Historiae Adversum Paganos

Anno ab Vrbe condita CCCCLXXVIII obseena et dira prodi gia uel uisa Romae uel nuntiata sunt. aedes Salutis ictu fulminis dissoluta, pars muri sub eodem loco de caelo, ut dicunt, tacta est.

lupi tres ante lucem ingressi urbem, semesum cadauer intulerunt sparsumque membratim in foro ipsi strepitu hominum exterriti reliquerunt.

apud Formias multis ictibus fulminum moenia undique ambusta et dissoluta sunt.

apud agmm Calenum repente flamma scisso hiatu terrae eructata tribus diebus tribusque noctibus terribiliter exaestuans, quinque agri [*]( AVCTORES g 1 obscena sqq. — § 7 Liuius 16 ) [*]( 1 interram D 2 quae] qui X || λ uicta/// fuis| (m eraM est uel certe periit) 8 cuius 1r col. 1 hie desinit 3 praelio 1 4 |Anno ab urb ⌇, |cccc aimo LXX ⌇, |na et dira pr⌇, |sa romę uel⌇ incipit f. 1r col. 2 8 || CCCCLXXVIII] quadringentesimo septuagensimo octauo D, idem numerus in muitis codd. (uelut G1b Eeg. 632 8. x); ∙cccmo∙LXX∙ 1 CCCCLXX R1 qui numerus cum in plerisque antiquiorum et minus interpolatorum codd. uelut AG1aHКМ1NVs1 exstet, in communi omnium fort. etiam codicis D archetypo fuit, sed uarie deinde correctus est: nam CCCCLXXVII ) [*]( eiata D || |nt∙e̜dis salu⌇, |minis disso⌇ 8 || e̜des (Q m. 2 ex u) D aedis 1 || flnmeoia D 6 |ri sub eodẽ⌇, |ut dicunt∙ta⌇, |tres ante lu⌇ S || sup t || celo 1 || \'acta B 7 |si urbem∙ser⌇, |uer intulerf, |sumque mes⌇ 8 8 membranati 1 || |foro ipsi str⌇, |num exterr⌇ 8 U foro] for spatio post r relicto λ 9 |runt∙apud⌇, |num∙repen⌇, scisso t hist⌇, |tata∙trib; d⌇ ubi fuisse uid.: relique | runt-apud formias cale| num repente flamma| scisso hiatu terrae eruc|tata tribus diebus 8 || formias] RbGX2 (sed ias in ras. X,) formas RaDλ itemque ACVV3M, fortasse ipsius Orosii errore II ictibus 1 11 calenum] cbalenum mmia undique t || hiatu terrae] RD hiatu terre 1, t. h. h II eructuata 1 12 |noctib∙ter⌇, |e̜stuans∙q⌇ B || eDIt... 1 . )

Sequenti abhinc anno Sempronius consul aduersum Picentes duxit exercitum. et cum directae intra iactum teli utraque acies constitissent, repente ita cum horrendo fragore terra tremuit, ut stupore miraculi utrumque pauefactum agmen hebesceret.

diu attoniti utrimque populi haesitauere praeindieata incepti conscientia; tandem procursu concito iniere certamen.

triste adeo id bellum fuit, ut merito dicatur tantum humanum sanguinem susceptura etiam cum gemitu horrisono tunc terra tremuisse. Romani pauci admodum eo proelio qui euasere uicerunt.

