Historiae Adversum Paganos

absque [*]( AVOTORES § 8 non ex Eus. 1670 (a quo eliena sunt illa quamuis prius uictus ; cf. Diodor. 16, 40 et 48: τὸπϱονενιϰη̃σϑαι τοὺς Πέϱσας) cap. 8 § 3 cf. Oros. 6, 22 § 1 § 4 cf. Oros. 4, 12 9 4 ) [*]( EXPILATORES 6 a Romanis—8 suscepta sunt compilauit Paulus 23, 10 sq. ) [*]( 1 exim] LPaRaD exin Pb eiifi Bb. 2 erupturos (o m. 2 ex u corr.) L eruptos P1 turerup∗os P2 || est] oneat L* 8 sidonam] LPBD || prouintiae R II orbem P 4 aegiptum P egyptum D II quãuis (ã in ras.) P || uictus] ∗∗∗uictã (ã in ras.) R 6 hic B II aduersus LW II gentem (m in ras.) P 7 sedicinis] Lb sedeoinis LaR sedecenis P sedioenis D 8 pyrrus LD phirrus P (ubique) phyrrus B 9 excaepit P II pyrri L phirri PR pirri D 10 punicum] LR1v punicum (pon. D) bellum PR2D 12 patentes (es add. al. m. sed ead. ut uid. expunxit R 13 merediem (e sec. in i corr.) P meridiem (i prior ex corr.) B 16 ceṡsare P ce̢ssare (priore a de- leta) P II agusto D || cesari∗nt (corr. m. 2) P c∗essauerint (erasa a) R 17 prodat 8. 1. add. m. 2 L || mfammanda P II tempora christiana PRDh )

At uero, si indubitatissime constat sub Augusto primum Caesare post Parthicam pacem uniuersum terrarum orbem positis armis abolitisque discordiis generali pace et noua quiete conpositum Romanis paruisse legibus, Romana iura quam propria arma maluisse spretisque ducibus suis iudices elegisse Romanos,

postremo omnibus gentibus, cunctis prouinciis, innumeris ciuitatibus, infinitis populis, totis terris unam fuisse uoluntatem libero honestoque studio inseruire paci atque in commune consulere — quod prius ne una quidem ciuitas unusue populus ciuium uel; quod maius est, una domus fratrum iugiter habere potuisset —;

quodsi etiam, cum imperante Caesare ista prouenerint, in ipso imperio Caesaris inlnxisse ortum in hoc mundo Domini nostri Iesu Christi liquidissima probatione manifestum est:

inniti licet illi, quos in blasphemiam [*]( AVCTORES § 5 orbem — conpositum .. § 6 omnibus gentibus ex imitatione Lucani 1, 60-62 ) [*]( 1 anis in ras. P || praeteruolantis] PD (pre- F) praeteruolAntis (A ex n corr.) B praeternolnntatis L 2 qao romani JB 8 reip. L reip̃∗∗∗ P || ad in ab corr. R || uerba pacis signo uelut tenuissimo add. m. 2 in marg. infer. prasscipto hoc signo / L || signo pacis PB 4 ad quae D || gelidae (o prior ex a corr.) R geliti D || illecti (1 pro in ras.) R 5 uehementiusquae B || afflictarentur (priore f in ras.) B 6 si om. m. 1 P || agusto P\'D 7 uniueraum] L2P2RD uniuersam L2P1 uniaersarum Fabr. h 8 abholitisque (h del.) PB || comporitum LB6 9 arma (ma m. 2) L arma om. m. 1 P 10 snia om. m. 1 P 12 uoluptatem L 14 commone PaR1 16 cum s. I. add. m. 2 in L || imperanti Ra17 caeasare PaRa || prou̇ė|uenerιnt L || in ipao] ipso L || caesaaris P || inluxisse] LD ṇạṭụṃ mluxisse P illuxisse (pr. 1 in ras. ) R 18 dm̄ . n̄•. ιhū xpl. L dmnι̃ nl ihm̃ xpl D || ad uers. |dissima — inui| sed ad praecedentem uerstm haud dubie pertinens in marg. crucis signum t adscripsit m. 1 L\' )

Igitur anno ab urbe condita CCCCVIIII Romani bellum Latinis rebellantibus intulerunt Manlio Torquato et Decio Mure consulibus. in quo bello unus consul interfectus est, alter exstitit parricida.

