (n m.l) P 11 non] G m. ut uid. 2, s. s. m. 1X4; om. PRD Gl 12 compertum R2 cumpertum D 13 abolitione (b ex d ut uid., m. I) R || iani] iam D || gemini PR geminiquae D 14 extirpatis] PR extyrpatis D || repssis R 15 et] DR2 W, om. PR\' || maximus ∗∗∗∗| R || fuit ante et maximus add. T, post maximus X2 v, glossam erat supra maximus scr. G3|| nom̃ (m̃ s. s. m. ut uid. 1) R 16 gentum D || communionem (m alt. in ras.) census (n in ras.) unius (n in ras.) m. ut uid. 1) R 18 septingentissimo sexagissimo tercio D )

ipse est Christus, Christianorum caput, saluator bonorum, malorum punitor, iudex omnium, qui formam subsecuturis uerbo et opere statuens, quo magis doceret patientes in persecutionibus, quas pro uita aeterna exciperent, esse oportere, mox ut uirginis partu editus mundo apparuit, de passionibus suis coepit. namque eum rex Iudaeae Herodes simul ut natum conperit, necare decreuit plurimosque tunc paruulos, dum unum insectatur, occidit.

hinc malignis inprobe incurrentibus digna punitio est; hinc, in quantum tranquille agitur mundus, credentium gratia, in quantum perniciose inquietatur, blasphemantium poena est, securis per omnia fidelibus Christianis, quibus aut aeternae uitae requies in tuto aut etiam huius in lucro est. quod promptius cum per ordinem referam, ipsis rebus ostendam.

postquam redemptor mundi, Dominus Iesus Christus, uenit in terras et Caesaris censu ciuis Romanus adscriptus est, dum per duodecim, ut dixi, annos clausae belli portae beatissima pacis tranquillitate cohibentur, Gaium nepotem suum Caesar Augustus ad ordinandas Aegypti Syriaeque prouincias misit.

qui praeteriens ab Aegypto fines Palaestinae, apud Hierosolymam in templo Dei tunc sancto et celebri adorare contempsit, sicut Suetonius Tranquillus refert. quod Augustus ubi per eum conperit, [*]( AVCTORES 1 petra ep. ad Corinth. 1, 10, 4 || 3 ignis cf. uelut Apocal. 21, 23 9-11 euang. Matth. 2 18 censu cf. 6,22 § 6 19 at dixi 6, 22 §2 21 Gaium—p. 439,1 laudauit Sueton. Aug. 93 (quem nominat) ) [*]( 1 salutarem] saluator∗ R || afferens R3 4 timtat D 5 ponitor R\'D 7 patienter P1R 8 ut] utå| D || adparuit D 9 indae RD 10 comperit D 11 hic (n 8. 8. m. 1) D || inprobae P improbe R3 13 mundus∗∗ P || pernitiose R 14 blasfemantium P (non R) 15 Christianis fidelibus v 16 promtins PRlD 18 census D 19 adscribtus PD a*scriptus (d eras.) R || duodicem D XII PR 20 cause (1 s. s. m. 1) D 21 cahibentertur D || gaium] PRD 22 proaencias (e in i corr.) R 23 egypto D || palestinae PRD || herusiolema D 24 soetonius D 25 agustus D || per om. D || comperit D )

itaque anno imperii Caesaris quadragesimo octauo adeo dira Romanos fames consecuta est, ut Caesar lanistarum familias omnesque peregrinos, seruorum quoque maximas copias, exceptis medicis et praeceptoribus, trudi Vrbe praeceperit. ita peccante principe in sanctum Dei et correpto per famem populo quantitatem offensionis qualitas ultionis ostendit.

deinde, ut uerbis Corneli Taciti loquar, sene Augusto Ianus patefactus, dum apud extremos terrarum terminos nouae gentes saepe ex usu et aliquando cum damno quaeruntur, usque ad Vespasiani durauit imperium. hucusque Cornelius.