Anno ab Vrbe condita CCCCLXXX inter multa prodigia sanguis e terra, lac uisum est manare de caelo. nam et plurimis locis scaturiens e fontibus cruor fluxit et de nubibus guttatim in [*]( AVCTORES cap. 5 § 1 inter multa sqq.—§ 2 Liuius (15 uel) 16 ) [*]( EXPILATORES 15 plurimis—p. 215, 1 demisso compilauit Paulus 36 not. 5—6 ) [*]( 1 |ra-exausto, Inbertatis i<, |torruit ita ~~S || iu*gera (er.r) R || paenitus (a er.) R || cidenere (de dd.) X 2 lsolum sed (so uidit Du Rieu, nunc perierunt) hie desinit T col. 2 S || imistirpibus X 3 absumsisse Dλb adsumpsisse Ra asaumsisse λa 5 directę Jntra Jac| inc. f. 2r col. 1 dimidiata S || directę SRD derecte X, directa fh || iactu 1 6 constitissent] Ra constitisset RbDAGλ, υ 7 patefactũs λ 8 hebesceret (e pr. ex a al. m.) R heuesceret 1 || utrumqae D || hęsitauere (ę ex e al. m.) B haestabere X he<sitaue>re S || preiudicata X 9 concitu X || inire 1 iniere (e s. s. al. m.) B 10 tantum humanum] tandem humanum tantum hominum (or al. m.) R 11 suscepturã B || gemito 1 12 terri R || prelio 1 14 in haec condita cooo simo| desinit f. 2r col. 1 S || CCCCLXXX] R occc mo-LXXX- 1 quadringentisemo octoginsemo (e m. 2X punct. fort. m. 1) D 15 e] et 1 e* (t ut wid. eras.; corr. m. 2) D || Manare hinc denuo superstes L 16 rscaturiens B scaturnens (corr. m. 2 ut uid.) D || his et denubib//gutta incipit f. 2r col. 2 S )

eo tempore Carthaginienses dato aduersum Romanos auxilio. Tarentinis, cum a senatu per legatos arguerentur, turpissimam rupti foederis labem praesumpto accumulauere peiurio.

Tunc etiam Vulsinienses, Etruscorum florentissimi, luxurie paene perierunt.

nam cum, licentia in consuetudinem prorogata, seruos suos passim liberos facerent, conuiuiis allegarent, coniugiis honestarent:

libertini in partem potestatis recepti plenitudinem per scelus usurpare meditati sunt et liberati serui- : tutis iugo, ambitu dominationis arserunt et quos dominos subditi aequanimiter dilexerunt, eos iam liberi, quod dominos fuisse meminerant, exsecrati sunt.

itaque conspirantes in facinus libertini — quorum tanta manus fuit, ut sine controuersia auso potirentur — correptam urbem suo tantum generi uindicant, patrimonia coniugiaque dominorum sibi per scelus usurpant, extorres dominos procul abigunt, qui miseri, exules egentesque Romam deferuntur: ubi ostentata miseria querellaque defleta, per Romanorum seueritatem et uindicati sunt et restituti. [*]( AVCTORES § 2 cf. Orosius 4, 3 § 1 § 8--§ 5 Liuius 16 (cf. Valer. Max. 9, 1 ext. 9 et Aurel. Vict. Vir. ill. 36) ) [*]( 1 diminuo LR1D1 || terra 8 terras D 9 irrigauerunt Rb H kartb- R 3 per om. L 4 praeanmto D || accomolauere L. adcumulauere Ra 5 peiurio] L periurio BD 6 uulscinienses R || luxurie] L luxurię S luxoriae (o in u) B luxuriae D 7 pęne (. minus certum) S pene Rb D || prorogata (ultima ex u corr. m. 1b) L 8 conbibiis 8 || allegarent] L sotiarentallegarent (1 prior in ras.; sotiarent s. s. al.) B allegerc 8 alecerent D1 alliaerent D3, adlegerent h 9 in haec Libertin//Jn parte desinit f. 2r col. 2 S 10 libertati (supra a punctum deZetum) L 11 ambitus (s del.)|L || his pinossubditiaequa incipit f. 2x col. 1 S || dnos (o in ras. al. m.) R 12 d ns R 13 execrati SB 14 libertini quorum] libertinorum B 15 auso] LD1 ausu B item correxerunt et m. 1 et m. 2 in D,v || uindigant D 18 ostenda D1 ostensa D\' || querellaque] L1aSRaD quae|rellaque (quae ex q.) L1b quere*laque (er. 1) R 19 per romanorum seueritatem] tum D )

Anno ab Vrbe condita CCCCLXXXI pestilentia ingens apud Romam conflagrauit, cuius atrocitatem significare contentus sum, quia uerbis inplere non possum.

si enim spatium temporis quo mansit inquiritur, ultra biennium uastando porrecta est; si depopulatio quam egerit, census indictus est, qui non quantum hominum deperisset, sed quantum superfuisset, inquireret; si uiolentia qua adfecerit, Sibyllini libri testes sunt, qui eam caelesti ira inpositam responderunt.