Historiae Adversum Paganos

Norici Illyrii Pannonii Dalmatas Moesi Thraces et Daci Sarmatae plurimique et maximi Germaniae populi per diuersos duces uel superati uel repressi uel etiam obiectu maximorum fluminum, Rheni Danuuiique, seclusi sunt.

Drusus in Germania primum Vsipetes, deinde Tencteros et Cattos perdomuit. Marcomannos paene ad internecionem cecidit.

postea fortissimas nationes et quibus natura uires, consuetudo experientiam uirium dabat, Cheruscos Suebos et Sygambros pariter uno bello sed etiam suis aspero superauit.

quorum ex eo considerari uirtus ac feritas potest, quod mulieres quoque eorum, siquando praeuentu Romanorum inter plaustra sua concludebantur, deficientibus telis uel qualibet re, qua uelut telo uti furor possit, paruos filios conlisos humi in hostium ora iaciebant, in singulis filiorum necibus bis parricidae.

Tnnc etiam in Africa. Musolanos et Gaetulos latins uagantes COSSUS dux Caesaris artatis finibus cohercuit atque a Romanis limitibus abstinere metu conpulit. [*]( AVCTORES § 14 Norici-populi Florus 4, 12 § 3 || per diuersos sec. Florum Z. Z. § 4—§ 22 § 15 et § 16 Florus 4, 12 § 22—§ 25 g 17 Florus 4, 12 § 5 (qui tamen de Alpinis gentibus) ab Orosio exornatus || lin. 13 sq. fort. memor Vergiliani Aen. 1, 150 § 18 Florus•4, 12 § 40 ) [*]( 1 conditiones B condicionem D || si uincirentur** norici (erasae 1 uel 2 litt., mediis omissis) D II quieta (a in ras. m. 2) P 2 norrici B || yllyrii PR || moesii L moesi* P 3 et om. fsh || dati Ra 4 repressi] Gv depressi L oppressi PRWX, pressi D || abietu Ra 5 danubiique R2 6 primum] PB primo LDv || susipetes (-ites D) LPRD (coni. cum praec. LD) || thencteres PB checnteroa L chenterus D II catthos L chattos PR chactus D 7 internicionem PD internitionem (it in et m. 3) R II caecidit PD et a. r. B 9 suebos PR suebus D || sygambros] LPR syggambros D; 6, 9 § 1 sugambros (ex Caesare) 10 su*is (eras. fort. g Mau; s uisum erat Kaibelio) P 12 praeuentur um|annorum D 13 qualibet (li s. s. m. 1) B || re qua] reliqua D 14 tela L II feror D II posset D || conlisus D 16 africam P et a. r. B || musolanus L || gaetulos] L getulos (-us D) PRD 17 cohercuit] LPRD || adque PR1 || a] ad Da, om. v 18 militibus D || compulit B\' )

Interea Caesarem apnd Tarraconem citerioris Hispaniae urbem legati Indorum et Scytharum toto Orbe transmisso tandem ibi inuenerunt, ultra quod iam quaerere non possent, refuderuntque in Caesarem Alexandri Magni gloriam:

quem cient Hispanorum Gallorumque legatio in medio Oriente apud Babylonam contemplatione pacis adiit, ita hunc apud Hispaniam in Occidentis ultimo supplex cum gentilicio munere eous Indus et Scytha boreus orauit.

Cantabrico bello per quinque annos acto totaque Hispania in aeternam pacem cum quadam respiratione lassitudinis reclinata ac reposita, Caesar Romam rediit.

Quibus etiam diebus multa per se multaque per duces et legatos bella gessit. nam inter ceteros et Piso aduersum\' Vindelicos missus est; quibus subactis uictor ad Caesarem Lugdunum uenit.

Pannonios nouo motu intumescentes Tiberius priuignus Caesaris cruentissima caede deleuit.

idemque continuo Germanos bello arripuit, e quibus quadraginta milia captiuorum uictor abduxit.

quod reuera bellum maximum et formidulosissimum quindecim legionibus per triennium gestum est, nec fere ullum maius bellum, sicut Suetonius adtestatur, post Punicum fuit. [*]( AVCTORES § 19-§ 21 Liuius 135 ut uid.; ad illa § 19 Alexandri —§ 20 adiit cf. Oros. 3, 20 § 22 Liuius 137 aut 138 § 28 et 24 Eutrop. 7, 9; Sueton. Tib. 9 § 25 Suetonius] Tib. 16 sed de Illyrico bello. ) [*]( 1 terraconem L terram|conem ( tHeo ut uid. 8. s.) D || ceterioris L 2 et om. D || schytarum L scitharum PR 8 possint D 6 orientem PaD et a. r. B 6 babylόnam] L babyloniam PB babiloniam D || apud] in D 7 occidemtis Pa || gentilecio D gentilitio B || eous] eos L eo ut D 8 schyta L scyta Ra scitha D || orabit L 9 acto totaque] actotaque L 10 reclinata ac] reclita ac (c fin. ilico s. s.) D 12 per duces] duces D 13 bellaque L 14 uindelicos] G uendilicos L uendilicios P uendi licios B uendelicus qui D uindelicios W 15 lug*dunum (er. u) P || pannonius (n pro 8. s. m. 1 D) LD 17 arripuit (r prior ilico s. s.) D || quadragenta D XL PR 19 formidolosissimum RaD || XV PR 20 ferre PaD || scetonius D || attestatur R3 21 ponicum R1D )

Sub eodem uero tempore Quintilius Varus cum tribus legionibus a Germanis rebellantibus, mira superbia atque auaritia in subiectos agens , funditus deletus eat.

quam reipublicae cladem Caesar Augustus adeo grauiter tulit, ut saepe per uim doloris caput parieti conlidens clamaret Quintili Vare, redde legiones.

Bosporanos uero Agrippa superauit et signis Romanis, quae illi quondam sub Mithridate sustulerant, bello recuperatis uictos ad deditionem coegit.