Historiae Adversum Paganos

Teutones autem et Cimbri integris copiis Alpium niues emensi Italiae plana peruaserant, ibique [*]( 2 enallo (e m. 2 add.) P || adque P\'R\' || aeqaos effunderent P aequorefunderent L equorefunde rent D 3 digressn L 4 cã*po (x m. 2) R 5 exercitui (i 8. s. m. 2) R 6 portandum D || quaerelhBque P quaerulisque (aut -rillie-) R1 querelisque R* 8 damoribus PR 9 compositis PR 11 campo PR || p*ene (er. a) R om. L 12 caliscente D 14 oc PR 15 octogenta D LXXX PR 16 fuisse L || teutobodus] Vai. 1977 8. X; teutodobus PR teutoduobus L teu do bus D; theutoboccb* (priore h del., utobocch* in ras. m. 1, inter o et c litterae d particula superstite) Patauinus s. I-XII; cf. M. Haupt, Opp. 3 p. 571 17 ui*cissent P 18 consulu*ere P || uirginibus (ni s. s. m. 1) B 19 dis] LP\' diis P2R de D 20 inpetrauissent PR1D || paruolis L || collisis R* 21 ferrum D || tugurinis R* tegurinis D 22 teodonis D 23 peruaserunt PR )

prima siquidem perturbatio Gallorum fuit, quod Romanam aciem prius offendere dispositam quam adesse senserunt. cumque ilico uulnerati equites retro in suos cogerentur, totamque multitudinem indisposite ad??uc aduentantem conturbarent, et sol cum uento ortus ex aduerso emicuisset, uisus eorum puluis oppleuit et splendor hebetauit.

ita factum est, ut tanta ac tam terribilis multitudo minima Romanorum clade, sua autem ultima internecione caederetur. centum quadraginta milia eorum tunc in bello caesa, sexaginta milia capta dicuntur.

mulieres grauiorem paene excitauere pugnam, quae plaustris in modum castrorum circumstructis, ipsae autem desuper propugnantes, diu repulere Romanos. sed cum ab his nouo caedis genere terrerentur — abscisis enim cum crine uerticibus inhonesto satis uulnere turpes relinquebantur — ferrum, quod in hostes sumpserant, in se suosque uerterunt.

namque aliae concursu mutuo iugulatae, aliae apprehensis inuicem faucibus strangulatae, aliae funibus per equorum crura consertis ipsisque [*]( EXPILATORES 14 mulieres—p. 318, 4 pependerunt compilauit Paulus 108 sq. \\ ) [*](2 quinto PRD quintus L || catolus D 8 ad diem puguarn (a m. fort. 1 corr.) L 4 naebula P* || disposuerem L* || in sole pugni. In (n statim ex t) sole pugnarunt D 7 *equites R || suo Rl 8 indispositę P* indispositam et D 9 cum uento] conuento (-tu D) R1D || aduerso. P || emicuisset (t add. m. 2) B 10 inplenit L || habitauit D 11 tam om. LD 12 internetione (inter 8. lin. add. m. 1; e cum ras., fort. e in i corr. sed m. 2 restituta) R || cederetur LD || centum quadragenta D CXL PR || mil- P mil̷ R 13 LX PR || mil- P mi! R 14 graoiores L || p*ene B || excitare D || que R1D || plaustris (s pr. add. m. 2) P plustris L 16 rep* pulere P reppulere R repulserunt D || romanes D 17 terrerentur (rentnr s. a.m.1) R || abscisis] LPaRD abscissis Pbv || eum om. L || inhoneste D 18 relinquebatur D 19 sumserant PD || in seruosque LD 20 appraehensu P apraehensis L adpraehensis D 21 stranguilatae PRa n |efunibus D || *equorum R )

inuenta est etiam quaedam, quae duos filios traiectis per colla eorum laqueis ad suos pedes uinxerit et, cum se ipsam suspendio morituram dimisisset, secum traxerit occidendos.

inter haec multa ac miserabilia mortis genera reguli quoque dus strictis in se gladiis concurrisse referuntur. Lugius. et Boiorix reges in acie ceciderunt; Claodicus et Caesoris capti sunt.

ita in his duobus proeliis CCCXL milia Gallorum caesa et CXL milia capta sunt, absque innumera mulierum multitudine, quae se suosque paruulos femineo furore, ui autem uirili necauerunt.

igitur talem Marii triumphum Romanamque uictoriam incredibile facinus et numquam antea Romanis cognitum Romae subito perpetratum uersa.