Manlius enim Torquatus filium suum, iuuenem, uictorem, interfectoremque Metii Tusculani, nobilis equitis et tum praecipue prouocantis atque insultantis hostis, occidit.

alius uero consul oum iterato conflictu illud cornu, cui praeerat, caedi atque adfligi uideret, in confertissimos hostes sponte prolapsus occubuit.

Manlius quamuis uictor occursum tamen nobilium iuuenum Romanorum, qui legitime exhiberi solet, triumphans parricida non meruit. [*]( AVCTORES § 1 Romani — § 2 Liuitts 8, 3.6.7 § 3 Limus 8, 9 § 4 Liuius 8, 12\' ) [*]( 1 cogentur] L cogerentar PR (sed re expunctis in R) coguntur Dv 2 et om. P1D || tranquilissimam P 3 filii (corr. 1* aut lb) L 4 extitisse LR exatetisae P eztetiase D || creaturae D 5 cognitioni PRa 6 perfudit L 7 extant. (pr. a in ras. ut uid.) R || uesti erit P || adidipsum (id s, s. m. 1) P ad id Ipsum R ad id ipaum D 9 CCCC.mo.nono. L quadrigentisemo nono D || rumam D 10 intulervnt (v ex eorr.) P || Ma∗nlio R || detio Ra 11 css. PR || aliter (i eras.) P 12 extitit PR extetit D 13 met; | us culani D || mechii La mecii LhPR || thuseculani L 14 cum La tunc R || praecipuae L precipue P 15 conflicto (o radendo in n corr.) L 16 p̃erat (p s. a fort. m. 1) P || adque LPaRa et D || affligi (pr. f in ras.) R || in infestissimos, sed in marg. in confertissimos P 17 ponte D 18 legitimis L1 19 exibere (e fin. in i corr.) P || triumfans P )

Anno autem post hunc subsequente Minucia uirgo Vestalis ob admissum incestum damnata est uiuaque obruta in campo, qui nunc sceleratus uocatur.

At uero paruo eiim tempore interiecto horresoo referre quod gestum est. nam Claudio Marcello et Valerio Flacco consulibus incredibili rabie et amore scelerum Romanae matronae exarserunt.

erat utique foedus ille ac pestilens annus infictaeque iam undique cateruatim strages egerebantur et adhuc tamen penes omnes de corrupto aere simplex credulitas erat, cum, exsistente quadam ancilla indice et conuincente, primum multae matronae ut biberent quae coxerant uenena compulsae, deinde, simul atque hausere, consumptae sunt.

tanta autem multitudo fuit matronarum in his facinoribus consciarum, ut trecentae septuaginta damnatae ex illis simul fuisse referantur.

Anno ab Vrbe condita CCCCXXII Alexander rex Epirotarum, [*]( AVCTORES § 5 Minucia sqq.] Liu. 8, 15 (pro subsequente apud Liuium est annus quartus) cap. 10 Liu. 8,18 adhibito fort. etiam Augustino Ciu. D. 3, 17 § 3 OCCLXX] CLXX Liuius (cf, Val. Max. 2, 5, 3), plurimae periocha, supra fidem multarum Augustinus cap. 11 § 1 Alexander aqq.] Liu. 8, 3.17.24 (!) exceptis maxime illis circa finitimas―studens ) [*]( EXPILATORES 15 Alexander—p. 156, 6 occisus est excerpsit Paulus 23 not., 5-9 ) [*]( d 1 minutia R || uestales L 2 amissum (d m. 1 ut uid) L admisum P || dampnata R 4 ad Ra || enn PbRv || .chorresto L || rreffere (r s. s. m. 2) P re*ferre (erasa f) R 5 iclaudo B || fIaoo B || ss PB 6 incredibili (i fin. ut uid. ex e corr.) P 7 ann ο̌s P || impletaeque (impletae in ras.) P impletęque (in marg. inflicte) B 8 iam undiquel iam dies..... P1 iam dies ∗∗∗∗∗ P\' iam à undiquedies (iam ita ia in corr.) R || caraatim (te m. 2) L || stragus P || gerebantar P 9 tamen] sic tn P || pęnes (,\'eras.) B paenis D. 10 existente PRD || aneella P* 11 coxerint D || conpulsae LPR D (sed con in cõ corr. E) 12 atque] ut PR || ansere RaD || consumtae D || autem om. P1 14 ccc LXX P ccc - ʟxx (e et a al. m. s. s. ?) R || dampnatae (p in ras.) B 15 · ccc·mο·xx·secundo L quatrigentisemo · uineinsemo · secundo D Xccccxxɪɪ P ccccẋxxɪɪ R || rex om. m. 1 P. )

Sed, quoniam aliquantum Romanas clades recensendo progressus sum, uel Alexandri istius mentione commonitus, de Philippo Macedonum rege, qui Olympiadem huius Alexandri Epirotae sororem uxorem habuit, ex qua Alexandrum Magnum genuit, paucissimis annis retro repetitis magna paruis in quantum potero colligam.

Anno ab urbe condita cccc Philippus Amyntae filius Alexandri pater regnum Macedonum adeptus, xxv annis [*]( AVCTORES § 1 a Samnitibus sqq.] cf. Oros. 3,14 § 4 et 18 § 3 § 2 fort. adhib. Iustin. 8, 6 § 5; Liu. 8, 3 § 7; 8, 24 extr.; cf. Oros. 3, 14 § 4 cap. 12 § 1 cccc cf. 3, 16 § 1 || Philippus - adeptus Iustin. 7, 4 § 3.5 || xxv — tenuit Iustin. 9, 8 § 1; cf. Oros. 12 § 17 et 14 § 10 ) [*]( EXPILATORES 9 Olympiadem — 11 genuit adhibuit Pauius 23 not., 6 13 Philippus — 14 pater.. p. 157, 5 Eur. matris.. p. 158, 3 Olymp.—4 uxorem.. 7 cum—8 perdidit compiiauit Seuerus Chron. p. 453 ) [*]( 1 alexander D || auunculuB (pr. u add. m. 2) P || traiectus L || aetaliam D 2 aduersum PBD || finitimas circa urbes romae L 3 auxiliaque (lia in ras.) P 4 subtraere P* 5 samnitibus| (initium uersus erasum) qui lucanę| R || lucaniae D 7 quantum ante quoniam eras. P || referendo (do in ras.) P || progressus sum uel (haec exceptis prog in ras.) P 8 alexandri istius illius (i istius in ras. et ex corr.) P || commonitus (o sec. ex u corr.) R 9 philipo (p s. s. m. 2) P fllippo D || machedonum La || olimpiadem PB || huius adh. m. 2 s. I. L 10 quā· D 11 paucissimis (p in ras. .1. bella L uerbis al. m.) R || magna paruis] cf. Grubits p. 24 magna parui! N; in magnis parua X, Z 12 collegam P (folii finis in P) RaD; in fine paginae ad extrema uerba scholium m. rec. adscripsit hoc: SECVNDVM MAGNITVDINEM in P 18 • cccc · mo • L quadrigentesimo D || philipus P1 philyppus D || amintae PB aminte D 14 patri D || regnu (an regna ?) P || macedonO (nũ in ras. ut ae terminatio appareat) P || ademptus L || uiginti quinque LD || añ P1 annis P2 )

hic primum ab Alexandro fratre obses Thebanis datus, per triennium apud Epaminondam strenuissimum imperatorem et summum philosophum eruditus est.

ipso autem Alexandro scelere Eurydioes matris ocoiso, quamuis ea iam commisso adulterio et altero primum filio interfecto filiaque uiduata generi nuptias mariti morte pepigisset, conpulsus a populo regnum, quod paruo occisi fratris filio tuebatur, suscepit.

qui cum foris concursu exsurgentium nndique hostium, domi autem deprehensarum saepe insidiarum metu fatigaretur, primum bellum cum Atheniensibus gessit.

quibus uictis arma ad Illyrios transtulit multisque milibus hostium trucidatis Larissam urbem nobilissimam cepit.